De Dionysio Halicarnassensi Isocratis imitatore

11쪽

A. Prooemium.

In iis viris, qui Augusti aetate Romae aequales suos incitare studebant, ut in oratoribus Atticis, qui tum iam classici existimabantur, lectitandis peram ac studia collocarent, non ultimo loco numerandum esse Dionysium alicarnassensem quis est qui neget 2 Qui quantam ipse collocari operam in eorum ratorum Atticorum qui imprimis imitatione digni videbantur genere dioendi et explicando et aestimando, potissimum ex scriptis

eius rhetoricis cognoscitur. Quae non ea eum mente conscripsisse, ut tamquam rerum seriptor vitam atque elocutionem oratoris cuiusque describeret,

sed imprimis id eum spectasse, ut dictionem eorum aequalibus ad imitandum proponeret, inde dilucide apparet, quod e singulorum ratorum genere dicendi id ipsum eligit atque praedicat, quod ab eo delibandum sit. Quod ut cognoscas evolvas quaeso libellum de Lysia cap. 5:

12쪽

Quibus ex verbis intellegitur Dionysium non unum oratorem aliis neglectis sequendum esse praecipere, sed id e singulis sumendum esse statuere, quo quisque ceteris praestet. Quod ad Dionysii ipsius elucutionem diiudicandam non parvi esse momenti infra videbimus. Dionysium autem non modo aliis praescribere voluisse, quo modo antiquos intuentes suam exornarent dictionem, sed ipsum quoque ex studiis, quae posuit in oratoribus Atticis, fructum cepisse ad opus suum conscribendum, quo origines et tempora antiquissima urbis Romae populique Romani tractat, veri simile est. Quo in opere cum tota elocutio flosculis ex vetustioribus decerptis exornata est, quod inter viros doctos iamdudum constat i), tum in orationibus, quas scriptor hucydidem aliosque imitatus omni occasione data operi suo inseruit, multa inveniuntur, quae antiquorum lectioni debentur. Ne hoc quidem viros doctos effugisse inde cognoscitur,

quod iam Henricus Stephanus dictionem Dionysii cum Τhucydide contulit'. Deinde ob eius in Observationibus criticis' quantum valuerint studia Dionysii rhetorica ad sormandam eius dictionem Ostendit. Legas quod dicit pag. 6: Conflata est igitur Dionysii dicti ex optimo quoque scriptore Attico et pag. 25: Passim Dionysius alio locis hucydidis,

Herodoti, Isocratis, Demosthenis, latonis Xenophontis, uripidis et aliorum tanquam flosculis aut gemmis orationem suam distinxit. Nec non Iacobyus, vir de Dionysio Halio egregie meritus, complures ex Antiquitatibus Romanis locos collegit ), quibus Dionysium Isocratem, erodotum, Demosthenem, Euripidem, Horatium ante oculos habuisse verisimile sit, quamquam de Horatio paululum addubito.' es illi Selimidi de Attietismus in seinen Haupivertreter I pag. 3.' Invenis hae in opponis editione Thucydidis I I, 356. ' observationes eriticae et palaeographicae ad Dion Hal. Antiquitates Romanas. Lugduni Batavorum 877. . in Annalibus philologicis 127 pag. 841.

13쪽

De rhetorica indole orationum in Antiquitatibus Romanis in universum disputavit tersius ), sed eris imitationis exempla non attulit. Locos a prioribus notatos collegit multisque exemplis ex Demosthene Thucydide Xenophonte sumptis auxit Iosephus Flierle ), qui totas orationes vel partes rationum a Dionysio ad antiquorum exemplorum similitudinem compositas esse primus dilucide demonstrarit. In elocutionem Dionysii diligenter inquisivit Go et gelerus'), qui in dissertatione multa collegit, quae Dionysius ex poetarum,

historicorum, oratorum dictione in usum suum converterit.

Qui viri docti omnes consentiunt Dionysium permultis locis ad Demosthenis genus dicendi sese applicasse. Et quadrat hoc ad ea, quae Dionysius in scriptis rhetoricis de hoc oratore disserit, eui haud dubie primas tribuit partes Legas quaeso

quod dicit in epistula ad Cn. Pompeium Geminum 7523:

et in libello de Demosthene cap. 33:

Quibus ex locis apparet Dionysium, etsi Demosthenes ei quasi instar oratoris videtur esse, tamen alium Oratorem dignum iudicasse, qui cum Demosthene conseratur et qui secundas post illum agat partes Isocratem. Valde igitur mirandum est neminem adhuc in quaestionem Vocasse, possintne etiam Isocratis vestigia in orationibus Antiquitatum Romanarum invehiri. Quamquam enim omnes viri docti, qui de Dionysii elocutione scripserunt, eum etiam Isocratem sectatum esse pro certo habere se dicebant i tamen

3 Die Theorie de Gesehielitssehreibunides Dion. v. Halth. Walden- burg, 1886.' Ubermaehahmungen de Demosthenes, Thuhydides und Xenophon in det Reden de Romischen Arelissologie des Dion. v. Hatili miinchen l890.' Animadversiones in Dion Hallic Antiquitates Romanas. onachii

14쪽

oerta huius rei in medium proserre exempla nemo adhuc tentavit i), nisi quod Iacobyus unum attulit locum l. α). Sane fatendum est tam multis locis quam Demosthenis Isocratis memorem Dionysium non fuisse, id quod facile eo explicari potest, quod genus dicendi quod vocatur ἐπιδεικtικόν, quo Isocrates maxime florebat, ad contiones et causas orenses, quae in Antiquitatibus Romanis narrantur, minus aptum erat

Tamen satis multi exstant loci, quibus Isocratem Dionysio ante oculos versatum esse pro certo demonstrari potest; sed ne ii quidem praetereundi sunt, quibus Isocratem an Demosthenem Dionysius secutus sit ambiguum est; nam cum in eorum scriptorum, qui Atticistae vocantur, copia atque usu Verborum indagando multum etiam est proficiendum, tum in Dionysii elocutione multa sunt exploranda latus patet campus, magna iacent inculta spatia. Itaque operam et oleum me non perdere arbitratus uioquaestioni absolvendae operam dedi iam in medias progrediamur res et initium faciamus ab ornamentis elocutionis, e quibus primo loco figuras tractabimus.

Quarum duo esse genera antiqui rhetores statuerunt figuras sententiarum οχηνιατα διαv0ιας et figuras Verborum σχηματα λεξεως). Illas ab Isocrate raro a Demosthene persaepe adhibitas in quaestionem vocandas esse,non puto, cum a Demosthene

eas delibasse Dionysium veresimile sit omnesque illae praemunitiones, praeteritiones, interrogationes, subiectiones, quae apud Dionysium exstant, etiam apud Demosthenem inveniantur' de his vero quid iudicaverit Dionysius audiamus. Seripsit igitur in libello de Isocrate cap. 2: αἱ et παρο-

15쪽

Unde apparet Dionysium, ut figurarum quae Vocantur Gorgianarum abundantiam reprehendit, ita modicum earum usum ad exornandam orationem admisisse. Quam rationem in orationibus operis historici, de quo agimus, in universum secutus est; multa enim in iis inveniuntur veti-bat et παρovoμαotat et rapto Doeic, sed plerumque ita, ut non offendant. Iam ontemplemur figuras singulas. a. contentio ἀvtibaxov . Quam figuram praeter modum adamasse Isocratem Dionysius dieit, ut modo legimus; sed ne ipse quidem eam aspernatus est. Iis antithetis, quae non apud Isocratem tantum, sed etiam apud alios oratores haud raro leguntur, omissis velut araiv- πράττειν, λοIoi-ἔρIα idtoc-κotvo aliisque eorum tantum rationem

habebo, in quibus fingendis Dionysium Is ratis memorem suime iure quodam contendi potest. A primum mihi lioeat afferre locos iam a Iacobyο v. supra p. 4 notatos, quibus Opponitur corpus mortale immortali

V em uoci quae a Demosthene demum in pedestrem orationem Attieam introducta est, Dion ex Isocrate sumere non potuit. Contra vini apud laoer VI ios, apud Demosthenem antem nisi in oratione puria LX 32 non invenitur.

16쪽

Vis opponitur persuasioni apud Dion VII 324 δὲ πειθου otv

ἀλλὰ μη νιετα του βιάζεσθαι. Quae contentio etiamsi apud Demosthenem quoque invenitur ), tamen ad Dionysii sententias propius accedit quod dicit Isocr. V 16 oeti δὲ et με πεtθε tu προς obc' Ελληvας Ουμ φερον, τὸ δὲ βιάζεο θα πρὸς ob ναρβάρους χρὴ otia ov, et VIIII ουνινιάχους ἔξομε απαντας ἀνθρωπους, o 'E'tαο

παρη τ' ot ά votα τ' ἐμη οἰεσθε τοις truo μέvot παρεοτάvat, ' v. adnotationem pag. 7 ascriptam.' XVI 23, in oratione a Dionysio ipso pro spuria habita es de Demosthene eap. 57ὶ τα μὲν πειθοντες, τα δε βιαζομενοι. XXI 45 o ιιι, πεισθέντα . . O .. δὲ βιανθέντα.

17쪽

Cuius figurae quamquam permulta apud Dionysium inveniri possunt exempla, tamen ea tantummodo in medium proferre volui, quae quin ex Isocrate sumpserit Dionysius dubitari vix potest. Iam transeamus ad eam figuram oratoriam, quae Vocaturb. An nominatio. Cuius figurae duo exstant genera, quae inter se discernere haud raro dimoillimum est. Quibus in definiendis ad eorum virorum doctorum sententiam accedo, qui eam figuram, quae efficitur verbis similiter sonantibus ita secum coniunctis, ut

etiam sensus respiciatur, παρovolaciotav eam, quae tantum formam, non Sensum spectat, παρ χηoi Vocari volunt'.

Ac primum quidem de παρovo νιαοι agere mihi liceat, quam ut Isocrates haud frequenter adhibet', ita Dionysius quoque parce admittit. Plerumque hae figura ita effingitur, ut sorma activa coniungatur cum forma passiva eiusdem verbi velut apud Dionysium

videtur illa sententia Isocratis III 57

Aliud huius figurae exemplum exstat apud Dion ΙΙΙ

18쪽

Altera illa figura, quam παρη qui appellari supra diximus, persaepe duobus verbis eadem cum praepositione compositis inter se coniunctis efficitur, velut apud Dionysium

Quod etiam invenitur apud Isocratem II 3 6ες δὲ φ λοic ἐπιπληξα κα τοῖς ἐχθροῖς ἐπtθέσθαι,

19쪽

XV II ουΜαρμοοα καὶ uva αIstis, XI 243 τους παρακρουομένους καὶ παραλoricolaέvouς. Quae annominationes ut ne nostras quidem recentiorum aures offendunt, ita in universum Dionysium non minus quamla ratem operam dedisse, ut Gorgianas illa vitaret ineptias, sane concedendum est. Paulo artificiosiores hae mihi videntur

suo ingenio sumpserit Dionysius, quis diiudieare potest'

i avd set an Dion hoc ex Herodoto I 20ντα δέ μοι παθήματα τὰ ἐόντα ἀχάριτα μαθήματα γέρον sumpserit et, cum haec annominatio et putidior videretur, verba mutaverit.

20쪽

Unius tantum loci mentionem faciam, quo miram in modum ut insta planius demonstrabitur, Dionysius et Isocrates inter se congruunt, ita ut in eo sermando alterum alterius memorem fuisse pro certo dici possit:

Ad hanc figuram proxime accedit figura quae vocatur c. raductio Vel Graece πολυπet oro, quae efficitur eodem verbo diversis in casibus posito. Dion IV 79 si ρ' se ἐοωθη και παρ' οἱ ἐτράφη καὶ Ους tα

Iam annominatione relicta ad tertiam transeamus figuram illam Gorgianam, quae vocatur rapto Dot Vel Latine