장음표시 사용
11쪽
in America unde ad nos fuit translatus, & pleuritis nostra hac in ciuitate suoq; i agro singulo primo vere. Alii ad huc magis comunes existut epide mici appellati, qui aut parii periculosi sunt ut qui octauo ab hinc anno uniuersam fere percurrit Europam Galantinus dictus; aut maxime perniciosi quemadmodum, qui superiori anno Lugdunum , & alia nonnulla oppida depopulatus est; unde pestem morbum epide mi, cum, Videlicet communem,& valde perniciosum dicere debemus: huiusque rei causam prae caeteris dicendis afferre cum Gale. m.d i6 Omnem perniciei m animatas corporibus causam vel in humorum naturam, vel in membri, cuius actiones a morbo laeduntur necessitatem referebat: humores praeterea duplici sunt ab euentu admodum exitiales, vel quia natura tales sint, ut melancholicus, vel hanc habeant aduentitia, aut ob exustionem, aut putrefactionem &si milia. Partes etiam uitae pernecessaris a Gale. Cor, Cerebrum, Iecurque recensentur. Videamus ulterius qua nam a re hic nostris in corporibus oriatur affectus, ac an mernbxu quodpia occupet ex praecipuis, na hoc
12쪽
DE PESTE. 33 P modo quare ta perniciosus sit innotescet. As erat Gal. pestilentiam excellenti a putre 3-
actione, quantam eius omnia symptomata ostendunt & pr cipue quae per sedem maxime foetida deij ciuntur excrementa, rins quoque, sudores, ac anhelitus non solum oriri, quinimo eandem ab alijs omnibus putridis affectibus no parum differre. Et quia putridos humores mox inter deterrimos reposuimus, priori hac ratione affectus,hic perniciosissimus est nuncupandus& mehercle venenosus, cum putred O, quq hic adest tanta sit , quantam possit quod-yiam Venenu corporibus imprimere: cuius rei lignum est,quod his morbis pereant homines eisdem cum signis, quibus veneno pereuntes notantur. perniciosa quoq; exit haec egritudo, quia in omniu totius corporis partiti nobilissima sibi vendicat sedem, nimirum in corde,quod totius veluti quaeda arx est, primo in eo vivens, ultimoque mortes ne perire possit homo,cuius cor in
culpate degat. Quia vero posset hic quispiadubitare nu cor sit,quod primo & proprie hic afficitur. venit aliquo fundamento id monstrandum, primum a rei natura, & dea inde
13쪽
inde a signo deducto. Porro affectio hae ut superitis in humoru excellenti corruptione essentiam habet, qu nisi intesa abaliena caliditate illis in partibus internis existente seri nequit, quae proculdubio se-bris videtur dicenda. cum autem in omniuore versetur, quod febris primum est cordis passio, igitur & pestis. A fgno longe clarius patet, quia cum infiniti in peste pereant homines, dicedum certe est eam partem occupari, quae vitae primo rectrix est , qualis cor creditur: Addo & aliud a celeritate mortis dedu ctum. Nam affecto cerebro, iecore, liene vel ventriculo, simili quovis morbi genere non de repente moritur , quia vitae sons morbo res stat cum
illi primo non sit offensoni , at grassare te peste spacio duntaxat horarum plurimie vita commigrant,quam ob rem affectum parti inesse oportet, quae vitae immediatast causa, ut cor est, nam illa a morbo deuicta perbrevi cessat vita, & ideo monstratueredimus, quomodo pestis admodum exitialis sit affectus . videamus ad haec an cor uno tantummodo perpetuo hac affectio
ne laboret &id quidem ex noxijs quas cor
14쪽
dis actiones pati dc prehendunt 4, quia si
unius erunt dumtaxat generis , sola erit os sensionis ratio:& iniit iplex,s id uario modo laedi constabit; verum prius uidendum quae cordis actiones sint, licet in serius ueniant diligentius propon edae: sunt hae caloris naturalis generati O,eiusde trique totum in corpus expansio, arq; pro eiusdem euentilatione, dc refrigeratione arteriarum motus, & ipsa respiratio. Quae omnia cum duplici modo se habere in pelle uideantur , ideo cor duplicem pati offensito
nem dicamus oportet: in primis enim experientia compertum est, ac auctoritate manifestum totius corporis calorem , quandoq; grassante peste exilem adeo fore, ut potius uniuersum corpus, aut saltem eius ex
trema sint frigida. Alias autem adeo calida ut ger se exuri fateatur: id quod crediderim factum quia dicta putredo in humoribus adsit, quando tantus persentitur calor aut cordis substantis imbibita,dum carnes frigidae tanguntur. In pulsibus quoque pxiora praesente putredine magnitudo adest, frequetia,uelocitas,ac maxima in qualitat ut melius, ubi de senis agemus, ostedetur. eadem
15쪽
j Eadem propemodum in respiratione exii stunt , altero autem in euentu, omnia haec adeo remittuntur, ut sere naturalia iudicetur , & ita in propatulo esse existimo cordi putredinem hanc dupliciter fore molesta , quaredus erunt huius offensionis differens tiae. At dubium est an a putredine laedatur in peste Cor, an potius occulta quadam aqualitate , ut uiri clarissimi nominis ex ἐν Gal. autumasse uisi sunt. Nos qui nullam reperimus occultam qualitatem hac putredine deteriorem, priori assentimur parti,& id mon stramus, primu quoniam Omnia
ab hac exterminantur mixta, cum caloris naturalis,quo ea omnia uiuut sit illa corrure tινη; ptio, id qd optime nouisse uidet Philoso. quado generationi putrefactione cotraria dicebat. Eis adhuc magis putredo haec est talis,quia in totius corporis arce si,qua labefactata nostrae omnes facultates titubant, ac dilabuntur. Cum itaq; hac ab excellenti putredine pestis adoriatur,aliud est dissoli uedum dubium, an quippe in putrida pes te ut de hac primo agamus unus tantum,
an potius omnes computrescant humores, Hoc astirmant,qui symptomata,hunc assoctum
16쪽
sum sequentia intuentur: quia ea hos o- mnes putrescere ostendunt, siquidem p stulae, tota in cuti oriuntur,quae colore id prae se ferunt: ratio uero id negat, quoniaubi omnes essent in corpore hUmores co rupti, ne tantillum quidem uiueretur, cui tamen contrarium uidem tus, cum ad septimum usque diem interdum uixisse apud pHip.& Gal. legamus. Res ergo haec ita se ha 'bet,qiiod in his,qui eis usque peste labor
tes Vi Uunt omnes non computrescunt sticci,sed unus tantum,vel plures,qui quoque .vno in indiuiduo putrescetes ab his,qui in alio corrupuntur aegroto diuersi stit, ad ebut putrescant quidem omnes humoreS,Vexum non in uno dumtaxat homine, si modo pauxillum debeat uiuere. Visa re, qua prior haec pestis differentia in nobis oriri potest eius causas indagemus, quibus a debcitὁ, ac facile nostris superueniat in corporibus. Sunt hae duplices,quia una extrinsese aduenit,& altera, quae ab intrinseco est. Id praestat prius nos ambiens quida putredinosiis vapor,qui anhelitu arteriis, ac Vnitier e cutis in conspicuis soraminibus a trahitur, qui ut talis esticiatur,plures alias
17쪽
habet occasiones, cum de signis verba se referredas; Quae vero id intrinsce praestat, est duplex, exuberantia videlicet, iusto humidiorum excrementorum,& naturalis calor aliquo non naturali adauctus ab euen tu, qualis est paruis venarum in orificijs c5 tracta oppilatio,&cutis a frigore, quod illi calefactae obiter occurrerit, aut adstringenti aliquo a balneo,ut quod aqua calchanto
sa, vel aluminosa,pro scabie sepe fit, simili
q; ab unctione, condensatio, aut suorum ineatuu, ab in sarcientibus rebus procreata constipatio, nam calor hic illas in humidi tates agens, aut tantillum aut prorsus putrefacit,quamobrem in ipsis quae ab extrinseco sese offert, putredo facile suscipitur , quam postea cordis substantia multoties imbibit,ut altera huius affectus disserentia iam nobis explananda fiat, quam ex Galeno hecticam diximus. Laeditur in hac cor quia sus imprimatur substantis putredinosus is calor vitae quam maxime contrarius, qui aliunde non amplius pendeat: prius' uero, quam euentus huius rationem monstremus, e quarundam mentibus extirpan-dὸ ς est opimo, qua credunt cor hic instar pomi
18쪽
pomi ab alio putrefacti, aut manus scabie vel abscessu laboratis putrescere, non enim paruae sunt,ac soci faciendae rationes, qui, citis id moliri valemus, quarum prima Galeni est, dii uoluit re impossibile ut cor, uel imsamationem patiatur, uel erys pelasquare multo minus summam hanc putrefactionem,qua omnino aliquid sua ex substatia deperderetur. secunda est eiusdem mo- strantis cor, ne tantillum quidem solutae
unitatis pati posse, illa simplex sit, qua
re a fortiori non hanc sufferet, quae maxima est,ac adeo ina ligna a qualitate procreata. Demum multo id firmius monstratur , quia cor eam uix queat sufferre putredine, quae suis est in humoribus, cum tempore
pestis hanc ob rem plures homines pereant longe ergo difficilius eam sustinebit, quae propria est in substantia,cu igitur iure hoc cor non putrescat, quomodo id sat ostendamus. Galenus calore hunc putrem Q cordis substantia imbibi monstrabata ita tame
ut tantummodo eius commutet temperamentum, non autem substantiam, non putrescit autem cordii substantia, & si is putredinossit c lor in ea adfix, atque quia O
19쪽
mne tactum a putrido perfacile putrescat. quoniam serrum lapisu care putri contacta non putrescunt, Sc ideo cordis sub liantia , quia solida satis sit, non adeo sicile eam incurrere pbtest putrefactione. Quod si dicatur hanc dari saltem incipiendo, re spondetur illam Medicis curae non sore, cum similiter desinat, ac incipit, & ideo nec nobis, ut de illa plura dicamus; cum praesertim alia grauior occurrat discutienda difficultas ; nimirum an possibile sit, hanc in cordis substatia putredinem dari , qua hectica pestis efficiatur. Rc spondent non nulli, quod non , quia numquam talis pestis sit uisa, ut non pauca promittunt fundamenta,&in primis quia Gai .ub que8. de sere locorum pestilentem omne assemina putridum appellat, tales autem sunt a ste dii Oncsa putredine, quae uenarum , &.cserdis uentriculorum in humoribus existit, ., hecticam autem appellant, quae iam membris ad ob staffixa, ut ex seipsa solum inefse pendeat&co seruam. Symplomata qUO-que, quq in hac aegritudine apparent multo magis ad id dicendum nos cogunt, cum
sue snt pustulae, siue carbunculi, siue Persedem
20쪽
sidem excrementa, sudores, lotia, anheli tusque, cum male oleant tantam sapiunt putredinem , quanta in qua uis alia existit agritudine. Fundamenta haec pei facile solui possunt, porro calor ille putredinosus cordis substanti imbibitus ex seipso solii, cu in esse, thim in conseruari pedet, dc ii in humoribus,quibus cordis vetriculi sunt repleti excellens insit putredo, quod perpetuo sere euenit, ut utraque haec putredo cor ipsu occupet, unde seri dixerim s in hectica pestiletiali symptomata adsunt , quae alia speciem adesse pr seserunt. Addo, quod illud primum fundamentum est falsum, hecticas enim dari ait Gal. febres pestilentes incipiendo, quae putridae certe nosunt,quod longe clarius idem Gal. asserit, dum ex pro sesso dicebat aliquot esse pestiri satioualentes aegritudines, quae statim a principio ab alijs differunt, quae maxima ex putrefactione sunt, quale ὀicerem hecticum hunc
morbum. Corruit etiam secundum sundamentu,quia licet adsint sympto mala,quae putrem promittunt in Venis materiam , ab hac tamen altera, quae cordis substantiar