Dissertatio inauguralis medico-practica de morbo scrophuloso ...

21쪽

faciei, ossium processibus, rarius in vertebriS Oc

currit.

Spina ventosa caries prosunda contralis, herVinbbor n), vero generatur, si post inflammationem Perio stet interni, intumescentia dolentissima orta suerit. OSSteos a r Coma scrophulosum fcro phil.

si per inflammationem lentam, ambitus ossis cujuslibet ita augetur, ut istud cum partibus adjacentibus sub doloribus lancinantibus, pungentibus, intolerabilibusque in massam aequabiliter caseosam plus minus

solidam Con Vertatur. In articulis quoque diversa mala sub decurSu Scro phialos eos generantur. Sic oritur Ar i lir O C a C e, ar-t tirocacia scrophulosa bie strophuso fe Reh millige Terreniung) si in articulationibus perios te ume X tremorum ossium inflammatur, atque perfecta Velim persecta articuli destruetio sequitur. Hoc malum in omni articulo evolvitur, frequentis Simo Vero et magis apud scrophulosas puellas in articulo Coxae Co-xa r thro C a ce, arthrocace ischia dica) sere semper in aetate puerili, et apud talia individua, qua, sortuito casu, influxibus traumaticis subjecta sueriant; inde decurtationem pedis, claudicationem et alios malos effectus, Secundario modo, exoriri facito intelligitur. Practerca apud sci Ophulosa individua et verte brae per diminutione ni earum ambitus ita a se invicem amoventur, ut malum illud P0 natur, quod

22쪽

spondylarthrocace scrophulosa appellatur, et quod essentialiter a Caeteris spontaneis luxationibus eo differt, quod nulla caries, suppuratio rarisSima, sanatio per anchylo Sim nonnunquam ob SerVatur, et quod consuetim in primis colli vertebris aut lumborum, rarissime Vero in illis dorsi animadvertitur. Ipsum tandem Systema nerVOS iam a Scro Phulosi adficitur, inde symptomata Symplomatum eXOriuntur ; nam cum Systema lymphaticum maximum in systema nervosum influxum habeat, ipsi nervi necessario adfici debent ; hinc vel erothismus vel Stupor peccat; exinde convulsiones, chorea Sti

Ses, etc. Cretinismus autem est maximus Scrophialos eos

gradus, quem illa adtingere potest, quo totus Organismus ista labe ita contaminatus est, ut homo suam imaginem tantummodo retinens, ad animal ordinis inferioris deprimatur.

Substratum morbi.

Systema lymphaticum longe lateque per totum corpus dispersum principalem sedem hujus morbi

largitur, cujus succinctam anatomico-physiologicam descriptionem praemittere non inutile Cen Seo. Systema lymphaticum constituunt vasa propria et glandulae inde conformatae. Vasa haec, lymphatica, lactea, absorbentia vocata, innumera sunt, subtilissima, diversi luminis, pellucida, ex duabus tunicis constantia, externa altera cellulosa, tenaci,

23쪽

altera interna propria tunica dicta, teneriori laevi, quae textus cellulosi ope cum membrana eXtima Connectitur, multas plicas semiliana res efformans, valvulas dictas, quae binae sibi Oppositae, suis cavis ductnm thoracicum respiciunt, et talimodo reditum

lymphae impediunt, et quae ibi reperiuntur, ubi

Tanaias Vasorum lymphaticorum in truncum terminatur. Gaudent Vasis sanguiferis, nervis autem a

nonnullis denegantur. In supersicialia et profunda divisa, originem ex omnibus superficiebus membranarum Sumentia, in omnibus cavis, interstitiis textus cellulosi osset inveniuntur, ut igitur in omnibus organismi partibus dispersa, maxima ex parte in truncum illurn ductum thoracicum, confluant, at- quo immediate in vasa sanguifera abeant. Glandulae lymphaticae Vero, quas Vasa lymphatica , sanguifera et nervi, textu Cellul OSO conjuncta, Constituunt, innumerae quoque Sunt, CO piosae tamen in collo, axillis, inguinibus et in Me- Senterio Cernuntur, decursum vasorum lymphaticorum intercipientes; in cavo tamen Orbitae, anti- brachio, pede, nulla hujusque detegi potuerunt. Quo ad sormam vel rotundae sunt, vel ellipticae, Colorem in diversis partibus varium habent i mesa raicae albicantem, nigricantem bronchiales, plerumque vero rubicundae sunt.

Vasa lymphatica et glandulae non solum irritabilitate organica pollent, qua absorbilo et lymphae promotio absolvitur, sed et sensibilitate, qua con- '

24쪽

sensus et Synaphatiae inter glandulus conglobatas et vasa ab Sorbentia ponuntur. Functiones hujus systematis in Absorbiloneot Assimilatione consistere, nemini ignotum eSt. Attamen hic bene notandum venit, officium absorh-tionis atque primae adsimilationis non tantummodo systemati lymphatico incumbere, sed et venis me-saraicis, atque illi praecipuo abdominis visceri, hepati scilicet, quod praecipuam in prima adsimilatione symbolam Confert. Absorbilo, ea sunctio vasorum absorbentium e St, qua Substantiae externae ponderabiles ct imponderabiles, particulae inquilinae in eorum circulum adsumuntur, materia absorpta in lympham Conve titur, et haec in sanguinis massam promo Vetiar. Haec functio ubicunque in organismo obtinet, et quidem primo in latissima provincia dormatis et externa a Supersicie pulmonum vasis absorbentibus scatentibus, quibus non solummodo illud necessarium vitae pabulum aer, cum materiis, quae illi semper immiscentur, Sed et aliae substantiae tam siccae quam fluidae, quae sortuito Casu aut ex consilio in contactu Clam Ciate Veniunt, absorbentur. Secundo, in toto tractu intestinati, in quo ab ore ad alterum sinem

ιιὰ Sub externa superficie intelligimus illam membranae mucosae su Perficiem , quae libera immedia iam communica tionem Cum mundo externo sustinet, et non illam amictus sero si pleurae obversam ; logo celeberrimi P r o f. Franc. nobilis ab II i l d e ti b r a D d. Institutiones Practi co-medicas Tom. Tertium Viennae I 822.

25쪽

usque, innumera vasorum absorbentium ostiola patent, quae, quidquid in contactum cum illis absorb-tioni idoneum venit, in se recipiunt. Deinde in cavis internis, vasa haec humorem continuo exhalantem absorbent, qua absorbilone, accumulationes serosae prohibentur. Tandem in interstitiis textus cellulosi. Huc refertur absorbilo in omnibus visceribus, organis Secernentibus, mus CuliS, etc. CVjus absortitionis scopus maximae dignitatis est, nam non solum lympham pro nutritione superfluam denuo recipiunt, subigunt, et in circulum SanguiniS Vehunt, sed et materias vi vitali destructas nocivas

ad Organa secretoria et excretoria deserrunt. Assimilatio vero est ea opera Vitae, quae, ma teriam nutrientem sorinsecus susceptam ad dignitatem organi Cain, qua Corpus nutriendum gaudet,

paullatim extollit. a).

Materia nutriens, forinsecus suscepta, primam mutationem jam in ore sub masticatione eXperitia atque in ventriculum delata, per processum digestiOtiis in chymum convertitur, in intestinis autem, in chysum, succum nimirum blandum, lactes Centem, Coagulabilem, transformatur. Chylus a Vasis lymphaticis infestinorum absorbius ad ductum thoracicum, et laer hunc in circulum sanguinis desertur. Sed, antequam in circulum perveniat, mutationem in Systemate lymphatico majorem ac in primis Viis expe ritur, quod ex innumeris glandulis, nervis, atque

26쪽

18 liiijus systematis propria vi vitali facito intelligitur. Quapropter hoc systema ad principalia organa Assimilatoria referri moretur, nam hic locorum materiae forinsecus susceptae proprie mutari debent atque Characterem animalem induere. Ab hocce sy stemate Salus non Solum Singulorum organorum, Sed

et totius organismi dependet. In gratiam morbosi status hujus systematis patitur Sanguificatio ; exinde variae sanguinis dys erasiae, patitur Nutritio, nam hoc systema recipiens omne id quod nos nutrit, impertit huic primum animalis alionis gradum ; si autem hujus systematis energia vitalis languet, et fluidum exsurget ab altioribus dignitatis organicae gradibus nimis remotum, minus plasticum, glutine crudo abundans, Vel et particulis a natura aut mali alienis impraegnatum; exinde Varia vitia : Atrophia, vel Hyper trophia singularum partium, Adipositas, Polyblennia; Extravasationes lymphaticae, Serosae, atque variae calicXiae ortum ducunt. Ex hac descriptione nunc Clare elucet, Systematis lymphatici influxum in Omnes sunctiones, et dignitatem ejus, magni m0 menti esse, atque vitia

ejus in omnem Oeconomiam anIm litem nunquam non redundare.

Causae et NOS O genia.

Morbi hujus Aetiologiam indagantes, ingentem

causarum cohortem invenimus Scrosulogenesi faventium, quae in causas remotas et Causam proximam

distinguuntur; pris res in pro egumenas et pro Catar

27쪽

tieas dividi solent. Ad Proegumenas resertur Dispositio haereditaria. Insantes a parentibus eodem malo vexatis, Vel Onania, ab usu veneris debilitatis, aetate provectioribus, decrepitis, vel Syphilide insectis, oriundi, hac labe plerumque adficiuntur. Quandoque est morbus acquisitus. Aetas insantilis et sexus semineus ad causas disponentes quoque referri merentur' nam insantes laxi, deliea tuli; hinc puellac magis ac pueri in hunc morbum dispositae sunt. Ad procatarcticas Vero pertinent quae morbum jam dispositum excitant uti: Deuegatio uberum matris a primis iam nativitatis diebus, quibus papillas artificiales non raro spureas, aut Vitra proh dolori substituunt, quae, loco illius salutaris, nulli alii rei aequipurandi pabuli, lac animal tunc frigidum, tune calidum, diversae indolis cum pharma-cis jam mixtum, in se includunt, quo mi Serorum os, sine respectu eorum desiderii, obstruitur, et quod salutare illud in primis diebus infantis cum matre

intimum commercium attinet, nullus sermo amplius potest esse; nam frequenter a prima dic jam a matre separati, et in locum domus remotum neglectumque quasi exterminati, Sula auspiciis ancillarum non raro

aeque ac matres Crudelium, vitam eorum inter circumstantias adversas fluctuantem Con Servare COEUntur; - Victus sarinosus, dyspe Pilas, magnae quan titatis, variis rebus mixtus ; potus vel nimis frigidus vel nimis calidus ; potulenta vinosa acidula, aromatica, Thea, cos ea etc. quibus rebus parentes in primans antia tenellos,i commodi Causa, adsuefacere co-

28쪽

nantur; - Ιmmodicus usus emeticorum, PUrgan

tium, digeStivorum, quas res, primas vias debilitare, lympham crassiorem reddere, circulum ejuSPraepedire, occasionem generationi acidi, muci crinium largiri, per se liquet; - Vorsatio in aere

impuro, frigido, humidoque; in cubilibus parvis, Obscuris, radiis solaribus per totum annum imperviis; - Exercitium corporis neglectum, inde ejusmodi pueri pigri, inertes' - Immunditios cutis, lotionibus, balneis, mutatione vestimentorum neglectis, quas potentias ad scrophulogenesim suam symbolam non parum conferre facile patet; nam primo, dum

cutis resorbere cogitur quod excretum est, Systema lymphaticum materiis corruptis acribus insarcitur, deinde sunctio cutis, transpiratio, res Ortiti O retinentur, et tandem cutis vitalis energia ex toto possinia- datur. - Illa mala consuetudo infantes in altiori temperatura SerVare, in stragulis plumeis sepeliro, quemadmodum e Contrario, ad CorpuS eorum roborandum, in balnea frigida immergere, CorPUS VC-stibus levibus induere. - Ρraecox stinctionum mentalium intentio; - Incitatio instinctus sexualis, quem praeter alias stapram emoratas potentias inimicas , et nefanda illa consuetudo, insantum organa genitalia titillare, ut Obdormiant, eXcitant, atque ad onaniam quantocyus praeparant. - Educatio

perVersa, nimis SeVera, timorem, terrorem in animum tenerUm moVens, taliquo pacto vim vitalem enervanS. - Praeterea potentiae tales, quae vel digestionem debilitant, vel systema lymphaticum im-

29쪽

mediate adficiunt, uti febres Irastricae, intermittentes, tussis ConVul SiVa, praesertim vero tales se-bres, quae saepe crisibus impersectis aut motastasibus terminantur, uti febres exanthematicae: Variolae, morbilli, Scarlatina, quibus superatis, Scrophu-Iosis statim adparet. - Medicamenta tandem, aut perverse, aut longiori tempore adhibita, sicuti: Cortex Chinae, optum, Mercui ius etc. Causam proximam Vero in mala systematis lymphatici dispositione latere, celeberrimi auctores jam docuerunt ΙΙildonbrand , Hus eland). In vasis scilicet lymphaticis talis atonia et debilitas delitescit, ut lympham nec expedire nec diluere valeat; inde

lympha nimis crassa inspissata, et ob motum praepeditum , ad Vasa minera circulare non poteSt. Lympha videtur esse copiosior ac in Statu Sana,

adest sic dicta Ple thora lymphatica et peculiares

hujus lymphae lentor Hildenbrand). Ad peculiarem

agrimoniam Scrophulosam, quam nonnulli auctorum Husetand) assumunt, recurrere, non eSt neCeSSarium,

nam ipsa mala conditio lymphae crassioris ad Omnia illa phaenomena explicanda sufficit. Nec syphilidis progeniem esse credimus, nam uti supra dictum est, morbus Saepe est acquisitus. Nonnulli chomicorum putant in lympha sci Ophulosorum, acidumphosphoricum abundare, quod in urinis copiosius de prohonditur, et dum hoc acidum terrae calcariae iungitur, diversa concreta exoriri, inde illas muta tiones explicare volebant. Alii tandem causam in concretione lymphae cum vasis lymphaticis residero

30쪽

putabant, unde omnis diameter expletur, cui injectio glaudularum scrophulosarum penitus renititur.

In sanitatem potest terminare, si morbus non inveteratus est, intensionis minoris; nulla vitia o ganica , nulli in sarcius aut indurationes vel sussa- rationes in diversis organis adsunt, sub regimine diaetetico et thera pia bene adhibitis. Frequentius in alios morbos terminatur. E. ternae scrophulae inflammatae in bonam suppurationem nunquam abeunt; semper adest sanies ichorosa; exinde Ulcera, praesertim in collo sinteriore et pGsteriore pessimae indolis, sordidissima, cicatrices soclidissimas relinquentes. Ex eadem ratione

ophthalmiae pertinacissimae , lippitudo chronica

oculorum. In aliis Casibus ulcera re Cusant in cicatricem abire, sed illa sanies partes arrodit vel inflammat, inducit indurationes et callositates, quae si non excindantur, Per totam Vitam Permanent. Scrophulae internae V. g. pulmonum, in phthi- sim lentam tuberculosam, ulcerosam; Scrophialae Mesenterii in tabem lentam abeunt. Similis suppuratio tu ossibus et cartilaginibus Contingit, caries in phalangibus, ossibus spongio sis carpi et tarsi pertinacissima. In ossibiis cylindricis suppurationes limites nonnunqi iam ponunt, et sit ox soliatio ejusdem quod suppuratum fuit Spontanea, viribus naturae; et si sub hac ex solliatione habitos jam omendari incipit, regeneratio Ossium eXOrritur,