De potestate gubernatoris generalis res et territoria societatis Batavae, in India orientali, dirigentis

21쪽

ii NAUGURA LE. DMox omnes Belgiae cives jussi mut, ne in nautarum numerum apud Gentes exteras se referri paterentur caro. Ita enim tape evenitet, ut nos ipsi peritos nauta desideraremus, ut solis tyronibus nostrae naves forent instruendae, cum nonnulli tyrocinii tempore praeterlapisso, majori mercede allecti aliorsum se conserrent, ut ita fructus, quos nos sevimus, alii Populi nostro damno carperent. Prudenti quoque consilio vetitum est, ne quis Belga in aliam, quam quae hic viget, Societatem symbolam conferre ausit, ne scilicet, quod recta via facere non poterat, obliqua, dum aliis prodesset, nostrae noceret et s). Porro cuivis interdixerunt, merces, per quas illae, quas Societas in Patriam importat , miscendo corrumpantur, aliunde advehere a I. Tandemque, ne quis, quocunque modo nomen suum apud Societatis nostrae Moderatores professus sit, quique ejus stipendio alatur, ipsam deserat, atque ad aemulos transfugiat, gravi poena statuta, prohibue

Quaeritur, an Societatis conferratio adhucdum sit neces aris.

Varias, quae Societatem hanc instituere, continuare ac defendere

22쪽

i SPECIMEN JURIS PUBLICI BELGICI

suaserunt, caussas vidimus Alia esse generales ac perpetuas, alitas speciales, eique tempori, quo orta est, accommodatas diximus. Ex

minemus jam , an adEo sint Ucata tempora, an adeo enaverint, quieontinuatam ejus existentiam tuiti sunt, ut eam hodie deserendam esse eum quibusdam statuere debeamus. Quod ut rite fiat, quaedam pro, quaedam contra eam disserere, a re mea non alienum fore existimavi, ut audita qua utraque parte, solide judicari possit, utrum mea qualiscunque, an dissentientium, potior sit opinio Mihi itaque eo vi.

detur cunctis enitendum esse viribus, ut ne quis unquam eam turbet,

ut quisque ejus decus ac florem pro virili promoveat, ut ea proinde, cum privilegio, quod vocant, exclusivo, firma stare, atque incusso semper talo niti Pergat Novi quidem dari, qui ejus administrationem, qui regiminis formam , ut ita dicam, mutandam eo censent et6b Verum hanc quaestionem intactam atque illibatam relinquendam esse, atque ejusmodi controversiis, meum non esse, me immiscere, existimo. Hoc sane indubitatum scio, graviores plerasque mutationes in Rebuspublicis numquam sere sine atrocioribus sieri controversiis V quod publicae rei . vix utiles dici heretur Et neminitus qiuesitum facile esse auferendum agnosco(syb: quod si fiat, quot inquanta mala inde enascantur, sic satis omnis aevi docet historia Hisitaque omissis, ad examen theseos nostrae siue mora procedamuS.

(ad Confer Le Coeumere deria mean de Tom. r. . . p. g.(xi Conforri de hac materia potest lagantissima Dissertatio mi per edita acti Sisinae FREMEAVE de Iaribui cum dis, fibdit a Principe non oti ren I.

23쪽

Alligantur argumenta tantinustiquem Societatv suadentia.

NulIus, ni fallor, mecum non consentiet, si ostendero, sublata Societate, actum conclamatum fore, si non statim brevi saltem de omni cum Indis commercio, cujuS utilitatem nemo, quod sciam, in dubium vocet. Videamus itaque, an difficultates in hae negotia cone obviae a privatis continuo superari possim Merces scilicet ex

India huc deferri solitas ex locis sex milliariorum millibus hinc dissitis

petendas D, quis ignorat Stato demum tempore ea Ora peti, atque inde solvi posse, quis inficias ibit hinc duorum circiter annorum spatio opus esse, ut navis, quae hine solvit, in patrias oras reis vertatur, quis non Videt Nuinuiquisque autem ex mercatoribus in genti pecuniae summa, quae ad navem tantae moli instruondam nauutas per totum illud tempus alendos, mercesque ibi colligendas, requiritur, tamdiu carere poterit Praeterea statim, atque naves ibi appet,lunt, merces, qua quisque desiderat, ejusdem Ves OriS, eadem quai ritate , in promptu semper fore, quis praesumet VHinco naves ibi per aliquod tempus commorentur , ilium aliumque portum quandoque

visitent, oportet. Quae omnia Xercitoribus maXime nocere, nunquam vero prodesse poterunt. Incolae orro istorum locorum, qui merces

huc deserendas praeparant, conficiunt, colligunt, pauperes plerique mercede statim indigent, petuntque tertiam ejus partem simul atque manus operi admovent, alteram ubi ad medium attigerunt, reliquamno e -

24쪽

T SPECIMEN IURIS PUBLICI BELGICI

tempore traditionis et 8 I. Hinc ibi habitent, qui res agant Agente vocant necesi est, qui divitiis non destituti illic merces undique

collectas, no qua fraus iis tabsit mctianem, numerent, examinent,

atque operariis, statuto tempore, mercedem persolvant. At forte quis objiciet, nihil ab ista parte metuendum esse, facit enim tales e lablaturos necessariis instructos opibus, qui sedes in India collocent, ibique omnia, quae sine ipsis peragi non possunt, sedulo ac fideliter curare velint. Sed credat Judaeus Apella, non ego qua Obsecro, Veri specie quis bispersuadet, divites, qui hic placide ae tranquilleius Uunt, suisque opibus tuti ac securi utuntur, qui mos sic satis ubique apud nos invaluit, divites, inquam, Patrios Lares relicturos, ut in oris ejusmodi longinquis ab industriam de nostrorum mercatorum unice dependeanti En igitur difficultates, quas singulorum utique non est superare. Iline plures forent faciendae Societates minores de quihus postea videbimus. Nec parum pro nobis faciunt sequentes verissimae, omnique dubio majores regulta nempe, quo plures alicubi sint emptores, suam, non

communem, utilitatem singuli quaerentes, eo magis emendarum usi rum pretia crescere .contra, quo plures adsint venditores com gis pretia minui. Unde prono alveo fluit, concessa cuivis libera in Indiam navigatione, ponendum autem privatos o et jure suo uti da- is, inquam, libere in istis oris mercandi venia plures ibi fore emotores, ergo carius ement hic plures adfore vendi tot es, ergo

25쪽

erescent pretia. En damnum inevitabile. Hinc aliter fieri non potest, quin idem illud, quod supra cas)jam retullimus, GROTIUM(gob dixis

se, ut institutionem Societatis, anno itio et inchodiam necessariam pro

haret,in hodie ad demonstrationem nostrae isti eos jure merito applicari

possita Licet enim tempora mutentur, adeo tamen homines in illis non mutantur, ut mercatoretistio tantum commodo ac lucro inhiare destitur sibique invicem, ut olim, quaestum intercipere non tentaturitat. En Mliud, nisi totus errem, incommodum, totius commercii, dempto privilegiori ruinam involvens et quod per plures Societates minores ineundas averti non posse, quisque ultro percipit , nisi, illa invicem conjungantur; quo casu ad universalem Societatem nonne te. rum foret recurrendum, mutata tantum administrandi method, quae idcirco si exclusivo privilegio non muniretur, in idem iterum semulationis vitium incideremuS Tandem omni exceptione majus argumentum, priusquam contrarior sententiae patronos audiamus, adducere lubet. Quis, quaeso, mihi non dabit, admittendum esse antiquitus jam receptum proverbium bcam, an veriverbium evertentiam optimam esse rerum magistram Consulamus itaque vicinum nobis Gallia Regnum, ubi nimio atque importunae libertatis propugnatores, prae se ferentes, quasi omnes subditi eam maxime appeterent atque ardenti cupidine consequi anniterentur, eo rem perduxerunt, ut privilegium Societati suae olim datum revocaretur recepta enim erat opinio, aperto mari, ubiquo

26쪽

a SPECIMEN JURIS PUBLICI BELGICI

locorum statim ad suturas naves mercatorum Gallicas, privatorum industriam, quod publica non potuisset, facile essectui daturam, Indicumque commerciumrad summum ita noris fastigium perventurum. Sed quantopere eventus inanem hancce spem ac cerebrinam utilitatem fefellerit, hodie unicuique constat SI). Plura idcirco addere supervacaneum fore arbitror Stetitaque hactenuS nostra, quam demonstravimus, pro Societate retinenda sententia.

Eramisimitur dubia, me flabis obstiuntur.

Qui tamen adversariorum castra sequuntur allo, multa dubia, strae assumptioni movere non desinimi Ita enim ratiocinantur: cum

liment de les re se a Zetir retoris dans Petat orciis se tra veront fameli quili ontra si meme evalue, prἐs de itiit cenis illa ivres poti Ira detix armemens. Hiemphis il a falliti leti pr3Metire encore de recorde les gines vanis Chalicita aut re negociant, , si leti ac Drer insue plus ora de totis las privileges D tiu inred eclige es dea carnia, teum miserat Ia necessi de se retini potir exster leti concurrerice reciproque e potir ite falae qui ne euli Figine operarior 'L(sa Vid. Hi oire hs s. 'volit Tom. q. p. I 6. ubi Societate quidem, ad mercaturam cum Indis recte exercendam, opus esse statuit . sed inutilem esse privilegii exclusivi concessionena Plura dubia examinata occurrunt ibid. p. aso seqq. e Como merce dei Mollande Tom. I. C. E. p. g. Conser Tegem; corde S acet Ar UnREA-51 DE NE DERONDEN I D. P. III.

27쪽

: dmodum necessaria sit cuicunque regioni mercatura, posito hodierno rerum statu olim enim ea non admodum curabatur, cum praedis .mterdum rapinis nimium dediti essent, bellisque continuis sese iiii-plicarent Populi): cum hodie ad orem Reipublicae cujuscunque ,

praesertim Batavae, mercatura omnino requiratur cum commercium

non possit florere, ubi nimium restringatur, sed liberrimum ejus, quomodocunque lubet, exercitium civibus concedendum sit cum haecvmnia sint omni exceptione veriora, nulla privilegii exclusivi, quod utique hanc libertatem limitat, concessio ulla veri specie defendi posse vide tur, Momnis monopolii exercendi venia cum sanioribus Politices regulis conciliari non posse videtur. Durissimum enim est ac perniciosum totum Populum exponere teneriori aut saepius laxiori, ut Cunt, conscien- Tiae monopolarum, a quibus seXcentis modis, seu pretio, seu rei prae stantia, defraudari potest. Verum probatu difficile non foret, misere eos decipi atque infeliciter ratiocinari, qui tam vehementer sine ulla exceptione, licet pio forte moti consilio, contra omne monopoliorum exercitium declamant, eaque semper impugnanda, eorumque auctores atro carbone notandos convitiantur. Per haec enim, si prudenter impertiantur, industria remuneratur, studia compensantur, justa labori rependuntur munera per haec quandoque data opifices, docti, ingeniosi incitantur, ut in commune bonum junctis viribus Perentur; dum ita opem , laboris, solertiae industriaeque impensorum sequa mercede potiantur Dantur deinde casus, ut ille, in quo versamur, quibus necessario talia privilegia sunt concedenda Cum enim negotium, quod

est suscipiendum, talis indolis, tantae extensionis, aleaeque tam ancipitiSC ac

28쪽

i SPECIMEN JURIS PUBLICI BELGICI

ac dubiae sit, ut singuli illi incipiendo non sussciant, sed vel ipse Summus Imperans, vel ditissimi multi privati consociati, illud audere de

beant tum Princeps rectu aget, si ad illud remedium recurrat tum

Principis est cavere, ne singuli hoc aggrediantur, ipsique ei socios paria conando perdant ac pessumdent os).

Porro objiciunt, qui nobiSeum non faciunt, liberam esse, vel saltem non adeo restrictam, Americam versus navigationem: pari itaque ratione inliberum requiri in nostro casu commercium Fateor ejuSmodi argumentandi methodum, qua ex uno singulari aliud colligitur propter rationem similem, prima ronte maxime homines fascinare solere, fateor eam captu cujuscunque esse accommodatissimam. Verum d bito, an sit satis certa probandi ratio , cum maxima saepe adsit factorum vel circumstantiarum dissimilitudo, quae facillime, nisi , bita adhibeatur attentio , confunduntur. Jam quis ignorat, sumnium esse utriusque Societatis dissimilitudinem V Quis non perspectum

CS: Fateor tamen hic summa opus esse attentione eaque non temere nec saepius esse concedenda, atque imprimis cavendum esse Io ne plura impertiantur met*. ne perpetua, sed in tempus limitata, quo finito, deliberari possit, utrum prorogandam deneganda sint sq. ne facile in tali re, qua cives ad vitam sustentandam plane carere non possunt *. ne sine conditione, ut monopolae in rebus necessariis pretii UD, satis insigne quidem , sed ne enorme exigante Q. ne sine suffcienti ratione con-eedantur. Haec si negligantur, abusus oritur, quem non defendimus, propter abusum autem usum non tolli regula est notissima simul, verissima. Conferri potest de hac materia EIEL FEL Insit Pelit Tom. I. C. s. s. o. ct C. I . s. d. q. audiamus CC ANXIUM in Discip1 mores. s. 3863 ubi ait se graves incides e camus pos uni, ut integris Societatibus monopolia concedantur. Hoc pacto enim plures ac- si quirere solent, unde vivant, quam tibi omitus in Quin ut ijstates consuune testes sunto , Societates Batavorum Orien talis L Occidentales . MONTEsqui Euta' prit des, Loix Tom. 2. L. O. C. O.

29쪽

ctum cognitumque habet, quanto Societas Orientalis Occidentaleae post se relinquat intervallo Hujus enim commercium arctioribus inclusum est cancellis; non adeo longinqua hujus est navigatio, quam illius pleraque, ut brevis sim, quae de illa asseruimus, ad hanc nullo modo possim applicari. Cum ergo diversorum sit diversa ratio,

huic dubio non est, quod diutius immoremur a ).

Allegaturo contra nos, duo vel tria, & quot eXcurrit, florenorum millena millia per hanc Societatem ex Republica quotannis exportari; quae nunquam ex India redeant quod ingens damnum esse assirmatur. Videamus, an responsio satis congrua nobis suppetat Scilicet merces huc delata inter nostros mercatores bis quotannis distrahuntur nostrates eas omnes consumere atque intra Belgi sines retinere non miniunt. Hinc vicinis remotioribusve Populis quamplurimae venduntur. Pecuniam itaque, quam amisit Respublica, sic satis largiter ab aliis lucratur. Rectius autem quis assereret, universi Europae inde quid damni imminere, cum nummi hinc ad oras istas transmaritimas tanta copia transmittantur. Id quod commercium India in genere potius, quam nostram quaestionem, impugnaret. At nec hoc procedere, sequenti modo recte forte ostenditur. Nimirum antiquitus, cum istaec hodie ubique fere recepta emendi vendendique consuetudo, nondum invaluisset, permutatione sola homines suae occurrebant indigentiae. Postea, ingravescente contractuum celebrandorum frequentia, iste per-

(gi qui interim plura desiderat, adire poterit saepius laudatum auctorem se Com-

ixerce de la Hollemde Tot n. I. . . p. 8 T.

30쪽

to SPECIMEN JURIS PUBLICI BELGICI

mutandi mos juxta mensuram indigentiae plurimis cum dissiculiatibus luctabatur haud raro enim contingebat, ut huic, cum re qVadam egeret, quam alter habebat, invicem a non II et quum alter ille velis let accipere 35b. Iunc plerisque gentibus, quibus amplior vli ad cultura arridebat, pretium aliquod eminens certae rei fuit imponendum, ad quod ceterarum rerum pretia vulgaria erant dimetienda, in quo eadem eminenter continerentur Idcirco quaerenda fuit materia huic sini obtinendo apti ima, at et inter Varia, quae dantur, maxime idonea eligenda, cui haec requisita inerant I*. Ut esset materia non ita frequens, nec ita comparatu faricilis et Q. praestans .solida, sic ut usu non cito deteratur, vel igne aut aqua veluti corium, sal, statim destruatur: se dividua in partes sine detrimento totius alori S gQ custodiae stran Stationi aptat 36b. IIaec ita, que in auro atque argento potissimum ades Ie merito putaverim omnes cultiores Populi Cum autem unum ex his absit requisitis, ejusmodi mat

ries pretio eminenti conficiendo aptissima dici non posset. Si igitur argentum, quod vel praesertim in Indiam mittitur, quod .majori co-Pia, quam aurum, EX Occidente in Europam desertur, si argentum, inquam, sublata in Orientem illud transferendi consuetudine, hic