Hieronymi Osorii, Lusitani, ... De rebus; Emmanuelis, Lusitaniae regis inuictissimi, virtute e auspicio, annis sex ac viginti, domi forisque gestis, libri duodecim. ... Item Io. Matalii Metelli Sequani I.C. in eosdem libros praefatio, & commentarius

601쪽

sret. Illum praeterea admoneret, ut qua primum posset. Legatos Romam mitteret , per quos authoritatem l Pontificis Maximi. & Ecclesii facio Canine ius & imperium in omnibus rebus sacris agnosceret. Et quia petri prudentia non vulgaris esse videbatur, suadebat, ut ipse Petrus aliquot viris nobilibus stipatus, ea potint sinum legatione fungeretur. Se illum suis sumptibus Roniam esse misi urum .Regem praeterea admonebat; ut aliquot pueros nobiles in Lusitaniam mitteret, qui cum reliquis erudirentur. Sylvius cum hac legatione prosectus, secundis tempestatibus usus. in Congeriseregnum peruenit: cuius aduentu rex se mirum in modum lcerari significauit. Statimque misit virum quendam primarium, illi sanguine valde coniunctum , qui lutum salutaret, dc in urbem Regiam; quae a portumultum distabat, ubi commodum esset, deduceret. Silvius tamen febre correptus, antequam regem Viderer, e vita discessi. Rex mortem illius admodum acer- Emmai. be tulit. Atuatus Lupius , qui classis curam suscepe lis ad On-rat, in locum Sylvij, ut ab Emmanuele decretum sue gentem rerat, si casus aliquis Sylvium de medio sustulisset. suc. gem Lud cessit is ad regem cum literis ad ij t. Literarum senten im morsetia praeter egregiae cuiusdam pietatis argumentum, dc tuar. praestantis voluntatis indicium, nihil aliud continebat, quam ut fides Sylvio in rebus omnibus, quas Rex Emmanuel illi praeceperat . ut Alsonso Regi diceret, haberctur. Literis lectis , Alvarus Lupius earum sententiam verbis subsecutus est,& dona, quae serebat, in conspecta regis explicuit. Rex vero res lingulas in manus sumere, laudare,mirari, manus in caelum tendere.

gratias Deo summas agere, quod per Reges virtutibus amplissimos, & numini caelesti charissimos . fuisset e

tenebris impietatis emersus, 't caelestem lucem aspicerct. Regem Vero Emmanuelem non satis habere . illum tam diuino benescio constrictum tenere, nisi e

iam praeterita beneficia recentibus donis magnificen- congensi, tissime cumularet. Quia vero Emmanuel illi regia in RegM desgnia; quibus deinceps uteretur, mittebat, quae perti- Emmam Η hi nerent

602쪽

eua μ ια nerent aci virtutis insitae morti mentum , & uniuersa

neficijs I, posteritatis ornamentum, de ea re literas publice proterae publi posuit quibus testatum omnibus esset,& memoris et ea. iam sempiternae consecratum muneris illius institu- . tum , & Regiae beneficentiae documentum . Literis

autem his referebat , quo pacto Regis Ioannis opera fuisset illa regio lumine Christianae religionis iblustrata , dc h tyrannide infestissimi daemonis erepta, & quanta malignitate suisset opus illud tam priclarum opera antiquissimi serpentis . per quem primi parentes e sedibus beatissimis expulsi suerant, ii

peditu. Quanta cura, studio. vigilantia Rex invictissimuS Emmanuel opus, quod a Ioanne Rege clari stimo inchoatum extiterat,perficie dum susceperat. Religionis vero Christianae disciplinam in summa reserebat, di deinde commemorabat, qua ratione pater illius opera perditissimorum hominum a Christi fide, quam fuerat antea professus, impie & nefari E desciuisset, de ob eam rem in ipsum Alfonsum . maximum nata fi- . lium, quod impietatem illius imitari noluisset, se te terrimum praebuissct. Commemorabat deinde exit um , in quod pulsus a patre fuerat, & molestias, quas in exilio pro Christi nomine cum summa iucundit

te pertulerat: dc qualiter moriente patre, cum fratre, qui regnum per summam iniuriam occupare con

Misaeuk- batur, cum solis triginta sex hominibus. Christi num s a victo ne saepius inclamato. conflixerat, cum frater illius emrra, ercitum maximum haberet: & quomodo non copi is humanis. sed diuinis, ut hostes ipsi satebantur , bellum profligatum fuerat,& frater casii etiam diuino captus, in potestatem illius venerat, de cuius ille improbitate& issertinacia supplicium iure sumserati Exponebat d inde quo consilio Petrum suum cognaturn, qui unus erat ex triginta sex hominibus, qui illi opem attulerant , ad Regem Emmanuelem legauerat: ex quo P tro intellexerat, in Lusitania Regis ipsius amplissimi

iussu vota pro Congen sis regni salute,& Alsonsi i p. sus fide persoluta fuisse: quo nullum clarius exta re

603쪽

posset insignis caritatis indicium. Itaque se non solum pro Christi sanctissima religione, pro templorum

sanctitate, pro Ecclesiae sanctionibus necem & cruciatum .si opus ita fuisset, minime recusaturum : vertari.& pro Regis Emmanuelis amplitudine omne discrumen salutis aditurum. Adiicii bat deinde: Vt autem gis nos rex optimus , summisque laudibus in omni aeternitate praedicandus, sibi diuinceret, misit ad nos virum nobilissimum cum muneribus & ornamentis. quae satis,quam, propensa in nos esset Volutate, decla' tac hiarabant Et quia est in more possitu. Vt Cluistiam reges Y Ainsignia gestent, ad posteritatis memoriam propagan - dam,&Maiest. regia insigniter illustranda: Voluit id cin sininauacrex in hoc etia plurimu nobis suae benignitatis imper uis ita tire. Scutu enim nobis misit, primu qui de Crucesigna μtum, ut animo recoleremuS victoria, quam Constantinus Imp. Cruce in coelo perspecta, de hostib. suis co- secutus est, ne unqua ab anim is nostiis memoria victoriae. qua similiter adepti sumus, claberetur. Et quia Iacobus Apost. cuius opem, ut Hispani faciunt, in eodemptilio frequcter implorauimus, in acie perspectus hostes exterruit; eiusdem Apost species v luit, ut in eius dem insignib. insculperetur. Praeterea ut amoris colunctio. quae nobiscum cum illo est, illustri signo consignari possit; Regii Portu galensium insignia,que 3. sci tis in crucis formam dispositis continentur, reliquis fiagnis admiscuit . Iis enim s. scutis Christi Opt. Max. vulnera designantur, quae in cruce pro generis humani s lute pertulit. Cum enim Alsonsus primus Portu gallae Rex cum quinque Regibus Saracenis maximo exercita constipatis confligere in Lusitania voluisset: in caelo. unde auxilium precibus efflagitabat, Christi speciem eisdem quinq; vulneribus illustrata oculis atq: mente conspexit, innumerabilemq. hostium multitudinem. Christi numine confirmatus, occidit, bc ea de causa illa insignia ad memoriam posteritatis assumpsit. Itaq;

modis omnibus Rex singulari pietate praeditus, cum haec ad nos tam praeclara Regia stirpis insignia mi-

604쪽

Gngensis Ruse ad Potificem Maxima Lega. ist,

sit, nostram posteritatem admonere voluit, vi inbeblis, non humanis opibus, sed diuino Christi praesidis

niteretur. Pro his tantis benefici js Emman. regi statu nostro eatissimo gratias immortales agimus, neq; si tum fratrem & patronum agnoscimus, sed omnes ro ni opes. atdue adeo vitam pro illius dignitate prosunere parati sumus: Qui tamen quamuis omnia, quae possumus, illius gratia faciamus, nullam tam e partem illius erga nos meritorum ossici js nostris assequemur: lReliquum igitar erit, quando nos parem gratiam re ferre non possumus, ut rex ille summus atque sempiternus, in cuius honorem Emman. haec tam praeclara opera molitur &efficit, illi prpem iudi uinum atque seiripiternum constituat. Nostros aute liberos.&cunctari posteritatem obtestamur, admonemus. dc pro iure etiam nostro iubemus , haec insignia gestare, illis scuta distinguere, literas cosignare, signa in bellis intertexta

praeferre, semper animo atque mente recolere, que pee

illa designantii cui sic memoriam ad pietatis & iustiatiae recordationem excitates, de hostibus suis victoriam,freti Christi praesidio,consequantur. Sed quia more etiam reces um est,ut egregia facta nobilitentur, Schomines. qui meritis suis in locum altiorem ascendur posteritati suae virtutis memoriam prodant idem Rex Emmanuel alia nobilitatis insignia nobis misit, quiboenus eorum .ex illis sex & triginta, qui valde strenuEse gesserunt in eo prstio, quo Christi praesidio muniti. fratris impetum contudimus, illustrare posse quod etiam impulsi rilonitis illius exequimur, ut hoc. virtutis praemio multi ardentius in studium virtutis incit tur, ut ita non soluta in hac vita contra hostiles impetus muniamur, sed etiam in sutura bonis sempiternis frui possimus .His literis in publico propositis, dc ii totum tegrium exemplis earum ad Principes missis, Al- fonsus decreuit, quam gratus esset in Emmanuelem. testificari .Petrum deinde t ab Emmanuele fuerat a monitus,ad Pontificem Maximum legauit. Petro autem duodecim vitos nobiles comites adluxit. Emma

605쪽

pueli vero magnam vim cboris. Jc munera, quibus illa Regio abii dat, dono misit. Duodccim praeterea n

biles pueros cum Petro in Lusitania venire iustit, qui simili ratione fuerunt literis & moribus instituti:Emmanuel postquain Petrus in Lusitaniam redi it, illi Jc Henrico Alsonsi Regis filio, dc reliquis viris e nobilita congensiste delectis,omniat quae ad iter erant necessaria, tuaehe Regis adre large atque munifice iussit. Ij suerunt Romae a Pon- Pontificerifice, dc ab omnibus Ecclesiae principibus benigne & Maxima Comiter accepti. Literas deinde Pontifici Regis Alson therae. si detulerunt. Illarum sententia soc continebat, se primum Ioannis, hoc nomine II. hortugaliae Regis ope ra cum regno fuisse e potestate daemonis,& e tui bulen xissimi erroris tenebris in libertatem & in lucem vindica tum. Deinde Regis Emmanu. studio M sumptibus

in eiusdem sanctissimae religionis disciplina progressum, clarius leprae deformitate,qua fuerat antea deso matus. agnoscere , & pristinum errorem dc amentiam

vehementius detestari: δc pro ben cficio. quo mirabilibus signis a Deo perductus in pietatis splendorem eristiterat,perpetuo se Deo gratias inurum, neq; tam diuini muneris memoriam unquam depositurum. Sed quoniam intellexisset, esse Cluisti summum in terris vi ari iam,quem omnes Christiani Principes unice colerent, dc cuius iussa tanquam caelestia atque diuina sequerentur: ne se a reliquorum Principum Christiano tuto communione segregaret, & aliqua in re a pi tatis via deflecteret, Roma filium suum Henric. iam sanctis in Lusitania literis eruditu, & Petrum cognatum suum, virum, cuius prudentiae atq; probitati val- Eco fideret, se mittere statuisse, ut ipsius Alson si no- .mine pedes illius oscularentur,& regnum uniuersum ipsius ponti ficis voluntati & imperio dicarent. Necς-pim se unquam ullo tempore commissurum , ut obsequio & pietate erga sanctam Romanam Ecclesiam, ab ullo Christiano Principe vinceretur. Pauca deinde ad-

606쪽

tranda pertinebant. Legatio benignesilit accepta,&postulatis egregie satisfactum. Considerabant enim de Pontifex & Cardinales. gentem barbaram, & ab omni cultu humanitatis abhorrentem, non nisi caelesti qua.dam beneficentia, dc numinis praesentissim i dono atq; munere in tantum pietatis studium excitari potuisse:& idcirco illas Aethiopiae recentes post tam multa socula primitias, gratissimis animis accipiendas csse decreuerunt. Haec quidem Emmanuel ad Aethiopiae religionem firmius sanciendam designauit,atq; constituit. Sub idem vero tempus, quo haec gercbatur, Petrus

Menesius Alcoutinensis Dynasta, Fernandi Menesi j GAES IN- lius.Villae Regalis princeps, Septam traiecit,ut illius urvic πε. bis imperium teneret. 6c bellum, ut maiorum vestigia

συμ ebe sequeretur, administraret. Interim vero Malacar res,

bcsti m. post Albu quercii ab ea ciuitate digressum non incruta deo tranquillae, ut non varijs bellorum tempestatibus agitarentur. De quibus ut commodius agere potuimus, necesse erit, prius de insularum quarundam situ, qux in illam bellum comparabant, pauca dicere. Taprobana, quam Zamatram appellant,ita est Aurea: Che soneso ad Austrum obiecta , ut lonatus tamen in ortu Solis protedatur. Ad Austrum vero, ultra Zamatram

pia las insu frequentes adiacent. Inter quas ab occasu Zum ' da magnam vim piperis passim fundit. Ea vero non admodum lato mari h Zam atra disiungitur. Deinde ad ortum Solis progredientibus aliae duae insulae se mυμ tua stendunt, quarum prima Iaua maior, altera minor a strerm, pellatur. Omnes hae tres insulae regum imperio continentur. Iauae vero praecipue sunt scrtiles di opimae. fruges multiplices,& fructus varios proserunt, di maximam vim pecorum & armentorum,& equorum nutriunt. Venatu & aucupio mirifice redundant: piperis di aliorum aromatum copiam passim efferunt. Mediterranea loca homines dediti simulacris incolunt: qui maritimas oras habitant, maxima ex parte M lium etanis institutis vivunt. Homines nudi plerum

607쪽

vestibus bombicinis. aut gossi pinis amiciuntur. Bar bas evellunt: anteriorem capitis partem radunt: reli quam studiose crispant. Nullum integumentum ire capite gerunt. Indignum enim hominis prsstantia ce sent, hominis principatum,quem in capite constimur. aliquo velameto quasi rem probrosam legere. Si quis fui alicuius manu tangit, eam iniuria armis acerrime persequuntur. Sunt in bello feroces.& intrepide s se in quod uis magnum discrimen in i jciunti Artibus fabrilib' dediti sunt arma, tormenta, variaque telorum . genera singulari opere perficiunt: aes, ad quod uis genus instrumenti egregie fundunt. Naues ingeni cS aedificant,astra diligenter obseruant, & magicas disciplinas incredibili studio colunt. Sylvas venandi studio peragrant, neq; sollina canibus, dc venabulis ad

pros atq; ceruos eminus confige dos, verum dc accipi tribus ad volucres capiendas utuntur.Omnes colorati sunt mulieres neque deformem faciem, nec obtusum

ingenium gerunt Eleganter excoluntur, in saltationbbus non mediocrem prae se venustatem serunt. Curribus inuectae, cum viris sylvas & nemora lustrant, revenatione oblectantur. Homines Sinarum moribus di institutis vivunt, a quibus se originem ducere thctant In ea insula, quae Iaua maior appellatur, erat Iaparati quidam Saracenias, cui nomen erat Pateonu Zius, ciui aae ciuitaι. tatis cuiusdam princeps, Quam Iaparam appellant Ea Paleon est in ora maritima quae Zamatram spectat, si , IS an est iis Ma te quam Albuquercius Malacam caperet, sindus cum Iacae Vieti mutaraia de pernicie & interitu regis iniexat. V tb piralie ictim utaria namq; se graues a Malacae rege iniurias accepisse conquerebatur quibus offensus, se illum Pateo nugio proditurii per lite rasas serebat. Pateonualus regna di cupiditate inductus. in eo neruos omnes intodit, ut tanta occasion em minim Epretermitteret. Itaq; maximam classem aedificare coepit. Septem aut octo annos in hac classe comparanda consumpsit: in quem vero finem id faceret, tanto utriusque silentio compres

sem fuit, ut ne suspicione quidem ulla quisquam id

608쪽

assequi potuerit. Interim vero multos Mal cam eum

mercibus submittebat, ut mercatorum habitu &s pedici e laterent:& cum opus esset, armis ina paratos adorirentur. Hos Vtetimularata in vicos suos admittebat: quorum eo tempore, quo Albu quercius Vtetim ut ratam capitali supplicio affecit. erat in ciuitate no mediocris multitudo. Ita latebat haec in visceribus rei p. pestis. ut nemo in quanto periculo versaretur, coniectit-Pateonu ra prospiceret. Vtetimularaia de medio sublato. Pat Tij in Ma- onuetius nihilo secius in eadem mente perseuerabat. latenties et Classis erat maxima: is opes ingentes habebat: res M, Lusitanos lacae non ita stabilitas esse iudicabat, ut conuelli noneVeditio possent. Itaq; cum trecentis navibus,& hominum sor. nauatu. tium multitudine, Iapara soluit. Fretum igitur, quod inter Iaoas&Zam atram est intericctu. praetervectus, multis terrorem praebuit. Res ad Rodericum Brittium

Palatinum, qui,ut dictum est, Mala e praeerat, delata est. Is Andradium in fretum illud continuo cum septem nauibus misit, ut expl0raret,quem curssem classis illa teneret. At classis aliud ingressa fretum, quo celerius Malacam perueniret, iam se ex eo freto, quod ap-Jabasteia pellant Sabam, abduxerat. Andradius cum nauarchis reliquis in urbem redire maturauit. Ibi classis conspe cta fuit, quae multum terroris ciuib' uniuersis incussit.

Brittit ea Brittius tamen statuit per secum uniuersa Hasi edim L andradio care. Id Andradius indignE adinctum tulit. Sibi nam-μmentio. que dicebat maritimarum rerum curam, Brittio urbis custodiam suille commissam. Is igitur se arce teneret,& vibem tueretur : sibi maris tuendi curam relinquoret. Brittius contra dissercbat, imperium terrae atque

maris in oris illis ad se pertinere, dc idcirco quidquid ille de rerum summa statueret, id esse Andradio sine recusatione faciendum. Id cum 'nil radius se minia

me passurum assirmaret, ut dignitate spoliaretur, iurgi Q ccxtatum est,&verborum aculeis animus viriusq; non mediocriter exulceratus extitit,v', adeo, ut Bri sius Andradium in custodiam traderet. Sed cum pri-

609쪽

siderauit, non esse eo tempore Ialem virum propter Vllas vel borum offensiones alienandum. Itaque misit ad Andradium, quia nimii illius in se placaret, & admoneret, Vt nauem conscenderct.Se ngnaque illum in classe operiri. ut victoria palliceps feret. Andraflius lienum a se in tali discrimine iniuriae memoriam conscruare reputauit. Itaque imperata sine mora ulla confecit Brittius arcis chstodiam Ario Peretrae commisit, classis L, ipse in triremem armis S munitionibus instructissim .imam ingressus est Classis erat sedecim nauium Nina chetu siensis praeterea cum mille & quingentis militibus Malacensibus, in minoribus nauigiis, ut littu S c 'sodiret, non pxpcula terra concursabat, Orto iam sole, di hostes, i in portum subirent , vela dederunt: &nostri, ut cum ijs in alto congrederentur,ipcita i sunt, Classis h llium non multitudine tantum nauium, erum o dine, quo institicta ferebatur, non mediocrem nostris admirationem commoucbat. Navis, cui G Or Mndua gius Botellius praeerat, erat incredibili celeritate velis. Is cum clas Tem antecederet, in praetoriam hostium na uem inuehitur In illum cotinuo quindecim actuariaena les inuadunt. Ir neque telo quidem ullo in hostile nauςs immissi, in nauc mi quarta petebat, incurrit. P trus Faria. ut illi subsidio esset, triremem, cui praeerat, remis vehementer incitari praecepit. Ambo igitur praetoriam nauem adoriuntur. Sed ea tanta erat magnitudine, ut puppis castellum, nauis, cui Botellius praeerat, carchesium altitudine stipo aret. Eminus igitur eam oppugnaxς constituunt.Sed tanto erat robore & crassitudine, ut omncs globos non minus. quam si esset eti-lice facta, repelleret. Cum igitur Botellius&Farta per- . ..

spicerent, g se tem pus ii astra contexi, & hostes illos circunuenire pararent, se eadem celeritate, qua venerant,

in classςm receperunt. Tempus suit in pugna a velit tione non diis mili eb die copiiimptum. Nosses enim non ip alto pugna e Volcbanti s d ad urbem accedere contendebant, Vt motus excirent,& urbem, v possen, integris stribui 9ccuparςpt. Npstri rursus, ab hosti-

610쪽

bus circumuenirentur, congressum in alto formidare coeperunt. Hostes tandem ut volebant, cum iam Sol occidisset, in urbis conspectu prope terram anchoras demisere. Nostri similiter ita classem in ora constiti erunt. vi minimo interuallo a terra disiungeretur. Lar ulli m nocte Brittius consilium habuit de ratione, qua praelira de besti uiri postridi Eesset ineundum. Omnes autem naua ratione cῆ, chi illum obtestari coeperunt, he praelio interesset. Si furtalis. vincimur, inquiunt, dc tu ex arce poteris hostibus repugnare, 6c acceptum incommodum resarcire. Pret 'terea fidem tuebere: non enim ut mari periculum cum maxima pernicie ciuitatis adires, sed ut arcem ab hostium impugnatione defenderes, fidem tuam conceptis verbis astrinxisti. His coactus sermonibus in arcem redi it, de Andradius in administrandi belli ci

ram vehementer incubuit. At Saraceni IaOenses, qui Saraceno' in urbe versabantur, eadem nocte ad Pateo nugium et eri in mili- nere, consiliumque dedere, ne cum classe nostra comtare ri=Hi, fligeret. Fieri namque posse , ut auxilio a Rege Bint hum. mi accersito, classem nostram sine ullo periculo cita cunuentam opprimeret, δc tum demum arcem obsideret, quam fame facilli in E intra paucos dies in deditionem acciperet:interim vero in Muaris fluenta cla se sem subduceret. . Consilium placuit. Itaque primatu-ce anchoras moliri.&vela pandere iussit. Id And ad

HS cum animaduerteret, neque tamen quorsumad pertineret, suspicaretur, scapha inuectus,omnes classis ii ues circumluit,& duces ad monuit, ut velis pastis ordia ne minime confuso in hostes inueherentur: ita tamen PMπε ηα- ut nemo cominus pugnam cum hoste capesseret, sed eminus classem hostium crebris tormentorum ictibus verberarent,dc saces etiam in naues iniicerent. Id omnes impigrὸ facessunt. Quod Pareontagius cospicatus,

omniasuae nauis vel a continuo pandi iussit, dc ut omnes idem facerent, imperauit. Ia imperi u strenui Di cis omnes exanimauit. Existimarunt enim , illum rebus suis dissidentem, non de proelio committendo,sed

de sugg facienda cogitaret Ital sc confestim in fugam