Alois. Chrysostomi Ferruccii patric. Florentinor. nob. Apodixis epistolaris ad studia literarum et artium moresque in primis iuvandos

21쪽

Sie naturae procedis major et arte, Omnibus acceptus, sed non imitabilis ulli.

Atque ut nemo tuos imitatus inaniter ausus Iret transversum, pressisue madesceret alis, Furfurei proceres aliquid tibi demere famae optarunt, domitam miserati gnaviter artem. utile consilium , quod jam celebrabitur aequa Laude futurorum, si praesens abnuit aetas, Et studio heroum cuncta hic humana refellit. Nec mihi sit quid eam dubitare, aut tendere contra, Teste Galilaeo, vadibusque insignibus infra . Sed Torquatum tetigit censura, canorum Ipsa Μetastasium post multos debuit annos Respicere, et numeris relevare a mollibus artem. Quod vero insectum melioribus excidit, ore Concordi explevit mire justissima vulgi Vox, qua sexanimi, jocunde meta, leporis Per gentes etiam nunc non imitabilis audis. Sic natura hominum subito sit mater acuti Iudicii, ceptisque bonis sapientia fida Naturae occurrit; sic consonat utraque semper. Haeo ego dispiciens penitus, vir docto, notavi, Quatenus ut pateat ratio sit debita verbis, Ne res ornantis flaccescant agmine vestis. Nuno age, si liceat, studiorum labe carentes Quaeramus pariter quanti conducere possit, Postpositis verbis, rerum praeSumere curam. Iamque voIuptatis causa cum tradita quaeque Ara fuerit fessis rerum mortalibus, est hinc Quaerers, quid semen sine germine Proseret usquam, duod placeat cupide tractanti, aut saepe videnti pVerum oblectari consulto quae petit, et vult moribus, atque coma viridi, mox tollere fructus Utilibus monitis, per terras magna caterva eSt. Sunt quos distineant inimica negotia; Sunt quos officia exagitent levidensia munere; Sunt et tracerentes penitus; sunt heus parere coacti rFunt aegri ab venere, aut nummis, aut denique honore, Proposita specie, medicinam haurire Parati. Anne voles refugo poenam adjecisse Pudori, Illieo deglutire ministrans utile semen, Quod fructum, et frondes usto convolvit amictu pTolle modum, aegrotis quem nempe adhibere nesis est.

a lit

K le

22쪽

Pars non exigua est medicinae velle salutem. Quod tamen ingrato mille exundantia viro, Sed laudata notis, narthecia protulit aetas, Iura voluptatis ratio terrore malorum Detulit ipsa sibi, jactataque tempore longo Reddere cunctatur, praescripti lege favente. Sed nunc discidium damnosum colicula aequet. Res ratio vindex tutatur, verba voluptas. Lexidiis porro tendens immittere pestem Cum clamore gigas Pompeja prosilit Asta, occupat atque nova veteres ferrugine cultus. Quantus honos rerum i majestas quanta cothurni lunam lethalo serit sententia jacta theatro Fulminis in morem l quanto strepit ira furore lDimittor gelidus furiata mente, tyrannos Exosus sine fine , agito Perjuria , caedes :Arma peto; populum invenio prae more, fideque optantem leges vacuas, et templa sine aris; Ηnic ego me adjicio, faciemque invertere juris

Conamur simul, et pessum dare cuncta Vetusta . Pergo domum victor: natos, ipsamque marittan

Expedio, et famulos vinclis cohibentibus infra. Vivo libens laetus vitam hanc, teiteorque futura, Quam pecus in pratis depasceus imin mor herbas . Nil trepido exemplis post me reserentibus orbem Ad nihilum, aut pejus nillilo, mihi providus uni. Quid simile, aut propius sceleratum verba tulerunt Garrulitate levi, quae plenis excidet annis , Quum gravitas matura virum jam ceperit omnem pSed quae mirificis illuc conssa tragoedis Musa, comes furiarum, odiis regalibus egit, Se levibus verbis minimum concedere dixit, Nobilium rerum a prima studiosa juventa. Quo iactum est, ut mens verborum erumperet usque Indocilis fraenis, et nullo pectora motu Assiceret, gaudens caput ipsum incessere flammis. IaCens portentum, et longis mirabile seclis lGrda tamen, quaeso, qua singit Z qua juvat artem pNil magis huic tribuet sapiens a sulgure rerum, quam Τassus tulerit verborum eae ubere Vena, Atque Metastasius, gracilis citeria Sexus. Iam qui materni sermonis jura tuetur consessus procerum flavi de hedibus Arui

23쪽

Institiae occurrat redeunti laetus; et almi Principis auspiciis, Nicolino consule magno, Ambiguos tollat fines, certosque resigat, Partibus amotis, et lauro utrinque reducta, Ne res officiant verbis, aut aemula rebuS,Sed junctis opibus prosint concorditer arti. Tuque o, cui licuit propiori munere, Becchi, Omnibus evince hoc nervis, studiisque juvari Propositum, Italicae quod pars est magna salutis.

v. 8-9. qua muneuescus etc. Mentio lile incidit tum de tholo et turri Florentina, tum do prae claris utriusque conditoribus. . II. scyrpum. In Proverbio fuit nodum in scyrpo gruerere iis notandis qui difficultates venantur in eo quod maxime expla

v. 54. Quantus etc. Quae infra scripta sunt fora, inopique invidia disseri, lector, ne puta. Miramur et nos, quam quis a lius, imo et amamus copiosum magni Torquati ingemum; sed artis pietate, Poetam suavissimum ad lieroas ablegamus.' v. 8a. Testa Galilaeo etc. Cintus Furfureorum Calilaeo Galileio, aliisque praeclarissimis vigebat, qua tempestato in admirabilo Torquati poema animadversum Est. v. Iao. pMEscriPti: Praesci iptio nempe longi temporis, ad modum juris Civilis. v. Ια4. gigas. Haud injuria victorium AI serium domo Asia Pompeia gigantam appellabimus, qui tragicis nostris, quam Iongo respicimus, toto vertice supereminet. v. 359. Nicolino. Haec carmini litis concludebamus A. MDC cxxx IIO. Baptista Nico linio v. cl. Consulo Summo Regii Coetua S dalium Fursu reorum. ni.

ut ma

24쪽

Quin erepat a quovis coetu jactantior orbis Modem fecisse omnem se discipulinam pNempe unum hoc: sit perspicuus qui scribere quondam Aggreditur ; nihil a plano declinet, ut aequa

Indoetus, doctusque via referantur ebdem . . . Hoo passim auscultans, o Pellegrine, meorum

culmen amicorum, studio quos Felsina junxit, Servavitque pari, nonne irascere superba Voce lacessitus, quae suffragatur ineptis, Insenioque honos sub turpia pondera mittit pArchilochea gravi convicia dirige iactu, Ela age; et insestos sapientibus ardetiones Rursus humum ingratam fac tangere: dic alienis Feminem adhuc validum pennis potuisse volare:

Dic sine pervigili cura , pulsuque fideli

Neminem adhuc clausae venisse in templa Minervae. Namque labor gestis superimminet omnibus, ut sit Sal rerum , et merces recte quaesita merendo :qai, dulcem eiu ciens aceroso in pane Saporem, Agricolam beat exhaustum sudoribus. An non Vulgus inurbanum quae novit, singula calcat quottidie novitatis amans, calamoque Sequaces Scriptores fama damnat finire diurna pEst etenim quo perspicuis ratione licessit Ilino atque hinc liquida consistere. Strenua porro Ars nimis illa seret, quae scripto aequare virorum Μensuram apprime sapientum sola valeret, contemplis aliis: minus autem strenua nobis Ars audire volet quae se substernere cuique Non dabitat, Iixis et promercalis haberi. Attamen est medium fastigia quod procul ista Spectat, et has latebras humanae conditionis . Illic se statuat scriptor, mediocribus ut sit Perspicuus; quod si tenuit, fert primus honores, Doctrina exclusis vulgaribus, usque paratis Infirmare probro veteres, et laude recentes. ' Qui puer in mensa ludens exstruxit acervum, νAlterum ab alterius quem grana, aut scutula nexu Diuitiam by GOoste

25쪽

6 S tentant, snperimpositis studiosius aequo Dum vacat, ipse ruit cumulo; quique optima parce Iungeret aedificans, simul omnia perdit agendo. Hoo humili exemplo quos, Pellegrine, notamus

Scis idem, gravibusque potes compescere verbis. Interea raptas nos conclamabimus aras, Atque socos omnes; Μusarum numina Iaesa; te sues lentos projecta monilia: vel si Miscibus ruptis nos accidat inde jacere.

I e tum a pluribus, tum denique ab Iosepho BergonEio m dico apud Sammarinienses c othbratissimo aequi boniquo seri laetabamur, quum de praematiiro ejus interitu certiores facti, Quos nonnullos conderct do buerimus, nomine, instantiaquo Hagnos Antaldim march. BelliiZEio com . nuptae, quae Bergo n-xii opem dissicillima aegrotatione paullo anto praesentissim mae erat. Elogos eos hic haboto :Nam quae sors aegros pariter , doctumque moderi Occupat, a studiis iii iii a facta piis pEn ego, via cis pallens discrimino leti,

Quae canerem laudes convalitura tuas, Cogor ego versis tua flero ad funera fatis, Te misere ammisso , non bens viva milii reui graviter sapiens, qui servantissimus aequi, Et sueras Castae cultor amicitiae.

Sed locus hic, Iuctu ingenti qui personat intus,

Hospitio vacuus vir memorande tuo, Saepe sonare volet meritorum voce tuorum ,

Non intermissis notibus accumulari Iloe, tibi quod vitae nimium 'Onstanter amarae Experiens Hagne dedicat ossicium .

26쪽

UiI. AD CAPITOLINUM MITTIVM

Ee. ADV. AD NEC OTIA RECIA PER ETRURIAM. DE RE LUDICRA . .

A a Capitolini redeuntem limine Mutti,

Unde per Etruscas resoluta negotia gentes Usque viam invenient qua fas, et jura praeibunt, Musa volatilibus me flammis occupat audax, Suspensa passim dum quaero scire tabella, queis, et quae pateant Spectacula magna theatris . Inj unda nimis succurrit fabula ubique: a CLARA Rosen bergi miseranda puella dynastae nu ANTicorix infelix D RO MEO mox quoque casto JΠLITTA immoriens n lacrymosae sidera Scenae. Nam quis agit furor, effuso velut imbre malorum , Qui tetigit graviter privata, et publica quaeque, Confictas etiam aerumnas proponere, et ipsa

Sede voluptatum curis flagrantibus angi pHeus nbi laetificans Goldonius' heus ubi Tonsor Hispalis ille procax p O consultissime Mutti, Α te digressum nam me tibi Musa resiguat Sunt gemini sontes risu, fletuque Soluto,

Quos alternatim nunc odit, nunc amat orbis usque furens, servare modum nam nesciet unquam:

Iamdudum a fletu sibi prospicit, esserus haustu Hydrops, eni victus Victor concesserit Ugo Ipse, ministrando minimum pincerna pudicus. Hae lacrumae simul ac Scena, plausuque proseetae

Intravere domos , maerent vacuata cachinnis

omnia : quidquid agunt pueri dulce, atque jocosum

Undecumque odio v sevit: aspera ruminat ipsa In thalamis conjux, habituque interrita moesto conturbat miti quae relligione Sacravit Laetus Amor, laeta promittens prole Coronam. Egregiis ex hinc scriptores laudibus aucti Inflantur, magno ponentes carmina, quando omnibus a podiis potuere evincere ad imum Scamnum infelices lacrymas, gemitusque vide sim . Porro aut ignorant, aut contemnunt quod oportet Praecipue servare probatis legibus artis. Μagnum est discrimen cogasne, an sponte Sequentem

Duxeris ad lacrymas: alapam qui sensit inuri

27쪽

3 Certe indignatus siebit: date serta merenti iuui novit duros inopino diruere ictu.

Attamen ars periit, natura quae nihil usquam Discrepuit, captis nec torcularia cruda Cordibus admovit, rerum feritate novarum: Sed nitida interpres illaeso vadere semper Arbitrio spectantis amavit; et obvia visu Exornans, placidos vitae deflexit ad usus Virtutem ardenti transvectam ad sidera telo, Aut tepidam oblita jussit revirescere flamma: Undique civiles quaerens Sarcire ruinas, Atque genus totum suspendere lancibus aequis. Qui nunc invadit spatiosae pulpita Scenae, Comicus ad soccos magna spe scriptor adactus, Μateriae primum lacrymosae sollicitus sit, Deinde parat nodos obscura nocte latentes, Et procul humana specie, ne dum vice, et usu. Eventus vero velis obducere non est, Tegmine sed rigido jam lyncibus eripere ipsis; Ut casu perculsa gravi creberrima turba Obstupeat, placidaeque bibens fastidia vitae , Diligat insomnes jactata, et naufraga curas, Fortunae secum tentare incerta volutet . Huc stimulans auctor sublato poscimus omni Aut studio, aut odio in tristin 'dominarier aevo, Officioque suo fungi dicetur aperte pNequaquam : nec euim, ignotas quia Visere terras Neminem, et externos mores, et noscere linguas Forte malum est, satius fuerit discrimine longo Cuncta propagatis implere erronibus olim, Atque levi fumo adversis ab sinibus orbem Convectare mari, terraque licentius aequo. Si vigilant omnes, tutus quis dormiet, ipse Expergiscendus , cum res, et tempora poscant pSi peregrinatur totis urbs advena vivis, Qui status intus erit, quae prolis cura, reique pAut nimium cicures ritu vos venimus illuc, Unde Scythae plaustris sumpsere vagantibus orsa pDisco, levis scriptor. vacuae suffragia turbae Dum captas, tua quo rapiat producta theatro Fabula, communis quae dissidet ordine vitae . Sed prope Iethali quae comicus obtulit ausu , Inlulgere licet tragico praecepta tenenti,

aeri

fit iii

iis Iut t

28쪽

queis obluctatur passim malesana libido.

Primus Aristoteles naturae optavit amice Conseruisse modos veri mirabilis, ut res Adducta ad miserum terrorem, fine reperto, Sisteret, et mortis scelus ipsum averteret imas Ad latebras procul, et tristis penetralia scenae. Observata diu direxit regula nostros, Sanguineis donec furiata Lutetia turmisHeu nimium verum, et visu crudele, nefasta

Regis caede sui, spectaclum protulit omni Europae, refluis quo Sequana inhorruit undis. Ex illo superat rabidi sententia vulgi, Qui regem , et proceres hostiliter urgere pergens Immortali odio, petiit vehementius, ut res

Turpis adhuc scenis, placitos mors iret in usus, Atque iterata palam Sensus obtunderet omnes.

Quid refert, si mutus eques discordat, et ore Exsangui juvenis de ludo rhetoris ausus Nunc primum vasti caveas intrare theatri psed sandat lanio, sed miles missus honeste Plurimus adplaudit, cui pulsa sedilia rumpens

sndique responsat balatronum in Sana caterva .

Alfieri, tragico lusu admirande parentem

Ausonii te namque cothurni , te gravis aulae callentem mores malenatos; te referendum Heroes inter non una voce fatemur Aeschile, vel Sophocles seros redivive per annos, Ludicra ad verum perduci unquamne putaSSeserimen, et effusa foedari Rece theatra pAttamen haec magno populorum, Orbisque tumuestu Quandoquidem evenere, manentque minaciter extra Fines acta suos fraus, Virtus, fasque, nefasque,

Si foret in terris humilem vitam hanc tibi reddi,

Queis numeris, vel quo tentares tramite famam pCerte introspiciens tumidi contagia secti, Mulceres aliis civiles sensibus iras, Aut sophus ipse tui dominator sorte taceres; Dum magis atque magis properando seri opus, et res Conciliare animos populorum regibus almis, . Ne caput insesto stet jure diutius infra Membrorum sortem, Sed subdita membra placenti 0re supervolitans, virtutem sumat ab altor εitque pater pueris rex, nec jam vitricus exsors

29쪽

Arctandus pactis, manco malesdus amore Quae simul intrarint divino munere mentes, Paullatim excurrent furiae, tristesque malorum Deliciae, queis coena minus sapit, orbe theatri Ni spectent quovis demessum Vespere regem. Tunc series, falso plerumque ab nomine rerum , Concedet meritis feliciter; et bona jura Corde volent, nec jam scripto servarier; omnis

Nec sapor actorum vaveSeet murmure Vano.

Tunc digna gravitate parentibus, atque ma suis Adjicietur honos, et amor: nam sponte minores Quod stabile inveniunt, juste v nerantur, amantque. Μox si quando genus pro veris ficta rependi oppositis jubeat rationibus, indole nota, Sit sapiens vates hoc sal qui spargat abunde, Nec plane inverso prosternat cuncta Salino. Cumque iterum inflato trepidarint pectore turhae, Carminibus blandis caute refrigeret. An quod Μagnanimus mira Bona rotius extulit arte Ossibus, et nervis rigidum, non debuit apto Tempore Canovae teretis mitescere scalpro pTempus idem hoc scenis demitti saepe rogamus, Et pertentato vicinum sensimuS Ortu . Pro 1eat o utinam i dum miti Etruria gaudet Principe; dum placidis florent commercia terris, Atque mari; nec lucrifico Labrone petito Gentibus omnigenis, jam susscit ambitus urbis. Dum, Capitoline, utilibus praeponis honesta Resius ipse pio patronus munere; et acri Iudicio vincens civilia jurgia, monstras, Rerum fata viros delere, aut tollere nunquam, Sed posse interdum virtute, fideque morari.

v. g. CIura ete. Intor anxiforas nimias. Italorum studiis vleent: Chiara di Rosentiem - Antigone - Romeo e Giulietta T. I S. Goldonius etc. Ab omni naturae ingenuitate, morumque festivitate abhorrere oportot eum, cui Terentius lito temporis sui receptissimus lilium intulerit: quemadmodum et fabella illa - il Burbiero di Siolatia - ah Ioachimo Rossinio musicis, isque suavissimis modis Conclusa. V. 22. Victor . . . . Ugo. Τragicus novi, magnique nominis apud Gallos, cui serriam et v notia, vis et insidiae, profana quaeli het sacris admixtis vix sum ciant, ad terrorem xcitandum. v. 69. levi fumo etc. Hoc innuimus eas quas nostri appellant L, Seli,

30쪽

maehine a vapor . v. 76. Sothae etc. v. Hor. Od. xxIIII. lib. III.

v. I M. Labrone etc. Munificentia Leopolin i I. PHnespis opsia.

Labronis moenia ampliore laxata Circuitu, commoda, et frequentiam augebunt civium , et exterorum, acce tono Portus ex mniversa Italia celebratissimi.

x. AD DIONYSIUM STROCCHIVM EQ. V. CL.

DE AUREA AETATE.

O neteus Aemiliae, Dionysi, maxime rhetor

Tempore dissicili, cui sedula cura sagaci Indicio, triplieem docto dedit ore loqnelam Fundere cum Graecis nam conjunxisse Latina In primis sollemne fuit tibi, Xρημ teque, et aurum t Fontibus a geminis Italae superaddere linguae

Miraris mecum sorte et tu , tradita chartis Dum tegis antiqui bona temporis orbe pudico. 8erpentum morsus nulli, Statioque luporum Inter oves erat absqne dolis : stillantia melio bora, nectaris rivi de lacte fluentes: Per eampos mora grata Deum; fas, jura, fidesque Virginis Astreae vestigia pone sequentes: omnia sansta viris caeli, terraeque tenore. Dum tamen exquiro toties fabella relata duos habeat sensus, capio sic. Aurea terris Secula semper emini, divino libera quando Ingenia amatu genus imum respicere optent; Et quae nobilibus studiis caelestia pulsant, Humanis habitu vitae se sortibus aequent. Gaudet enim genus omne viro, qui laude beati Exeat ingenii sic splendidns, ut mediocres Suscitet exemplo, faciatque diutius ipsos Spe pasci, ut valeant imitando aequare volantem. Certe aut desidiae, aut miseras quatientibus urbes Motibus indulgρnt minimo, qui sponte lucerna Ante diem posita, aut infuso sole, per umbras Guttatim expromunt, pleno quod flumine selix

Mens tulit, atque omnes sacratum exStruxit in annos

Sed qui su cupidis imitandum ponere vivis Aut rennit, aut jam nihili putat, is licet astra ascendat, proprioque loeo spectabilis inter Diuitiaco by GOoste