Bartholomaei Facii et Io. Iouiani Pontani Rerum suo tempore gestarum libri sexdecim. Quos idcirco cum Guicciardino coniunximus, quia vbi Pontanus desinit, Guicciardinus suam historiam inchoauit

411쪽

ac Parmensi agro castella qκaedam ceperant, multa egregia facinora ediderat pluribus excursionibus prope portas Parmaefactis, quibuι in locis, propterfactio-

η s ct clientelas 'magna eorum autoritas erat , qt pleorum maiores olim Parmani imp rio tenuerat missa a Francisco si uersus eos maiore fisorum manu, ct ipsi cedere coacti fuat. Quibus dissicultat bus ac per

culis Veneti circi uenti, cuni reipub. salutem an uno rege positam anima lxerterent, Ioinem Mauxum. qas

Senis ab initio bellifuer.it ,farduis cum Senens assomposiverat, paulo ante Venetias reuersum,legatum ad eum mittunt, oratum sit eorum statumsariam esse piat, auctis copi' ipse in Hetruriam contendat quὸIDorentini iniecto domi metu, copias ex Insubribus in Hetruriam reuocent. Multa siquidem in illo fuerunt ornamenta: ingenium ad omnes tum pacis, tum belli Wrtes imprimis habile, magnitudo animi modestia ac securis hidium,constatia probitra,facundia egregia,

qua reos in iudicio,orando causas veterum more,ζω-

ni periculo liberauit. Ob qui is qui iam virtutes,res'ub. Venetoru maximis se honest imis legationibus eiis veras enumero psa est.Is ad re profectu , huiusce niori orati nem habuit. Et si pax tua, atquesecietas rex inchre nostra re semper optabilis fuit, quod ea nobis honestio nam ducimui, tamen rei ess maxime

ausa illam expetivimus,am cotraxima , ut Italiam pacatam tandem aliquando videremus,quae ab ultimariemaria nostra bella vexat , nunqNam pθtuit conquiessere, At vero cum hocproposmum ancosilium nostram a Francisco vortia ct Floreotinis perturba-

est, OUM belli quarentibus,necessesuit, ct tibi

412쪽

HI ST. LIB. IX. III que ct nobis, vel lautiis arma uscipere. Veru enimuero hoc belli; longe aliter processit ali iis opinabamur,

ct ratio dictabat. Neque enim verisimile casquam vi-drripoterat, Franciscum, ac Florentinos tuae ac Veu

rarum potentia pares esse posse. Quod qui Din recucogitamus, ct maiestati tuae ut, ct nostrae reip. δε- decori haud dubie cedit sed Alphon si maiestati, cuius est maior etiam autoritas pace tua loquari magis:

quoniam in Hetruriam non mimii eum copiarum numerum , qui ad tantum brilum gerendum satis e senquit, tanta rege tam opulento, tam glorioso dignus ri-drratur.8raestertim cusicius Florentinos eas para se copias,quibus exercitsi tuum cedere necessefuerit. Idecis magis fama tua is existimationi officere arbitror, quod Ferdinandumstium huiuι expediti nis ducem effecisti: cui quidem cedere turpitis', qaam priuato cuiuis copiarum duci. Quem qui salscio pro egregia illius virtutelar aut certe non maesto inferior c piis hostibulfuisset,hodie in eorum finibus cum magna tua gloria bellum gerentem videremus. ed cum parma manu maioribu copi' resistere,aut obse is opem ferre nan poterat. Quibus quidem rebus a te rex, seu vomtuit,tum obfaeduu quoducum sanximus, tum vel iam primis gloria tua causi,quam pitueare, omni a te rorione curandum est:ne quata ustiam apud rerum stria

ptores extet,tuum exercitum Florentinorum exerci

tui cedere coactum.Μultum etenim tibi rex, no Νωni quidpraesentes de te flentiant,sed etiam magis quidpo- fleri de te existimaturisint, cogitandum est, quorum hoc liberiora fuerint de te iudicia, quo ab omni metu guste remotiores fuerint. erunt uitur qui hoc aliter,

413쪽

ac se habeat, interpretentur. Putabavi enim ali, te nstantum opibus ac potentia valui se alij id tibi negligeria ascribenti eam1 ut tu tantis rebus fugiendam improbabunt. nonnulli etiam fortasse tuam erga socios atque amicos fidem, atque oscium d siderabunt. Haecaute omnia tuticia fugiessi, quo nostrae reip. salu- rare in tantis malis videtur) maioribus equestribus ac peristribus copiis quamprimum coparatis, ipse in Hetruria proficiscare: eriisne tua profectio magno hostibus terrori. Neque enim solum eorum impetum, ac ferociam cobibebis propter eam opinionem,quae de tua virtute apud idos increbuit,cuius in guia experime

ta mapolitano bella edidisti: sed etiam ijs depressu θst ictis Venetorum sociorum is amicorumstatum,queZ tuum existimare debes vehementer ublevabis. adhuc Franciscum qui Mediolanensebus oppresiis, imperium illud occupauit, Mediolani possessione cedere copestes: devius una ct eadem opera totam Italiam pacaveris, quo fuerat tuum ac re'. no Da consilium, o quidem maxime a te optari, rex, debet, ut tanti scilicet boni auctor praediceris: in quo enim bone Deus magis,aut melius elucescerepote' vel riuus tua,velgloria,quam id scere, atque conari, ut Italia consipsto armorum

leget dare pacis, o besii qκibus velis enec erit qui a romati tua no pareat. Sed scito haec constitiai rems τὶ exequare, na aut nullasore. Iam enim aestas,vivia des praeceps est, ni se matures, per hyemem eudum erit: quod anni tempus ad rem gerendam inutile est. Ita nec . sociis usum malorum alleuationem asseres, o omnis sumptus in militem perierit, ct de Oxistimatione tua

414쪽

IIIS T. LIB. X. 3 non parum detrahetur, i in regereIda cessaueris, reseintra castra continueris. oportet, ubi velis sociorum saluti ac dignitati tuae costulere,c teritati simias, quacum cateris in rebus tum maxime in re militari plurimum valet. Frustra enim, ubi semel opportunisi e manibus elapsa est, Dei immortalis auxilium imp&res. Qua propter q se abiecta mora ,socior saluti ac

dignitati tuaefac eonsulaue: c ct gloria ct existim

rioni ta vi tua prospicies. Qua cum dixisset, Rex placide in hunc modum restoniit .vo,quid mihi neglecti erga vos Venetos socios, ct amicos osscs iure imputari post, non video. Namsimulacame petistis, ut exemcitum in Hetruriam mitterem, quoniam Franciscus Dei vestros inuasisset Florentinorum opibuό adiutus, confestim, utpar fuit, exercitu paratia: ct quo maior Florentinis belli metus incuteretur, non per aliam g

rere id bellum quam per Feminandum Ilium, qui est hi mea vita charior, volui, eas h copias misi qua putauistis esse ad bellum adminis trandum. Sed me propitia fortuna hostibusfuerit ,sue vestri copiarum

duces non eum equitatum,quem aequum erat,in castra perduxerim,res aliter, atque ipsisterabamus,euenit

accesserunt alia incommoda, quod in finibuι hostium bellum gerendum fuit in magna rerum necessiriarum penuria, quod1 . Senensebim sociis timide atque ex gue nobis suppeditata sunt omnia: qui neque onida, neque receptus vllas in suis oppidis in quibus tutus esset noster exercitus, concederes inuerunt. Quod e et ab illis fastum, nihil ubitari potest, quin Florentini in maximum discrimen rerum si arum ab exercitu notitro adducti essint. Sed periti nitimorum h ium

415쪽

potentiam, nec amicos se, nec inimicos satis constan- res praestiterunt. Pax quidem, 2 quies Italiae mihi in xima curae est, nec est quicquam in quo sequentius a- Enimus ct cogitatio mea versitur. Itaque pro ea compo- inenda omnes profecto labores libens subierim. quam irem fi minus esicere ac consequi potero,at apud omnes tanimi mei hunc a seclum testatum relinquam. Sed iqIantus omnia qtra ture fur eris debui, a me vobis prae- i

ita esse intelDga, misso in Hetruriam exercitu, mi Go irirmando suo, paratis etiam nouis copiis, quas clim Ioanne Vintimilio praestanti mo copiarum duce eodem mitterem, tamen ut agnoscatu Veneti salutem lreipub.vestra ut sciorum 9 amicorum mihi charisiumam esse,noM grauabor ipse quamprimum auctis copiis, rudem proficisci, nec per me stes erit, quin ct v fra remp.rato periculosiubleuam, is optata pace Datia nostra opera aliquando ipsit. Ab hoc sermone digressus cogitare de bello attentius coepit. Itaque confestim milites scribere, atque omnia parare, qua huic expeditioni usui esse viderentur. Et quo citius copia; cogeret, vetere cossem live in prata Campana se contulit omnibus eo conuenire iusiis, qui essenisecum proferituri. Caterum in sero aduenientitum, illum citra campum Latronem hostem; oppres it. Cumqj adhuc rex ibidem esset,Franciscus fringherius legatus a Senem bus ad eum venit de communifor ere acturus quae res pluribus diebus per Matthaeum Maseritum legatum regium apud Senensis agitata fuerat. Cum autem is ratus Venetus magnopere iAstaret, uti traiecto mine inporificis Romani fines transiret, atque iter coeptupersequeritur,rsiait,profectionemsuam in Hetru-

416쪽

III ST. LIB. x. 33 Hamper id anni tempus 'am enim Calendae Octobris praeterierant inutilem bi videri: praesertim cum in senen agro nullam haberent oppidum, quo se cum exercitu in hyberna reciperent. Ex eo enim futurum, ut nequicquam equiratus psitatus consitaveretur. nec

eius postea virum ineunte Vere usum fore. atque ideo in id temptu profectionem disserre satius esse. at legatis magis magis j instarernec ullo modo intermittendum profectionem tam necessariam dicererquandoquidems a Senensibus in oppida non recipiantur, ac in sues Vr finibus receptusfuturu*sit, non posse eum salua me ct dignitate iter diferre: praesertim cum Veneti Renati bellum illiis causa tollerent, qui multismi se

magnas conditiones proponat: quandoquidem omnes, reiecerint,vi qui eius cietatem,ctamicitiam, vique ad xltimum discrimen tueri decreuerint. Quibus rationibus motivi rexstatueratpostridie amnem trans-re. Caetervmproxima nocte, quasi palam inhibete Deo

transitum,quem o vates quidam illi exitiabilem futurum monuerat, repentinus quidam dolor criu eius dextrum inuasit, cuiusvis tanta fuit , ut inde moueri non posset. Quinto abinde die, continuato dolore, nihilominus deliberauerat lectica delatin iter ingredi,u-que amnem trajcere. Caeterum cum ad vehementem

cruris dolorem etiam febris accesisset, consilium mutare siuadentibus medicis, coadius, Fota iam cantesium iis locisproximu letificast deportari curauit. Ibi cum pharmacum sumpsisset curandae valetudinis causa, ex bubita humorum commotione, intersi riu manus coul psius,creditus est e vita discesisse.Quae res continuo iurastus edita,popularium animos mirum in modum

417쪽

permitte medicorum deinde fomentis ad se reuersus,dumsepropediem conualiturum perat, equitatum ne mitteret aliquor apudbe diebus adhuc continuit. Sed praeter opinionem omnium,ingrauescente iudies mombo postulante Ferdinavia partem equitatus coufestim adsie muti, quod dicereth coli dere propter Alexandri Sybrtia disice sum, quem ad Franc, cum fratrem cum Michaele Cottiniola profectum diximiu , posse,

er pris rormentis aeneis hostes, qui adhuc Vadam οἱ runt, castris exuere, Inicu in Gheuarum cxm mille equit bub eo profici ci quamprimum iugit. Caterum auidquam inca traperuenire potuerit, Vada mrre ac

mansmentis euersis iam enim Antonius Olcina iussui .gi, abicrat capta ct in hο;tium potestatem redacta eos nec raraeu e reg's qui quam est captu . Nam posu et .m d tecto muro ocum serueri non posse animaduerteratnt,conscensis nauibus qua in portu erant aluti cim uiueruttion autem regi Picus muri oporteret, nec aliter medicis sanari poste videretur , essenti qui suaderenteipropter doloris impatientiam cohibendia manuS, pctuti, perpessurum se omnia imans, quam dici iuberent. Atque ita interritus, urentemstect refustinuit. Inter haec per It w:ae Principum legatos de communipace pro qua quidem re Marinus Caraccio las ct Muhael Ricius a rege misit erant apud summupourifcem Roma actum. Et in eo quidem siphonsus,qqὸr s conficeretur, nonnihil de iuresuo, hortantiabus Venetis, detrahi patiebatur. Verumenimuero ea sucu mentios strafuit. Rex deinde percurato ulcere, in magna salutantium is i congratu ntium turba Neapolim re t. Quo paulo post Matthaeus Mulseritus Senen m

418쪽

ΠIs T. LIB. x. Us Senensium rogatu,ad eum reuersius societatem de qua diu inctum fuerat edocto rege,cur id expediret cohf cit. postquam Ioannes Maurus rebus sui diximus iu-fectis,legatos de pace Roma disces isse accepit, cu iunm plane omnis de bello cura esset,regi persuasit,ut istipendium in militem conferret. Nouem millia equitum, quatuorpeditum partim iam in castris erant,partim nuper mercede erant conducta. Oumi iam nonnutris

ex ducibusipedium traditum esset,adatum est prae

rer omnium opinionem pace inter Venetos, Franchis,

ac Florentinos ad Laudum oppidum factam esse. Quod τbi a bosius resciuit, valde quidem primo ut par erat, quoniam se inconsultosactafuerat,atque i cys Ludovico Podio, o an onio Pisaurensii eius legatis, qui ab

initio belli Venetias profecti res communes tractare rant commotuι est. Nec quam indignationem animσωκceperat apud legatum disiimulanter tulit, quiduis

aliud potitu se auditurum credidisse, propalam dicere quam se in re tanta, quaessiua tantopere interesset a socist, neglectum esse, pro quorum statu conseruandaret tulisset labores, to sium infecisset a I in Hetr riam trajcere parasset: quorum dedique rotatu Muiarum iam pecuniam in militum stipendia esj disset, in

sotuisse saluοfoedere ab suo cossi Rapacem feri. At

legatus placare regis animu magis magis 1 viti causari,ida ciuibus uis nec itatefactum,nec aliter exl-stimandum esse. In ipsa tame pace honestam de eo m8 rionem non omissam, licere illi in ea comprehendi si velit , ilua dignitare, trium mensen stactum ei a deliberadu dari paratos esse Venetos praestare omnia, qua ervi honori O misItinationi conducant. Buistis

419쪽

B A Rr nos O MAEI r ac 11 huiusimodi verbis aliquantam mitigatus, post aliquoi

dies, cum eius voluntas de pace exquireretur, pacem

quidem non abnuere se dixit, at pacis ipsius conditiones quippe cum nescire quanam aut cuiusmodi essent, neque enim ab ijs qui pacem scerant aut ter legatos, axi per nuncios, ut par erat, delasa ad cum fueranu non a mittere. Si quis pacem aseepetat, e non tam inhumanum esse,ut cum a se rejciat aut emetur nouesse eo ingenio,ut non concedat si honesta pastulenturai s per praecovem publice pronunciari iussi. at Sene- sessimul atque in Anunciatum est,pacem factam esse. ises integi um e se ea comprehedis velint, confestim, ut quos belli satietas durum ceperat, pacem se accipere dixerunt. Quo facto postea pusii nosiunt Fardinandum ex reipub uafinibus Florentinos vexare. Qua recognita siphonsus, Ferdinandi moram in Seneniflagro

superuacuam iam esse inte rigens, cum cepi, s a se rouerti iussi. Qui Tyberim tra gressui,ct in Masos pra-fectus relicta ibi copiarum parte) ad regem se coni lit. Per id ferine temporis cum Genuam perlatum esset, tres naues a rege armari, ct Genuensem naues aliaqκot locuplet imas ex Chio instula expectarent, veriti ne ob eam causam regiae armarentur,ut illas incarsis inuaderent,accedente graui indignatione, quam animis conceperat,ex eo quod rex navim Squarcia cam,

oratoribus ad illum nisis,no reddidisset, nec precium mercium persoluisset, naues octo in quibus duae min

res,quas rubo sanonarios vocant, seriter reparant.

eisse Ioannem philippum Miscum,antiquae nobilitatis virum, praeficiunt. Quas postquam adcurseum paratas esse Alphρ uis nunciaturu est, confestim ires illas na-

420쪽

ΗI ST. LIB. X. 3 sses, quae iam ultra Siciliam profectae erant, reuocat, atque in Neapolitano portu collocat. At Ioannes Phillivus naualibus socijs ct commeatibus, caeteris, ii ccfarijs in naues impositis, βlista cla sse in altum ea ctus, praeter omnium opinionem, in Siciliam primi nauigat, Drepanumi hostibterprofectus, accepto co- meam circuitase insula, ioniam mare transgressus,ad infulam,quam Sapientiam vocant,nauigarisbi nauiuex Chio aduentupraestolaturus: ad quas prius Genu ses miserant, qui classis profectionem nuncitarent, moneret ,utrae prius naues ad eam instula perueni ssent,

alteras expestarent. Quibus duobus fere mensibus ps profectis, ct cum classe coniunctis sim ha fuerunt)cum a 'phon o nuntiatum est, propalam minitari eos

se Neaput talium portum petituros, ct regias naxes incenseros, primum omnium Bernardo Villam arino clusiis Gaae presecro negocium dat, ut cum triremibus,

quas habebat profectus ciscitetur quid agant, ct quecursum teneant, obstruet, ac si Neapolim petant, ubi appropinquare caeperiisti celeriter adsie aduolet. Dei de portus fuaces quod erat maxime necessirium ob trudere incipit. Saxa ingentia e proximis lapidicinis praepropere excidi, ct in profundum iaci inserat, ct

quo citius muniar,ratus Gemsensum naues mox a suturas, in tumulos extrui tam propinquos inter se, ut nulla aduersariorum nauis interlabi posse videatur. Huic munimento ligneam primo cathenam e multis trabibus compactam, deindeferream adjci praecepit. uua lapidum congeries deliciebat, molem a tergo muro circumplectitur tantae altitudinis, ut nauis oner via altitudinemsuperaret. Tormeta aenea,qua multa,