Bartholomaei Facii et Io. Iouiani Pontani Rerum suo tempore gestarum libri sexdecim. Quos idcirco cum Guicciardino coniunximus, quia vbi Pontanus desinit, Guicciardinus suam historiam inchoauit

241쪽

fecit citatos equo paucis, qui tum forte cum eo ero, sequentibM naan tum forte venatum ierat) ne nocte quidem interim so itinere Theanu aduolat: caterisIpropsto edicto , sie absique morasequi iugis, postridie Maia plussexaginta millibus confectis,ad oppides per-mmit ea vero teritas Risium in primis conster auit. nequeenim rogem tam cito assuturn crediderat. existimabat illam, prius quam moueret, cogendis copiis ιempus consumptarum bise laeterea expugnandae a cis facultatem fore. Castris ante oppidumpositis ALMonsus,antequam rim experiretur, donec copiae reli-6xs oxuentrant, ad Rictum misit: qui hortaretur uti

Ab incoepto ab isteret oppidos cederet: quod faceret errori se eius parsurum. Ozi cum inpropost opes. ret,nprinitum cepi s se satis instructum putauit κanque ad illam inter pedites atque equites de diuess loris constiuebant statuit Alphonsus oppidum totis viri otis oppugnare: ne oppidum tam oportunestum, O

Mupolitani regni firmi fimum ci ustrum, in inimicorum potestaten; deueniret. Cumqj vaturam regionis ille tins intueretur,animaduertit monte, quem

Tucitis insiderat aci&circumiri, ac defisper hostem oportunepeti posse. Itaque Mendociam His num,im- eigrum virum,cum peditibus ducentis, clam hostibus, cunti tuo ire praecepit,cts qui occurrant, e Ricr pediatum sese mulare. Id oppidum ad montis Casinatis,q tem dixi, dicessitum est:idi exiguivi amnis intemisit. εα ab oppido aliquantum distat emineti loco lusupra arcem ad vulge ferme passus, templum est, eqxa attaimus, opus Niritate, i cligione praecipue d ii Beneicti

242쪽

penedicti corpore percelebre, castelli cuiusdam instar

duplici muro circunctant'. Per cuius templi exterio

rem murum nam ct is quoque ab ho stiba; custodiebatur Mendocias cumsonu traptumfaciens nam alios expectabat cacto cis fellit.Licius cognito regis de oppugnatione consilio, ex oppido prodit,ubist haud satis tura existimabat, o tis pcr muros partim ex suis, partim ex oppidanis,qui rest teret:eoss tumulos, qui regist castris imminebant,infidet quos tam e priu3 oc'cupatospras infirmauerat. siphonsius interea copiasin;truxeratmihils aliud oppagnationem disserebat,gnam eorum qui circummisit erunt aduentus. Iam,

ab omni parte Ricivisibi satis pros'exsse videbatur,

cum illi extemplo sepra caput, relati proceda quadam Ilindoctas apparuit. Nanque f. atur pro templo bat,

opinati hunc esse reliquum Rici peditatam siridiaei- Mim atque eum cum,ctis ad Rictum defendere. Eicitis quoqM Men ociam tum esse,que praestolabatur si1

catus,parκmperAbstitit. Sed mox Dade cognιta a uenienti Menticiae se obiecit. Quodvi siphosta ani-nraduertit, omnes suos,quos in armis ut diximus paratos,atque instructos habebat,partim in hostem p Maresartim oppidum a friri imperat. At Ricius ancipiti malo circumuentussese confestim iη fuga coniserit: vias per medios hostes ferrosacta, amisiis pluriabus estitutos oppido rimὸ in templum,mox per de Mossilius in oppida, qtia propinqua erant,euasti. Ouo fugato Alphonsus confestim oppidum abstae certamiane recepit. ibis Arnal imire cum valido praesidio relicto ipse Capuam reuersus est. Oua in reprofecto προμα virtvi ne magis, an celeritas eiin Dadanda sit

243쪽

Neapolis interea arctissme obsidebatur: nesumemtaria modo,verum etiam aqua reciso extra urbem m traductu oppidani laborabat. Quocirca ingens tristitia oppidanorum animos ceperat. Angebantur res sedeo immutatas e se, ut qui prius Eugeni, ponti ciso Iacobi Caudoia auxiliu instructi ibi pares Alpho spirabus videbatur, nunc omnibus destituti sub iis,

eum ante portas binis castra postis victorem videret, quem naualiprelio superatum'captum, nunquam amplius id regnum petere ausurum putarent. Esse in illius ditione Siciliat et, commeaos,ac caetera bella n cessariasuppeditantem: esse Sardiniam, Baleares in sulas, Barchinonet ism atque Aragonensium regna ampli finia, de illi pecunia, ac militessubministrari possens, Angebantur quoque vehementius flumenti ac pecuni inopia,non arario modo, verumetiam priuatorum ciuium facultatibus diuturno bello exhaustis.

Dupl x modo istes sustererat: sed altera quidem minus Frma. Nam Genuonses eis bibenti animo adiuuari ab

illi Lebant,tamengrauaritantis, acta crebrissium ptibus existimabant. Altera erat in Francisco vortia, ct Antonio C dola. Sedasterius cunctatione ridebat, alteri no satis credebat. Omnia tamen totida,priusquam ultima experireΠtur,vociferabantur. Quorum vocibus permotus, utpar erat, Renatus ad Genuensis ct ad Antonium Caudolam, qui cum eo post receptum

suum in gratiam redierat simul se ad Franciscum

Ffortiam in Picenum crebro nuncios dimittebat , qui docerent quas in angustias res suae redactae essent,binis circa urbem castris hostium positis, ct ut cum copiis celeriter aduolarentis aluum vitaeni,hortarentur.

244쪽

11 1 s T. LIB. V It hae stes omnes vanae, atque irritae euasere. Nam ct te Genuenseo,cum iam demeta esset, pecunia insipendium imperata, de praefectura inter Ioannemrre sui'se, Thomae fratrem, qui per id temporis G nu Oxybis principatum obtinebat, o Ioannem s tonium Misium nobilitatis principem orta consentione clasiis perficeretur, impedimento fuit . a te iacifico atque Antonio,aut nulla,aut fero aaxilia venerLLuum hic esset rerum status, nec Jerarer alphon Neapolim aliter quam fame, aut proditione capi posse, aperuit eifortuna inopinatam quandam ad victo riam viam. Nanque Anesius faber quidam caementarius, que fames Ne ob exire compuleras ad eum profectus, docuit iubem haud magno militum peric

D steipraemiuire esse capi posse, atque tu id operam

suam atque studium estpollicitus. Hunc rei collauditum, ct maioribus, quam eiin fortuna caperet, promisiis oneratum, de ratione rei agendae percontatus omnibus quibm opus erat celeriterpraeparatis ad mcentos viros fortes deligit: qui cum anello ac latre nocte aqua actum ingrediantur, ct in js Macterem I nuarium ac Diomedem Carassis , O alios 'quosdam Neapolitanos, qui patria exules multos annos eum se quuti fuerant, quibus urbis loca nota erant: omnes,

paratos in armis esse iubet usAn 1 f pprimis tabmediam noctem quum vocati omnes conueni Oent,d cibus rem aperire hortatur ut intrepido animo rem

aggrediantur,quae sit ijs ingentem utilitatem ct decus allatura. Quotie uno atque eodem tempore 2 illi mos nia occupare, ipse cum copi' adessep it, modat cum in demonistratu locum ex aquasi emerson

245쪽

star BARTHOLOMAEI psc 11i sibi per eos,qui reliqui in aquaeductu fuerint ignia'

scari cons. lim curent, rem a primis ad nom firmos perferendo. Trist autem ingressus in aquaeductum per puteum alterum extra urbem ad lapidis lacria in homto quodam positum:in quem per funem septem oviginti cubitorum dimitti oportebat: dato, uni ex his negocio ut cum sciret primum eos e puteo intra tectum euasisse ad se referret scalis se is vectibus tradstis, eos dimi sit. sdiecit praeterea uti quar a noctis vigilia, postquam e puteo emersissent facto impetu moenia et grederentur: presiiss illico citidibus turrim vicianam occuparent. Cateris Pero xti imperatafacerent,

duceis sequerentur vehenitvrer praecepit. Cum his mandatis profecti leviter armati ducibas Anello atque eius patre, inputeum , per qIem descensusperquam discuis erat se tacite peronem demittrint, accenss nauapra se ferentes: quam per cacavi testudine m-guli,xnrupost aliam progrederemur,ad foramen, per quod aqua si urbem istabebatar, absi1 magno laborep rueniunt. Morsia, inura perfodere aliquanto plus in es excidendo quam anellis putauerat, propter eius cra immempostuere. Zoh cla: stro pcrsos, ulteri: progro sper canalem,qui ab aqua luctu in putetim ferebatur, non absique disscultate in ipsum puteum descenderunt. Restabat secundus labor,ut scilicet e putes in domum euaderent. snesius igitur 9 stater primi, subiicientibus humeros socqs, pedibus mul ac mani ι2, per muriam viri coeperui: nec ad foramina quae- dam per qua erat in puteum descensus, paulo seupra hominis magnitudinem,peruenere ad quaestatim qpul ,ad istamum euaserant. Forte autem pridie elim diei Neapolita-

246쪽

Ne olitani magnum lapidum aceruum, propter huiusmodisse sticionem,ut in puteum ivssiceret, ex opem culo deiecerant . nec posteaflue ob lxione e neglige ita lapides imposiverant. Quod fest factiem, irrita haud dubie incoepto,pumeu ingressos reuerti oportebat. Eo igitur operculo facile,ac estrepitusiublato, gne lus ac stater primi in domum exilium ommbas 1 e ploratis ne quid infidiarum subesset , postqzam nem: nem adesse cognouerat,per funiculum e puteo delatas

secit scalas attrahunt, quibaS,qui in puteo erant, sicandere carperavi. Di ilis erat praeserim amato asi os per vavalescalas: quae cum ab imo Vaga, atque instabiles essent nemo erat,qui sub sistere auderet ne aut homines, aut armorum caser hericulum asserret. Inter haec muliercula, cuius ea domus erat,primum graui o dore quem eputes limus exhalabat tu lumine ins eocto exanimata celeriter accurrit Os visis,ophi iante merseram, continuo exclamat. Fueraeis hami abiὸ proditura in sidue, ni celeriter oppressa, rocem emit

rere inhibita esset filia quoque iam adulta marinemorare vehementius coepit,ne fortune aduersaretur. Id hac terrori immit preces, magna L sient, praemia mulierem inter oem, metuntii dubiam placauer t. Iam sol exortus erat, cum vix quadraginta ex omni numero tutenm maserant,ct qui ingresum nunciare regi debui rat,me ηι ostentia ae quod is metum eru-Fente luce,a destinato loco discessisset,nihil regi An

cauerat quiret eventu 'pertesiaratus in corijs erat.

ms accepisset neminesuoru in muro apparere,nia hili tumultus ex urbe audiri, tauit omnes aut caesos esse,aut v Gu exilire no ausistatas propitin advocetu

247쪽

profectus ab ea parte, quae occupanda erat, ad muros succedit. id vero confitium reprimo in discrime ingressos adduxit, ita victoriae causa adpostremumfuit. Na

que eius aduentu cognito Renatus cum ea manu,quam ad subitos casusparauerat, citato equo ad muros contendit : hostest procul amovit. Ingens per .pavor ct consternatio hos, qui iam e puteo emerserant, coepit. Nec regredi in puteum, nese armoriι trepitus propi quis hostibus proderet, nec propter paucitatem erum ere asidebant sed mortem taciti continuo expectabanLA bonsius ut vidit intim a suis nihilnisceri, deseperatis ruin signo receptui dato castra versus profici sci coepit. Quo postquam Renatus animaduertit, periaculam omne depulsum arbitratus, relictis custodibus, o ipse in regiam redist. Forte quidam ad puteum v deerat tu aquaeductum ingressus, profectus erat, rei ipsius nescius Bh re cognita adsiphonsum nunciatum . cucurrit multos e puteo prodigse,atque in domo tacitas

ob metum latere. Eo nuncio accepto, eleriter conuem se equo urbem repetit: atque ad moenia succedit, , eorum animos acueret. Inter hec mulieris,quam dixi

lius astatione flua domu venit, pulsatisfi foribus cu11, nemo aperiret, insidias illico subesse susticatus, coepit infestius pulsare o fores perfringere. Mater ct qui

intiuerant exanimati quid agerent, nsiebant: Ali' subiis patefacta ianuapetendum atque interficiendά hominem, alij ob matris ac ororis beneficium capiendum modo,nec ulterius in eum seviendum censebans quam sententiam quam omnes probarent, reseratis paulam foribus, quum niterentur mansis instere. r pente ut hostes vidit , trepidat refugit : hostenλ intrarrbem

248쪽

HI ST. LIB. VII. at a Wbem vociferans ad Renatum subitis peruolat ah νuerit refert. st qni intus erant ut insidias palam factas esse perstexere,nec reditus a lateribus locum dari, uno agmine repente e domopro fluunt:primog, in Gru moenia propinqua 'no tantum vigile ibi reperto rurrinis occupant Nam caeteri custodes tanquam eo die nihil discriminis rectaret, in diuersa abierant. R natus eo ngcio primum,deinde tumultu excitatus svradbac erat armatus ad moenia celeriter reuersus,immpetum in hostisfacit. Quibus visis Alphonsus ad muro; cum copiis aduolat, quo b suis animos adderet, scalas admoueri imperat. Caterani oppidani eam muri pa feni facile ruebantur, o ne quis per scala in captam rurrim euaderet grauium saxorum deiectu ο istebat eos, qui turrim occuparam, manubalistis incusebat. Dum pugnatur obequitas moenia Alphonsius animaduertirpauo supra eampartem,qua oppugnabatur,locum quedam neglectum esse nanque eius custodes deserta flatione ad propinquum tumultum se contulerant. Itaque scalas celeriter admoueri, eiunis locum occupari iubet: sperans eo facto aut urbem inde capi posse,aut certe hostis ab oppugnatione eorum, qui tam

rim occupauerant,auerti. Is vero locus hoc facilius o cupari posse videbatur,quὸd veluti in arcum curuatus: a Renato, ct ijs qui cum eopugnabantico stiri non poterat iam per. exiis, qui turrim occupauerant,cuxu tormentis,atque omni telorum genere peteretur am grauiter sauciatifuerant , partim ne in hostium otestatem venirent,sese e muro praclites dederant. Cumqymus exiR,IoannisMichael Calatovisius, equer

249쪽

sam,acgloriosam obire: eratch Revatus eam turriri recepturus, visa tergo subito,ati ivli cuiso cum in genti clamore, ct alacritate hostes inuecti terrorem intulissent. Poti fima vero causa trepidationis scit 3uod plerunque ludente fortuna in beuo accidore co-sueuit res utique parui momenti. mur equus quidum sorte captus, ct insessus a Petro Martino, vel rt ali splacet Sancto Barisio a b res milite, per moenia umbem ingreso,in hostes iuuectus opiuionem praetim capta , ct refracta porta proxima. Is vero epras Sarai Brancati uerat, praestantis equitis ct Renato percari, qui dum forte per ea loca excurrens in hostes incidisset adempta ei ob via angustias sagiendi facultate

captus fuerat. At Renatus primum cohortatus qui aderunt,in hostes fortiter inuectus, eorum imperum paululum repressi. Mox vero, ut crestente hostium momero uos exterritos animaduertit . nec posse diutius in petum si ineri sensim referre pedem capit. Alphonsus interea ad Diui Ianuari, portam, qua erat ali an to remotior, quibusdam oppidanorum, quos bellisat ieras ceperat,siuadentibus, contendere partem suorum,

O appulps sculis eam portam ringere imperat. Equibus Iapus Simenes, imundus Burgus, atque Eximenus Corella, cuius poti fimam opera in ea re u Rexfuerat ,siveratis moenibus primi omnium urbem ingressi plerisi alijs ut intrarent,animos dedere.Q dieri Renatus sensit,culpotissmsem parti, aut loco succurreret incertus somnuste defendenda urbis abiecta in

praelio omnia pertita eam victor: concessi. Tum O u

ri Marii porta, quae ad Castrum maris fert, O

250쪽

1IIS T. LIB. VI f. aliis diuersis muri partibus irruptio in urbe facta,om-mbus flationes prae metu desereribasram adpraedam

disiursium: a tacilibus tamen temperatum: mox persingresso Rege, ct praedae quoque simi factas. Postridie

eius diei , duae ingentes Genaen sum onerariae, quibus commeatus deferebatur, ignara urbis capta supraportum kpparuere: propiust profecta ut viderunt soli tosiaritia clamores a ciuibus nenos, illicosusticati res immutatas use ab arcem cocesserunt, fremento exposito,vini ct commeatuum causa Surrentum quae Vnu ciuitas in Renatis epermanserat petiore,atqκe octauo ferme die Neapolim reuersae: quamproxime potuere sub arcem anchor ad iecerunt.quasi pridie ante captam urbem aduentassent nauales ii socios interram exposuissent, dubiam facere victoriam poterant. Per hunc mecum siphonsis Neapoli urbe nobili fima, ac retasti fima, anκo ab initio belli reo ct vigesimo, potitus est. In quo nescias proselim, magis ne eius fortia tudine 2 constantiam,an clementiam, caetera ch vi ς tutes laudes: an felicitatem admirere. Namque in aggrediendis rebus impiger nεc labore viro defatigaba rtir,nec periculo cedebat rili: tantam 1 animis freti in his agendis prae se ferebat, ut sipe eius milites cum

pluribu , Dauciores,imicare non dubitatierint. Iuhello gerendo adeo constans,rt enm nec calamitas pila accepta,necpecunia inopia, nec begi diuturnitas, nec rem1 Ieatuum penuria, nec hyemis magnitudo ab vi- carpta reuocauerit.In victoria adeo clemens, ct moderatus,vi de ea laudepost cum quouis antiqvoru principum decertare. Clemetiae par facilitas,ac liberalit in