Varii Europae euentus compendiarie descripti ab anno 1643. vsque ad annum 1659. Auctore Francisco Viliotto ciue, & medico Montisregalis

321쪽

tyrannidem exercebat quae- aam eis omni hominu colluuione conflatas quaesciuia initio seditionis cosultati opes sub ulmo ini--llat, vi missa vis 3bhtur . Hsc Contio, Marsino,

ει reliquis Codsi Ducibus haerebat : Portas custodiens : excusios: collocas : reliquam premet sciuitatem multitudine, & auctoritate , qua sibi arrogauerat . Haec tenaciter senasi constituis custodiebat, Regios videsicet non admittendi . Imb, ut pacis conditiones despera das faceret, legationem iussit ad Ciomuellii Angliae,Tyra

murii , implorans subsidia aduersus Gallis Regε. Sed Cromuelliis iam Cardinalis M.raarini ostia si ijs lenitus ui insupes coiistituerat e illanta

seram domisationeni Gallorum potius amicitia

firmare, quam aiostilitatem potentissimi Regni

Abglis proximi in male stantem prouocare in re cisi aostiliorum spe Legatos remisit. . a. t r.Hispani nil ebantur hanc Burdigalae seditiones inteὶ eamque luitabant pecunia, quae magis in promptu erat, quam arma , iam ad gentilitiarai .Pibulliria lim litteram distributa. Sed pecunia a Mult3s contrectata fatiscebat, antequam in bestire sum collocaretur. Naualem quoque Classeman Biscalia adornauerant , ut Burdigalensu postulatis responderent, qui, si in lupore adsumet, procul dub o mor,m iniecisset concordis . Sed Clasis Gallica Garumnam iam sibi uerat, aditus 4nsederat;erex at munitionea in Insula oppo

322쪽

suratus . - tune in aluei medio sita. Quare Hispani ex nsi- CiIs istius expeditionis consternati tenue CIata, tuam aIrarum nauit m aggregatione munire co- tenderunt ne .eam in certum perieulu darem ssi adco imbecilliter instructa contra hostem navigaret. Interea extrahitur tempus : Re factio negia Prolperis euentibus sumens animum , de vires ex conuersione dissentientium , quibus

Iecunda, & aequa tandem placuerunt, seipirata, facinus reddendi se Regi consecuta est .

tim: --, qui pertinacem

Burdigalensium mente loco dimouerit, vel potius Ioco motam an pristinam sedem reposuerit, Comitis ognom consilium fuit Regis gratiam recuperandi , Broa o fortissimo Munimento maria projecta me Regijs tradito, in cuius arcas vicinia Burdigalenses maximum suorum de cretorum prssidiu constituerant: post cuius d

armis circumuenti, terra,maraq; exclusi serio rebus. suis cadentibus

coeperunt consulere . . ' ν

Dux Vando mi maris Praefectus Oaustra Ga

:runs, qua datissimas penitiis obstruxerat; C stellis in Insula erectis, nauibusq; ita diis satis.

Burdigalam penetrare non poterant , nisi terra, mariq3 tormentorum ictibus lacessiti. Nee e yandomus , terrestreactiam Vrbes ad numinis ripa costi uctas, a C

323쪽

munitione ob vallatas invadit, subigitque Lor montum, Burgum, Liburnam, dimissis H: Dpanis, qui illic excubabante Hibernensibus vero aut horatis. Naues etia ad bombards ictiim Vrbi appropinquauerant,& Candalus a terra exercitum propius admouerat.

Burdigala hostiliter cincta famis incommoda persentiebat. vlmistae auxiliorum spe destituti,

ne extrema experirentur , sensim ad ciues bene sentientes aecedunt . Seditiosi militiae Duces ex- authorantur a noui quieti eupletes adsciscuntur romnium sententiae ad pacem collimant ligacula rubra proterviae indicia, in alba obedientiae tesseras, commutantur . Quos insita erga Rege obligatio non admonuit obedientiae , necessitas ad obsequium pertraxit . Partamen tu Regis imperia secutu Aginni sedebat , exiguo Senatorii numero Burdigalae supe isti te sine consilio , sine auctoritate. Vniuersalis ciuiu vocatur congregatio, quae decet nit Regi parendum. Nuncios allegant Vandomo,& Candalo, de pace acturos, quae, etiamsi a Marsino tergiuersante aliquandia tardata, ad ultimum a clementia Regis cum vni uersali venia impetrata est. Contius cum Sorore Longa uilla, filio, & uxore C6dati excedit. R git Duces inter Ciuiuin acclamationes in Urbe coniichiinthir, ubi ex Regis imperio cori struun

tur munimenta, non tam ad externam vim arce in

dam, qixam ad populi aded ex leuibus causis furi

ren in

324쪽

3oo Vari Europae suenturrentis cohibendam insaniam. Balthasar cum sua turma Regis stipendion mancjν uit. Prouicia quierem haud dubiar 'sortira ea . .' Guiena bis pacata terti δ ρ inest 'erat , 34iansiouam domita. Rebelliόire condoliare est in arximum clementis miin us a Principe subditis impertiri: At eum ipsa venia pristitiam libertat εremittere, impotentiae armimedum est. Libertas semel degii stata aeutissimo sit rebelliotiis irritamentum . consulti ismum quidem est subditos ston perdere e i md multitu Ciuium peccantisi debet Principem ad conserendam veniam disponere sne angustet domin ' suum tos subditorum utiIatione . Iic veruntamen' tollend, anti re- helisonis est: P auitas animi coereendi, It paR

tritatem duntaxat stiterant submure Burdi-

hoc se num semel impbsitum o eiosa κε gi suo Habuit: sine sanguiris effusi . , seu

ostentata potentia , indiem, terrore inquiet mentium adhuni lenime vexatio abibus tolerandis , in 'ras ultro impingebant , Rese a continuis suspicionibu Hye et ι- a morum procinctu absolait.

325쪽

. Menoldum capiunt ..

ά Regiis armis procuradu, non ita Regni Gallici vires fueristrat , ut , aliae partes Hispanis finiti me , vel Condari φraesidi3s obtentae vacarcu Nam per hyeme CardinaJis ,Mazarinus opportuna belli sollicite contraxerata haud . ignaritv . quatum e Reipublicae salute esset, supplementix .firmare copias : peritos Duces ad Regis seruit inpellicere, & veteranos milites authorare . Non

enim duntaxat aestim adus erat Hispanus Hostis ;sed Princeps Condpus, Mi haud modica tRegis . exercitus parte secum duxerat x Volidas Campaniae arces insederat: In omnibus penὸRegni Ciuitatibus, Ee Togatos, & militares viros sibi co- iunctissimos tabebat s Paridijs vero necessitudi- . nes summae cu PartamentariIs, Ciuibu , nec uoetiam Aulicis illi intercedeban s ita vi. non mo do Regis consilia resciret, praesidia arcium cognosceret, quatae essent Exercitus vires Iiqi db expenderet i sed etiam malὸ animatos, &sos sibi costru ret, praeteritas calami pates,R seditio

326쪽

3or Vari' Europa Euentus ditiones posse rursus inuehere non diffidens. Res tame hyemali tempore non illi ex sentε tia cesserar : Regij quippe Duces illius hyberna infesta admodum reddiderant, nee paveas copias libauerat. Comes Nermon sterius Coligniu Cω dari Legati manum dissipauerat,ipso Legato camultis alijs Ducibus,& militibus ite scepto. Qui condictus mille veteranos milites Condeo absumpserat. Comes Brolia superato oppido Et terat septingentos pedites, & octoginta equites

ad deditionem coegerat: Dux Vando mii Bella-gardam adeptus moenia a fiindametis disturbauerat i omnem spem Conds o rescindens, vel arismis , vel pacis beneficio ipsius areis poti lindi. Legiones,quae Bellagatae obsidionem cons mauerant, ad instandos Campanig Exercitus extemplo festinare: Vbi Marescatcbi Turenae,&Seneterre mature ex bybernis egressi Retelo Ciuitate Capaniet maximὰ nocu cum insidiae imp rq spere succederenti promptis operibus Con-daei praesidium exturbante mox cum Condaeo ipso omnibus nondum Copijs vallato conitie arinituntur 3 sed iste opportuno ad periculum di uertendum sylut munimento usus est. Regium tamen costitutum hoc anno nihil vl-tra colliueabat , quam hostiles motus spediare , attentatis a te uenire, insultus praevertere . Dueebat Rex egregium facinus suos Duces praestaturos esse , n Condaeo , & Hispanis facultatem

327쪽

compencarli descripti. Lib. V. 3o 3 operandi eripuissent. Nam,cum a tergo Burdigalense bestv lacesseret , ubi debellare costituia, erat , voto defungi sibi videbatur, cum Hispanum ex Flandria in Galliam ducentem stitisset Ideo Marescalchis de rerum suma decernere nopermiserat: Satis compertum habens ex CopiIς, qus multis in locis Hispanoru nomine eo scribe- , bantur ab eo ri4 Exercitu Gallicum numero superatum iri . Nec rumor publicus eum fefellit rinam Condgus , Se Hispani una conlucti triginta hominu millibus explicatis , instructa aete in , Picardia mouentes , ad Samona fluuium castra, locant, Gallico Exercitu ad duas leucas tendente .

Condatus animo praesumpserat Exercitum in intima Picardiae inserere, & Parisies Urbi, quatum fieri poterat, propius admouere et sperans non modo Picardiae Ciuitates, sed ipsam Lute- .

tiam ad famam suorum armorum in nouos motus erupturam esse: in Quam sententiam Hispanos adduxerat , magni ricans amicitias quas in i Gallia profitebatur . Restamen tot agitata co .

filiis longe a voto ceeidit i Na Parisis non m do nihil mstum est: quin imb Regia Exercitus Ciuitatis opibus vltris adiuti sunt . Amici C5ne Urbis quidem moenia aspexerunt: tantuabsuit, quod ea intrare ausi sint, deterriti a presentia Regis, &.unione Ciuium statuentiu certam quietem incerti motibus non corrumpere,

328쪽

m rari' guropa Euentius Reliquaru Ciujtatu beneuolentia malὸ Alari tidiebatur Condarus, direptione, & incendi s omnia deformans . Sed prae c*teris Tu renae, & Se netes rς solertia Principis consis ijs occurrit; qui obi jeientes Exercitum probis ornatum mi-.titibus, ita disponebant castra, ut ab incessione tuti sine pugnet experimento hostis eluderene destinata . Rei etiani, ut alacritatem militum . exciret, adi. it Ex ercitum, qui in centum Equitum turmas, Se decem, & octo peditum agmina diductus ad pulcherrimam, Se horribilem speciς exhibendam eum excepit. Rex voluptuo e con templatus ordines , & dispositionem castrorum in medio copsarum pernoctauit: mox diluceso . solatus spectaculo militiae tanta promittetis Parisios reuersus est. Tentarut Hispani varias Picardis urbes ob sidione cingere, si praesidio vacuas offendi sient.. At Turenae diligentia eoru tentamenta evanuerunt . Oeulos prinatim defixerunt in Corbiam, quae totam picardiam , & ipsammet Lutetiam in manus' Hispano urti reeidens perussisset: Hanc Comitis Sco Sergii thgressus a periculo subduxit. Deinde Sancto cuintin' minati sunt i mox , Guisis i iisdem Ane In quas omnes Ciuitates

noui praesidiarii milites inducti hostiu det sideri

prsoccuparunt. Nolentes tamen aestatem iam adultam rnter inutiles excursiones in fluctuosi ducere, Roerbiam inuadunt, obvallantque, cui

329쪽

Compendiaria descripta. Lib. V. 3o Galli Duces subsidia ferre nequircnt, quia uniuersi conflictus adirent disertimes c quod declinare constituerant) Musonii obsides di conflium capiunt, nς operpsos Hispanos otiosi spec

tarent.

uitur ι Diuturna Rocroiae obsidio bene mustam

Hispani Exercitus partem helluata est . PDst cureius deditionem ex hostili uni copiarum macerati sene animum sumens Sancti uel enoldi Uppugnationem ex propria sentςntia des reuit,qus contra multorum opinione in selicem exitum . sortita est , dum Turena, & Sene terra subsidia ad ςppia um stibi euandum desti ata pr. pulsarent . Rex huius obsidioni. impedimenta suo in castra a/tientu summouit. Duo enim maxim ssauenda erant γ que oppugnatipnem interpellare potuissent i prims , ne Aut uirinus iam prpue et ut tempestatem pluuiosa in obsidionibus admodum molestam , antequ*m Vi b. de deletur , inuehcret: Secundo verendum erat, 'e subsidia a Con-daeo iugiter immissa tandem penetrarend. Adqitae pericula prς uenienda Rex ad obsidentem Exercitum profectus , oppuginati puem matura vit: a spestu, hortationibus Duces , militesq; serreis , acutisque veluti calcaribus stimul a 33 Nihil enim magis virtutem ad operandum pro cudit, quam aspectus ipsam naet yirtutem premi

antis .