장음표시 사용
31쪽
ac tenuem ne pondus effectum impediret instar veru per corpusculum transadigimus, veru duobus serreis fulcris imp nimus, lentum prunarum ignem admovemus,& motum pra stolamur. Nihil primo per dimidii ferE quadrantis horaespatium fuit notatum, adeo ut circumstantes experimenti vanitatem paulatim cachinnis exciperent, & ipse quoque Κircherus morae impatiens abitum pararet, fallax de delusorium experimentumdiclitans. Dorsum jam verterat, cum stipitem primo lenti sita me, mox vehementius agitari in gyrum animadverto. Revoco igitur abeuntem, ostendoque uipitem una cum avicula in Orbem tanta velocitate circumapi, ac si manuum applicatione agitaretur. Neque a circumvolutione cessatum fuit, donec avicula plus quam assata,& virga in carbonem fere fuit redacta. Ad quadraginta gyros ego numeravi.
V verimentum hoc AE est novum, ut Aufici si assim putarent. Meminit enim usus Albertus Magnus 5b. 13. de Animat: μιν regulum vocat Crochylum, quem Trochilum debebat V Lare. Haec avis, inquit, habet, quod si deplumata in veru parvo figatur, ad ignem gyrat se ipsam. Et hoc jam probatum est a nobis per experimentum. Meminis es Porta EL 14. Magia Natura. cap.ID. Cardanus lib. . variet cap. 36. Scaliger ercis. O in Cardanum. Aldrovandus M. ir. Ornishologia cap. I. Ionstonus in som iam, eu, de Regulo, O al,.
Examinatur causa cur Regulus sponte cum verum culo colurno ad ignem veri
et u Ausam praecedentis essectus variam adsignant orij. Quias' ' dam eam referunt in ipsum Regulum, alij in virgam cor j
32쪽
ceam, alis in utrumque. Nonnulorum sententias indico; de. . inde quid P. Κircherus, quid ego sentiam, edicam.
Cardanus loc. cld. Nec minas mirum eis, inquit, regulum avem tigneo veru perquam te ut i xum, semetipsum correre. sui hoc levitati corporis tribuerent, eum es paulo maioribu id non contingat. Nescio an Cardanus sciverit, veru debera esse colurnum. Si scivit; cur causam experimenti adscri.
bit levitati soli corporis Reguli 3 ignorasse eum id quod
dixi, suspicatur etiam Miraldus, qui idem experimentum r
Soligeri verba loci citi sunt: Iae quod de avicula quaque Regulo ad ignem a se neutiquam fabulose circumfertur. Nempe
nos semel alue iterum converti vidimus. Idis porro experien dum , an in alio infixa veruculo, quam colurno, se in alia avicula praeter Agam. Nam cse parvitatem requiri, se desiccario nem puto: hanc ob motum, sitim propter motus fac citatem. Eva
aversa est ab igne pars, adhuc suo succo plena, aut jaciem none uicta a Mum , pro re suavitatem decumbere , igni ex. positam , exustione factam leviorem, in abeuntis subire locum. Eadem scribit in lib. i. de causis Plantarum Theophr. Consentit Ion lanus , nec contradicit Aldovandin. Sed gravitEr hallucinantur hi Auctores. Causa, quod experimentum non probE ab sis sumptum. Semel atque iterum vidit Scaliger verti aviculam cum veru ; ego ad quadragies. Exsucta erat ipsi pars avis igni obversa . succulenta auhuc
pars ab igne aversa; mea erat tosta undique , & omni prorsus destituta succo, antequam vertebatur, prius tamen infra, nam prunas subseceram, non ad latus congesseram. Demum in colurno veru experimentum sumi oportet , in alijs lignis minimE succedit. In veru itaque, non in aviculam referenda est causa. Porta lac. cit propius accedit ad veritatem: His enim verbis experimentum proponit: Si desint servi, qui veru convertant, o vis ut avis seipsam torreat hoc uteris artificio, sec. Regulum avem, quae omnium a tum minima ect, colorno veru insiges; Osubjectu pr-nis dimovetur, uisi ipsa movere videatur. mo ex li ni proprietate evenit, non ex ave, o c. namsi colurna virgae igne ubi iaου, disio quesur,
33쪽
quetur, ut ea i 2 videatur moveri: es quamcu Iue carnem se diso Diponderis, in ges, omnis movebitur circumvolvendo. Haec Porta. iEgo cum Kirchero Dico primo, causatia huius effectus non
esse aviculam, sed virgam colurnam. Probo, quia si aviculae infigatur alia virga, non vertitur: de si sine avicula, sola virga colurna instar veru fulcris sustentetur, b ignis sub ijciatur, vertitur ipsa sola. Secundum nos probavimus, primum quilibet probare potest. Aiunt,nullam aviculam aliam praeter Regulum,corylaceae virgae suffixam, dictum es lectum praestare, signum ergo est, i a Regulum coni jciendam essc causam. R e pondeo, etiam nis cujuscunque frustillum Regulo non ponderosius praestare eundem effectum. Multo magis eum praestaret avicula illa minima Americae,crabrone non major, de qua Nierem bergius in Historia Natur. dc nos in Physica Curiosa lib. v. cap. 6 i. 9 q. pag. i239. Primum experientia constat: quae de secundo dubia tare non sinit. Quod ergo apud nos in Europa praeter Regurum nulla alia avis praedictum effectum praestet, causa est quod nulla sit apud nos levior, aut aeque levis, reliquae enim omnes hondere suo resistunt circumactioni virgae, in qua sola virtus illa conversi va residet. Dicostri Mo, essectum hunc non movenire ab occuIta quadam virtute & qualitate specifica corylo inexistente, sed a constituti enaturali istiusmodi stipitis, alijs etiam lignis & plantis
communi. Habet enim corylus fibras, ex quibus in longum componitur, ita constitutas, ut postquam probe incaluit, sese vehementer contorqueat. Quam quidem torsionem sequitur
motus in gyrum, si ita libretur stipes corylaceus, ut libere verti in gyrum possit. similem constitutionem habent sarmenta vitium, cuscuta, hedera, aliaque similia ligna, & festucae aven ceae, nisi quod aliqua facilius & longiori tempore, alia minus facile & breviori tempore contor. Q queantur
34쪽
Ut ovum erectum apis insistat, e cere.
Vum clam aliis manu agita tam diu cper spatium quadran' oψώ- - tis horae circiter donec vitellus dissoIvatur penitus. Tum mm ..coram alijs colloca speculum planum supra mensam horizonti perfecte parallelum , re supra speculum erige ovum apice suo δ' 'acutiore, hucque oc illuc libra, conec erectum quiescat. Quiescet autem, quia vitellus dissolutus intra aIbumen subsidit pondere suo, & ovum erectum firmat.
Mou itaque impossibilaeis , ut ovum apici suo in si laterectum, nisi se contundator, ut a Columbo factum putante aliter id erino
indusium suum λ manica thoracis extra
here C Cis magnum principem hoc experimento sibi a quodam
exhibito vehementer delectatum. Duobus modis fieri potest: primo ut indusium maneat integrum: secundo, ut ex parte dissecetur. Primus Modus. I. Indusium integrum pone supra nudum dorsum, ut plicatum dependeat, & in anteriore colli parte clau- e ih a deligaculis. ll. Vtramque indusi; manicam plicatam pone supra nuda brachia, α circa manuum juncturas similiter liga culis claude. lII. Supra indusium indue thoracem, ut per colli ac manicarum aperturas appareat indusium, puteturque toti corpori, ut assolet, circumdatum. lv. Spectaculum e hibiturus,aperi horacem,&solve tam colli, quam manicarum ligacula: immissaque primum manu sinistra ante pectus, introtrahe manicam dexteram indusii: deinde manu dextera ante
35쪽
pectus immissa, trahe totum indusium versus sinistrum latus corporis tui: demum extrahe sinistram manicam indusii ὀ th race, dc sequetur totum reliquum, non sine adstantium admiratione &risu. Secundus Modus. I. Dissue totum dexterum indusii latus, a collo deorsum, unicum dextera manica. l I. Indue indusium, ac si esset integrum , ut emineat atque appareat extra manicas & collum thoracis. Ill. Manu sinistra primum, deinde dextera intra thoracem missa trahe intro manicam dexteram indusij, totumque indusium, quantum potes, versus latus corporis tui sinistrum. IV. A pprehensa manica sinistra indus , extrahe eam extra iboracis manicam sin stram,sequeturque ea cum indusio, ut antea.
CChurenterus in Delitus radisico Mathem. par.H. quaest. is. prop/- nil solum primum modum, sead extractionem requirit opem Hirrius. Sed ut ex rictis apparet, idem sibi ipsi suum extrahere teu.
Ut quis vix uno passu d os ab altero, eum eum ginato gladio ferire nequeat.
Condiam hactenus dicta experimento haud illepido, quod Ronue didiei Viro docto. Conveneram nunc officis --zbia causa una cum ZAthanasio Κirchero. Loquebamur de variis experimentis, seri s tamen. Post multa ultro citroque, ut d fatigatos sese animos joco aliquo recrearet vir ille doctus, hat, scire se adhuc unum tam facile, quam certum & infallibile, ut nimirum quis evasinato gladio ab alio vix unico passu dustans,eum ferire nequiret, si inter utrumque,strophiolum intemPoneretur, cujus unam extremitatem unus, alteram alter manu apprehenderet. Instamus vehementer, secretum ut panderet, modo superstitio abesset. Omnem superstitionem abesse
Mebat ille, ac merὸ naturato esse, nullo qui 'ideret dissentiente,
38쪽
Ad pandere id non solere, nisi optime de se meritis, &quos si creti tenacissimos judicasset. Merita obtendimus ambo, s cretum promittimus,& deserimus obsequia. Praevaluere tandem, ut par erat, Κireheri merita. Baculum ergo pro gladio eum apprehendere iubet, & unam strophioli extremitatem ;alteram ipse tenebat. Deducit dein armatum ad cubiculi januam apertam, α egredi jubet, non dimisio interim e manibus nec strophiolo, nec baculo. Extra cum esset ille; hic intus ad se trahit januam, & alterum conniti subet quantum valeret, ad se percutiendum. Cum non posset, cum risu solvitur spectaculum, dc experimenti fides comprobatur.
CCh.enter in Debcse Ix fico Mathem panio qM .H. εὐ- ' xin hanc ita proponit. Dic in amicorum conversatione uni alicui, rosiocaturum te in terra perseelidem nonplas ulna longam, essecturumque, uis tu ano pede unam prema. extremitatem, alter ille aiseram evaginatum habens gladium, ferire te nequeat. Occeptata conditione, collaca per elidem pura limen porta, ut una ejus extremitus intra, astera extra cubiculum sit, se uterque pessibus, ut couventum, Iremat ejus extremitatem a tum claude januam, uiti aureumferire quanta vi polin.
Ut annulus per foramen angusum tra re
videatur. A R tiscium proponit aliter, quam ego, & satis intelligibiliter
quantum in re obscura fieri potest explicat ιυventerus in Delici Physico. Mathem. par. io. Quaest.27. magnificeque ιextollit: est enim verE mirabile,& magicum quid babet, vixque verbis aut schemate, nisi accedat ocularis demonstratio, exponi , potest. Conor tamen. Igitur I. Esto tabella oblonga unius circiter pasini, eius forma , quam exhibet A B, aut alterius ad libitum: quae in medio habeat foramen C D seu oblongum, seu etiam rotundum, angustius tamen quam ut aianulus, quo uti vis, transire naturaliter queat. C ι - ll. Accti
39쪽
II. Accipe chordam A RG LB, eamque plica, & plica
tae partem mediam G intriade per foramen C D, ut retro deos sum pendeat usque ad G infra tabellam. Ill. Extrema A & B chordae, quae extra foramen ante tabellam adhuc pendent, intrude per plicaturam G, ut figura prima monstrat: ambabus vero chordae partibus G A, &G B, appende annulos Hoc i,ia extrema A & B chordae alliga extremis tabellae, ut apparet in eadem figura prima. His factis, annulus I, qui pendet in L, transferendus est ad partem alteram, ut pendeat in K iuxta annulum H; indeque iterum transferendus, ut pendeat in L sicut antea; manente chorda integra, oc semper allisata extremis A & B tabellae. Quod fieri non posse videtur, nisi maulus transeatper foramen CD. Fit hac ratione. I. Aporehen de manu sinistra extremum tabellae, & manu dextera trane deorsum circulum G chordae; annulum autem Iromove sursum, donec transeat perdictum circulum G deorum pendentem, sitque supra G in parte Fame bellae planum, ut apparet in secunda figura. t L Apprehende simul utramque chordae partem E & Runὶ cum annulo, & trahe versus te a Qramine CD, idque tamdiu, donec pars G Quae interim retro versus foramen C Dascendit) sit extracta aliquo usque e dicto foramine Co: prominebitque ex eodem foramine duplex circulus E dc F, e quo pendebit chorda cum annulo i, ut apparet in tertia figura. III. Trude annulum i per utrumcitae dictum circulum E & F, & apprehensis retro chordis, trane ambas, ut iterum transeant per foramen C D: pendebitque retro unicus circulus G, dc ex illo in chordae parte alia pendebit annulus I, ut apparet in quarta figura. IV. Trude annulum I per circulum G; dc descendet usque ad annulum H, ut apparet in quinta figura. Simili prorsus artificio efficies, ut idem annulus I, redeat ad alteram partem, & dependeat ut antea ex L, ut in prima foura apparet. Eodem praeterea modo promovebis annulum H ad partem alteram, ut pendeat ex L simul cum annulo I.
40쪽
On potui clarius rem defribere. Tu, Lectoror arare uersi. rem instrumentum , ct operare ordis juxta Regulas praescripta es experientia ipsa aestes, verum e ste, quoά dixi. Aa is Iraxis pares ex ipse modo operanae ; quem tui e ob ervato.
Ut quis cogatum se subducere, . convivio.
Jocum narrabo, aut si mavis, Ioco-Serium, quod a Viro fodi nissimo didici, qui novit dc eum qui socum fecit, iceum
cui tecit. Erat Principi cuidam Medicus fere decrepitus, qui , . . 'tamen gladiatus semper incedebat, nisi cum prandendum ad mensam Principis inter alios Aulicos t. tunc gladium e latere solutum reclinabat ad parietem triclita', non procul a mensa, di prandio finito resumebat. Erat inter Aulicos juvenis Nobilis&facetus; qui jocum ut facerot Medico, clam extracto gladio vaginam implevit urina, & reconditum loco eodem reposuit, unde acceperat. Post dies paucos, quando rubigine obdu etiamjudicavit, duentanto δe more Medico, obviam ivit cum Aulicorum ejusdem genij, quibus rem deteritat, manu, graviterque nescio qua de con-Lcta injuria cum eo expostulavit, additis probris &contume. lijs. Hic Medicus ira exardescens, & torpidos spiritus recolligens, manum capulo gladii admovet; sed quantovis con tu adniteretur. stringere nequit. Hinc risus& cachinnatio Aulicorum , ut seri in similibus occa sionibus assistet, A boni senis confusio. Suspicatus ergo quod erat, a provocatore nobili iocum sibi factum, omni asseveration* promittit, joco se Jo--
cum repositurum, cum minus cos taret, Mec evasurum quan- tum sibi cunque caveret. Elapiis diebus aliquot, cum utrumquedc Medicum,&Nobilem. mensa: principis inter numerosam Aulicorum coronam assidere oporteret;antequam discum- .
beret, vini vasculum leporino stercore pulverirato mistum fa-