장음표시 사용
21쪽
membrum quidem movet, nec plurima affusa luce assicitur, nec audit sonos qui mille circumstrepunt. Quantaecunque igitur aliae inter dormiscendum factae sint mutationes, est profectb, qua impedito nexu solito animi et corporis, neque pars illa intima externis facile respondet, neque illi volenti segniores musculi. Scimus hanc in uno quoque mutationem, nescimus qualem; nec mirum, cum etiam in vigile tam subtiles sint et sensus et voluntas, ut vel noscentibus quae externa quos nervos attigerint, quibusque ner, is qui sint obsecuti musculi, in ipsis tamen nervis quae facta sint, ne minime quidem liqueat. Videmus, ambulamus, audimus: quis autem dixerit affectum nervi vel cerebri, quo fit sensus Vel motus nec de affectu, qualiscunque sit, dubiutatur : ideoque neque de illo licet, qui in somno, constans nec obscurior, efficit, ut caeteris praeeuntibus qUM antea, non ut antea vel sensus vel motus sit futuruS. Haud
22쪽
Haud certum fortasse videbitur, in corpore haec facta sit mutatio, an in animo, voluntate quae ad motus necessaria est, et vi sensus interna deficientibus; multo tamen verisimilius in corpore. Nam cum sensui et motui voluntario idem sit fons sensorium commune, quaeque ab ea prO- ducitur medulla, et cum simul in dormiscente hebescant vires, simul in expergefacto exacuentur, credibile est quod alterutram impedierit impediisse utramque. At certissime in corpore impeditur motuS, cum somnianti haud minus sit movendi membra desiderium, ut illa minimh responderint desiderio; ideoque de sensu licet haud aeque liqueat, prope tamen est ad verum in illo quoque vim internam, haud imminutam, inanem tantum languescere aliena mutatione.
Impedito ita hoc duplice neXu, quaerendum est, si quid aliud in dormiente diversum. Et
revera nulla vis ipsius animi omnino torpet. Vi-Vit, Vigetque memoria, quae, perceptorum tenaX, revocat phantasmata, et cum nova ac breviore
23쪽
vita dat inanibus circumludere. Viget intelligentia, bonorum malorumque sciens, perpendit, dignoscit, eligit, abnuit. citius tamen et perperam ut fugaciora ; gaudet vel moeret praeteritis, de futuris sperat aut timet, interdum, sed rarius, ut in praesentibus tam variis et operosis. Viget illa vis imaginatrix alacrior, quae non reducit modo instructas phantasmatum catervas,
sed novis sub formis, nova societate, disjungens, jungens, omnia quasi altera et dissimilia exhibet. Quis non aliquando sermones uberrimos per quietem audierit vel legerit i Quis non ipse summa cum facundia orator 8 Nulla denique est facultas ipsius animi, quae sopito in corpore quiescit, nulla, qualiscunque sit somni natura, quae
adeo mutatur, ut vis ejus, eadem segnitie qua membra, jaceret omnino et altissime mers . At vix unquam per longas ratiocinationes idem argumentum somniantes persequimur: facimus saepe praecipites et impavidi, quae vigiles non ausi sumus facere, vel non fieri posse credidimus ;
24쪽
dimus; nec miramur fecisse. Nonne igitur, etiamsi haud ulla vis animi torpuerit, vigentis tamen cum protervitate tam diversa a vigilis cunctatione et curis, quaedam est etiam ipsius di
Et prosectb esse quandam diversitatem propere et cursim intuenti verius videtur ; neque sane potest absolute monstrari non esse, cum ne hoc quidem in vigilante animo, qui per diem, insomnis, sed intentus varie, languescit negotio,
otio reficitur. Satis tamen est monstratum pauciores esse cum animo nexus sopito corpori, neque ad arbitrium ejus mobili, neque praebenti quod sentiatur. Alias praeter hanc mutationes alii opinantur, hanc unam omneS; qua Una facta, in ipso quoque animo videantur quaedam necesse est : sin quaedam, forte omnes quae videntur. Neque fas est, si omnia quae observata fuerint discrimina non potuerint non fieri hac certa facta mutatione, alias, incertas et ina
25쪽
nes, fallace quadam divinatione, solenniter pro
causis existentibus ostentare. Habendum est itaque hoc duplex interesse inter dormientem et experrectum : illi nimirunt volenti aut ' nequaquam aut aegre obsequuntur assueti musculi, et vis sensuum adeo hebet, ut qUae CXterna undique circumfluunt, nisi cum impetu irruerint, inani recedant unda. Sed, B externis
' De perfecto somno hic agitur; qui saepe imperfectus et varie. Sunt enim qui musculorum, plurium pau-eiorum, compotes, sed parum sentientes, multum se in lecto volutant, multa submurmurant, surgunt etiam interdum, ambulant, vigilantium ossiciis plurimis, et quidem plurimo cum labore, funguntur. Nec in omnibus seque imminuitur sensus. Sunt qui leviore somno lacilique solutu vix alligati, multa percipiunt, quae alii nequaquam : et credibile est, ut in musculis diversis, ita in diversis sensibus fieri; non omnes pariter sopitos, sed in quibusdam superesse vim multam, in caeteris penitus extinc-
26쪽
externis haud perceptis, non pereunt jam ante perceptorum imagines, quae in animo tenuiores latuerint. Manent ; subeuntque, non in illa luce caliginosa et dubia, qua interdiu recordantes, sed visae in clara et quasi diurna perceptorum, Pro perceptis ipsae habentur. Fallit enim nos mentis dubia sed constans ratio, qua fit, ut eX Omnibus imaginibus quas vel sensu perceperimuSVel memoria, illi, ut extra nos revera existenti, crederetur, quae vel sola obversata sit vel vividior. Vividior autem rarissime quam memoria ;sed interdum et haec, cum aestuans animus affectu vehementi praesentia non sentit, absentia, facile quidem revocandus ad veriora, nec minus tamen ludente brevi hallucinatione, videt, audit, amplectitur. At non brevis est dormienti hallucinatio ; ludit forsan per totam noctem irretitum, exclusis quae solverent verioribus. Omni bus enim imaginibus omnes semper darent fidem, nisi adessent magis vividete ; ideoque, cum, sensu quiescente, nullae magis vividae simul perceptae
sint extrinsecus, creduntur extra nos praesentes, quae
27쪽
quae obscuriores, at solae, inter somniandum
Obversantur autem, non sponte, nec casu, sed ex immutabili ipsius animi ratione, illa nimirum, quae, specierum casu receptarum turbam inconditam instruens, aliis dat alias ordinata serie consequi. Sed non est ordo, quali opus est in ratiocinatione, idem speciebus qui vicibus externarum rerum, vel ut ipsis natura similibus; cum plures neXu vario et leviore, promiscuae at certae, disii miles dissimilibus, immo saepe arctius dissimilitudine ipsa consocientur. Multum inde molestiae oritur, etiam inter studia diurna, cogitanti altius de natura cujuslibet rei ; nam haec una res, pro diversis memoriae rationibus, alias subjicit subjecturas et alias, quae forsan Omnes nullam cognationem cum ea priore habent, nisi quod ita nunquam subjectae. Cum autem non vigeat memoria, assidueque vices istae dissimilium peragantur, videtur vix fieri posse, ut eadem res ab eodem animo longa cogitatione expenderetur;
28쪽
nec potuisset, nisi subsidium in sensu. Multa enim undique externa auditum, visum, tactum, solicitant, quae, licet parum consciis ut assuetis, Percipiuntur tamen, et percepta, ne fallant nos specie verorum memoriae phantasmata, ipsa vera
.eficiunt. In hoc quoque plurimum valent, quod de re qualicunque cogitaretur, arctius
cum ea ut recentius consociata, revocant saepe
longius abductum animum, et quidem ejusdem ratione memoriae quae abduXerat. Itaque fere nemo est, qui instructus ad scribendum non intentius meditatur, stylo ipso et pugillaribus ab errore revocatus. Atqui impedit sane perceptio externorum, ne Velocius fiant quae in animo, ut in corpore ne celerior sit gressus implicatio particularum quae inter sese contingunt ; utraque tamen utilissima, sine qua videretur non posse velle : nam sine huc, per lubricissima omnia ferretur corpus Velut machina, continuo et indeflexo lapsu ; sine illa, animus, huc illuc improvider aptus, atque inter cuncta sultantia nihil diu cupiens, aut cogitans, speciem haberet haudquaquam
29쪽
quam cupientis aut cogitantis. Quam multi musculi, quam alacriter, fingunt se ad arbitrium saltatricis; flectit illa faciles ad omnes varietates volitantis numeri; est totum in obse
quendo corpus. Sed neque e Ximius qui gressus ejus subsequitur decor, neque ipsa, ut ita dicam, voluntas, immo revera non species Vo-
luntatis, a se tantum suaque peritia est. Insignis quidem haec, sed dat insignem ostentare illa vix percepta asperitas soli, quae gressus ejus et retardat et dirigit, frustra peritae, fallente omni vestigio. si illud minus asperum. Similiter facit eX ternorum Obscura perceptio ; non dat enim cogitanti velle, sed dat videri voluisse, dum per laeviora lubentem animum ad unam Voluntatem reducit. Ad hoc opus e t perceritione parum Vivida, nam, si mu tum, a re meditata reque divertent animum, quae dissimillimae perceptae sentia, ac quae disii millimae memoria. Inde est quod optime studet unusquisque, inter ait uela ac sua, vacaturus minime, si nunc primo in t in hiblioth ca i striictissima, vel elegantiore mina o: cximia enim et LOVa
30쪽
non implent oculos, sed avocant, meditanti mora magis quam subsidium ; ut si quae saltatrix non in pavimento laevi, sed per crebriorem cespitem duxerit choream, asperior est e gramine reniXus, qui, aegre laboranti pedi molestus, non firmat gressus, ut si mollior, sed impedit.
Neque mirandum est non semper quemque lamniari excluso lumine, cum, etsi torpuerit oculorum vegetissima Vis, haud minus vigeat tactus sedenti aut recubanti, vigeat in omni mus- culo sensus alacer, commoniturus qui sumus et ubi. Inde fit, ut etiam in tenebris vigilantem non saepius fallant phantasmata memoriae, fallant autem, si aliquando, tum maxime; ut in multis exemplum est misere religiosis, qui sub luce ad cuncta pericula impavidi, nec credentes fore poste prodigia jam cito subitura, exhorrescunt in tenebris lemures, atque voces inaneS, atque caetera illa omnia ludibria noctis, totam sed inviam mentem, quasi somnio aliquo horribili ac divino perculsi.