장음표시 사용
191쪽
ri tenuit Reta in Yηa Bonon. iurisdictionis coram te: M m: Cir I. Lan ei latio die l. Februarii i γ . num. i.'s 1. in lib. x. decis diuer. Et quod poli φυ-so instrumentalis alio exissente in possessione ullius est momentι nec priuat possessorem testatur Alex.cons. 8 I. num 3. . 3. Dcc. ecvsil. O. numt . Q. Hi quod hoc catu non suscit recognitio coloni quamuis, A. si conductor. f. de acquir ps Bero. q. 7. maxime cam non appareat de aliqua continua. istae possessionis, quos omnes sequuti fuerunt. DD. de ROD in na Macera ten. haeredi ιatis coram R.F. D. Pamphilio die ii. Mast i 38 . Quibus accedit, quod i decreto mandati de manutenendo, G eliis similibus interlocuto. νῆs non daιur appellatio eum grauamen possiti reparari per appellationem ἀdi finitiva. Imo quandocunque constat Iudici de postsione alterius potest idem Iudex tale mandatum reuocare, nee quoad Iudicem transis in rem in dicatam. t. quod iussit. eum ibi plane notatu de re iudie. Amplius non videtur praetereundum, quod decretum mandati de Inanu tenendo,quoad iudicem nunquam transit iudicatum , &iem per ab eo potest retractari, Rota in una Valentina decimarii Ven. a 3. Octob. 1798.coram Illustri A. D. Card.Seraphino tunc Rotae Aud. &in una Rom. vineae ro . Maij II 82. coram R. P. D. Robusterio,& propterea solet signatura ab hoc decreto mandati comis. sionem appellationis reij cere, secus tamen si per cedulam sentetia iste manu tentionis articulus suerit a Iudice terminatus,quia tunc eam non totaliter reiicit, sed alteri Iudici committendo rescribit. vel cum clausula si quid exequendum suerit, vel constito, quod locus sit Aepydianae, vel quod in primis manu teneat*r, qui fuerit anu tenendus,& ita in facti continsentia, non semel mihi occurorit in pluribus causis, in quibus ego tui procurator.
DE REMEDIO RECUPERANDAE. Ca VIIL
mediis . al - α Interdictum unde vi, cui detur.3 stat termisi substantiales tu bii iudiciis possessorijsseruantur .
6 In summariis non ea opus tibella. , . , i s Nee luis contestatione. 6 2 e calumnia iuramento . V In attentatis non seruantur termini substantiales. 8 In atιentasis magis Iudicis contemptus, quam iuris, σ parili Iasio λίη- ,
s Termini seruas in petitorio, d cuntur etiam peruasi in passessoris σ
192쪽
Termini seruati in uno iudicia proIVM Glim in Histic t incurem oritis
diuersum Monitorium, er commissio babentur lata libelli. Quid narrare debet in petitione, is qui egis remedio recuperandae. πο- . Datur praesumiιursime iussa causa ὀ pdses ne cecitisse,n probetur con,
Qua nec Furio veri cunda sunt in De iudicio. Et in alio iudicio compe-ie'ti contra possidentem ex titula . . ia tandemnatus in hoc iudicio non auditur in petitoris, nisi purgato spolio usque ad ruimum quadrantem . Is Idem erit dicendum quoad expensas, suscit tamen deponere Iulium unum cum oblatione residat. I 6 Secus dicendum erit, quoad expensas reficiendas vigore commissionis, cuni' clausula, refectis expensis. I II Quomodo , o quanti detur Gequutio fructuum contra condemnarum in
D q omodo Rota Ioleat respondere eonlemnato a pellanti. a8-ticuli, o iura incuria semper admittuntur, σνοmρ . utpIurimum tamen ponuntur ad partes. I y R missoria in hoc iudicio quomodo detur, O quando ex iis .ao In trophanii iudiciis pauim datur remissoria sine fumo, a tun. retardatio-
2I In tropha is, o ordinariis iudicos datur rem si
Emedium rei η mndae exempyfica r iritimiq- dicio possessorio recuperandae, quod est pleni ia
miam genera ius,& utilius omnibus rei uedios posses rijs. Et interdictum Vnde vi ,'deiecto, seu spoliato per vim compulsivam datur. In his, de aliis omnibus supra relatis postes Ibiri, iudici js tanquam sum uiarijs termini substantiales, ve in alijs ordinarijs causis non seruantur ; sed tantum hi qua tuor , ad articulandum ad octauam diem , dicendum' contra articulos , producendum omnia, & dicendum contra producta ad secundam diem, omisso termino ad libellandum, quia in his libelli selemnitas non requiritur . . omisto pariter termino, ad litem contestandum . Quia in summarijs superflua est litis contesta- ik, , ut in elem. saepe .. de verborum obligata citata per Aissi et de-- cis. 28 . num. q. Omillo etiam termino,ad iurandum de calumnia, ἔ Ita quia 4
193쪽
quia iuramentum eiusmodi non.est necessarium, nisi a parte petatur . Quae omnia bene explicata suerunt per Rotam in decis. a. de rescript. in nou. & Put. decis. 33 a. lib. a. Quorum terminorum
et omissio nullitatem ex defectu citationis induceret. Vt in eisiacm edecisionibus. In spolio autem attentato , & in alijs attentato rum causis nulli seruantur termini substantiales τι Didere en in praelicabilibus Rotie semana de terminorum tu, eg qualitate numero 8. et 8 cum Iudex etiam ex officio, constito de attentatis,ad illorum reis uocationem procedat,& in illis magis Iudicis contemptus, quam hesio iuris, & partis inspiciatur. Vt per Archi. c. cordi. in sta. in ε. & tradit Fran. in cap. illa. num. q. de appell. Eι in eddem practicabilibus I tae eodem ιιι. dicitur , qaod si in causa nullaatiis principaliter agitur, ic imini Iul Raηtialas Ieruandi Iunii, secus se iη ea incidenter ς proceditur, ut ibi num. . Si autem termissi substanti Ies seruati fuerint in petitorio, dicuntur etiam seruati in posse ii io : quia petitorium habet in ventre possessorium, ut in iacis, Aug. 16.Ia- et Io nij is 13. in una Spoletana spolii. Sicut etiam dicimus , quod 'termini seruati in uno iudicio, prosunt in alio ; quod incidenter oritur, quamuis diuersum sit, veluti possessor ij nullitatis, S at tentatorum similium , ut per Palςot. annot. I 8 . in manu-r i script. In hoc autem iudicio possessorio recuporandae, in m nitorio , seu rescripto, quod loco libelli habetur, ut per Dec. co sit. 83. num. 7. Pur. decis. II. de senten. & re iudicata. text. in cap. praeterea, G ibi Abb. num. 7. de dilation. Bald. in l. eleganter . s. si quis mss. F. de condit. indeb. debet narrari, agentem hoc remedio possedisse,& propter iniustas causas cecidisse a possessione , &Ia per illum , contra quem agitur indebitς possideri, demum cor cludere se debere reintegrari ad suam possessionem, & aduersa- 'rium condemnari ad restitutionem dictae possessionis, ut per Ia- c. de alios in cap. cum ad sedem. do resiit ut . spoliat. & in cap. quaerelam. de elect. Causa autem iniusta licet exprimatur, illius ea verificatio non est necessaria r quia actor praesumitur sine iusta Ia causa , a possessione cecidi sie, nisi contrarium probetur, Innoc.&alii communiter in cap. post electionem. de concess. praebend.
tantum sufficit docere de antiquiori possς sione actoris , & dolentione rei conuenti, ut per Abb. ind. cap. cum ad sede. Alex. Mil. 6. num. 3. volum. 3. di consI, 89. quinto volum. Modum autem articulandi pro eo, cui hoc interdictum competit contra titulo possidentem, docet decisio Pedemontana 93. numero 3. in
I 4 princ. ad quam recurre. Et condemnatus in hoc iudicio spolianoa auditur nisi Purgato spolio , usque vi ultim uiu
194쪽
quadrantem, ut per Bal. in cap. conquaerente, in prine. de restit. Τ
33 nu. et 3. Et idem dicendum erit de expensis reficiendis: tamen ante Iillarum liquidationem. sussicit deponere unum tulium cum oblatione integralis residui,sucta illarum liquidatione, Mohed. decis. I 6 3ι i. Gomes decisis. Secus dicendum erit de expensis reficiendis vigore commilionis habentis clausulam resectis expensis quia φtunc debent realitcr,& re integraliter solui,nec agens auditur nisi praeuia illarum taxatione, di solutione, immo non lassicit oblatio cum deposito, de quibus supra meminimus, i.li. I. decis Ial.Ve irum cum de huiusmodi possessorijs remedijs, illorumq; processitatan qua in practica quotidie occurretibus,satis late, & vltra onus susceptum disseruernia, placuit haec quoq; pauca de fructibus, illo-
rumq; restitutione,& exequutione referre . Licet igitur respectu . 37 posscssionis fiat exequutio, ut supra dixi iux. l. unicam.C. si de momcntanea post. merit appellatum,tamen respectu fructuum, pen- u 3 dente appellatione, non fit exequutio , quia i librum causa non est momentanea,vt in d.l.unica. cide appellat. Idem erit dicendum
de sententia lata in possessorio, quae condemnat in expensis,& intereste: quia pendente appellatione non sit illorum cxequutio , Ut Iper Bart.& Bald. in l. creditor. F. iussus de appellat. idem voluit SPecu. eod. tit. de appellat. F. in quibus. vers. sed quia appellati me. Afflict. decis 3 8.thfin. Secus tamen si sat exequutio rei spO. liatae, nam tunc fit exequutio in fructibus pendentibus , quia pars soli sunt, ut in l. fructus pedentes. F. de rei vend. Astlict.decit. 77. insa. de propterea DD.de Rota codem nato appellanti dei Apostolis i respondentes quoad possessionem dant resutatorios : quo vero ad Ductus,& expensas terminum iuris. Antequam i supra relatis possessorijs iudiciis recedam,R ad alia deueniam, non ab re censiti re-18 Cedendum,tanquam quotidianum articulum,& quotidie in tribunalibus controuersunt,quod articuli,& iura,quae dantur in quoli bet ex dictis iii die ijs,semper in Curia admittuntur,licet respiciant i Petitorium,cum solita elausula saluo iure impertinentium,& non
admittendorum quia illi deseruiunt ad coadiuuandum ipsum Pos
lum etenim de illorum re lauantia disputatur, quando petitur re ni ii Soria, Host. Se alij in c.cum contingat. de ossic. delib. ibi Anto. de But.qui testatur de obseruantia AEtiam dicit Ang. in l. si in spociali. de rei veadit. Dec. conlit. 3 u.numero 3.Rot. decis χΙ . de
195쪽
testibus in antiqv. & de obseruantia testatur Veran. decis.
I .li. t .in manu script.& in impressis decis I 47. . par. Tamen Rors ta d. decisas. de Tellib.& Paris. cons. 67.nu. 38. V I.4. dicunt,quod admittuntur testes,examinantur, di ponuntur ad partes: & deinde
si de eis erit habenda ratio, in actis per particulare decretum Inao dicis ponuntur;& ita de stylo Curiae seruatur. Usque adeo,quod te Iles positi ad paries non probant, nisi ex Iudicis decreιo in adiis ponantur,
etiam quod fueritis coram Iudice examinaιi, Dec. I alii .in I. ea. C. de edendis Pedemo n. decis l. stre per totam, prasertim m. r.er 3 o. f in decis diver.
μνam Decano η 3. par. i. Rem illoria autem in hoc iudicio posses- serio non datur,praesertim in longinquis partibus, nisi sine retardatione ulterioris procellus: cum in huiusmodi remedijs non solea ne admitti exceptiones requirentes altiorem indaginem, prout nec illae, quae in continenti probari non possint,& quae concernant peti . torium, ut dicit Abb. in cap. fi n. de ord.co. Et licet aliquando re- . milloria detur in possessbrio recuperandae, tamen id procedit, ubi ceptio probanda respiceret possessorium ipsum, non autem petitorium, prout suit resolutum in Rota in causa Portue n. de Collinina die 9. April. ι 179. coram Seraphino. In prophanis, & iudiciis xi ordinariis passim datur remissoria sine sumo, di cum retardatione expeditionis causae,ut in d. decis. in his , di pluribus aliis casibus, quibus remissoria,vel conceditur,vel denegatur,deq; illius proces- a1 su. Vide scripta per Vestrium in ii. 6. sui tract. in rub. de remit . ad partes. Nec silentio pr termitte lum,quod appellatio non permietitur a sententia absolutoria lata ad fauorem rei con uenti in limilib. possessorijs iudicijs, ubi locus est Aegydianet constitutioni;& nodicatur quod illa tantum procedit in actore, inon autem in reo co-ueto. ut no. Ang. in I. quisquis,C.quoru appell.Quoniam in contrarium videtur esse veritas non .n. debet licere actori,quod reo non permittitur,ut per Spec.de dila. in s.fi. vers in summa,Ast .d. a Io.nu. 6. cum ablurdum esset, quod unus posset appella re, alter vero non ,cum in iudicijs seruetur aequalitas: di hanc opinionem tenent omnes, quos refert Contar. ad i. unicam. limit .i p. per totam . C.
si de moment. Poss. & ita seruat Rota, ut per Angel. lib. 3. deci L q. inrepert. de appell. prohib. num. 6. Quibus addo circa ad missionem articulorum, quod licet illi per ludicem admittantur eum dicta clausula praeseruatiua ,saluo iure impertinentium, & no admittendorum; tamen ea operatur , ut illis postmodum visis in Camera, & consisto de illorum impertinentia debet eos reiicer ut bene explicat Iasin l.si duo patroni, f. idem Iulianus . na 3. ff. de iureiuran.qui autem dicuntur pertinentes,vel impertinentes ibi-cim videre poterii: Od quaado iacile Possit apparere de illorum
196쪽
impertinentia habes per Grammat. in decis. s. num. s. usque alnum. 9. Paris. in conis l. 67. volum. q. Rota in una Camerint n. legati, coram R. P. D. Penia dic a7. Iuni j i 39 i. & quod rei jciuntur etiam depositiones testium receptae super illis dicit Marant. in . tit. de positionibus, seu articulorum production. 6. pari. in ver- sic. quod autem, num. 23. in princ. Io. Andr. & lmol. & communiter doct. in cap. cum contingat, de ossic. delegat. Et quod quis non teneatur illis respondere assirmat Specul. in tit. de positioni bus in s. quibus modis positiones reprobentur sub numero l .circa med. in versiculo si vero certus est pari. a. antiq. impress. &sicut diximus de impertinentia articulorum pari ratione dicendum erit de impertinentia interrogatoriorum, quae cum visa suerint impertinentia a Iudice erunt resecanda , quae autem dicantur impertinentia ii adit Rip. in l. i. num. l. F. si certum pet. a 3 De modo autem procedendi in causa attentatorum cum singula satis diffuse per Lancellotium in eius solemni tractatu de attentatis doctissime, & copiose relata fuerint nihil aliud scribere , i. iunicit, sed tantum addere, ut praesertim Tyrones, sciant eue nienti casu , quomodo in ea siti ferenda sententia , & quibus verbis concipienda placuit pluribus hic illius formulam subij cemi,
Christi nomine inuocato , per hanc nostram dissinitivam sententiam , quam pro tribunali sedentes , & solum Deum prae ocu- Iis habentes de iuris peritorum consilio ferimus in his scriptis tria causa , & causis quae coram nobis in prima verss fuerunt, & vertuntur instantia inter D. N. actorem ex una, & D. N. reum conuentum de , & super spolio, & purgatione attentatorum, rebuSque ali js in actis , & processu cavsq, di causarum huiusmodi latius deductis, & illorum occasione partibus ex altera, dicimus pronunciamus, sententiamus, decernimus, & declaramus possessonem, seu occupationem, Te nutae. N. cum omnibus suis iuribus ,& pe
tinentiis per eundem N. post inhibitionem, de qua in actis ei legitime praesentatam, apprehensam, & captam suisse,& esse attentatam , & innovatam, illamque eum omnibus inde sequutis, quae de facto processerunt reuocanda fore, & esse, & reuocamus, i sumque N. a detentatione , & occupatione huiusmodi in totum Iollendum, di remouendum fore, & esse, prout tollimus , & r i nouemus , & praefatum N. ad pristinum suum statum , & posse usionem, in quibus ante huiusmodi attentata , & inhibitionem suerat plenarie restituendam , & reintegrandam sore, & este, prout restituimus, & rem tegramus, mandatumque desuper OPPor tunum de illaiorestatuendo, di amouea o respective ceruezdu,
197쪽
relaxandum sore & esse, prout decernimus, & relaximis. Molestationesque, vexationes, perturbationes, & impedimenti quaecunque per praeiatum N. eidem N. super praemissis quomo dolibet praestitas, factas, Se illatas, facta ue, praestita, & illatia fuisse , & esse temerarias , iniquas, indubitas , R iniustas , te: ne Tariaque, iniqua , indebita, di iniusta, ac de facto praesumptas, depraesumpta, illasque , de illa eidem N. minime facere licuisse, neque de iure licere , de pronterea in , de super illis eidem N. per petuum silentium imponendum sore, & esse, prout imponimus , de nihilominus eundem N. in fructibus a tempore occupationis ci tra ex eadein tenuia perceptis , & usque in diem illius dimittion percipien. ac in expensis in huiusnodi causa legitime factis con
demnandum fore, te esse , prout eondemnamus . sinorum de qua- Tum liqtardationen i , bd taxationem respective nobis in po ieruinreseruamus. Et ita dicimus, pronuncia arus , sententia inus, de , cernimus, de declaramus ; omni meliori modo.
Emedium restitui ion is in integrum extraordi, enarium est, de in illius iudicio nunquam . aut
raro pronunciatur esse , vel non esse in inte-
grum rcstitvcndum: Sed tantum incidenter Iudex cognoscit; de subinde ad ulteriora in negocio principali procedit. Quia quatenus reui tutionem pedes restituendus de iure veniat per L processum ad ulteriora habetur pro restituto, de sic ita euitatur ῆircuitus , Vt habetur in formulario procurat. in titulo de restitui. in integr. Cassad. ibi citat. decis. 8. numero A. de praescript. Vestr. eodem titulo libro 8. num. ι . de quod Iudex non debet su- per restitui ione in integrum pronunciare , sed tacite ad vIteriora procedere habetur per Marches. in cap. r. pari. r. de comm . San nullit. num. 6 . Si enim Iudex aliquem in integrum restituendum et
esse pronunciaret, materiam appellandi parti aduersae priseret, de sic tres super restitutione, de aliae tres super re principali sententiae dicerentur . Super modo procedendi in hoc iudicio sussiciet dixisse , quod petens restitutionis bene licium, terminos, qui in alijs ordinarijs iudici js seruari solent,s eruare debebit: Huic etiam addo, quod procurator petens restitationem in integrum debet habere speciale mandatum ad illam petendum, Abb. in cap. r
198쪽
suscitata extra sub num. sexto de restit. in integr. aliqua alla de restit. in integr. habes in Da : Qui autem hoc extraordinario romedio uti possint , & in quibus necessaria iit restitutio , ac infra quod tempus petatur. Item quomodo signatura rescribere soleti abunde retulit Vestrius in quarto libro de dolo, & contum. & libro 8. cap. 3. de restit. in integr. & per eundem moder. Marchecia toto eodem titulo quem consule . Nec praetereundum censui. quod quando petitur beneficium restitutionis in integrum aduerius instantiam ab illis , quibus alias de iure competit , sequitur quod tale beneficium potest peti coram eodem iudice , & non est necesse adire principem , quia quilibet Iudex, siue ordinarius, siue delegatus sit, potest de restitutione in integrum cognoscere, &illam concedere maxime incidenter in causis coram eis verten. vi in l. fin. C. ubi, & apud quem citat. per Marant. de Ordin. Iussito 1. Part. sub num. 3 6.
et Enrema prolianda in bot iudicio recuperanda . di Ex possessione de praeterito praesumitur de praesenti. s Secundum extremum prob itur ex Iu flensatione utis. 4 Exirema requisis in iudicio petitorio. Am dixi, & nunc repetendum esse censui, quod extrema probanda in iudicio recuperanda sunt hic secundum probare actorem antiquitus pos sedisse, & conuentum nunc possidere, Menoch. de recuperan . pos L in praeludi js num . a I. GaIlec in formul. variar. commist. in primo tra cap. 18. super spolio deprimo extremo habetur instata, & quod ad probandum spolium sussiciat probari se possediste ante spolium, licet quis non probet se possidere tempo- a re spolij, cum ex possessione de praeterito probetur possessio dΡpraeienti, ut inserius probabitur, di quod haec sit communis opinio attestatur , Rip. in cap. 3. numero 3 x. extra de causi possest. α propriet. licet ipse videatur tenere contrariam sententiam, ta-
naen ibi asserit tutius esse in iudicando a communi non recedere , qui enim semel possedit, praesumitur de praesenti possidere, Bartol. in l. sue possidetis sub numero 6. N 7. C. de probationibus. De 3 secundo autem extremo satis dicitur constare ex contradictione .
199쪽
& sustentatione litis, praesertim ubi tractatur de iure in corporali, Ant. de Butr. in c. suborta . num . . de senten. α re iudic. Alexan. consit. s. in princ. lib. 1. Socin. consit. l8. num. II. lib. a. quos se uiati fuerunt domini de Rota in una Romana rationis Bancariae d. de Boschis,&Gauot ijs, coram Illustrissimo D. Cardinali Pamphilio, tunc Rotae Auditore,in qua ego sui Procurator die a . O tobris is 36. Deci de Grass. 41. de rest,tui. spoliator. ubi dictum fuit per D D. constare de primo extremo ex instrumento captae possessionis de secundo aucem extremo ex. sustentatione litis cum alijs adminiculis. Et quod secundum extremum probatur per sustentationem litis,in text. in l. qui se liti . ff. de pet. haeredit. & l. is qui se obtulit,& l. si autem, is de re iud.Caput aqven. decis. 3 69. num. I a. per Paris. consit. 3 . lib. 3. Cumque haec pauca dixerim de 6 possessorio non dicendum erit de extremis requisiti v in petitorio scilicet in rei vendicatione , in qua duo videntur necestario consideranda, & verificanda, ut puta dominium, vel quasi, ex parte actoris; & possessio , vel quasi ex parte rei, Ias. in A. omnium instit. de act. num. xx. & haec superius dicta in proximo praece denti, & praesenti cap. satis suificiant pro docendo modum proce dendi, &requisita probandi in hoc spolij iudicio , remanet tantum non inutile referendam notabilissimam resolutionem in hoc articulo actionis spolii, factam in Sacro Rotae Auditorio, quam causarum Patroni perpetuo menti retineant, & ad eam in facti contingentia recurrant, quam hic pro illorum , ac litigantium utilitate imprimendam fore iussi, tenoris instascripti.
RE medium cap. relategranda 3. q. I. praescriptione
Nullius, seu Mediolanen. remedij
200쪽
x Mmedium eap. reintegranda ess prcer tibia , quemadmodum caIera ac--itiones, licet priuilegiatae .s Adducunturifundamenta, G auctoriιales in contrarium. 3 Omnes actiones tollan:ar me eripιione quadragenaria . 4 Leges abhorrent dominia rerum stare sempeν sub inceris .s Fr criptio sicuti tollit dominium mulso magis debeι tulare actionem. 6 In remedio cap. reinsegrania debent probari duo extrema , τ Extrema possunt probari per testes de fama, o de auditu. 8 Frisularium absorbet petitorium. s opinio hac est magis communis. Io Quid imperiem verba quacunque 4emporis conditisne in eap. rein -
a1 Nulla ea dissereulia inter ius ciuile, π canonicum. ix 3 est verum praescripsisnem fuisse adinuoniam propter dominium, σnon propter possessionem. x Debilior est possessio, G mbiori tempore amittisur. , I 1 Exceptio prascriptionis, non Iesum dominium, sed eoiam pos isonem re-Ipichar 6 Fr,scripsisne hanc intelligunt DD. procedere eonira actionem Dolij sim pl:cis prouenientis ex probatione duorum extremorum , non a ιem Micon lareι de νι, dolo, S mala fide . 17 Aduersus dolum, T natam Adera, nullaIraescriptio opponi poli'
Vit mihi per memoriale Sanctiss. D. N. com- missa ardua illa quaeli io , di adeo inter iuris interpretes controuersa in Rota proponerem . An remedium cap. re integranda,
3. quas . prima sic impraescriptibile , vel potius alia praescriptione tollatur , & causa per UD. exactissime di lculsa , fuit conclusum , omnibus idem sentientibus, Ino tantum excepto hoc remedium praestrietione tollu, que in admodum caeterae actioncs, quantumuis priuilcgiatae, sed antequam ad rationes decisionis . veniani, ton erit inutile rationes, quibus mouentur Doctores con- trarium sentiente S deducere , ut earum cum contrariis argutien-lla cultatione sacta, veritas facilius cruatur