장음표시 사용
91쪽
sς Sect. m. Membr. IL Artis. II.riosissimo a Patre sudare jussus, siudaverat, manusque madidas ostenderat, quaS siccaS attulerat.
6. Sed ut ad propositum propius accedam scopum , quid notius est, quam quod meticulos homines, si ipsis in loco tenebroso aliquid occurrat , vclsi strepitum quendam audiant , vcl aliquid vidcant promptis-ssimi sint ad fingendum se spectra vidiste , imo haec imaginatio, qua sibi persuadent phantasma ciuoddam adeste , tantum timorem vel terrorem illis
incutere solet, ut a convulsiones patiantur ι BORRICHiUS b) de illustrissimo quodam helli Duce febre continua afflicto narrat, quod cum is ex errore famuli, gargarismum loco analeptici medicamenti hero tuo aegro propinantis, degluti Villat, cognito errorc , aeger expersiuasione omnes argarismos talia constituere ingredientia , quae intus sumpta, veneni in-ar nomines perimerent, firmillime sibi imaginabatur . ipsi jam moriem dum esse, unde spiritus nervosi in tales concitati therunt exorbitantes motus, Qui agoni Zantis hominis schema mentiebantur: verum, firmato aegri a Medico animo, nihil tale gargarismo admixtum suille, iste, deposita de veneno Opinione , evasit. Similem casum idem ibidem refert, de foemina schre tertiana contumaci laborante, quae per errorem pharmacum diis
gestivum stomaehicum , quod in plures hcbdomadas suffecisset, simul re semel exhauserat: erroris commonefacta, lethum fores jam pulsare sibi persuadens, anxia in sudores frigidos declinabat, scd honum habere laniamum jussa a Medico, praeter spem suam innovam vitae spem erecta , paucis diebus periecte convaluit. g. 233. Quid imaginatio in insomniis valeat , comitante inprimis animi quodam assectu inter uia sequens notabilis historia a docebit: dum praeconsularis quidam minister , insomnio delusius , hominem quendam
sibi occurrentem. ac dextra manu lapidem tenentem , huncque propius accedendo in pectus suum vibrantem & regionem supra ventriculum per cutientem videre &lentirc sibi imaginabatur et expergefactus inde, dolorem in dicta parte corporis percipiebat, accensa hinc candela, in loco dolente maculam nigram orbicularem , pugni magnitudine animadvertebat a Chirurgus mane accersitus scarificando & medicamenta discutie tia & resolventia applicando persimabat, erat enim Verus cruor extravasatus , cum aliquali contusione partis. Quomodo vero imaginatio talem
sugillationem excitare potest mihi quidem persuadeo, id hoc modo successisse. In somno & musculi& habitus culaneus relaxantur cf. ι94.), plus igitur
Hastilens. . BARTHOLINO edit. Vol. v. obc L. p. I
92쪽
-m is imminuti Spiri Nerv. motus morsifici, Imaginatione exeitati s
igitur sanguinis influit,&ob rclaxatam tensionem illorum tardiuS movetur, GOrmientis enim hominis totus habitus externus turget, facies rubet . aniamus imaginario terrore a vibrato in pectus lapide perculsus, de parte assi cha solicitus, vehementem impulsum spirituum, inlaesum locum, respondentem habet, quotidiana enim experientia constat , si ibito terrore corispus concuti 6 aa7. , interceptum hinc fuisse sanguinem in loco affecto a celeri & vehementi istius partis strictura per fortiorcm subitaneum spirituum nervosiorum in illam influxum, patet, a qua constrictione intercetus sanguis vascula dilaceravit , & inde sugillatio orta fuit. Quid incu-us sit, notum est, spasmodica nempe musculorum respirationi inservientium constrictio , a sanguinis utplurimum per thoracem difficiliori motu orta; quantum vero imaginatio hic valcat, plurimae historiae prostant.
Unam saltim afferre liceat, quam CASP. SCHOTTUS b de semetipis
consignavit: cum enim per aliquot dies multa de spectris legeret, audiret, meditaretur , post noctis medium, dum semisopitus in lecto jaceret, videbatur sibi audire selem ingredi cubiculum , lecto adrepere tandemque
asiccndere. Opprimebatur mox tanto pondere, ut nec vocem cXprimere, ncc brachia movere , tametsi sim mo conatu anniteretur , t potuerit spaulo post perfecte evigilabat, & crrorem suum corrigebat, additque, rusi perspectum persecte habuisset morbum, jurasset aspectio selis se oppressum fuisse. f. a 36. Quod si vero ea,quae in aliis fieri corporibus observamus, atque nobis imaginamur , quid si haec in nostro corpore peragerentur Τ miro S saepius producit cilectus phantasia: annotavi duo exempla , ubi saltim ex
intuitione,quomodo alter catharchicum hauriat, vel ventriculus subversius vel alvus turbata fuerit: novi puellam, cui ex relatione gravis cuidam inflicti Vulneris, vel cruciatuum, quos quis perpessus fuerit, Omnes artus dolent. Determinatur quippe in istis casibus sortior in istas partes spirituum nervoirum impulsius. Vidi servum quendam , cui caeterum satis obtusum erat ingenii acumen, qui cum uxorem ducere vellet, herumque tum de hoc suo proposito consuleret, iste vero servum commonefaceret,quantum ad rei familiaris curam requiratur , ne praecipitanter in matrimonium ruat, alta haec secum mente volvens lipo thymiam passus est. Parallelum
fere exemplum HlLDANUS a) rescit, quod nempe cum Geneva in Sa-haudiam ad nobilem quendam vocatus esseti, hujus famulus illum comitando , eques ad latus ipsi esset, ac huic de miserrimo ac deplorando statu militum Germanorum quaedam narraret, eorum vulnera di ulcera describerer s
93쪽
heret, famulus ex stola historiae narratione lipo thymia correptus fuerit, it ut parum abfuerit, quin exequo in terram prosterneretur nisi HILDANU apprehensio freno equi, illum refocillasset. Ratio sere eadem est, ac in tibmore vel terrore 6. 217. fuit. g. x37. Huc refero vires imaginationis gravidarum in foetus, in vulgus notissimas. Muliercula a) promissionibus variis, inter quas spes matrimonii & nunquam deserendi juramentum persuasa, sicle Italo cuidam corrumpendam cum dedisset, ex eoque conccpisici, ille vero promisa sua sius
deque habens abierit, nec postea ullum unquam sui, nedum amoris sui s xerit indicium , mulier autem se desertam, Vitio infamem, prole gravata paupertate oppressam,& Omnibus contemptam fore prospiciens, vehementius statum illum sium apprchendere, cx decepto amore in furias & dc ye- rationem agi, diras Onanes quae emota sedibus sivis mens ex cogitare potest, in perfidum jacere, jam sibi cum malis geniis congressam videri, jam monis stri quid se alere, quod parentem similem referret, eo denique adduceretur, ut necesse fuerit et perpetuas adhibere custodias, ne mortem sibi lugubri quadam tragoedia conficiseeret, inter perpetuas hasce furias, novem complentur menses&post grayissimos parturitionis labores, prodit foetus, ca- codaemonis picturae quam humanae figurae sinitior, cujus sceleton citatus
auctor aere exsculpi curavit. BORRICHIUS b habet exemplum gravidae. mutilum manu & pede filium, ex aspectu talismodi mutili perterritae parturienti g. 138. yoexus interveniente funiculo umbilicati, gum placenta uteri. na, ipso utero, hinc & cum matre connectitur. V xus Iam Vi siuae structurae musculosae , quam a copiosissinus vasis sangui seris multis nerveis surculis determinatam obtinet tensionem : placenta uterina fatis arcte cum illo unitur ; isti priori intercedente iuniculo umbilicati annectitur foetus; ipsa vasa sanguifera adeoque& umbilicalia ex nervis componuntur , perinculis igitur utero, tremebit & placenta uterina cum funiculo umbilicati, sic determinatus iste tremor cum foetu quoque communicabitur. Fortiori imaginatione inprimis cum magna aversatione rei cujusdam horridae ab influxu spirituum nervosorum copiosiori in partes, hae tremunt 6.13 s.) idque in diversis corporis partibus Varie: specifico tali tremore & uterus, nec non vi connexionis placenta quoque cum funiculo umbilicati, & huic annexus ictus asticiuntur. Membra scelus adhuc mollissima tenerrimaque
sunt, adeoque ejusmodi tremor illa magis Iaedit : id vero non potest fieri, nisi embryonis fibrae jam aliqualem consistentiam & tensionem obti
94쪽
Aiacti or imminuti Spir. Merra motus morόifici, Imaginatione excitati. 89nuerint, ut tales tremore Siscipere queant; hinc ante medium gestationis' tempus haud facile ab imaginatione matris foetus laeditur. Pro divorsi tale vero craseos & motus sanguinis in homine adulto , specifica quoque Spirituum Nervosbrum in eodcm individuo est indoles t pro utriusque vero, & Spirituum & Sanguinis, tum ratione crateos, tum motu S diversi latc,partium tensito quoque est diversa f. i 3): matcr vero mat Criam nutri
tionis foetui ita praeparat, ut proxime stre ad nutritionem apta sit 6 ;dcfertur quoquc fluidissima portio sanguinis arteriosi matris ad ictum, quae strvato quodam a matre ipsi dato impuli, humorum circuitum in foetu ad iuvat, & materno similcm reddit. Sicque tum ratione materiae nutritionis. tum motus circulatorii humorum, tum tensionis partium solidarum, em-hryo matri assimilatur. Ex harmonica hac partium matris & foetus tonsioneclegantem virium imaginationis matris in foetum explicationem dedit o labιν. VER DRIES sa , quod scilicet harmonia quadam inter corpora aeque tensia sympathica, constituta, per motum communi cuidam circumfluenti, submici fluenti, partesque utrinque expandent: &tendenti subtili fluido im pressum & communicatum, uno percusto corpore, & alterum moveaturi cujus rei tam in corporibus inanimatis quam animaris plura exempla prostant. Adeoque, si quando ad impressioneS vehementiores, cum animi cx traordinario motu fibrillae sensiiles in matris cerebro concutiantur. sinulis in fibrillis cerebri embryonis, aeQue aut proportionale icnsis, impressio oria. tur ι atque hinc nerVorum fluidum ad certas partes , de quibus phantasia solicita est, & quibus metuit, aut quo manus fricatione invitatur, tam in matre quam in Retu dirigatur, ruat, impetum faciat. Et licet solidiori partium matris textura atque tensione impulsuSrepcllatur, in embryonis tamen partibus eo magis emcaciam suam exerat, quo magis illae fiunt tenellae & moliatiores, quam ut vine mentem impressionem non possint recipere; inprimis cum non cerebrum solum, sed& reliquae matris & metus partes ob aqua leni & proportionatum influentium motum, harmonice conspirent, atque ita impetus a partibus matris, ad eaSdem teneriores foetus partes vi dictae harmoniae transferatur & impetum a cerebro embryonis venientem au
Morbi a vitiata Spirituum Nervosorum C siexcitati.
g. 239. Postquam sic motus spirituum Nervosorum auctos Sc imminutos morbificos perlustravimus, restat, ut etiam paucas expendamus, qui morbi
95쪽
0o Se r. m. Membr. IIIa vitiata eorundem spirituum crasi propullulare soleant. Hos vero spiritusu genuina & lanitati conveniente indole deflectere posse, ipsa eorum natura fusius lia pra explicata indicat; cur cnim haec defucatissima lympha ex subtil issima aqua & pinguedine constans, lentorem concipere aut acrimoniam contrahere non possct Τ6. a . Sussiciens influxus spirituum nervosorum sensiui, motui &ntu tritioni famulatur i spiritus vero nostri si ita sunt comparati, ut tardius imfluant, aut admotum plane inepti reddantur, senium&motuum exercitium depravant, nutritionemque vitiant. Exercuit siti periori seculo Medicorum ingenia morbus quidam nova facie indutus, Raehitis dictus, qui pusiones unice cruciare solet, laborant quippe magna debilitate artuum, praecipue pedum, qui corpori fistulciendo vix, gressui vero raro iussiciunt, qua infirmitas audio morbo in impotentiam artuum transit: habitus corporis est laxus, flaccidus, Osta varie limi incurvata eorumque inprimis cpiphyses protuberantibus nodis varie deturpatae, spina diversimode inflexa, thorax ad
latera compressus in sterno acuminatus , abdomen subtumidum tensium, musiculi maximam partem extenuati, totum vero caput justam molem excedit, ac ejusmodi aegri infantes acutioris ingenii obiervantur. Sectiones
Cadaverum docuerunt adfuisse viscera sere omnia justo grandiora, sed flaeacida, inprimis cerebrum admodum magnum, arterias autem carotides &venas jugulares saepius justo capaciores, sanguinem pituitosum : unde inaequalitas nutritionis & incrementi elucescit. Infirmita S artuum, extenuatio muscularum, & laxitas totius hahitus corporis, non a sanguine oriuntur,
cum huic nullibi praeclusa via fuerit reperta , sed imminutus spirituum imfluxus, qui alias fissiciens cum sanguine tensionem partium naturalem praestat, hic potius accusandus venit; nam omnes corporis partes, quibus nervi ex medulla spinali dantur, imbecillitate & atrophia laborant, cum reliquae ut inprimis visicera quae spiritus accipiunt ex plexibus nervosis a pari vago&in torcostali efformatis sussicienter& nutriantur, &increscant, ita ut proportionem cum reliquis superent: sussiciens igitur sanguinis copia quidem generatur, verum cum motu suo per partes relaxatas, isto impetu careat, quem ab ipsis partihin earumque tensione mutuari solet, hinc ad alias plus ruit partes, hinc visicera distendit, mole auget, inde & totum caput cum cerebro justo plus increscunt, secernuntur quoque plures spiritus in cerchro justo hic maiori, hinc istis infantibus acutius ingenium,& liberum siensivum exercitium obtingit,viscera quoque, quae spiritus ex cerebro accipiunt, munera sua obeunt, verum cum iste languis, qui pro spirituum secretione ad medullam spinalem ablegatur, non adeo exacte praeparetur & siubigatur acile, qui in eundem finem ad caput ablegatur , infantes rachitici autem sanguine
96쪽
MMi a vitiata Spirituum Nervosorum os excitati. s r uine pituitoso laborent, hinc talis & sipiritibus nervolis, qui in sipinali me-
ulla secernuntur, hunc suum characterem, nempe lentorem qucndam imprimit, qui hinc tardius, tandem tardissime ad parteS moventur, unde histonus perit, &Omnia reliqua symptomata cas antigunt, de quibus videatur MAYO a). Ab eodem spirituum lentore & paralys CS, & omnes morbos ab intercepto spirituum influxu oriri solitos , cxcitari possc , sponte
g. a 3. Jam videamus, quinam morbi a spirituum nervosorum acrimonia oriri sol canti per se vero constat, quoia ejusmodi morbi, illas potissimum partes occupare debeant, quae evidenter ex tubulis nerVeis componuntur , tales vero sunt membranae varii generis, periOstia, ligamenta, tendines. Atrox & satis frequens malum est Podagr/, per hanc intelligitur dolor in ligamentis ossium horumque peri ostiis, utplurimum tensivus, vi-hrans, lancinans, &ossa quasi coarctans, in aliis vero dolor est magis obtu sus, cum stupore quodam & movendi impotentia. Capit Podagra potissi. mum pedes, unde & nomen trahit, & tam in juncturis ossium, quam ctiam per longitudinem illorum, tyrannidem siuam exercet. Pars proprie assecta musculos ibidem locatos in sipat modicam contractionem quoque cogit, quod evidenter in musculis metatarsi intcrosseu cernere licet, unde pes rigidus & fere emaciatus apparet: jungitur huic dolori tapius tumor . inprimis circa paroxysmi finem, interdum etiam mox ab initio, qui sapitas pallet, rarius rubet, nihilominuS illo ipso prae lente, sipata odica tamen musicu Ioruin coarctatio cognosici potest. Expositi litice cruciatibus inprimis stini, qui Veneri & Baccho strcnue litarunt, in otio vivunt, acidis abutuntur, mollioris&respective laxioris sunt habitus, succis pleni qui succi in invcterata Podagra magnam copiam materiae cujusdam tartari similem vehunt: si e KER CKRINGlUS ab ex milite quodam podagrico, cujuS siputa , urina& omnia excrementa talem materiam cjiciebant, ingentem sputorum ad tartari consistentiam concretorum copiam colligendam curavit . eaque examine shemico exploravit; primum dederunt i piritum quen dam inter spiritum tartari & sialis armoniaci quodammodo medium, acidiorem nimirum illo , hoc mitiorem: Olcum ab oleo tartari vix poterat distingui, tam exacte illud colore, metore & consistentia re serebat , nec sal ex capite mortuo extractiis, longe ab eodem sale tar tati abludebat , nisi quod sapore quodam extraneo insectus, ingra tam quandam stomacho patiebat nauseam. Praecedunt utplurimum pa rox limos torpor corporis, cruditas primarum Viarum, ructus, saepius M a acidi.
97쪽
acidi. Quodsi iam haec in summam colligimus, apparet , spasmodicam
hancce ligamentorum & perio stiorum inprimis tum & musculorum contractionem, cum horum pallore, a copiosiore sipirituum influxu j. 93 Is s. Concitari: aegros Vero cx at lcgatis causis sanguinem spccifico quodam acore inquinatum in Venis alere, qui cum spiritibus nervosis , communicatus,& cum his ad partes extremas , in tubulos nerveos ligamentorum & pe riostiorum rigidiores, angustiores, &a partibus ambientibus presios , de latus, dissicilius suos permeat tubulos, inidem vero commorando , presistis nihilominus a tcrgo, specificos illos com mcmoratos excitat dolores, plus spirituum D sanguinis allicit, ex quorum inordinato motu, saepius horrorem & calorcita volaticum febrilem , dolorumciue augmentum ex Citat. Annon methodus mcdendi vulgaris huic malo est magis palliativa 3 cur lactis cura convenienter instituta , podagricos adeo solatur an hujus curationis aetiologia ex indole chyli & lymphae inventri potest 3 cur podagricis ob debilitatem harum partium ex repetitis paroxysinis, ira, ter rore &c. malum facile recurrit e Similiter , si sipiritus ncrvosi acrimoniam Conceperunt, varia dolorum genera , t palmos item 5c convulsiones excitare possitnt. Ucrum obsieri amus etiam quod DEUS sapientissime prospexerit, ne spiritus animales vel lentorc vel acrimonia adeo facile inquinentur, sit perPendimus,quanto cum labore iidem praeparentur& secernan rur , ut fluidissimi dc insipidi mancant, & omne peregrinum acre ab illis ar- Ceatur , serum Vero acre excrementitium , ab hac lympha caute semper se Paretur, ut Vel & lympha ventriculorum cerebri mere instipida deprehen
f. 242. Et hac ratione contra GisDνrimi GoELICRII objectiones
Spirituum Nervosoriam existentiam me vindicasse arbitror: qua Occasione simul corundem Spirituism effectrus in corpore sano, & asset ui in eodem aegro dilucidavi. Prius vcro , quam calamum abjiciam non postumnon, quin publice fatear,me non assequi possc rationes,quomodo neri potuerit, quod Clariss COELICΚlo, qui variis, sanc non proletariae eru ditionis speciminibus in orbe erudito famam jam dudum obtinuit, haec thesis a) exeidere potuerit, quod mechanicis rationibus uti, idem sit ac artem omnium nobilissimam ad vilissimas ct illiberales , qka proprie mechanica visi adriduntur , rescere. Per Machinam proprie intelligitur talis corporum constructio, qua ad certos proficuos motus edendos, ipsa hac structura dcter
98쪽
minatos, illa apta fiunt: haec aptitudo proprie constituit machinam: quapropter posterior haec , accepto impulsu, motum certum structura sua deis terminatum edit. Haae vero machinas intercedit differentia, ut quaedam continuo impulsu externo indigeant ad motus edendos , quaedam vcro acceptum impulsum vi suae structurae ad certum tempus fovere, & tam clia duoque ipsi competentes motus exercere possint. Qui igitur ex aestimatio ne ponderis, numeri &mensurae corporum intelligere valet,quomodo eadem corpora certo modo invicem combinata apta fiant ad proficuos eiu modi Ic dictum motus edendos, ille proprie Meιhoicus dicitur, & Scientia, Quomodo & quare hac ejusmodi corporum combinatione intentatum motum obtinere possibile sit, VocatuI Mechanica. Quemadmodum vero Recipe quoddam Medicum consignare Medicum non facit, sic & elaboratio machinae cujusdam a Mechanico inventae per opifices, hos nondum Mechanici titulo dignos reddit. An Vero, ex pondere, numero & mensura corporum, certo modo constructorum , corum Vares aestimare,
qua eadem ratione totius univcrsi aedificium cb dispositum filii , Meth morum c) inutias Vocare decci λ sed taedet ciusmodi objectionibus cli- luci 1S immorari, cum resipontionem proprie non mereantur, & corum imbecillitas cuilibet appareat, hinc Tendimus in portum, & victis valedicimus undis.
99쪽
s. g. IIn. ult. revocatis. 6. s. lin. z. bic. s. eod. lin. s. reflexus. s. s3.etin. s. abeant. f. sq. lin. 3. decrescentibus. S. 63. lin. II. pervios. 6 9 . lin. 9.celeritas. S. Io3. lin. I. Hicce. f. II 3. lin. s. infundibuli. f. I 36. lin. p. sube la- vias. g. I s. lin. ult. annitentur. 6. I 2. lin. I. & calore sanguinis. g. I 6 r. I in a. exsucca. f. III. lin. I. Papillae. f. I9'. lin. 23. tor. I. eod. lin. 4s. igitur &non vult ut. f. ao I. liv. 28 . leg timae artuum ad destinatos usus applicationi. g. d. lin. 3 o. artus. s. a Io. lia. q. laborvitem. I. 23o. lin. 6. respirationi.