Hug. Grotii Florum sparsio ad ius Iustinianeum

231쪽

DE FVRIB.VS BALNEARII S. Vide Aristotelem Problematum XXIX, qua stione 14. Demosthenes oratione in Timocratem ostendit loca omnia publicaalege custodiri. STELLIO NATUS. Vbicunque isitur titulus criminis deficii, illis peltisnatus objiciem-J Est stellionatus καστε- χνια Platoni, libro Ix legum, Demostheni ad versus Lacritum. Sicut in civilibus action, hus illa de dolo malo, ita in criminibus stellionatus accusatio everriculum est omnis m Iitiae. Quintilianus Pater parasito raptore candidatae, posita lege, inscripti malefic1i sit actio, de eo ita loquitur: Diligentissime majores hano videntur excogitasse legem, quod cum scirent nutilam tantam esse prudentiam , nullam immotam certam divinationem, ut omnia quacunque inge' niis malorum sita legendum, non majorum cogitari unquam potuissent, ovidentia eaventium vide et, hac lege omnem malitiam, velut quadam indagine, cinxerunt, ut quicquid aliarum legum

effugisset auxilium, quase extrinsecud circumda

retur.

DE TERΜΙNΟ ΜΟΤΟ. Vetustissima bene moratis gentibus cura, ne termini convellarentur , Iob XXIV , I. Deuteron. XI x, I A. Plato de legibus octavo:

ἁλοως τῆτο ει νει. Nemo terra terminos move δε neque

232쪽

neque popularis vicini, neque externis fortem coli itio agrum habeat: eredatque id revera disequod dicitur, movere non movenda. Scholiastes ad Iuvenalem: Si egeris contra aliquem quod te

minum oderit. Adde Collationem legum Mosis, de Romanarum Titulo xm,&striaptores de agri mensura, de limitibus. DE COLLEGIIS ET CORPORIBUS. Ne patiantur esse sodalitiaJ Quae Graeca voce hetaerias Plinius in Epistolis vocat, tum in illade Christianis epistola, tum alibi. Vide infra. L. sodales. Permittitur tenuioribus sipem menstruam conferret Id idem Plinius Graeca voce dicit eranos habere x, 93. oc Trajanus epistola 74. L. Sodales. - Η kρων-ῆ ναυ- J Lege συμμυς . Η . υταφοι J Recte : nam de sepulchrorum

inter multos erat communio.

Η ἐώ-J Ita libri meliores, de

Basilica. Praedatum ire non in hostes tantum, sed Bc in externos,etribus in hospitium, sedus, aut amicitia non esset, mos erat multis gentibus, ut notavimus de jure Belli ac Pacis, libro II, cap. XV, D'E PUBLICIS IUDICII S.Chrysostomus ad illud, Vino modico utere, de blasphemia loquens : νωινον ἐQ - ελλημα. αδκημα. ἔξεων--ν βουλο μυωνκα-Publicum ea judicium t crimen ad omnes pertinens : cuivis volenti licet accusere.

In omnibus quidem judiciis, sed in his maxime Κ s liberis

233쪽

ait HVG. GROTII FLOR. SP. Iibertas danda reis plenissime semet defendendi. Nam, ut Seneca ait Medea :Quisatuit aliquid, parte inaudita altera, Equum licet statuerit, haud aequusfuit. Et inauditi, tanquam innocentes pereunt, ait Tacitus Historiarum I. Habes eodem facientia apud Lactantium v, I. Bassili magni epiastola o. Theodoretum Historia D, I 6. Sal vianum libro v II L. L. ΣεNam carera mon exsilia, sed relegationes prostris iucunturi Ovidius: Ipse resegati, non exsulis utitur in me

Nomine.

L. Defuncto.

Refuncto eo qui rem fuit eriminis, ea poena emstincta J Dicit hanc sententiam Nicolaus Damascenus apud Iosephum antiquae historiae x: 1. Symmachus Ix, m : Cum crimina morte soleant terminari idem X, 48, comminationes Principum negat ad heriaes porrigi. DE AC CusAΤIONIBUS, ET

instriptionibus.

Generalis regula, ne servus accuset. Imperatores tamen exceptiones quasdam admisere

etiam adve sus dominos, L. vix certis, D. de Repudiis. At de Tiberio Scholiastes Iuvena- . sis: Pedarat servis potestatem, ut liseret dominos accuseare et si et a nimbus. Etiam vetus Senatusconsultum, quaestionem in caput domini Prohibens, evert1t idem Tiberius mancipaninuo servos actori publico : ita Tacitus Ann lium

234쪽

AD IVS IVsTINIANEUM. lium ri. At id Senatusconsultum restituit Tacitus Imperator Vopisco narrante. Nero,cum adhuc laudabilem principem aseret, reum se v accusante non recepit. ut Iaciti Annalium xiii discimus.

L. Libellorum. V qua enim s lociu designaiam ea, in quo

adulterium eommissum in , is persona cum qua admissum diciturJ Aristides pro quatuor : ψ-η

Merito hie dixerit juris peritus aliquis: bemefecitis qui legem constituit, qua judicia ct accusetiones institui voluit de ite admodum: utpote Eume hoe vel i&facto usit: aut talia verba improba elamim est: ac pari modo rem exprimi in aliis aecusentionibus, non vagis verbis quenquam territari. DE CusTODIA ET EXHIBITIONE reorum. L. T.

An militi tradendaJ Vt PauIus Apostolus M. xxva Symmachus x,s: Reos custodia irari dissimi ea dignitate circumdedit. Ex Plianii 3: Masani epistolis discimus, nonnullis in locis pro militibus ad reorum custodiam adhi

235쪽

L. Lex duodecim. Capite punirit Vsitata saepe in hoc crimine ignis poena. Testis Ammianus libro I.

L. uui statuas.

In statuis sperni Imperatorum maiestatem ex Artimidoro discimus, o, 33. dc ex egregiis tot Chrysostomi orationibus, quae de statuis vocantur. Laudatur tamen ra Tnemistio Co stantinus, qui,cum statuae eius vulneratae dic rentur , Ego, inquit, in facie nullum vulnus habeo.

Hoc tamen crimen a judiciburi non in oceaseonem ob principatu mayestatis venerationem habendum essJ Ut Tacitus nos docet Annalium I: Nomen quidem apud υeteres idem: sed alia in Iudicium meniebant: Si quis proditione exercitum, aut plabem seditionibuου, vel male gesta republica majest rem populi Romani minuisset: facta arguebantu dicta impune erant. Sub Augusto adulteria in ejus domum, sub Tiberio probrosa verba in id

Crimen venere, vocaturque Tacito omnium accusationum complementum, Vinculum ac

necessitas silendi. dicit ejus odio etiam bonas leges perisse. Plinio in Panegyrico dicitur singulare & unicum crimen eorum qui crimine vacarent. Colorata laesae crimina Maiestatis ait Ammianus libro x I x. Ideo Traianus ad Plianium x, 86: Cum propositum meum optime nosses, non ex metumec terrore hominum, aut criminibus mayestatis reverentiam nomini meo acquiri. De Impe

236쪽

AD Ius Ius ΤΙNIA NEVΜ. rar Imperatoribus Adriano 3c Pertinace legimus eos crimen majestatis non admisisse. AD LEGEM IULIAM DE adulteriis coercendis. Haec est illa lex Augusti, de qua Horatius: lia polluitur casta domus pris: Mos 5 lex maculosum edomuit nefas: Laudantur simili prole puerpera et Culpam poena premit comes. Mentio ejus apud Tacitum aliquoties, & apud Iuvenalem,ejusq; Scholiasten. Scholiastes Horatii : Vetiti vagi concubitus lege maritis lata. Papinius a Erigeretque forum iuccinctaque vindice mucto Surgeret, is caseum vibraret Iulia fulmen. Egregie in adulteria invehitur Horatius, cum

Foecunda culpa facula nuptias Primum inquinavere,qgenus is domum: Hoc fonte derivata clades In patriam, populumque fluxit. Germani nullam morum partem sanctius tumbantur, dabaturque eorum moribus marito jusvindicandi in adulteras, teste Tacito. Etiam in adulteros ex Iege Frohonis Daniae Regis. Apud Cumaeos adultera asino imposita traducebatur, dicebaturque ονοοαῖς, teste Plutarcho in qu stionibus Graecis. Adulterii, severe vindicati hBonifacio , historiam habes ex olympiodoro apud Photium. Aurelianus Imperator, militem qui cum hospitis uxore adulterium commiserat, arborum capitibus inflexis deligatum , iiDdem dimissis discidit, vopisco teste.

237쪽

L. Ex lege Iulia.

n in eum qui in adiuterio deprehensam re tinuerit J Vide legem Neapolitanam III, rat. x L v. ubi hoc obtinere vult in deprehensa, non in quovis modo suspecta. Septimium Seu rum Imperatorem accusat Aurelius Victor, quod uxorem cognita libidine retentaret. Deleam est uxorem in adulterio deprehensam retinuisse J Plinius vI, 3I, de GaIlitae marito et

Casar excussisnobationibuου, centurionem Gaulo ratat, atque reiam relegavit. Supererat crimini, quod is duorum esse non poterat, reliqua pars uiationis : sed maritum non sine aliqua reprehenseo parientia, amor uxoris retardabat, quam quidem etiam post delatum adulterium domi habuerat, quasi contenim amulum removisse. admonitu ,- , perageret accusationem, peregit invitus. Sed illam damnari etiam invito accusatore, necesse erat et

damnata, es Iulia legis poenis relicta est. L. Inter liberas.

Stuprum vero in virginest De hoc Iex vetus apud Graecos fuit,unde ad Gallos venit: ἡ γλαι ποικ η , νῶ λ. Exstat apud Aphthonium, Sopatrum, re Graecos alios. Lex si milis apud Senecam & Quintilianum: Rapta raptoris nuptias vel mortem optet. Adde Bais monem di Zonaram in Canonem Apostolicum

T. Incesti.

Incesti commune erimenJ De vestalium viti tarum poena Iuvenalis: Cum quo nuper vittata Iacebat,

238쪽

. AD IUS IUSTINIANEUM. 23 3 Sanguine adhuc vivo terram subitura sa

cerdos.

Quem ad Iocum Scholiastes: Hae virginibus Vesta poena fuit decreta: se vitiata fuissent, viva in parieti ου'uebamur, aut sub terra obruebam tur. Vide Plinium iv, epistola II. Scholiastae ad Horatium incestus dicitur, qui flagitium Commiserit, aut in sororem,aut in sacerdotem, aut in assinem: ubi assinem intellige, quae sit Parentis aut filiae loco. L, Mater. Mulier, qua evita a poena adulterii gratia, lenocinium fecerit, aut operassum in scenam locarit, adulterii accusiari. damnaraque ex Senatu consuetolotes Ex Senatusconsulto facto post Tuberti tempora. Nam ad id tempus ex more apud veteres recepto, satis poenarum adversiis impudicas, in ipsa prosessione flagitii crede . tur. Tacitus Annalium II.

L. Si uxor. Si justa uxor fuit, sive injusta. Nondum usi

capta. Periniquum erum videtur esse, ut pudicia .riam vir ab uxore exigat, quam ipse non exhibeatJAugustinus de verbis Apostoli, sermone I v, ex rescripto Antonini recitat: totum rescriptum exhibebimus ad Titulum hunc in Codice Exemplum eontinentia docenda uxor, uise cacte gerat: iniquum enim eis, ut id exigas, ruod pr sare ipsa non possis. Naziamenus: τως - --φροπωίω As ἀπ-ὶεις G- απεισφερεις 3. Haec 'erissima & ex aequo dicta sunt: ferme enim ita evenit, ut mulieres mariti adulteria, si proin bent, imitentur ι si improbent, ulciscantur. Α tamen

239쪽

ra HVG. GROTII FLOR. Sp. tamen neque Graecis , neque Romanis legibus uxori licebat accusare maritum adulteria committentem , nimirum quod leges istae non tam quod natura aequum esset, respicerent, quam quod publica utilitas requireret. Idem ille Na-

femininum simum punivere, virilem reliquere impunitum. θ mulier quidem, qua a re iri lectum, malum conflium capit, adultera dicitur :vir autem in uxoris contemtum tibiiunans, eum poenam es. Non probo legem hanc: non laudo com uetudinem. Viri nimirum fuere qui ha3 condidere te es. Propterea is contra mulieres eunt ha leges.Sico in patrum potestatem videre filios, sexum infimmiorem reliquere με solatio. vide jus Graecor

manum P. AIS .

L. Nec in ea. Sed qui oecidere potest adulterum, multo magis contumelia poterit jure afficeret vide militem

Plauti gloriosuin Ααv. HoratIus I Sat. II. Hunc terminxerunt calones. quin etiam illud Accidit,ue euidam tectas, caudamque salacem Demeteret ferrum. jure omnes: Galba negabam Solebant apud Graecos Aristophanes Pluto: & ibi Scholiaites: aut munites eis impingi, cuius meminit Scholiastes ad Nubes, Catullus. Iuvenalis. Ideo

240쪽

AD Ius I VsTINIANEVΜ. 23sIdeo autem patri, non marito mulierem,ctomnem adulterum permissum est occidere . quod plerumque pietas paterni nominis consilium pro liberis capit. Caeterum mariti calor, ct impetud facile decernentis fuit restanan wJ Lex erat Solonis: Eoόν πις -χν λαοη ο τ ῶν βουλVm γη . Si quis adulterum deprehenderit, de eo uiuat quod volet.

Meminere Lysias re Plutarchus. Sed videtur huic legi additum fuisse , c. ἄ=οις εοντα. Ita enim citat Lucianus Eunucho: aut oes

evat,ut Vlpianus, infra, L. quod ait lex. Secuti hoc Romani jam a Romuli temporibus, ut ex Plutarcho, & aliis discimus: mansitque in usu diu. Catonis enimMaioris hoc dictum est apud Gellium x, 23 : In adulterio uxorem tuam si δε-

prehendisses, sine judicio impune necares: illa te, si

adulterares, digito non auderet contingere, nequa

jm est. Id respiciens Horatius r. Esne marito Matrome peccantis in ambos justa potestas fra corruptorem vel unior'

Hinc explica illud apud Scholiasten Horatiit Lex fuit abud Athenienses, ut adulterum cum adultera deprehensum liceret occidere.Hae lex abo lita en lege Iulia , quajussit cognitionem adulterii ad judices referri, G ita adulterium puniri. Hoc secutae Imperatorum constitutiones , marito adulterum occidenti, nihil aliud quam poenam mitigarunt: ut videre est infra, L. si adulterium, hoc titulo. AD LEGEM CORNELIA Μ DE ..

sicariis & beneficiis. Vetustissima homicidiorum poena fuit fuga&muleta. Vide quae diximus de jure Belli ac

Pacis,