Comoediae;

21쪽

ce currilnt. Occurrunt quoque in ipso plurina igversibus eae lineolae, quae similes videntures est norit m criti corrina, de quibus et singularis est Luciani locUs in et o Taece Zertar, et muli iam ostis imo Villoisonius in prooemio ad Homerum traictavit: quae certe signa hoc iri libro in eum usum cadunt,

ut ad quosque versus revocent Opi Ortuno grammatici explicationena. Neque enim ea tot essent nurit

mero, si signa essent, quibus Arabarchetes, ut ait Cicero Ense Faut: Lib. IX. En . O. Honieri

versus S g ta moriarm criticiis lifficciti V I, liti uiu Ac praeter Aristophanis versus extat in o li bro antiqoissma certe, at recentiori imanu scriptuae Gramniaticus ille, qui omnibus est vetustior, quia citi commixtus a librariis turpiter est cinia reliquis grammaticis, istos editos Vulgo habemus. X quosa uin est, et saepe res eaedem iisdem in locis o currant, et liae reat saepe, nec sibi constet oratio. Primus autem illo ruua, qui slgo sunt editi grana-nnati ei, ita fere maiori parte scriptus est in libro

Ravennate, ut editu cu In ceteris est. Hunc ap-

psillo prsulunt, tunia quia primas habet partes ineditionibus, tum quia ceteros vetustate anteeellit, cuius praestantiora loca nonnulla edenda apud versus ipsos cura virnus. Alter est ille, qui priinum verbis amplificat , additque uberiora Aempla. Hic in eo libro prorsus deest. Tertius ille est, qui versu uin ratione in explicat, a ceteriera notat, non illo'

22쪽

rum quidem, quos fecit Aristophanes, sed quos

scriptos habuit in exemplo, suo latebat tir. Nehu ius quidem ulla extant vectigia in libro Ravennate. Addere quartum possum. Extant enina in vulgaribus istorum graminaticorum editionibus mixtae

cum c Pteris breves quaedam explicationes, quae vim praesertim verboriam persequuntur, optimae inde clini dena ct iri agni sus Hae quoque nodo uberiore S, quant vulgo, nodo breviores exta fit in

hoc libro seris a tritcrui reas ab ea munU, quae non similis esse videtur illius, a qua grainmaticus seriptus est. Ex quo intelligitur, has quoque explicatione auctorem suum a reliqui diversit in cognoscerea ut certum videri possit, viatis si salte inesse commixtos illos editos vulgo grammaticos, qui explicant Aristophanem. Ut autem quisque videat, quomodo ii duo, quos primo et secundo locos

fuimus, coniuncti stat reliqui nim duo facile di

hoscuntur: ad quorum alterum breviusculae explicationes verborum, ad alterum omnis sermo deversuum generibus pertinet operae pretiti in osse dux in rus, aliqua sub ianem X empla proponere. Borgianus auten i liber chartaceus est. Quamquam enim recentior sit, cum ad decimum quartum saecli luin, ut videtur, pertineat accurate ta-anen est scriptus, non ut conservet quidem versuum

genera, quo minime distinetas exhibet pluribus locis, quod est vitium omnium fere veterum librorum, sed ut exhibeat eum diligentiorem verboruin

23쪽

ianagno usui solent esse ad scriptores emendandorum. Saepe en in ille cuin libro Ravennate, et obseurioribus quoque locis miri iace consentit, ut in Cominentario frequenter an ina advertimus. Ex quo intelligitur, ipsum ex vetusto, et accurato exemplo manare. Tres ille Comoedias continet, hetum, fio Ia S, atque Ad Qt ac praeter has sinoedias extant in eo frequentes nona intim ac verbor iam explicationes, quae tamen res V Ulgo nota persequuntur. Hunc libruin unquam neminem consuluisse,

faeile inde intelligi potest, quod non paUca emendatiora loca iam ante in Aristophane fuissent, si

quis eum vidisset. Gratissamum ergo, Et Coinimodissimum accidit, hunc nobiscum eximia liberalitate doctissimi et praeclarissimi Principis fuisse communicatumst cuius Cardinalis Eminentissimi natura haec est, nihil ut habeat, quod commune omnibus nolit esse. At videbatur nonnullis, desere me, aut de

novo in latinum sermonem transferre Comoedias Aristophanis, aut versionem, quae iam extat, ad emendata loca accommodatam, cum graeci S Oniungere. Duo vero in causa praesertim fuerunt,

quominus id facerem Mea primum assiduitas in causis tractandis, quae ingenium omne atque industriam, si qua est, suo sibi iure vindicat, ne spei clientum fraudi ac detrimento sim Poetae denique ipsius lascivus sermo, in quo accurate, diligenterque

24쪽

que tractando quemque versari pudet, his prahset tir temporibus, quibus inimici virtuti iiii pudelitis me vivimus Quamquam quid oportet, adeo accurate Colaioedias Aristophanis in latinum sermonem vertere Homines enim graece docti laec oderunt, in poeta praesertim illo, cuius gratiae te .poresque, si de graecis in latinas sedes transferantur, omnino perierint. Nec sententiarum gravitas, nee iocorum Venustas, nec eloquens eius oratio Expriini in transferendo potest Homines vero graecarum literarum ignari tantum quidem appe tere non debent, ut cognoscere graecos flores ex versione possint. Fuerunt etiana, qui vertere has Coianoedias in italam linguam tentarunt: de quibus ego nihil dicam Illud animadvertam, quantum ego cognoscere potui, si cui salvo pudore, liceret, has omoedias transferre, popul drem romanam linguam ei adhibendam esse, quae ita in genere suo atticae proxima est, nihil ut differre a populari atticorum ratione videatur. Quod aetate nostra vir quidam litteratissimus, nec vulgaris poeta, infelicita mei successu, tentavit cuius in quatuor Comoedias conatus extant Romae manu scripti in ornatissima eladiana Bibliotheca. Ne ea quidem ego tractabo, de quibus in ipso

meo commentario nonnullis locis dixi, quaeque sortasse longior semone indigerent, si nova acciderent. Esset enim dicendum de ratione scribendi erba nonnulla, de qua apud homines graece do,

25쪽

ctos adiau platae nidem non constat et de usa nonnullarum paris cular tina, de suibus semper diversa fuerunt veterunt librorum testimonia denue versuum nonnullorum ratione, qui a communi consuetudine aberrant de quibus rebus plures

iam volumina seripserunt. Et quamquam alii veterum libroruin alii grammaticorum, quorum fuit dubia semper auctoritas, attulerint tesstimonia, hastamen lites nemo unquam diremit in quibus mihi videtur, plurimum esse probandam librorum vetustiorum auctoritatem, atque ita esse in eadem ac quiescendum, ut non absque vitio possit ea des ri, in iis maxi in rebus, quarum ratio aut dubia est, aut in vitio manifesto non extat. In quaque enim re, quae in vitio manifestissimo non depreheia datur, optimi libri auctoritas magni argumenti loco debet esse. Commentarium ipsum meum, quem brevem esse volui, nemo quidem reprehendet, quod vix indicet ea, quae sermone longiori digna essent. Qui enim attente eum legerit, facile sine monitore intelliget, multa me ex auctoritate veterum librorum apposuisse, de quibus nihil monui, una ea sissent certissima emendatione dignissima. Nec mi nima res plurimas, quas emendavi, ulla persequi oratione volui, ne longior essem, quam vellem, neve minutis in rebus homines me certe doctiores

ineptissime detinereiD. Elegantissimis Comoediis igitur me gaudeo aliquam opem tulisse quae quo mari S Ornatae

26쪽

prodeunt, eo sacilius intelligitur, quantum viles .eant coino elatae nostrae, si cum iis coni ierantur. Tantium ni in ea Comoediae, qui litus Vininae atque insanites nostris in theatris iri irifice delectantur, abiunt ali optima Comoediarum ratione, ut mirum sit, nondum ingenium nostrum ne Xenapio quide iii graedaruna Como Ediar Ulia commoveri atqtie excitari potivisse, ut aliquid hoc quo stre in genere bonum, ac dignum aliqua laude tentaret. Neque exempla in odo, sed praecepta despicimus. Quare, etsi vir ille summus Aristoteles, ut cetera poematum genera, ita quoque Comoediana ille se oratis ho- oti vestiri debere doceat, eamdeinque ostendat, constare sibi noli posse, nisi eυθμ- η με- λ UTe e Xortientur, haec tamen omnia in Coranoediis nostris aequo animo deesse animus, inquibus, tiod mirum est, ita erra in US, Ut ad Atrem una ea vix satyrariani nona in sine versu ac sine ornarmentis dignae sint ex quibus nulli fluunt fructiis, qui uberrimi ex Comoedia debent in hominum societate in manare. Movet enim stomachum satyra, si nonnihil inepta, ves inopportuna sit: quae quamquam in Comoedia debeat esse, non tamen hoc princeps argumentum eius esse potest. Ita inisere in theatro plaudimus et Comoediis, in queis frustra praecepta requires , et quibusdam desperatis poematum generibus, quibus non modo graV tas sententiarurn verborum splendor, ceterique ornatus, sed noine ipsum deest.

27쪽

NAN MATI CUS GNAMMA TICUEARISTOPHANis UT ARISTOPHANIS, EX LIBRO; ULGO EST EDITUS, RAVENNATE