장음표시 사용
21쪽
decimo anni sexagesimi. Hoc stadio ita fauste& properanter decuris ipse quidem regressus est domum, sed substitit Ultrajecti Coemannus nescio qui existimans indagandum & acerbius inspiciendum , quod semiclausis oculis e longinquo fulgere obiter monstraverat Clarissimus Professbr Philosophiae de Bruyn ; tanti aestimatum semper nostro , ut propterea exclamarit se plurimum ei debere professurum, dum spiritus hos regeret artus. Doctrinam quippe se sectatos perceperant spinarum matrem, frumenti novercam, & in Metaphysicis simulacra acceperant, corpus & mera veritas aberat. Hinc illae densae literae de mutuis profectibus inter nostrum& Coemannum; tunc ferbuit ista sapiens ac meditabunda lectio Cartesi: testante palam nostro tunc se animadvertisse, quam perfunderetur sen-sm majori veritatis luce, experiretur mentis disipelli tenebras, & habere nos in nobis ipsis, modo dotibus a Deo concessis rite utamur, sussicientem circa has res veritatis scaturiginem. Id quod veritatem appellat, dulcedine sua excellere & a nimo humano bene constituto solum placere posse& debere, etiam ubi forsan radit malignas aures. Adeo patet nequivisse pati nostrum, ut post fruges repertas glandibus uteretur deinceps. Atque ira
22쪽
ita praeparata molliter & expania intus sede e justibet boni accipiendi perita, non continuit noster , quin se concuteret vehementius , ut ulteriora obtineret. In his quum ad Medicarum rerum notitiam vergeret, credidit eas castius tr
Etari in hac Academia, quum novo tunc & placitissimo docendi & exercendi modo in infinita audientium corona istic eniteret Franc. Sylvius. Sed adolescens noster jam octodecim fere ann rum , etsi philosephiae quidem sacratus & mente e celsus, habebat tamen aliquid imbecillum, quod pater vix sustinebat convictui hominum ignot rum, domui extrariae, tanto peregrinorum concursui credere, praesertim quum hic novellus philosophus libros adsuesset aperire, non patinas. Itaque extorsit Laurentio Borman amico suo &
civi hujus urbis. ε,ν - Ο mciam sua recipere
filium vellet, ita procedente mansionis hujus ingenio, ut post annos quatuor sibi curaret induet quoque nomen Medici post Disputationem de ipsa Natura die ari. Julii anno quarto & sexagesimo. Sic gemina adorea insgnitus revertit ad suos, neutram Musam omittens, quin assiduitate omni expoliret, seu privatim meditationibus inis haerendo, seu publice valetudines regendo, cui
magnam fenestram illi aperuit decreta praesectu C ta
23쪽
ra valetudinarii Remonstrantium. Sed praecipuus amator philo hiae diligenter se conferebat,& quidem cum frequente comitatu, ad diatribas Doctoris Biaei , non auditor, sed antisophista, saepe vi sua praesidem turbans, ut hinc effor scentis etiam rumor spargi coeperit inter eruditos magnae urbis de nota optima. Neque tamen ista moenia signare & ineludere poterant limitem famae tam constantis & illustris. Egressa est in omnes appositas plagas. Sed nullo tempore crediderim famam minus mentitam esse, quam quum Illustri Curatorum Academiae &Consulum Collegio UOLDERUM tradidit. Quum enim in hac ipsis locus esset vacuefactus discessu alterius, ac non minori cautela & inquisitione mereretur suppleri, quam qua vel in Sen
tum Laconicum aue in Amciam Areopastum substitutus olim fuisse legitur, miro consensu praeconceperunt omnes virtuti per tot experimenta probatae in adolescente indolis quidem certae, sed nondum sedis, prorsus responsuram sertunam claro loco adfixam nomineque & munere insignem, ipsiusque adeo
Philosophiae vel magisveritatis distipulam agnitum iri, cujus arcem sertissime nosset tueri. Sic urgentento in thronum hunc Philosophicum invectus est, quam & ipse non dubitaret huc accedere, duntaxat
24쪽
B. Da V o L D E R. iii ut denique desineret vel sbi soli inhaerere, vel privatae & ignotae meditationi servire; & pro more ad inaugurandum ex hoc ipsis loco die octavo decimo mensis Octobris anno septuagesimo , quo pene patrem meum erant fasces, habuit concionem. Quod tamen antequam perageretur incidit aliquid non tacendum , utpote pertinens ad hunc Philosophum. Sicut enim fieri solet, deductus erat VoLDERus ab parentibus in saeraria, quibus ipsi adsuerant, sive illa impetu, sive gravibus sanctisque
causis electa sectae Mennonisticae: nec huc usque omiserat eadem frequentare, sed ita, ut, non comtemnens sui judicii & examinis, acrius jam rem magni momenti secum perpendisset, certus, quo se recepturus foret, quod mox ex doctrinae modo & collectione qua utebatur, patebit. Nunc
pinaretur se invidia intactum, nestio cujus dei tione apud Auctores vocationis veniunt in disquia sitionem mores & caerimoniae , quas in divino cultu hic novus Professor sequeretur, tam nodosae difficultatis, ut vix uno consessu de eis posset decidi, dilata itidem traditione codicillorum. Sic illa morae causa venit ad aures VoLDERI ; qui nubit sollicitus de recenti favore in frigus mutaturo
statim curat indicari Proceribus, se jamdiu id
25쪽
animi oepisse , ut nomen saum reserretur in album Gallicae Ecclesiae, nec id dilatum iri; caeterum si Illustres Curatores ita de se existimarent, quasi id facturus foret venditatione loci Academici, aut id actum vellent, ut posthac traduceretur, tanquam inhians huic decori aliquid me tis sitae aut fidei fregisset, se vero facesseie jubere oblationem, & posse illos e vestigio bona sua cum venia deliberare de alio substituendo. Αdeo VOLDERUM nulla causia impedivit , quin innatam libertatem teneret ac fateretur. Adeo animus VoLDERI voluit quidem anniti ad aliquod adminiculum, sed nequivit his rebus adsci, ne toleravit se fatigari aliqua mortalitatis illecebra ;praesertim ut admitteret, ad quod forsan postea
invitus oculos esset retorturus. Ille animus jam tunc erat in ista examuraUUne lusiacus, ut post
Deum ex se ipso omnia haberet apta, ut quemadmodum in montibus supra nubes elevatis ne pulvis quidem ab quali quali procella commovetur,
nullae asperitates deterrerent ab quiete sua & tramite veri, quod anxie quaesiverat: Si nihil aliud , didicerat non pendere ex splendoris aut temporis suffragio , sed studiorum cultorem circuire hqc oportere instar avis, si esse posset, sensu praeditae volatu libero, non captiosis formulis adstri Diuitiam by Corale
26쪽
tacto, non Magnatum coetibus inserviente, dum . officium suum faceret; id quod maximo opere illum mox adjuvit in aerumnis quae sequutae.
Octavum & vigesimum annum gerebat noster, quum in hanc Academiam & inde in comparationem omnium priorum evectus, simul in cellam assam perserentariam , juventuti denotandae attributam, intraret. Vix dijudicaverim, utrum.
exiguam, an longam statui oporteat fuisse hanc dilationem , in quam exspectanti mundo jam variis speciminibus promissa illius amplae mentis mysteria extrahi contigit. Enimvero VOLDE RUS primo statim saltu in Academiarum Matrem migraturus, & sc judicio Procerum in aspectu Msermone quorum non hominum versiaturus, . bene & aetate Lollisic manum Dei nunc constumentis ipsum in orbita certaminis per universum hujus vitae tractum decurrendi, nunc offerentis felicitatem , quam diu usurpaturus sapientissime cerneret administrandam , praesertim quum.ab eodem intelligeret se comparatum esse ad omnem Academicae successionis memoriam vi & doctrina
sua superandam. Suffecerat illi antehac in solo veri intuitu cum aequalibus instituendo habere posita quaedam jocosae dulcedinis armamenta: si , nunta
27쪽
nune altius subductis rationibus animadvertebat se eompelli nihil aut minimum sequestro pon te, sed in se ac sua perspicientia habere omnia certa & explanata, quae aliis ab ipso edita possenti lacere , & pede suo consistere. Poterat inteligere elapsam aetatis partem contigisse ipsi agere
extra invidiam, etsi non extra quendam bonae famae favorem ; abhinc quo altior & conspectior evasisset, limis fascinationibus exemtum & immunem se statuere non audebat. Hinc omnes aditus ad fraudem obstructi, & ab ista virtute satellitium quaestum. Iamprimum remissis &abjectis illis omnibus, quae poterat vel olim in hac Academia vel mox in patria vistandis aegrotis collegisse ad medicae peritiae incrementa, no luit se in duas scientiarum semuncias dississem v gari & nescio quas ma res spes Recidere; sed in unum istud , quod promiserat, totum se horasque & lucubrationes impendit. Dum vero ita
nihil aliud quam sola loci sui ornamenta spectans, universam industriam optima fide dicat, idque
curat, ut quammaxime persectum Doctorem Philosophiae exhibeat audientibus, proh l quanta
virtutum corona hanc unam comitari coepit N que enim inde agitatio tantum continua studi
rum ; sed jusso animo incedere ad vestigandum
28쪽
& reperiendum , ut omnis ansa controversiarum demeretur, amandatae procul inanitates, & quam maxime sortibus habenis singula coercita , ne fortunae quidem praebito ullo, quo attaminare hanc mentem posset ; nullus aestui, quo abriperetur vel absorberetur, relictus locus; remotum, quidquid vulgariter frangit animos, odiosumque& putidum habetur; contra ab ipsis unguibus ad summum verticem integer & amabilis , induto
genere actionum mire moderato, de tamen adfluens lepore, ut plane in UOLDERO Titum Caesarem cerneres Successorem Patri in Imperio factum nullo vitio reperto & contra virtutibus summis.
Quam multus iIIe fuit in peragendo subtiliter totius Philolaphiae orbe, quam benignus facilisque & perspicuus in ducenda juventute non anfractu & circuitione, sed directo, non verbis o scuritatem di haerendi causas augentibus, sed liquidis , & per quae abditum quodcunque subjiceretur oculis Quam claris omnino & facunde etiam scriptis stequentibus commissionibus praeerat ipse non minas ex tempore facundus in laqueo, qui nexus videbatur , solvendo Hinc & per ipsum illatus perpetuus experimentorum usus in Theatro Physico ad hanc rem exstructo, ut ita se prae
29쪽
eunte manifeste spectarentur, ex quorum simul, chro abdita possent detegi. Quod ut instrueretur organis requisitis, ab Ill. Curatoribus & Consulibus mandata accepit noster Gallicum iter ingressurus, ut vel magnas pecunias impenderet eis coemenis dis. Id enim sibi deesse ratus anno primo & ctogesimo viros doctos in Gallia salutavit, sicut quarto & septuages mo in Britannia. Nullam exornandae Pnilosophiae materiam declinavit per- repere, quae aliquod veri adjumentum contineret , quin studiosos publice privatim iciduceret. Ipsa Academiae diaria sine fuco annumerant ex ordine temporum Logica , Physica , Meteora, Mathematica, Metaphysica, celebriora philosophiae Problemata, Geograpniam, Astronomiam, Mechanicam, Hydrostatica, Opticam, Primarias Metaphysices controversias. Ad hanc devolvebatur libentius, quo reconditiora complecteretur. Et quidni in tantis apophoretis vel vos velitis gustare & excipere , vel ego proferre & promere accelerem ex schola voLDERINA aliquid auri, quod discipulorum auribus inserebat, ut pateat, quam circumspectus ille suerit in divina majest
te non abradenda per vecordem alterius rei amplificationem 3 sc in Metaphysicis illis, quae deprimis humanae scientiae fundamentis tractantia in
30쪽
omnibus aliis ut firma adsumi solent, procede te voLDERI ingenio, ut colligeret I. omnium
rerum esse Deum unam causam. II. Hunc vero esse unum cogitans sibi se totum debens, nec ulli omnino obnoxium causae extra se. III. Hunc maxime distinctum non modo a corporea mat rie, sed de ab omnibus aliis finitis cogitantibus. IV. Minime ergo Dei cogitationem esse conss tam ex congerie omnium cogitationum finitarum.
U. Contra vero uno simplici omnium simul contuitu cuncta complecti. VI. Hanc scientiam Dei nullam habere in Deo causam praeter ipsam Dei persectionem infinitam. VIII. Reliqua quae sunt, ideo esse, quia perfectissimus Dei intellectus ea ita concepit, de perfectissima ejus voluntas ita voluit. IX. Non ergo haec a Deo intelligi, quia fiunt, sed esse, quia a Deo sic cogitantur. X. Nullum igitur liberum arbitrium in mente, nubium casum in corpore. Quid hac cauta simpliacitate sinceriust quid oppositius ad vulgatas illas desipientium stropnas elidendas quod consertius tegmen contra quascunque petitiones necti po-Haec & multa ex illis quae recensui, agnoscitis varia esse, quae tunc demum explicare incepit, pomquam Illustres Curatores de Consules videntes Phis D l