Tacuini sanitatis Elluchasem Elimithar Medici de Baldath, de sex rebus non naturalibus, earum naturis, operationibus, & rectificationibus, publico omnium usui, conseruandae sanitatis, recens exarati. Albengnefit De uirtutibus medicinarum, & ciborum.

발행: 1531년

분량: 163페이지

출처: archive.org

분류: 약학

151쪽

Domin tio Compositionis Medicinae.

I R T V T E S ponderum medicinarum calidarum, quae ii gradibus attenduntur, aggregabis: & ex eis etiam ex uirtutibus frigidis adunabis :& unumquodque eorum separatim per se seruabi uirtutes quoque ponderum frigidarum medicinarum, quae in gradibus attenduntur: & quod cum cis est ex uirtutibus calidis, adiunges,& Uir tutes frigidas . uirtutibus frigidis . Si ergo uirtutes calidae cum frigidis es s. rementur, medicina composita in caliditate & se iditate erit aequalis. Quod si uirtutes calids frigidis plures fuerint. scies denominanocm uim tutum sei darum ex eis: & facies sicut prs misimus. Frigidae quoiu uir stutes, si calidis plures extiterint, quae si uirtutum calidarum denominacitio ex eis, notabis: & facies scut praemissum est. Compositio autem me dicitas aequalis cum aequali. est scut diximus: uidelicet quod medicui

ex eis composita erit aequalis.

Narratio Compositionis MEDICINAE aequast

Vii , cum medicina calida.

I R T V T E S ponderum Medicinarum aequalium Pigidas.& calidas, uniuscuius mi id elicet gradus per se aggregabis: vina tutes quoque calidarum medicinarum,& quod cum eis est ex uirtutibus Digidis . similiter congregabis : deinde uirtutes calidas calidis. S das Digidis adiunges: & uirtutes frigidas ex calidis denominabis. R iacies

ut premissum est. Cuius exemplum est: ut misceamus marinae 3. i. cum

cardamomi. 3. i. Et ea iam sciuisti. Q illud quod ex caliditate in medio cina aequali continetur, eli quantum etiam in ipsa ex frigiditate. Et quia hoc ita est . medietas eius calida. N alia Digida est. quod enim & secvns dum hoc in ipsa est ex caliditate. est pars media: 8c quod ex frigiditate. pars media . Quod si poneremus quod in ea continetur ex caliditate paratem. & quod ex seigiditate pariem , gradus alios secundum hunc or dinem statueremus , scilicet proportione dupli proportionales erunt.

Sed quia, caliditas primi gradus. & ipsus frigiditas. in ipsis partibus

continentur, quae sensui manifeste occurrunt, melius est, ut quod in aera quali continetur ex caliditate, & Digiditate. ponatur pars media calida .& media Digida. Accipies itaque pro . 3. cardamomi, pari in unam castidam . & mediam si gidam : propter hoc qnod demonstrauimus: pin3. quoque mannae sumes mediam partem calidam , & mediam Disti αdam: deinde coniunges partes calidas duarum medicinarum . S pro Φuenit ex eis pars, partis medietas calidae: partes quoque frigidarum duarum medicinarum aggregabis. & prouenit ex eis pars una frigida. Scies itaque, quae sit denominatio partis ex parte.& media, erunt duae tertiae. Scies ergo, quod huiusmodi expositae medicinae calids duae ter σ

152쪽

De G h A D t n v s Rertim. Otiae, frigidae sunt. Oportet ergo, ut haec medicina composta aequalis . st calidior: eo quod calor qui est in aequali. est quantum ipse frigiditas.

Scias ergo disserentiam quae est inter aequalem. 5 gradum primum se cundum frigiditatem : Κ hoc est medietas. Minues igitur eam ex dua/bus tertin . 8c remanebit sexta: deinde scies quae sit eius denominatio. ex disserentia quae est inter aequale,&primum gradum: 8c inuenies terotiam. Ex hac ergo denominatione, caliditas primi gradus suit repressa. Ideo medicinae caliditas erit in duabus term s gradus primi. Et haec est regula quae obseruanda est in compositione medicinae aequalis . cum frigida. Illud praeterea quod tibi patefeci in uirtutibus calidis & frigidis . ex me intellige. quia in huinidis 8c siccis idem obseruatur: dc similiter in residuo rius totius quod in hoc libro constinetur, ex intentione caliditatis & frigiditatis. Exemplum componendi Medicinam. medicina Pondera Caliditatis Frigiditatis Siccitans Humidit. Cardaomi 3

Pars una. pars media. Pars una. Ps media.

partes duae. Pars una. Ptes diis. Ps prima l

3 pars media . parS una. pars una. PS media

pars una. partes diis. Ptes diis. pars una.

Congregabis itaque partes calidas, & erunt quatuor, & media: parsttes quo* frigidas colliges, & erunt quatuor.'dimidia: & siccae erunt sex .8c humidae tres. Postea scies quae si frigidarum partium denominasuo ex calidis. Ipsae uero sunt totidem . quot Rillae. Cum igitur aequa' lessunt illis, medicina composita in caliditate & frigiditate erit temperasta. Deinde scies etiam denominationem partium humidarum ex siccis . quae est eam medietas: & quia sic etiam medicina est sicca in primo grasdu, &in caliditate de frigiditate aequalis. Exemplum Compositionis alterius Medicinae. medicinae Pondera Calidi sis Frigiditatis Siccitaus Rumidit.

masticis 3 partes dus. pars partes IJ. Ps media. Pars r. me in Cardaonii 3 q. partes dus. Pars i. paries ii. Pars una. mu idem Partes calidas adunaSis, quae erunt quatuor: frigidae autem cum colu 'lectae suerint. erunt pars una & s. siccae erunt. Hi j. humide uero erunt pars una. & s. Deinde scies denominationem partium frigidarum. ex qua prouenient tres octaue: tres aute octaus minus sunt medietate, quae

est frigiditas gradus primi, & plus quam quarta, qus est frigiditas gras

dus secundi. Erit ergo caliditas huius medicitas compos te, addens

Pra inliditatem gradus prinii: quia est plus duplo frigiditatis medici α

153쪽

nae compositae . Scias itaque , supcrfluitatem frigiditatis quae estist gradum primum & secundum , que est quarta quam postquam minu Acris cx tribus octauis, remanebit octiaua scias ergo dcnominationem eius cx quarta, quae cli duorum graduum dis Ierentia, R inuenies eam medietatem. Est itaque ex hoc scitum frigiditatem huius medicinae, sua per frigiditatem gradus secundi per quantitatem medietatis, ala Cia G. tum sore. Ex hoc igitur consequitur, caliditatem gradus secundi, mi Gnoratam esse secundum quantitatem suae medietatis. Quantitas auteri augmenti stigiditatis medietatis , supra frigiditatem gradus tanta cst. quanta diminutio caliditatis suae. Cuius rei probatio est, quod si flagi et ditas gradus secundi augmentatur secundu quantitatem frigiditatis quae est in gradu secundo, reprimetur caliditas ipsius gradus,Wdcscendet ad gradum primum. Quod similitcr erit obscruandum in reliquis graφdibus. Iam igitur manifestum sitit, mensuram augmenti stigiditatis me; dicinae, supra frigiditatem gradus mensurae diminutionis caliditatis eius dem gradus aequari. Unde cum medietas caliditatis gradus secundi, in praedicia medicina sit diminuta, relinquitur ut sit eiusdem caliditas calis ditatis medictas gradus secundi: aut si mauis, lac secundum hoc quod praecessit in superfluitate: quae intra gradum primum & s cundum inuenitur. Hoc tam cri lcuius est, S in nisestius apparet probatio eius Ost

medicinae

Pondera Calicii tatis rixi distatis

artes iii l. Hars una.

partes it. pars

pars partes si partes tr. pars s.

partes Ni'.

pars Fparies uri. pars

Emblici

pars 1 Pars F.

ii. partes viq. pars

partes viii. pars L

partes viii. pars

partes viri. pars F. alturtii

partes vir'. pars

Huius ita* Medicinae partes Metidae, si ex calidis denotentur, crunt ipsaris quinta: quinta uero minor est quarta. quae est quantitas frigiditantis gradus secundi: 8c maior octaua. quae est si iditas gradus tertii. Quapropter con*derandu est. Q sit augmentu quintae super octaua,S inueΦnietur esse trium quartarii decimae: denominabis ergo eas ex octaua. &erunt tres quinis. Minuentur igitur tres quin te a gradu tertio. 5 rema'nebit medicina calida in duabus quintis gradus tertii. Quod si haec me sdicina ex c. 3. mellis conficiatur,crit secundu hunc numeru,&hoc pons

154쪽

De cx R A D I ny V S uerum. imidus. Erit enim frigiditas ipsius minor quarta per quantitatem unius parstis, & trium quartarum partis unius, quod est ualde parti . m. Oportetigitur, ut huius medicinae caliditas secundi gradus, a caliditate sit maior secundum paruam quantitatem uidelicet partis, 3c trium

quartarum unius partis. medicina Pondera Caliditatis Friniditatis Siccitatis Humiditatis masticis

partes ii. Da F. partes ij. pata

Balaustiae 3

Harmel

partes Din. pars F. partes uri. pars

ptes viii. pars tes viii. pars

partes vii J. pars F.

partes cc. pars l. parteS cc. pars

nxr rietate quae est in alio. R A D V s itaq; caliditas atm frigiditas. a suis cotrar is, quae in aliis sunt gradibus rectificant ab illis, scilicet quae sunt in gradu tertio, ex quantitate dupli,5c septimae unius: & ab his quae sunt in gradu secundo. ex quintuplo:ab his quo* qus sunt in gradu primo & quindes

cupio. Gradus item tertii caliditas & frigiditas a suis contrariis quae in aφliis sunt gradibus recti scantur ab his. scilicet quae sunt in secitndo ex duclpici, & tertia unius :& ab his quae sunt in primo, ex septuplo. Gradus quo secundi caliditas & frigiditas. reistificantur a suis contra s quae sunt in primo ex triplo. Rectificatio uero hic, temperamentum intellii tur. Intenditur enim, ut caliditas frigiditate temperetur, aut sei ditas cas Graduum liditate, & sic in aliis. Ideoq; aequale nullum temperat ex gradibus . cum qμ ipsus caliditas sit quanta eius Digiditas. Unde dum medicina componio tur ex aequali,& non aequali. nunquam erit aequalis. Scias ergo hoce Composito quarti Gradus cum suo contrario, quod est in primo ut ab eo temperetur. medicinae Pondera Caliditatis pse ditatis Piperis

3 3. Partes viri. Pars c.

Hypoquistidos

ptima. Frigidae similiter sunt, vult, & media septima.

155쪽

ei Composito quarti Gradus cum eo quod ex

. . Loecontrario inuenitur in secundo, ut temperetur.

Medicinae pondera Caliditatis Frigiditatis

Piperis 3 i. partes v R. parS s. 'dalaustiae 3 v. Partes n. s. Partes X. .

Huius quo medicinae calidae partes sunt. x. & media :& frigidor smi liter decem & mcdia. Compositio Gradus quarti cum eo quod est

in primo ex suo contrario,

ut temperetur.

Medicinae Pondera Caliditatis Fritiditatis Piperis 3 1. Partes viri. Pars F. Violarum 3 v Partes vi'.& F. ParteS xv.

Huius nodi medicinae partes calidae sunt quindecim, & F. & frigidae, quindecim & media. Composito Gradus tertiss.cum eo quod in gradu secundo inuenitu r ex suo contra' rio, ut temperetur.

Medicinae Pondera Caliditatis Pristiditatis Aiari 3 . i. partes tui Πars media

Arnosti ossae 3 5c tertia ps t. S vri. unius Pt. iiii. et duae tertiae unius.

Huius smiliter medicinae partes calidae sunt quinq;. & sexta: 8c seni;

Composito Gradus terti j, cum eo quod ex suo contrario in primo gradu existit, ut temperetur. edicinae Pondera Caliditatis Frigiditatis Galandae 3 3. Partes ii a. Pars F. Mirobalani 3 vq.

Partes r0. et F. Partes vq.

Huius medicinae compostae partes calidae sunt, vij. et media: tagida .rij. & media. Composito gradus secundi, cum eo quod ex.

suo contrario in primo gradu inuenituri medicinae Pondera Caliditatis Fristiditatis Ambrae 3 3. Paries '. Pars si

Hartes i. ct s. Partes tri.

156쪽

De GRADInvs Rerum. Huius similiter compositio medicinae calidae partes sunt, iij. 8c s. sc si gidae. iii. & dimidia. Quia igitur in principio libri quaedam praeposita suerunt signa, in quibus numeri proportionales quasi confuse dispositi sunt. ideo in hoc

loco ad maiore expressionem hanc subisscimus tabulam: ut quod ibi diacitur, distincte intelligatur. C A v T E L A De partibus Graduum.

vii.

iij.

viii. xviii.

De partibus Graduum sciendum est, quod s quis subtiliter uoluerit

attendere remissae qtia itatis augmentum, & intcnsae remissionem. inuestnici eas certissime. Caveat tamen, ne unquam eas aequales reddat: non enim esset tunc in gradu.

medicinae Galeni composito, quam secunda Androma

chum aedidit, in oetaua parte,lib. x. tractatuum. mansiones medicinae Pond. Caliditatis Frigid. Humid. Siccitatis Pri .et sic. ina Amostlos. ptivit. par . pr. rili. Pars 1. Pres uti. Cal. et n. in a. masticis pies h. pS 3.& i'. 30. Ps . teri. Pl. 3. PS t. et iii a. et sic. in a. myrrhae para 3. PHS 2. 1η. Pt. sexta Pris sexta Pri 3. h. CM. et s. in a. Moatae ParS . piis a. 10. pl. sexta pias sexta Pari. 3. ii Receptio huius medicinae, quae in libro ro. tractatuum continetur, in

quo secundum autoritatem Andromachi scripsit. in tractatu talicet octatio, cuius etiam Allandus autoritatem induxit, si secundum dupli coniupositionem accspta suerint uerba Galeni, uera inuciaiuntur. Calidis em stomachi passionibus consere, propter multitudinem H darum partioum. Quod si secudum uerba eius accipiatur, qui dixit quartum gradum esse primi quadruplu,& tertium primi triplum, Caleni ueroba erunt erronea, & erit medicina stomacho noο-ciua: propter multitudinem calidas rum partium. Scias ergo hoc. P a

157쪽

A DLECTOREM.

Primum te Lectoreandide monemus, ut quas vocum directiones lineris in hoc Indice .Jm plidi, atque unica appellatione synatas prscipue uero Tacui norum tabulas spectantes sese ad praecedentem sui ordinis typum praecedentis numeri referre. Vt ab exemplo, Ficus lol. 6.Ta cui num sui ordinis e regione sinistra lateris numerum. is respicit, radiam, naturam,ct caetera id genus multa ostendens, tanta rerum uarietare,ut quod ad Res non naturales Pertinea non alter expresserit pulchrius, piosius,limatius hoe Auiore. Quae uero cum ris contextu quo clam uerborum uides,passim Athindi, passim quoque Albegnesit scriptis exsucta sunt, eadem tamen serie,chartarumque numero clauduntur. Vale.

INDEX trium Autorum huius Libri.

Α A. Aquarum delectus, uarietas, & earum

trinaturae MAcetum,& Acetata

ssAcetata proprie

Asiatum, & assatura MAcetosa non proprie,

S eorum praeparatio ad cibum.

Risum

eps S pinguedo

Aeris quadruplicis uirtus & operatio

Atriplex

Augmentorum modi quinque

Agrestia

salnei Operationes,iuvamenta &no Alterationis ciborum & medicinarum uelo-

citas ct difficultas Balneorum ornatusasAluess

Ambra

Amigdals eum sale

Anguillae

Animae accidentia quinque

Apium Apium duplex

L,Assallationes

Aquaior Caloris ignis,&uaporis humani discretio iis

Aqua hordei

Aqua Camphorae

Aqua sontalis

Camerae hyemales

Aqua pluuialis

Camphora

Aqua calida

Caneri

Aqua sortiter calida

Candi

Aqua meida

Aqua salsa

Aqua sul reami. Cantus musicus

Aqua aeris ibi. Capparis

ibi. Capitis lotio absterso,&peetinatio

Aqua aluminosa ibi. Capita animalium

Aqua delectabilis

Cardones lactauit

Cardones asinini ibi.

158쪽

sCarnes porcinae a

Carnes sylvestres

Carnes membrorum animalium sCarnes arietum os

Carne aprarum Sindorum

Carnes uiturorum

Carnes uaecinae & omelinae

Carnes sali

Carnes Gazelorum

Carnes leporinae

Carnes gruum

Carnes histardi

Carnes pauonum

Carnes anatum 5e anserum

Carnes perdaeum,stumorum,phasianorum,

coturn cum G turturum eo

Carnes avicularum as Carnes gallinarum

C ames gallorum

Carnes pullorum, lumbarum, &

tu turum eo

Carnes animalium castratorum

Cariami flos

Caseus uelus eo

Cainys cum nucibus

Chabis

Chalde M. & seq.Chaloe eum nucibus

Chures eum oleribus

Cmorum simplicium qualitates &gradus , Cibus simpliciter compostus

a Ciborum compositorum naturae m.

horum iudicium iuxta sapores

Cthorum rectificatio,&remotio nocumen ii eorum

Circa ciborum operationes principia Mesam generalia eo. Cibus medicinalis eo. Cibalis medicina m. Cibi qua eura sumendi uel fugiendi ,α &seq. Ciborum diue iuras,u eorum uaria ope

Coitus ι . . Coitum stimulantia risCoitum abscindentia eo. Colla animalium MColustrum se. Confabulator tesConfabulator in somnis eo. Confortantia,& nocentia stomacho is a Consolidantia

Constipatio Constringentia poros & uenas Corda animalium Coria Seu res animalium coriandrum Corrodentia &putrefacientia Corumbria

Coturnices Crocus Cucumeres Cucurbitae

seruatio 24.υ Dentibus noctua ιν

Dentium mipelaetionem auferentia 44 Digestionis bonae,auimalaesgna Di fiscera Diminuentia earnem exulceribus ει

nrietas NEbrietatis remedia mUicum,&Elixatura Enula να πω Aequalitas absoluta in qualitateres 1 3 quale in medicinis secundum comparationem to stas OEquitatio so Eruca uExercitiorum corporis discretio,&-rietas r. Exercitium moderatum vos

159쪽

Exercitium solatiosum

Ferculorum descriptiones uariae Festu Ficus

tos datarum

4s Iudicium rei per Saporem

Ficus siccae

Eoricum ci l . Ac dulce 8 coagulatum

Elos panis porcin

s Lacasininum ibi. eaxo Laetis uarietas

ibi. Folia Asaesi Lae ex uariis substantias componitur

Fricatio ite Lae aceto m

ψ Lac prouocantiatas Frumentum m Lac desiccantia m. Frumentum elixum tactucae

mi Fungium Lapidem frangentia

Leguminum naturae, ε uectionea

Galli

Lentes

Gallinae es, Lilia

Gaudium asstia Linguae animalium C latinae Lilargyrum

Glaciessia Lupini

Gradus primi Mecundi regnitio

Gradus tertii δ quarti cognitio

Graduum adinvicem comparationes in manumimae

Graduum appellatio duplextu mahelebas Graduum uirtutes quidam aliter opinati mala duleia

Graduum in compositis discretio sσ mala acetosasti. Graduum rectificatio x manna Granata dulcia is mastia .

Granata ac rosa m. mastinbe

De Granis, S uietiralibus quae ex eis sunt 46 MaturaDua

Abarim

κα medicina cibal sHecie fructus si medicinae intentio sanitas

Helem εὐ medicinarum ct Ciborum cogesi discit Hepata Herbae Statera Homadia Homo assimilatur lunae Hordeumnyems

lndurantia cum frigore Inspigantia cutem Inunctio olei Ira

medicinarum quatuor genera ri s medicinarum compositio generalis,st sex modis. iis ii medicinae calidae eum calida compostio triplex iuric medicinae frigidae eum frigida rem scio m. triplexiod medicinae calidae eum calida compo

stio alia. iis.&se. medicinae compositi dominatio iis medicinae aequalis compositae narratio, mmedicina ealida eo. Medicinam componendi exempla Mq. -

160쪽

medicinarum compositiones uariae,iuxta graduum differentias isa S seq. usque ad finem libri. mel εν Melones 43Melones mus & inspissi eo. Melones Indi eo. melonianae s membrorum ρnimalium quali

tates. xs

Nembrorum hominis ministeria,& ossitia. is mensae secundae eonuenientia de disconuenientia ramenstrua abscindentia assmentastrum Ismeridionalium regio tam

minutiones so

motus species sex ros udaratatae 1 mundiscatoria ammundistantia pulmonem &p eius . in mundistantia cerebrum . ιισmundificantia Orebrum ex ore eo. Mundisontia cerebrum per P latum . m. mundisicantia oculos eo. mundiscantia aures eo. mundisicantia intestina ειν

ocimum

Ccimum Originatum Occidentalium regio Oculi animalium odoriserorum usus per singulos anni menses Odorum partitio Olera & herbae Olerum naturae oleum sesaminum oleum de nucibus oleum olivarum oleum omphacinuia

Oleum cartaminum oleum uiolaceum

Olivae duplices Opilantia Opilationem aperientia organorum pulsa Orientalium regio Origani species Qua Oua cum hepatibus Oua gallinarum Qua perdicum Ova anserum,anatum,&struthL

srass

oua piscium

M dificantia uenas hepatis .

Mundificantia gibbositatem hol Anis natura, et uariaricidem Pupatis. eo. si ura. m. s. Mundifieantia renes

Panis de smila

mundifieantia splenem

Panis opirus eo. mundiseantia uesicam ho Panis azymus eo mundifieantia lapidem exu Panis rizoneo. sea ris Panis de sumo. s. mundigeantia cutem ars Panis in testa saevis eo. Munhuriars

Panis degastellis

Passulae emulius

Pastinacaeis

hauseae usus & opera

Pedes & tibiae animalium

Phasioli

4s Nasturtium si Pili ut crescant Narcissus mPili ut non crescant

Nesaeeompositio

ro Nix

Piscea

SEARCH

MENU NAVIGATION