장음표시 사용
21쪽
artificiose ac prudenter conspirant, adeo provide etiam distina Euantur, adeo adiera alterius auctoritatem tuetur, ut cui prinue deferri debeant, ambimi res sit judicii. Theol te enim Malitia & haee vicissim illi amicissime respondet I uc eadem lex, quae maleficos templo arcet, illos quoque & civitatis &cognationis jure, quin imo humanitate atque adeo vita ipsa privat, aut si clamcntius cum iis agatur, libertatem per omnes vitae annos adimit. Respublica eorum harmonia tam arcana mixta est, ut anto diu illorum admissione opus sit, quam noris, ex quo reipublicae genere sint. Populus ii r tantis gaudet privilegiis, ut videatur esse Democratia; e regione tamen populus ipse tantis ac tot servilibus officiis Principes suos suspicit, ut
vitae necisque jus ac omnium istunatum in unum Regem concessise putes. Alienat irationis aut eXterorum conjugia non ineunt, & tamen quascunque nati eS cujuscunque rvitagionis inter se liberrime vivere patiuntur. Patrios fines nunquam egrediuntur, nec tamen peregrinorum itinera moleste ferunt. Reges illorum nec succcisionis, nec clectionis iurer trant, in utroque, tantae enim majestatis fastigium uni alicui familiae ac toti generi haereditaria est, ex qua Principes etiatam, quorum natu maximus Rex est. Qui Sacrorum curami & religionis, illi id plurimi simi, id summa tranquillitate vivunt, amplissimis beneficiis & summis honoribus aucti, quois accedunt devotiss1mi populi donaria, ut jure merito homines illi in toto terrarum or, beatissimi praedicari possint. Nobiles quoque ejus regionis stequentissimi & numerosissimi sunt, qui opificiis aut artibus exercendis omnino liberi, amplissimis priviliniis & summa prae caeteris dignitate
excellunt; atque adeo paret huic populo vitae Sc morum mutationem nec exspectandam nec optandam sere. Eadem ratio,
quae perpetuam in hoc populo pacem conservat, illa & seditiones, si quae subortae, in ipso ortu oppressit, ita ut mutati nem aliquam rerum saltem minari nequiverint. Alieni Imperii hellis intacti, illa quoque non metuunt, hinc ab Occasu vasto illo Indico Oceano cincti,illinc ab ortu praerupto,arduo& immani montium tractu muniti, qui per angustissimas &difficillimas pylas non nisi paucissimos simul admittere potest, si vel ingredi vestem hostili inimo hinnines. Neque finitimos Vcrentur, quibus vires ad se aggrediendos deesse norunt i cum ipsi Malinares o contrario bidui spatio plures exercitus incressibili frequentia hominum, unde illarum numerum fidem vix habi-
22쪽
habiturum referre non audeo, cogere possint, egregie & apte armatos, ac belli peritia nulli secundos ; quorum milites a dacia es fortitudine omnes Indos caeteros antecellunt, qui aeternam animae suae salutem extra omnem dubitationis Meam ponunt, si in bello pro patria, pro aris es focis, pro Lege MRcge occumbant defuncti Micio, cui nati erant. Harac Spartam optime & fortis Itine Nobiles illi, quos diximus, Mesata. res ornant: qui, ubi occasio tulerit, viros se patriae natos fomtissime praestant, ac quasi furore quodam correpti turae in hostem per tela per ignem aguntur, iam in lathum mens prona Viris ; hinc natio haec ncc ulli unquam hosti, nec ulli etiam rerum mutationi ab ultima saeculorum memoria fuit subjecta; unde haud injuria illos antiquissimis Orbis terrarum populis asscrere possumus, cum Brachmanum nomentem ribus quoque Alexandri Magni in dignatione fuerit ,-Historicorum libris celebratum. Sed de his jam plus satis, quae tamen Lectori nostro gratissicaturi diximus ; ius ratione namque sienum non duximus, quum Hortum hunc Malabaricum oculis tuis si1bjiceremus , nonnihil praefari, quibus in terris , per quos & quales homines erit cultus. Ordine, quem supra dixi, constimio, quo vi tus felicius colerctur, absiauti iiim hi tomi, quos nunc in publicum dodimus, quorum nimirum primus arbores, alter tribtices persequitur. In animum equidem induxeram , satius fore vino huic in Europa edendo tamdiu supersedere, d nec colligendis plantis finis esset repertus & fisus s at quum
una mecum meo animo reputarem, quam inconstantes, fluxae
ac mutabiles essent res humanae, quam vanus filisset Sc in caD sum omnis labor iste meus, si forte Deo ita volente vitae summa brevis spem praecideret longam 3 neque enim persuadere' mihi poteram, succe res mihi in tot tantosque labores fore, quos cquidem indefessa constantia in hoc Horto cesendo ex- antlaveram : accessit, quod ise mihi nec morae tempus, nedum plantarum numerum definiveram , quo Hortus nosteresset colendus; itaque pergebam in ejus cultura, dum tempus& occasio ferebat siquidem plerique, quorum Opera poteramini, Illustri Indiae orientalis Societati alter in hoc, ester in illo ossicio operam suam locaverant, quam ne negligenter exere rent, alienis illis Horti nostricolendi laboribus saepissime va, care nequibant, unde Hortus subinde cultoribus erat vacuus. Interea tamen temporis ad finem properabat plantarum
23쪽
descriptio, quae circa urbem Coclain crescunt . quarum vires ab ultima antiquitate celebres a Medicis indigenis indicabantur. Fuere tamen saepius plantae, quarum ut florem aut fructum nancisceremur per integrum annum, imo nonnunquam longiori spatio ex diandum erat, atque hae plantae quiu per Satyram annotabantur, ut quae in iis deficiet; int data occasione recte possent suppleri. Nonnunquam, si ubi vel officii ratio, vel praegnantes aliae caussae poscerent, Omnibus iis, quorum opera in hoc Horto colendo occupabatur, aliisque bene multis comitatus ad hunc illumve Malabaricum Principem meorum Superiorum ergo compellandum, id quod publici boni caussa saepius necesse erat, aqua in continentem interiorem proficisse har: Ibi quasi aliud agens dum observarem in itinere fertilissi mas sylvas, & campos longe amoenissimoS, Omnem meum comitatum navi exscendere jubebam, quorum quidam praemii nanciscendi ergo, nonnulli quod ea re impendio delectarer . plures ut animo sup novarum rerum curioso gratificarentur, caeteri, quod operam horto nostro locassent, partibus factis per nemora palabantur, depopulantes Omne plantarum genus, illarum praeprimis, quas tructu Sc storibus ornatas videbant. Haec manus, quae subinde ducentorum capitum erat, ubi poraliquot horas legerant plantas, hinc illiinc undecunque lectis plantis onusti ad naves nostras bellicas , quas Malabares Mansvoi' appellant, revertebantur. Heic praedam excutiebamus lustrabamusque, ac plantas nec dum vises ruditer delineabant pictores, quibus descriptio brevior Zc rudior accedebat, quae postea commodiori loco dc tempore perficiebantur. Inaulis Regum facta re Illustris Societatis Indicae Orientalis, Principes ea erant curiositate dc humanitate, ut per suos homines nonis Omnis generis plantas suppeditarent, imo vero ipsi-met illi Principes ad nostra tentoria visebant, & summa animi delectatione improbum nostrum laborem & spirantes plant rum picturas consipicictant, atque hoc modo, qui saepius a Ldebat , Hortus noster cultior & plantis indies crescebat: imo haud raro una die plures plantae ruditer delineabantur, quam quot per menses aliquot pictores atque Clarissimus Castarius digerere possent. Interea dum hac ratione coeptum opuS urgeo, caullae maxime praegnantes me nec-opinum subito Mal Darica regione abire jusserunt. Dum enim honestissimis & innocuis , hisce deliciis animum pasco, animadverto insidias Sccuniculos, per quos me clanculum invidia oppugnabat, insidiass
24쪽
dias, inquam quas nunquam vel in horridissima Malabarum
selitudinc verebar: animo tamen coeptum opus tam in itinere, quam Bataviae perficiendi continuabam. - , 5 jam1ram gravissimami dum haec meditor, ille fidus noster Achates, ille laboris socius, ille Horti hujus rigator Apollo, ille suavissimae nostrae deliciae Vir doctissimus & admodum Reverendus Castarius in flore aetatis acesta morte nobis eripitur, ac mortaliatatem cum immortalitate commutat. Jaetiiram tamen hanc nonnihil levabat humanissimus Vir Christianus Hermanes de Don calamo promtus Zc Latinae linguae satis peritus, qui mecum adversaria illa & collectanea, quoad ejus neri poterat, digerebat; quam rem summopere juvit, quod pleraeque illae plantae recenti mea memoria haererent. Bataviae plantas quasdam reperi, quarum nonnullae partes apud Malabares defecerant, has pictorum ope suppletam. Vir autem felicissimae ex perientiae ac doctissimus Guillelmus ten Rhij nen qui obexcellentem in Medicina peritiam Imperatoris Iaponici postulatu ab Illustri Societate Indica Orientali ad Iaponas missus est
vires plantarum ac usum, quae in certis adversariis annotav ram, Latine subjiciebat, ut si gravior cassis opus nostrum tu hasset, nonnihil saltem ejus superesset; ipse vero totum opus idoneum otium naetias recensiturus, erroreS correcturus, plurima , quae adhuc deficiebant, & subinde integras descripti nes suppleturus; infelix cnim hoc lolium in Horto nostro sucia crestercit subito illo nostro , Malinaribus abitu, Sc praematuro Cl. Cassiarii p. m. obitu. Vix recensionem coeperam, quum caussae plane sonticae me Indos omnino relinquere urgerent: itaque plantarum picturas denuo depingi, ac descriptiones eousque perfectas describi curabam, qued exemplum Clarissiamo Dcchori ten Rhij nen reliqui, ut, si vel naufragium, vel jactura iter nostrum turbaret, denuo uorti Malabarici exemplum aliud ad Europaeos transmitteret, idque toties repeteret, donec tandem portum opportunum nactae essent; sed placuit Deo T. O. M. nos iterum 1alvos & incolumes patriis Laribus Gere. Has in regiones appulsus ac patriae redditus non sine quadam animi perturbatione primam arborum partem editam conspicio, quippe quae longe aliter edita, ac ipse editionem adornandam ex Indis transmissam volueram; unico enim tomo arbores secundum sua genera & species divisas contineri lacebat: sed Typographus, ut quidem videtur, librum m s amplioris fore quoque nimii pretiiPutavit, neque sane im
25쪽
juria, figurae namque arti incisae nativam plantarum magnitudinem Sc formam exacte referentes, chartae regiae 8 optimae notae, nec non literae magnificae de nitidissimae libro pretium
faciunt, quod quum plurimi expendere nolint pro libro, qui novas, ignotas & peregrinas plantas, quibus paucissimi etiam delectantur, simpliciter persequitur ue hanc ob caussam primam
partem in duos tres tomos divisit, unde, quia in isto tomo vel illo arbores pro tomi commoda mole defitiebant , frutices quidam intermixti sunt: praeterea vero tot jam figuras aeri cuiaraverat Typographus incidi, ut non sine gravissima sumtuum jactura ordo mutari, aut figurae commodiori loco reservari potuerint ι factum hinc est, ut tomus alter pari passu primum insequeretur, ordine inquam perplexo ; me enim tomus, qui fruticibus erat destinatus supplementi ergo & minoris generis herbas recepit. Primus tamen tomus felicior altero fuit, gavisus Commentatione & illustratione Sc comparatione ad Europaeas plantas facta Viri Doctissimi & longe Celeberrimi Ar noldi Syen, Med. Doct. Sc in illustri Lugdun Batava Academia Bolanices Professoris, Bolanici summi & in plantarum
experientia plane incomparabilis, cujus eruditissimis curis &caeteras Horti nostri partes relinquere animus ferebat: at,quam vanae & fluxae hominum curael Bolanicorum hic nostra aetate
princeps morte longe acerbissima dc nobis & Academiae Lindvno-Batavae eripitur, quae Tanti Viri dotes, & indefessos floridae aetatis doctissimos labores incredibili dc tristissi. mo desiderio luget. Neque ruina haec sola fuit, traxit etiam Viros optimos & humanissimos Johannem van Somercn dc Johannem van Dijch, qui Horti edendi curam susceperant,
praeclare de re Bolanica merituri: atque hae jacturae gravissimae Horti nostri laetum incrementum mirum quantum turbarunt Interim tamen humanissimus Vir Iohannes Commelinus, Vir Bolanices eruditione nemini secundus, Bolanices amore inflammatus alterum tomum elegantissimis notis illustravit, unde tandem aspexit lucem. Tantae molis erat. Tot distrimina, tot casus, tot sumtus, tot denique labores Hortum hunc exercebant, ut unum impedimentum ex alio natum, ac proximum quodque gradus ac instrumentum esse sinuentis videreatur : hic accede m querelae Typographi sumtuum jacturam Verentis 3 emtores paucissimi, ut opus tantum minimi fieri
crederes ; ardui illi Sc perplexi tomi reliqui, qui sub manibus meis adhuc erant, quique idem ac priores fatum habituri
26쪽
videbantur; haec inquam, omnia taedium summum mihi ingerebant, sumtus tantos faciendi, & aeris nostri impendendi alienis deliciis. Hortum proin alio plane oculo ac ante intu har, quom mihi seponebam, ut laborum olim nostrorum m ministe juvaret, parvi facturus aut laudes aut calumnias famae rumorisque levioris. Atque sic aliquandiu hortus noster placide compositus quiescebat, donec aliquammulti rei Bolanicae
bene cupientes quotidianis pene adhortationibus nos obtunderent ι rem miserrimam calviantes, tot labores atque alio sub sole natas plantas uni chartae credere: esse satis multos, qui maximo desiderio reliquos tomos desiderarent. Typogr phus quoque rursus s ore illo solutus me etiam denuo incit vit, ut secundo me Horto edendo accingerem, atque ejuS Ordine, quantum fas esset, commodissimc digerendo ; nam, quod antea monui, illa pars, quae arbores continebat, me inscio in plures tomos divisa crat, ita ut plane nefas foret opus totum cleganter distinguere; licet enim tertio tomo arbores
denuo continuarem, alter tamen tomus, qui fere frutices comtinet , ordinem turbabat; hinc commo imum fore judicavi, conjurisere illas plantarum species, quae singulae per se unitomo non sussiciebant, sed quidem junctae; ut ita reliqui tomi
non turbarentur. At vero D. Commelinus cuin modo minus
digestus specierum ordo existeret, ita procedere iniquum cem sebat; sed arbores ordine exhibere convenientius putabat: atque ideo reliquos tomos ita disposuit, ut minime dubitam
dum sit, quin hujus studii cultores grato animo accipient. In uibus dum adversaria memoriae ergo facta digero, exque iis
escriptionem concinno, praeter opinionem video adeo multa
abesse, ut seculo huic delicatissimo satisfacturus alia plane via mihi incedendum fuerit, idque eo masis, quod caVillos cem forum & notas experti sint primus Zc alter tomus a Cl. Case rio p. m. descripti, unde immerito in sequentibus tomis optimum Virum calumniati fuissent, Zc Hortum inamoenum reddidissent; hinc ope meorum adversariorum, collectaneorum, annotationum, & experientiae, quam morae meae apud Mal bares spatio fatis largo nactus eram, quaeque recenS memoriae
obversabatur, ipsemet ego descrmtionem plantarum Belgice concinnatam, neque dubitabam Typograpno affuturos homines , qui has descriptiones Latine Sc commode redderent, id quod ipse Typographus mihi affirmabat. Capto autem translationis experimento eam incommodam id admodum impro- . . . et priam
27쪽
priam deprehendimus 3 quam remorum dum indico Viro Clarissimo & Doctissimo Iohanni Munnias, Matonam &Bolanices millustii ademiaUltrajecti Pruessori ordiri rio, ut pro singulari suo in Bolaniden studio & sparta ea, quam
publice ornatia, Hortum hunc tarde succrescentem sua cum juvaret, ac hominem transferendis descriptionibus idoneum inquireret; is non solum humanissime omnem saam operam detulit, sed & omnium descriptionum de quae eas spectabant curam generose in se suscepit; uti hic, quem Tibi, Benevole Lector, nunc exhibemus tomus tertius, ejus CI. V. curae debetur, quem indefessis labore conmodo hoc ordine digessit Atque haec sunt, Benevole Leebar, quae nobis praeseri ac Tescire aequum esse putabamus. Disitiroo by Cooste
28쪽
Obilis ad Gonerosis T D. D. Henricus de Reede in Draal estein, Toparcha in M'drectit, quondam MalabariCi Regni Gube
nator strenuissimus, pisantissiminum Regum, ac
Agagnanimorum Idustriumque Heroum ad exemplar, in foetiam armorum strepitu , rerumquepoliticarum occupationibus distractis tu, studiose semper excolesu rem herbariam, s stirpium in isto mundi tractu nastentium cognitione cumprimis fuit deleritatus. Et sane non mirum: quum enim harum rerum investigatis amoeni avarietate se commendet, nec minus habeat utilitatis quam ob ctamenti, non visim est Regum amplitudini, nec Imperatoria Majestati indecorum huyusmodi exercitiis dotineri praesertim ubi ab urgentis imis negotiis publicis respirare, atque aliqvisbi sis impetrare licuit. dic Sasomon Regum amplissitatus, prater immensas opeseam consecutus est a DEO sapsentiam, ac rerum n,uralis cognitionem, ut nullas Regum illi fuerit comparandus . in herbarum notitia mirifice versatus , exacteque edoctus legitur: ac disseruisse non olum depia scibus, alitibus quadrupedibus, astris, sed de arboribus etiam, spirpibus a cedro Libani usque ad busipum, qui egreditur e pariete, thoc in , ami-tissima herba ad clarissimas usque arbores, omnia habuisse probe explorata, frpenitissimenusterita. Cyrum legimus Persat um Regem celebratissimum, plantaria manusiua instituisse , atque hoc ipsum cum Lysendro Lacedaemonum Legato disserentem, in aliqua gloria fucitatissa parte Aocasse. Attalum quoque Pergami Regem non pretiosi ima
suppellectili uigor, non mund ortuna blandimenta tare detinebant, quin ini tissa aliquando Regnia inistratione, hortorum colendorum studio plantarumque satu , defessum aut aberrantem animum recolfigeret. Romanos o hac exercitatio tantopere tenuit, ut Reges in periorumsundatores, positis aliis curis, hacunantissimum delectarentur. Scipionem Carthaginis
eversorem, Hannibalis atque Antiocsi dei ictorem palam
est, Linterm hortosubgendo triumphalem manum adhibuisse: Et tam suavem experitim sphonen hanc ope=Mm Diocletianum Caesarem, ut lactucasstolera disserere diademati imperialipraeferret. Histe itaque, aliisque, quorum meminit veneranda antiquitas, exemplis in ritatus Nobiliss D. De Reede . cum hocauereret, ut accurat arborum, futicum, abarumque in Malabarica Regionecrescentiamplantarum daret descriptionem, non ex aliorun relatione, sed propriam diligentissima inquisitione, atque accurota observatione, multis itineribus propterea nonfine peris Diuiti oste
29쪽
periculosi ceptu, primo confuse illas notari s ' delineari curavit, prout variis locisu temporibus se erebant, aut i ι plerorumque Regni Malabarici Reia gum, ac Brachmanum, aborumque Doctorum Malabaricorum auxilι προ- ditabantur deinde illas ord, nouo dissonere, fra uas classes redigere coepit:
O Reverendo D. Joanni Caseario verbi Divini Ministro
in Cochinper196it, ut accuratam omnibus adderet descriptionem, Mint grum Equando exstrueret Hortum Malabaricum; sed morte praevento Revcr. D. Caseario , duo solum tolumina medius essitione iacem viderunt, rebqua ver o im e strita remanserunt: quo in casiι nos rogatu a
Nobiliss D. de Reede, ut ipsius, s Rever. D. Casearii, tum Doctoris tela Rhyne, Patrisque Matthaei, ordinis S. Jo-sbphi Camelitae discalceati, abo me notatu, caeterisItirpium'cI
ris no irru quasque alungeremus commentationes scire reliqua volumina orbι panderemus, ac integrum οὐ perficeremm: quod sene, quanquamn es rati munere, tum agrorum τί stationibus distram admodum, denegare nec voluimiu, ne potuimus; atque adeo arborum harum imaginibus adornavimus
defcriptiones, ut decet Eoianicum, breves usuccinctas, seq-ti Clusii, Bauhini, Prosperi Alpini, alio me Boiano aphoram hac in re vestigia. Quas si non ingratas fore Animadverterimus, si e DEUS vitam Oressuerit Argitus, integram tandem sirpium Malabaricam historiam perfecturos nos pollicemur. Interim hisces ere, s vale.
30쪽
E mireris, Benevole Lector, hanC . tertiam Horti Malabarici partem, quae de arboribus agit, aC primam
sequi debebat, post secundam defruticibus demum prodire, quam
praecedere ordinis gratia par esset. Cum enim praecedentium voluminum, jam modo impresssorum, descriptionum, ex India huc transmisssorum Compotes essemus, in ea haerebamus opinione, omnia ad umbilicum esse perducta, &nil amplius restare. Sed cum RobiIUC. D. de Reede, ex India reducem, Conveniendi occasio nobis esset, plures arborum, frutiCum, ac plantarum imagines Commentatione, aC impressione indigentes superesse Cognovimus aComnes stirpium picturas suo generi debito ordine Conjungere necesse habuimus' quod pro viribus praestare fuimus conati. Quapropter ut reliquae Horti Malabarici partes ordine in lu-Cem prodirent, ab arboribus rursus exordiri coactos nos fuisse patebit. Sed quonian Variae in tertio hoc tomo exhibentur arbores, quarum species in primo descriptae sunt, quasque propterea illic sequi convenientius fuisset, Lectorem in bonam partem id accepturum rogamus;