Schematismorum seu Tabularum institutoriam in quatuor libros Institutionum iuris ciuilis D. Iustiniani imperatoris pars prima secunda. Inuentore Georgio Viuiennio Antuerpiano ..

1181쪽

336 GEORGII VIV IE N. ANT.

temporalia sunt ad agendum perpetua sunt ad excipiendum. l. pure. U. de do- li except.c Ite m quando quis ex errare aliquid pro misit datur ei exceptio in factum quam- Iuis etiam habeat exceptionem doli. vll. ij.I.circa.ff.dedol.excep. vel datur ei e ceptio in faecum contra patrem vel patronum cui filius veli libertus aliquid promisit quod promittere no debuit ex errore, quia cotra patrem vel patronum

non videtur danda exceptio doli obdinfamiam, & ita vult hic glos. quod tamen a non est necessarium, quia exceptio doli non est diffamatoria in hoc casu cum no procedat ex delicto. Actio quae eliditur per exceptionem dicitur esse ma secundum text. hic. & hoc in- telligit glos quia permanet obligatio naturalis & ciuilis, licet glosa aberrare vi

detur nec scopum tangere, quia quando exceptio inititur aequitati, tunc non est aliqua obligatio naturalis,quae contra ae- quitatem procedit. vll.stichum. β. naturalis.sfide solui. Et ideo melius videtur dicendum : quod talis aetio dicitur efficax ratione obligationis ciuilis t

1182쪽

NSTI. LIB. IIII. IVs T. IMP. 337 Persona actoris, ut quia sit ex c6- municatus, minorennis, filius, libertus,beneficiarius, capitalis inimicus,c0ntumax. Vt c. exceptionem .extr.de except. l.j.S l. it. C.

qui egit. person. hab. stand. iii iud.&c. l. lis nulla. E. de iudi c. I. q.cum aliquot. seqq. ff. de in ius

Procuratoris veluti,Si salso procuratorem asserit: Si personam ad functionem procuratoriam non habeat id onea ni . Si constituens no possit dare procurator, Si in ea causa n6 possit dari pro curator i non cauerit legitim clim mandatum non habeat.&c. secun d. Bart. l. licet. nu. s. α 6. c. de procur. Iuditi v t quia inco petens, Surdus, Mutus, Impubes, Mente captus. l. cum praetor. I. non autem

T. de iudi c. & l. quidam consulebant .isside re iudic. Rei conuenti, Infamis,Ex comis municatus, Ad uocatus in eadem causa,Quia in propria cum iudex esse velit.l.iudices. C. dignitatib.

1183쪽

iurisdictioni. F. de iuris d. omni iudi c.

Suspectus. vi c.licet extr. de sor. compet.

Exeeptis Velleiani, ni Scti,il Cessionis bonorum i aut id g

tnus aliis. Rescriptum contrarium, Iurinaturali, Ciuili, aut Cositetndini. In competentia iurisdictionis. Importunitas loci, siue non tuti, non honesti. Angustia temporis, Ineptus libellus, Spolium, Nouatio contra

oee- rietas,Feriae,Carcer, Pactum conuentum, Pactum de non petendo

temporale, & haec fere sunt exempla exceptionis dilatoriae. Item iusiurandum, Res iudica ta, Sententia arbitr, Transactio, Vsucapio, Praescriptio, Solutio, Accepti latio, Compensatio,Non numeratae pecuniae, Doli mali, Metus falsi talis, Deceptionis vltra dimidium iusti prscis, sum;

hae peremptoriae exceptiones. de quib. passim in lib. T. tor v. Cod.

1184쪽

& alibi in sedibus ordinarijs disseritur,& quia omnes omnium Exceptionum species seu formulae ad viuumvs que resecandae vel singulatim enuci andae nobis hic non sint: latiorum earum explicationem quicunque desideret accendat vel Angei. Aret. vel nostram figuram Iudicii,aut Repertoriuon classe Exceptionum.

Promittens restituere pecuuiam qua sperabat ex causa mutui recipere, & sibi numerari obligatur & potest conueniri sed

contra petentem potest opponere exceptionem non numeratae pecuniae.

Pe via autem poteil promitti per in strumentum vel per literas, & tunc nascitur exceptio de non numOrata pecunia , si scilicet pecunia contenta in literis obligatoriis non sit numerata: & de tempore durationis istius exceptionis. d. est sup. de liter. oblig. id est quod vult hic. β. idem iuris .in fin. vel potest promitti pecunia pr cedente interrogatione & tunc nascitur obligatio ex stipulatione & si

pecunia non sit numerata datur debitori exceptio in faetum non numeratae pecuniae, & de illa exceptione proprie lo quitur textus iste.& concordat l.cum vutra.C.de non numer.pecvn. ει , Y a Per

1185쪽

go c

Perpactum de neu petendo non tollitur obligatio praecedens ipso iure,sed contra ipsum datur exceptio de non petendo, Due pacti conuenti, & ideo non obstante pacto de non petendo potest creditor agere contra debitorem: sed debi tor non potest condemnari si opponat exceptionem pacti conuenti. Perpam tamen tollitur naturalis obligit o. viffide solui. l. stichum .g. naturalis.sed remanet ciuilis: Undenaseitur actio: quae tamen ciuilis obligatio eliditur per exceptionem. & isti sunt duo es sectus pacti couenti, quibus potest & addi tertius: Quia stilicet pactum inducit obligationem naturalem de non petendo. Nam aliquis potest obligari natura . liter ad non faciendum , sicut ad non surandum .vi su p. de obligat.quae ex mal fici asc.9.i. Et ideo etia potest quis natu-

taliter ad non petedum & sic idem actus liberat & obligat respectu diuersorum. Nam pactum liberat respectu debitoris,& obligat reti pectu creditoris. ut glos. l. s pater.β. qui debitorem. U. de iure dot. Ex quo patet quod si lex vel statutum prohibeat mulierem obligari nisi cu certa solennitate,tunc mulier non potest facere pactum de no petendo debitum . nisi

1186쪽

cum tali solennitate ut not. per Bart. l. si Unus. . pactus .ff. de pact. In malesciis pactam tollit ν ranque obiugationem Milicet naturalem & ciuilem. si paciscatur Vt non agatur, quia talis obligatio est debilior quam illa quae praece- idit ex contractibus. Et idem dicit gloside pignore remisso per pactiim:quamuis faber ibi aliter dicat cum illa sit oblit

tio realis.

Per iuramentum non tollitur obligatis ci- τ 3 nilis Rei deferente actore, qui potest contra ipsum Reum agere, vel actionem intentare, attamen non deperiurio, quia postquam causa decisa eii per iuramentum

non potest iterum suscitari prettextu periurij. ut C. de re .credi. l.i. Primus i iuratum sit contra legem, ut si mulier iurauerit permanere in meretricio: quia me litis est iuramentum non seruare quam delinquere. ut in autet. scenicas mulieres. . 1 col la. s. quae e st autentic.quod eis.C. de nupt.Similiter si liberta iurauerit patro Nisi ol no non nubere: quia hoc est con- in J trabonos mores. Vt l. adigere. si qui- l detur. patron. Et iuramentum bus- l contra nos mores prestitu non

1187쪽

ligat. ut in reg. non est obligatorium . de regu. iur. lib. vi. ubi vid. per nos latius.

Secundus. Si quis iurauit sibi debere legatum cuius contrarium constat ex testameto.vt C.de reta credit.&iureiur. l. final. . Tertius. Si nouiter reperiantur instrumeta cotra iuramentun cessarium. viff. de iureiur. l. ad .

monendi.

artus. Si iuratu sit super tras actione inita ex salsis instrum ei tis. Vt l. ex falsis.C. cie transact. uintus casus est. Si partes inter

se conuenerunt,ut propter periurium causa retractaretur.ut C de reb.credit. l.j.

- An possessor iuret rem suam esse, quia si sic, habet actionem, &

exceptionem.

Vel possessor iuret petitoris noesse, si vero sic, habet solum exWptionem contra petitorem, & no alium . quia per hoc quod res non est petitoris: non sequitur quod res est ipsius possessoris. ut F. de

l iureiur. l. sed etsi possessori. pro

mo respons

1188쪽

Per sententiam absolutoriam non tol- retitur obligatio neque aetio a conuento, siue actione reali siue personali absolu- tus sit,sed datur absoluto exceptio rei iudicatae contra agentem de nouo. viff. de excep. rei iud. l.except. Namsententia absolutoria a l iter tol li t obligationem, quam iuis amentum Ne actum. quia iuramentu vel pactum tollit totaliter obligationem naturalem & non ciuilem. ut is de iureiur. I. sin. Sed sententia tollit obligationem ciuilem remanente naturali. Vt is de condict. indeb.l. Iuliana. Et ideo si ille qui est absolutus per sententiam postea sol- uat non repetit solutum .viff. de codict. indeb.l. iudex.

Posi haec Meeptio perpetua in peremptoria is . opponitur sine praefinitione temporis . Debet

tamen opponi ante sententiam. vi l. peremptorias. C. sentent. rescind poss. & debet probari ante publicationem testificationum. vi l. si qui semel. C. detestat

nisi postea posset probari per instrv. vel

consessionem aduersari, ut habet glossin d. l. peremptorias. Si exceptio opponatur a minore. ut F.de l minorib. l. minor M. an. licet fab. veliti hunc casum non excipi a regula , qui

1189쪽

me ea

sibus

hoc fiat per restitutionem in integrum:qua sen tentia declaratur tanquam nulla. Si exceptis opponatur a milite. nam

ille potcst excipere post senten-

tiam , eo quod teneatur iura scire.ut C. de iur. & fact. ignoran-

tiam

us vel mulier obligauit se, datur . exceptio post sententiam.utis. ad

Si donator excipiat ne conueniatur

in plus quam facere potest, habita ra

Si opponatur exceptis falsi protu- .

ratoris. ut quia non habuerit mandatum .utl.licet.C. de procur. Secus est si opponatur epceptio contra personam procuratoris, quia

illa est dilatoria, ut in D. eod.

praeterea.

Si opponatur de nullitate iudicis,eo quod sententia lata est falsis in- .strumentis: vel quia data est pe

cunia Iudici,ut ferret sentetiam. C.quand. prouoc. non estnecess.

1190쪽

ll. venalis.vel quando iudex fuit incompetens. ut C. si a non competent.iudiς. per tot.

Si excipiatur de hoc quo quis fuerit em

Q Exceptiones dilatoria debent opponi ante litis contestationem. sed probantur postquam actor monstrauit suam intentionem. ut C. de probat. l. exceptionem. Inde tamen excipitur Exceptio fori, quae opponitur & probatur ante litis contestationem. vi s. eod. l. penuit. Exceptis non numerat ecunia se undu i 6 aliquos dicitur anormala,quod pro tan to uerum est, quia in aliis exceptionibus oppones tenet ureas probare. Sed qui opponit exceptionem non numeratae pecuniae non tenetur probare ut C. de nonnu. pecvn. l. si ex cautione tua, & eodem, modo dicitur de exceptione non numerataeritis.ut C. de dot.causs& non num .l. sin. Et ita ipsae exceptiones sunt temporales quantum ad propositionem .i in antenim peν biennium,Vt desXcep. non num. pecu.

d.est sup.de liter.oblig. g. fin. In nostra versione Instita earundemq; duplici lectione. Sed quantu ad probationem sunt