Bartholomaei Facii et Io. Iouiani Pontani Rerum suo tempore gestarum libri sexdecim. Quos idcirco cum Guicciardino coniunximus, quia vbi Pontanus desinit, Guicciardinus suam historiam inchoauit

401쪽

in Gallia cisalpinageri contigit. Sequenti vero anno cum Gentili, quem Veneri exercitus ducem diximus,' idoneum tempus visium esset ad ea oppida recipienda, qaa superiori anno Vencri amiserant: nondum satis exucta hyeme,etsisciebat magnum hostilium copiarn numero in hyberna, in ea loca profectum esse , pratis imposita prasidia, conuocatu copiis Manerbium petit, at 1 haud procul inde castra ponit. Ceterunt dum ompidum expugnare aggreditur agitta humerum ictus, in castra se recepit, ac paulo post ex eo vulnere mori

tur. Quo casa commoti Veneti, quod exercitus sine duce erat, motis inde castris, quieuerunt. Inter haec cum ister Gentilem Gallanielatae nepotem, qui ante Gentilem Venetos exercitus rexerat,vira in re militari colebrati nominis, ac Tibertum Brandolinum eius eni tranaelatae generum, de honore O principatu cem ratum esset: nec pateretur Tiberius Gentilem sibi diguitat epraeferri, quod illumst inferiorem in armis, ct ductando exercitu existimaret: ira haud disiimulata,

a Venetis discessit ac per Francisci sines traiecto Pado Mirandulam id eius pidi est nomen se recepit,ibi '

. aliquandiu cum Venetis reconciliatione simulata,t dem ad Franciscum etcti instipendiafacturus,se contu tit. Erat alite inter primos Veneti exercitus ductores Iacobus Picini , Nicolaifilius, praeterpaterni nomianu gloriam in armis late clarus, orere aetate iuuenis Is cum tribus milibus equitum forti imorum Bracia- .

. nae factionis, ac paterna discipunaprioremnis ab VOneris stipendia fecerat: multis praeclaris facinoribus editis, neque labores,neque pericula detrectando. D mumsinitossipedio, Venetis ostendit vorteresibi mera

cedens

402쪽

ID s T. LI p. x o Ddem augeri sua moia opera uti vellent, quἶd mururos sic haberet quoru opera fideli ac forti io essent, quibuι stipendia augere sibi necesse esset. In quo cu V neri propter et ut is infirmitatem duriores se praeberet, nec de alioquin permansurus pidere:ur, anciscus,acriorentini arbitrati illumfacile uni animis in dubio et tria Ven/tis distrabi pust, propositis ei per internu-cus, honestioritas rum mercedis tum dignitalis ais imperis conditionibus,quibus non modo iuuenis gloria ac porreriae auulas, verum etiam vir matura aetate, O

ab ambitione liberior, capi posset quandoquidem permitum sipendium licebat ei absique ulla infamia

nota discedere tentavere illius animam. si ven cum famam cuctis rebus antiquiorem duceret, quam nullo ceps, tueri. Itaque viginti aureorum millibus annuae mercedi additis, in Gentilis locum exercitus duous ctus,apud Venetos manereperseuerauit. Ars ineunte Vere hortari Venetos carpit,daret operam, ut copias ad bellam in aestatem pararent,antequam Francisivs,c pijs con oratis, in ca Ira exiret,magno id usui Venetis

fore priores is copia. educerem: posse antequa b coeant, ea oppida recipi, Fae priore anno amiserat. Interim dum ab utraque parte necessaria ad bellam magna diligettiaparantur, Veneti persuasi a Carolo Gon Ca, Mantuani principis ratre, qui cum capitales inimicitias gerebat,uti bellum ab ea parte,quae Veronensem agrum contingit, se duce actersus illum g rerent : cui putabat propter popularium in se bent u lantiam obesse piarimum posse, flatueror ab calaru unquam tempore volebat in dubium adduci, statuerat Bracianam factionem, cuius ipse erat dignitateprim

403쪽

bellum inferre. Cunis suaderet Carolus, ut confestinit tabum cum copin in ea loca mitterent, fore enim faciliorem victoriam, Venetos doculi Iacobus id consiliu haud tutum ese,quὸd si copiae eo traducerentur,omnuBrixienses,ac Pergamensis agerpraeda hosti relinqueretur,quem moxsimul ac di regissent, suturn crederent aliena inuadendi infide is occasionem nactuam pellenda potius e Brixiense Francifici praesidia,atque iti Cremonensem agrum deducendas copias, ct iii eiusfnibus bellum trahendum censebat, quo magis desuis defendendis,quam de alienis oppugnandis intentus esset: ct quoniam Venetos Mantuano principi infenses. in eam parte proniores sciebat,posse diuisis cepi', par rem carato ducendam in eam expeditionem tradi: reliquos in hostium fines agi, et sistitu e se existima bat omnes smul copias uno loco contineri, quoniani disiuncta haud pares esse Franciscopo seni. Itaque exi guam partem copiarum neque enim in eorum exemcitu plus quindecim milibus equitum, ct octo milibus peditum erant Carolo tradunt. Cum aduersus statu profectus gerere bellum carpit,primo quidem satis pro stero illi res cedere, aliquot castellis statri ereptis. Affratergrauiora metuens ad Franciscum auxilium p flulatum mittit. Cuitis periculo coinita Franciscus Libertum Brandolinum cum misse is quingetis equitibus,multot peditatu ire ad illam iubet. Inter haec Iacobus Picininis exhortatus su Venetos,ut stipedia militi exolueret,quὸ matxrius, inparatis omnibus, copia. in expeditionem educeret, cum diutius pati noti posset tempui ad res gerendas idoneum fustrat cri, tuque quas parat; habebat copise , ex Leonato Di ixim

404쪽

agri oppido,in quo hyemauerat, legatis castresibus ne racto dato,ut reliquo copias quamprimum ad se mi rant, mense Maiod gressin, Qui ut ianuni Brixiese op-ρidum , quod reperiore Mino i ranciscus ceperat,valido, prodio acserti in sto egregie communierat. petere tuit. Caeterum ea vis imbrium,ac tempest.

iis fuit, ut ipso die,quo die alioquin facile perueni Oet

non potuerit eo copias ducere. QIa viora, hostibus quin proinquis locis erant,itinere eius comperto,famiatatempraebuit in oppidum,proxima nocte, quos veste mittendi. Qua quidem res disciliorem aliquanto oppugnationem reddidit. Posiridie vero, quamuis contianuatis imbribus, Quintianῆperuenis, ibis castras cit. Quo quidem in loco non plus quatuor millia equitsi secum habuit. Ac licet in ea obsidione non ab discri- mine, praesertim tanta paucitate militum, persister videretur,cum praeter oppidi munimeta validas prasia,et D milia hostilium copiarum,aut eo amplius iis circumiectis locis essent nihilominus hoc initis expedi. rionis eius,plurimum referre existimarimissilia arbiatratin,praeclarum aut Fodas acinus agi, quo maiore de se expectationem concitaret,admotis propius castris,tormentisi aeneis adbibitis, caetera expugnationi necessaria cum in praeparauit. Post haec morailus biduo percus is,ne nocte quitim adquietem intermissa, cum tamen interea coplures equites ad se in castra a cessissent,oppidu ipsium totis viribus oppugnare a se tu est: plerisique bo tiunt, qui e proximis locis conuenerant eminussiectantibus. Demum muro erutc, per

vim oppido potitus est. eos moxpraemio firmato,nu la quiete militi data, Pontem ricum, quesuper Ollio

405쪽

fuminestum diximus, quo si hostesps Quintianum

caprum ex irincre receperant, petit. Illi autem veriti

ne inclusi obsessis ob rerum nece loriaru inopiam ob dionem diu ferre non possent:ne in ho fium potestate deuenirent, relictis qui praesidio ac d fensioni oppidi sufficere viderentur, Seniam quina inde millia passuua Ponteuico, si conferunt .Post haec latabus castra positis, quo hostibusfacultas omnis praecidatur mittendorum e Cremonensi auxiliorum ob su, propterponiis commoditatem ,simul ri maior ei copiastramenti ac pabuli ex hostitii agro suppeteret tam etiam ut hostem grauius laderet, pontem rectilem, continuo adbibitis fabris effecit: atque eum supra Pontemuicum admi laphsus iacit. Quosacto,exposita rhra Osi i amnem parte copiarum,omnem pripe fit periorem Cremon sis agri partem, ad Alpespectantem P prcpe excuse ione in ditione redegit nec minore cura inis AEn re mentis aeneis muros oppidi quatiebat. Caeterum tanta vis pluuiae erat, ut nonposset in armis miles consistere. Sed cum vel paruam toporis iacturumsibi perincommodam acpericulosam existimaret: ne forte interlui lentior hostis accederet, controvorum prope omniusententiam, an oppidum expugnare posset, experiri constituit. Admotis itas copi' ,summa vi oppidanos aggressus, multis virilis caesis astuc s septimo olf-dionis die oppido potitim est.Nec mora, Semgam Petri: quὸ se recepisse equites diximus, qui Poteuscum do ruerant steras se oppido ct inclusis in eo equitibus uno repore potiri posse, aut certe eos per insidias extra oppidum idems comprehendere. Inter haec Francisicus certior factu uuintianum a Iacobo captam esse, quoι Iurabat

406쪽

putabat nussis, quaWris magnis, hostium opibus His mensi capipus Oad Ponteuicum castra posta uia

fa etiam Cremonenses agri ab eodem in itionem Veianetorum resacta esse coactis repete,qum potuit,e cimc iecta locis copys, Cri mona conteit,equitatum ., qui iCr mones erat,ad se celeriter accito fetus etiaea manu qxa cpud Senea erat, Cremona mouens ci-rato is rae Ponteulcum petit, ratus id oppidum adhuc tu sacrum potestate esse, sterami oppidanos non

Iolam obsidione liberare posse ,sed etiam traiecto sumine, Abito atque improuiso aduentu hostes. pprimere. Cum1 citatim contendens in itinere,prate uam vinionem accepissei Ponteuicum captum esse, primὸ credidit quoniam is locus bax facile expugnari posexu ebatur suorum dolo amissumi AII ubi vi captu cognouit,muta: o repete consilio, Sengam profectus est,ias optima ratione prouidit, arbitratus Picininum po t captum Pontemuicum, Od, amnis cppida peripere conantem, ut copiae quas in Braxi se haberet tras

Oilium clauderet neque enim aliter subueniripssse

Senigam,id quod euenit,confesIim ducturum. Acsem re cecidit ut eodem tempore ipsi a citeriori, illa ab interiori parte oppidi, ac minis qua Brixiam ressuit, Senigam peruenerint. Caeterum Iacobus, postqua Fracificum aduentasse animaduertit, neque habere se era pias quibin tuto posset,ad Senixa castra facere, nec Iaciendi pontis,quo oppidanos vehementiru premeret, facultatem se,hostibus in aduersa ripa actantsebis leuipraetio cum ijs qui tum erant,edito,ises intra

portaου reiectis iter retro ad Poteuicum, de reverat,

conuertiit.Ibi magnam pura, Franciscus Senia , O

407쪽

Iacobus apud Ponteuicum, OZAtis parum consum. erunt, uuibus quibusdam praesiys luterim corum,sis. Praeterea Iacobus, qua c*rrat, in Cremonensi oppida tutatus,m Unam inde istumentariae vim conuexit, quae magno Brixia usui fuit, crebris excusonibus agrum Cremonesim infe tumfaciebat. Inter haec Carolin Gonoga,qui initio aduersi atrem aliquauia erat aduersam fortunam expertus,tandem statuit totis c pb decertare. sc mox cum tre,a Tiberio coia laturinis congressius, infeliciter pugnauit. Et quanliis equitu,qa, s eo praelio amisierat, Mamerus haud metu se et nihilominus quia copiarum duces,ac primores Gquitum peiae omnes c ps fuerant,maior re ipsa,quam videretur, ea clades fuit. Ex eo sequutum,ut 9 Ven ii de Veronensi agro liciti se Ludovicus astatre metuens inducias in certam diem intersiefeceria quibuι

catiebatur, uti Veronensis ac Mantuantes ager trans

Mincium amnem a besii cladibus liber esset. Posthac prancisiciu disiimulato coisilio, cum a se Ludovicum ac Iobertum cum copi' e Mantuano accerseret quod ab ea parte bellam propter induciassublatum erat illos Gaudrum oppidum ex itinere petere iubet, locum

quidem , praeter nemus carcumrectum , triplici muni-m entUrm imum,cum quidem per Mantuanum,ct Cremone sem agrum commorius ad eum iter esset. Est autem situm in apertis campis, haud procul a Monte ro,ct Rrixta n' plus duodecim millia passuum remotum. iii h profecti subito atque improuiso aduentu exterius munimentam ingentifolsa ais a gere cim

408쪽

O ST. LII. I. 3 squas prolato reliquit, quanta maxima celeritate potuit, eo contendit. Cuius disce unis causa cognita,Picininus confestim also itiner o ime cum copidis moues, eodem aduolat. Taurai fuit it ius velocitas, ut Francisci celeritatem praeuenerit, magna 'efletus se non

solum pose Gaudrensibus ob su opem ferre sed etiam

Ludovicum, ac Tiberium,aus intra munimenta com

preheη-e,avis egress ol Liam irent undere, ac su-gare. Caeterum id consiliu cum legatis calbensibus periculosium videretur ne pugna implicitossaperueniens Franciscus turbaret,rem I in discrimen adduceret,esseti ambiguum, an adhuc Gaudiensis in fide permanerent omissum est. Acmoxprofectus ex altera parte Francisicus munimentum ingresius, obsidere opp:dam perrexit. Postquam rero Picininus antimaduertit stu-

ra ibi levipus teri,necposse ulla V: oppidanis succumri,Portiarium,quatuor inde millia pa suum auxiliuste Obsi is ostentans concessi bici pεrmansit. Franci secus autem continuata obsidione cnidum cepit. Et quoniais locus, ut diximus, ad infecitandum serixiessem agruperopportunus ridebatur, nihilominus Iacobus apud Portianum manere perseuerauit, hostium conatibus creb is sese opponens. In hoc rerum tu o. Inis aestas, atque autumnus cpnsumptus s. euia tamen aliquot praua,acprope aquo marte comit a. Sed accepta apud castrum Monem clades,calamitatem per Carolir Go- tagam prius acceptam Venetis renouauit. Quod oppidum cum Iacobus, exclusis opp3danis qκi ad agros celendos sile accepta) exierant propter itu oppri tunia ratem sest enim situm inter Ib iram atque o ium, amnes occupare tentasset,quo Franciscum e Brixieni

409쪽

I FACILagro extraheret, ct oppidani ian cnidulii do itur viderentur, Venetorum vero eqatteis ari mugnati x parte arma posivissent, profecta tuterim a Fr ac si οηuxilia,castra improuiso inuadunt, eos , omnes aute- quam arma eap re,aut gladio ringere pota rix , cupiunt. Q 'in enti prope homines capti, casira Dat. Inter haec nunc cus,as Florentino de bl P. anxo , Yod rege ac Venetos pecunia plin posse quam sietur Logebant,etsi diutiuue belli traberetur a Venetu, veritinesmptusferre vopossent, esti moras praecidi re qΗaxis ratione cogitant. Et quia Florentini relere majorum amicitia optivse erga Renatum assecti erant, puritabant, illum a bon latum in Neapolitano regna perturbare posse, approbante constitum Francisco, illum per legatos cum duobus milibus equitum , praeter sagittarios in Italiam accersunt, dena auri nistia in singulos mensis decreta. adiectum kfoederi, uti Pena ro.chm vellet,libera facultas ex Italia decedendi, is Francisio ac Florentinis eius item dimittendi potestas esset, dummodo tribus a te mensibus, ea illi missio de- nunciaretur. Is in Galliam Cisalpinam transsgressus,

Gulielmo Montis serrati incitis farri, qui a rege ae

Venetis mercede conductis, aduersu Franciscum bellum gerens, agrum Alexandrinum ae Nouariensem

infestatis, bonam partem equitatus Francisci in sie conuerterat, Pt arma poneret, perseo acceptiis illiu opse, ijs h Bonifacio eiu atri comisiis,multus Alexandrinora adiectis, ad Francisi e contulit,castrat cum casti is iunxit, eo videlicet consilio, ut Venetis Bri-xjen si agro expulps, quod ea a late putabant fleri posse, i e F rentia peteret ab ea parte aduersus Alphou

410쪽

HI ST. LIB. X. Usfm bestam gesIurus. Eius aduentus Francisici res haud dubie confirmauit. Nam ct Gulielmumgraue hostentilli placauit, ct praeter equitatum ac igittarios quos L: Italiam transuexit, ipsius Gulielmi copiassibi conciliauit,9 Bartho omaeum Coleonem,ac nonnullos

hos ductores cum tribus missibus equitum,qui bella coria Gulielmum occupati erant, in castraperduxit. V M re uem a Florentinis per id tempus ad Franciscum in castra ames aes Cottiniola, ct laxatir eius stater, existimantibus tantis viribus conluctis, ea aestate Brixiam Venetu eripi possse. Cum quibus copijs Franciscus I Mui ct Penatus mox profecti, Monte rico primum vi capeto, multis aliis circa oppidu seu quibus expu- nandis magna crudel tas praeter Italiae consuetudine, a Gallis patrata est omnesni Ber mensem,ac Brixi e-sem agram, ct quicquid inter OP um atque Abduam

amites interiacet, tanto tumultu ac terrore incoluit,

ut prope omnia, alia metu, alia Venetorum odio sese eius mei acpotestati permiserint. Tanta autem eius procella vis sevit, ut Veneti nil qua ampliu; castra cum hostium castris conferre iam possent. Nec tamen Piciniam, in quo Venetorum conseruanistatus spes reliqua erat,adduci potuit. vi aut Brixiae moenibuueste includeret,aut Athe flumen,quod Veronam infuit, mcopi' transiret. Sed iuxta Benacu, qui lacus est in Brinxiensi nobilis, unde se Mintius amnis Mantuam praeterfluensexoritur,castra habes, indes crebras excumsones faciens, hostiles agros infestos reddebat. Ad haec Man diis ac Gibertus Correrensium princeps,qui a rege conducti aduersus Franciscum, ct Ludovicum