장음표시 사용
311쪽
--ουα Cap. V. 3 soreissere ae vi v rum , si vulneri. immittatur. Apud ipsum Seristiorem legi poterunt ; unum dumtaxat memorabile proferemus . Colle ctus fuerat in vase vitreo liquor omnisve..ugnatus , qui potuit eX eapitibus dueentaωrum quinquaginta Viperarum exprimi. Li. quor . ille quamdiu servatus primum insta e lutin s ractus est, di colorem succini imi abatur Intra trio inta dies plane exsiceatus erat, ut. Diabilis heret , & Reile in pul .erem redigeretur. Hic autem pulvis vim I thisera non amiserat , etenim animalia, quae laesa data opera suerant , & quot uni eo inspersa sunt vulnera , interierunt. et r. Ad ultimiim quod attinet, circa coa- aulationem sanguinis, id neque est perpetuis iam , ni eque satis certum indicium . Multis enim , qui morbo , aut alia morte ininterierant , iuventus est sanguis coagul
set. Inter repti Iῖa sunt L maeo , qui ex ovis etiam , ut reliqua , nascuntur, quod ita
Epistola Itali ea Bononiae Anno 1683. editapr avit Amonis; Felix Masuus , quae an- noe sequente Latinὲ versa de edita est Λueis stae vindelicorum.
1. HI sees in varia genera solent dividi ,
v prout habitant mare, amnes aut st-gna; vel prout squamis aut molliore pellerem sunt; vel denique ratione magnitudinis. Sed elici haec omnia aeeidentiaria fuit , neque per se magnam mutationem dispositio inni partium internarum , quibus eo stant', ad- forant , ea omittemus. Tanta est Piscium e
312쪽
Pia, totque genera per omnes orbis terrarum aquas sparsa , ut quaserint veteres terrestriame, an aquatili animalia plura essent , dei thue lis sit sub judice. Nos hie non tentabimus Anatomiana pleniorem Piscium dare , cum nondum sat multa exstent experimenta , ex quibus tota hauriri, observatis varIorum militum diseriminibus , possit ἔ praeterquam quod huius Opusculi brevitas hoc non patitur. Ad tria Curiosis poterit Tertia Pars Anatismes Brutorum Ger. BIasii , ubi plurimorum Piscium diffectiones habentur . Nos hie potissimas dumtaxat partes gelibabimus, 3. Cum φ Piscium eapita , eorpori malata , fiat maiora quam taeterorum animallam; tamen multb minus iis inest Cerebrum , quam ceteris. Duae enim tenues moles in anterio re capitis parte positae , locum cerebris to
nent. Medusta obsidiata in Piscibus, simili omnino ratione ac in avibus, duas insenes protuberantias, intus cavas, habet , ac sane si ex cerebro defluant tenuissimi vapores, qui Spiritus animales dici solent, eorum P. ope animalium motus fiat , cava illa In Ρistibus di avibus iis excipiendis di demitterim dis esse debuerunt paria . Nam ut Pisces
natant in aqua D corporis totius impulsu , &agitatione pinnarum , quibus aquam secant rita Zc aves in aere veluti natant , impetu quodam, soloque alarum remigio utentes , provehuntur, immotis pedibus. In μ' Cano Carcharia , cujus pondus ter mille libras superaverat V eerebrum vix tres uncias aequabat. In Pisee ex Canum genero , qui evisceratus quindecim libras superabat, & un cum visceribus viginti sex libras aequabat ,
313쪽
. D. Plantis, ere. Cop. IV. 3ογ
έnventum est cerebrum , cujus pondus vixerat trium denariorum. 44. In Piscibus sunt odoratus foramina utrimque gemina, quae clauduntur membranula vicina si obtendatur, aperiuntur si recedat . Desinunt ea soramina in rotundam quamdam ea vitatem. Simillima sunt in avibus, ex utraque rostri parte, sed ad pulmones usque Porriguntur.
s. In Otiuis Piscium hoe singulare est ,
ut sint aut prorsus sphaerici , aut ad sphaericam figuram accedentes , quod plurimis , ει vulgatissimis experimentis constat . Ac sane nisi essent ejus figurae , in aqua paene caecutirent , ut rationes opticae , quas hic non attingemus, ostendunt. , 6. Nervi optici reliquarum animaωIium multiplici quadam materia constant ;hinia nempe membranis, quae desinentes sormant, duas tunicas corneam & oveam , &medulla quadam , quae in retinam abit .
Haee a cerebro ita porrigitur , ut videatur tantum Cerebri medulla compactior &densior ι atque in tenuistima fila resolvitur . At fi inspiciantur Pisces, res alio modo se habere deprehendetur . Iα Xiphia , . qui in Eentem oculum habet, opticus nervus solitia quidem membranis. involutus est ; sed non solidus di continuus in interiore parte, nee flamentis distinctus, intor quae pori cernantur, nec cavitate ulla praeditus . Medi'tiallium a Iba cerebri substantia est, eaque ve-ι uti in extensam placentam densata & cominpressa ; vel, si mavis , crassior Iamina pia
matrian voluta , &conlpicuas plicas circumvducta. Ea quandoque totam nervi diametrum, . recto .
314쪽
vecto tramite de eurrens , oeeupat: miando que in gyros intra nervi tunieas. flectitiir. Singulae pliearum circumuolutiones pia cinguntur matre, per quam vagantur sanauinea vasa satile conspicua , quae undique pro 'pastines emit unt , quibus id: in volu stum firmatur . Extrinseclis dura malest omnia venit, a qua opties nervi robur & firmitas potissimum oritur, isque in fasci eulum veluti eo illa itur. Quod liquebit, si duram matrem,
iuxta lonstitudinem , 'seeueris , nerveasque fibras quibus conjunguntur membranae lacerariss tum enim nervus opticus in insionis latitudinis placentam , aut crassiorem membranam' vasculis irrigatam laxatur. Un δὲ factum , ut dubitarint nonnulli, an retina sit peculiaris membrana, an verb cerebri dumtaxat extensio. Haec autem non in Xμphia tanthm, sed etiam in Thynno, ali inque maioribus piscibus, eonstanter observata sunto . Aliud praeterea diserimen ab aliis observatum ; eum nimirum in teteris an in alibiis nervi optiei ad utrumque oeulum ten dent , sint ad se an vicem inelinati, nec tamen prorsus eoniuncti, sed itantum sumisma superficie tenus I. in Piscibos decussa tim. cerebro veniun . Nervus enim , qui ex dextra oblongatae medullae Arte oritur , in sinistrum oculum desinit , ct contra , qui ε sinistra parte oritur , ad dextrum
s. in Piseibus observatu dignae sunt B nebiae ad Capiti4 latera , per quas aqua ore exeepta escitur. Osreorum Branchiae sie describuntur , quae longh maximae sunt , cum per dimidiam partem ostrei extensae I euncta alia viscera& penὸ membra
315쪽
magnitudine susterent . Manciliarum cirri
quatuor sunt & sinstulis veluti hini lobi ,
quorum superior latior de crassior. inferior tenuior & contractior est . Unaquaeque dupli eata est , εἴ steminas pinnarum series coalescentes tontinet. Ad singulas hranchias arrerIa.ω vena pertinent, quae per cirros veluti reptantes propagines' exiles utriusque generis per omnes fimbrias emit tunt. Inter haec vasa sun foramina varia, quae auctibus manifestis aquam' musculo rum tircularium inferiori eommissura a 'sorptam , in pinnarum . interstitia deve hunt . - Branchiarum . motus ipso .conspectu deprehcnditur', nam mustuli circulares , qui eas complexi conchae adhaerent , laxati ad extremos concharum margines pertingunt , quo tempore , laxae 'etiam branchiae aqua. imbuuntur. Cone acti vero mustuli introrsum athlueuntur, simulque ex bra
chiis modb admissa.aqua excernitur. Existimant nonnulli , radmissione illa, & reje-e ione aquae , t aerem aquae 'mistum ob ostreo separari ot absorberi. Αlli partes aquaen trosas, aut subtiliores , quae spirituum lo
9. Hinc conmeere viri. docti, Bran-ehias Piscibus 'em pulmonum loco ι ia=Mibus sanguis, qui multis vasibus eis deertur , tetristeretur. Ac sanε ut aerem vapulmones adducimus,& rejicimus: si e Pi ces aquam in 1 os admissim per Branchias revomunt . Atque hoc confirmatur ingenoti copia vasorum, quae in Branchiis cernuntur , & ed deserre sanguinem videntur , eadem de causa , ob quam per animalium persectiorum pulmones tran
Io. Sie. describuntur vasa Branchialia
316쪽
egressa , & versus mentum adscendens , rλ- mos ad dextram laevamque emittit. Horum quisque illi eo divisus ad duo latera Branchiae fertur, ubi sinstuli illi arteriosi rami iterum dividuntur, di Branchiam non procul ab ossea basi trajiciunt, ac tandem Hurimos ramusculos emittunt, qui per latera Branchiae sparguntur Aortae in Branehias adscendenti, Venae Cavae truncus adscendens Iunctus est, & una progreditur. In Branchiar una pinnis propagines venosae minores, maioresque ductus has propiores, propagi innibus & duε libas arteriosis eo mites se prae-hent, iisque respondent. Si enim ductus maiores aperias, cam venosos, thm arte-riosos, foraminum in pinnas ducentium s ries ad paetbit. Liquor etiam nister in artemrias iniectus, per venas redit. vars tamen dumtaxat illius liquoris per soramina . in pinnas fertur; pars verδ altera eanales reia a
permeat, & deinde in Aortae truneum deiniae in dentem influit ι Undε eolligere est sanguinem in Piseibus, unoquoque cireuitu ferε totum intra Branehias transire, ab
eos ipsos Pisces, qui pulmonibus carere viis dentur, respira e tamen , seu aut nitroiam quid , aut aereum in venas trahere ex aquae
poris . inc sane si aquae, ubi junt Pisees,
Incipiant putrescere, aut si nimia ea lore vel frigore particulta aereae vel nitrosae ab Lan tu , aut eorrumpantur , intereunt Pisces. bi nim Is angusto loco claudantur, autia pIii res sint quam par est,.in Piscina et amsi aquae eos omnes faeith contegunt, de locum motui liberr Imum praebent; attam e moriuntur, quia non est in ea aqua tot Pi-
317쪽
I' D. Plantis cap. V. 3IL sed is sit magna pabuli illius vitalis copia .ra. Quam in rem singulare experimentum adseremus, ' Clim sumta esset Phiala sat ampla, & dimidia ex parte repleta aqua, ut circiter Piniam contineret, in eam pereollvm ιatis latum demissus est Gissur ; qui celerrimo motu per aquam agitabatur , dum Phiala aeri aperto suit sxposita . Deinde intrὶ Machinam Pneumaticam moxa Phiala, aer ambiens coepit hauriri , & eis usque exhau stus erat ut vigesima circiter pars superesse iudicaretur .. Paulld post haec iunt observata : I.itaim collum PhiaIae longum- esset , cerneba tur quidem i magna eopia bullarum circa Piscem; sed relliqua aquλ nullam spv-naam emitrebat, nee multas bullas. 2. Piscis diu evomebat &ore& Branchiis ingentem copiam bullarum s &, si parumper quiesceret, novae bullae adhaerebant pluribu* corporis eius partibus, in primis pinnis dicaudae. si natans eas bullas dus paret, denuoque quiesceret , novae bullae circa eum cernebantur. Toto sere illo tempore hiabat, branchiasque moritabat, ut solebat,
antequam Phiala inelusa. esset, sed sub. finem , quandoque neque aerem hiante ore ea-ytabat, neque ullum emittebat. 4. Tandem supinus cernebatur , nec eo minu3 velociter
natabat, imo vero paula b post celerius movebatur , quasi bullia illis emissis levatus. s. Tribus horis, postquam . inclusa Phiala fuerat, motum omnem amiserat Goblua, dis r. rigidus videbatur . Tum verb aer &aqu extrinsecus, aperta machina, intrqmissa sunt, quibus resoeillatus aeque ae antea moveri coepit, es per decem dies in Phiala vixit. 13. Hine credibilὲ fit, per por Bran chiarum parte. quasdam aereas in corpo
318쪽
ra ei seiuni subire , ut ris tumeant; quandoqui leni exhausto vicino aere , eat Piis seium corpore bullae egrediuntur aereae. Eae autem eavitates, per quis aer admittitur ,
videntur iis esse loco pulmonum ι & - sorte
etiam illae regreditur. - 1 a14. Quamvis in plerisque Piscibus noneernantur Pulmon , quia aerem mirum non ducunt; sunt tamen multi pulmonibus praediti, ut Balaetiae, Phoeae, Delphini, aliique. verum hi Pisces in summa aqua passim versantur, ut aerem captent , neque in fundo diu manere pinunt o Uidentur aerem pulistrionibus exeipere , deinde aquam labire , sub qua paullatim .eum exspirant ἱ eoque prorsus reddito . ad summam aquam re
is. Digni sunt observatu pulmones Ranarum , saeit Eque id potest fieri y propter
structiirae simplieitatem , dc quia membranae, earnesque 1 quibus constant, pellueidae oculos in intimas petries non aegrὲ admittunt .' In R ana ereo, se isse iuxta longitudinem abdomine, erumpunt pulmones utrimque cose di adhaerentes , qui non ut in ceteris animalibus illido flaeeeseunt , sed tensi perda rant, quo fit, ut sub aqua Ranae aliquamin diu manere possint . Primo intuitu , nihil aliud esse videntur praeter mem aneas vescas , maculis ordine dispositis distinctas , ut corium Piscis, qui S tina dieitur. Figura di extimis protuberantiis reserunt pomum pineum . Sed si aeeuratilis , ope Miseroscopii, inspiciantur omnia, non maeulae cernuntur , sed ingens vasculorum copia , ex vena di arteria pulmonaribus prodeun tium 3 & quae sta miscentur , ut rete inter se conficiant . Cavitas pulmonum non est laevis,
319쪽
. De Plantἰς , γ'. Cap. V. 3r et laevia , sed variis alveolis fere hexagonis , quos parietes distinguunt . aspera . t 6. Cον aliquot Piscium habet tantum unum Uentriculum, quod in Raia , Rana, Testudine , aliisque amphibiis observatum est . Unde sanguinis eirculationem panilibal Iter in hominibus & animalibus persectis fieri, quam in variis Pistibus liquet . Sic non totus plane sanguἰs per pulmones Ranarum , aut branchias Raiarum transit, sed ea pars quae illae sertur reliquae mista eam
I . Utortis Pilatum non multlim abhorret ab utero Avium, de quo postea ; sed omnium Piseium non est aeque similis . Raiae
uterus maxime adfinis est Gallinarum utero . Habet enim ovarium duplex , quod in cominmune receptaculum vicibus ovum. unum essundie. :18. Ova=ἰum ' in Ranis semellis duplex cernitur, quod in Serpentibus , lacertis, &Salamandris, qui eas dissecuerunt, animadverterunt. In media alba substantia puncta sunt nistricantia, quae foetum Ranarum constituunt. Striae adiposae copiosis ovarii pro paginibus adnectuntur . Alius qui Pi-icena ex Canum aenere an atomico cultro se cuit, euriosisque oculis lustravit, o varium etiam in utroque latere unum vidit , quiabus plurima ova continebantur, magnitudine , colore , ct figura discrepantia , Alia erant alba , alia aquea , alia flavescentia , alia ro- tunda, alia oblonga, alia multis tuberculis inaequalia , Saeculis duobus Ioveis similia erant ovaria . Oviductus item geminus erat, richi uiridiue S exitus ad podicem idem fuerit,
320쪽
3i4 PIbsicae Partἰcular Pars III. B idem in alia omine infundibuli ostium. M Similia sunt in Rata' observata , sed ova's sunt singularis figurae quod tamen in aliis etiam Piscibus marinis observate est.
Sunt nimirum quadrata & oblonga , testam- molli lanugine vestitam habent, ex cujus quatuor angulis totidem lingulae exeunr. Aperta testa exhibet album en tenue, vitet. lum vero pii nicei est coloris , cum cicatricula insigni, Ad ingressum o varii sunt duo corpora albicantia & glandulosa , quae sue-
cum album sat magna copia evomunt, qui videtur album in is & testae , quando induratus est , materia .
I p. omnium Piscium , exceptis Crussa ceis , caro & ossa sunt ut in aliis animalibus disposita , ad ed , ut ossa carne sempertegantur. Partes etiam internae, a eapite ade X tremas partes, circiter eumdem ordinem
servant . Verum in Astaco . Cancro , Gammaro, Squilla, die . qui sunt retrogradi , inversus etiam est ordo . Neque enimosia teguntur carnibus , sed carnes 'Ossibus . Pedum, capitis, dorsi, caudae, aliarumqtae Partium motricium , aut mobilium musculi fere omnes exceptis temporalibus ) int gumentis crustaceis includun rur. Providentia Divina ita formati sunt , quia chm iri. ter scopulos & aspera saxa . vivant , & fluctu impellente vehementius quandoque .is allidantur, crusta, ut vitales essent , veluti
πανοπλιη, muniri eos oportuit . Ne autem crustacea integumenta membranas ut carnes subjectas aspcratis comprimant aut constrin stant , intrinsecus mii sco crasso purpureo stamquam molli panno, vestita sunt. Ut os i sede