Schematismorum seu Tabularum institutoriam in quatuor libros Institutionum iuris ciuilis D. Iustiniani imperatoris pars prima secunda. Inuentore Georgio Viuiennio Antuerpiano ..

31쪽

plebi icitum.

Senatusconsultum.

Statuta, squa hine i Principum Iusseria placita.

seu Praetorum Edicta.

entum.

o in modo se supraredunt: veluti mea quaeauctoritate prudentia nunt; de etiam iura positiua usu .nisunt determinationes alicuius eireussantia in iure naturali vestentium, probabili de cause eerto competentes populo. Ius naturale,est .natura omnia anim

lia docuit,id est quod com mune est omnibus animalibus tam rationalibus quim i

32쪽

rationalibus per instinctum & inclinati onem naturae sollim naturalem.=.j. hic. &l.i. huius stud ij. U. de instit. & iur. quod in largis stina significatione sic desinitur 1 causa efficientervi exem pli gratia est,seipsum diligere,sibi consu lere , sibi benefacere,sese conseruare, declinare ea quae noci rura videntur,Vim vi repet lore, victum de amictu pro naturae Usu & necessitate comparare & acquirere, sui simile procreare, curam habere eorum quae progenita sunt. Quae quia potius videntur affectus & in clinationes naturales , quae cum quibusq; animantibus enascuntur quas Philosophi γργου ovἡκάς appellant quaeque bruta sequuntur naturaliter,non tanquam per ius aliquod naturale,etia apprime dicentur. Ius genitu: est quod naturalis ratio, humana necessitate Urgete,in ter om nes gentes constituit, & perteque ab om nibus ob- seniatur.β. ius autem gentium .hoc tit .l.omnes populi. F.de iust.&tur. Ius gentiumprimaevum, quod a iure naturali secundario nihil differt.Et est notitia diuinitus insta hominibus, de Deo Opt. Max.& conseruatione humanae societatis. Pertinent autem huc pacta,& poenae scele

rum.

In gentium feeangarium, est consequen-

33쪽

tia ex huiusmodi principiis practicis, propter urgentem necessitatem extructa, cuius aequalis inter omnes gentes est usus. l. ex hoc ita re. ff. de iust. 5 iur. Huc reserri videntur distinctiones dominiorum , contraetus, legi ti m a bella, de sensio cum moderamine inculpatae tutelae.d.β.ius autem gentium. Ius rivile quod alias positiuum votatur: est determinatio alicuius circumstantiae, in iure naturali vel gentili, probabili de causa,certo competens populo. Et quidem differt istud Ius ciuile a iure gentium : quod id sit multorum populorum authoritas. ciuile vero unius populi iussus sit, ex norma natu rete pro manans, quae a Deo in cor de & conscientia hominis est insculpta. de qua si quando dissensio est, ut recte iudicetur, repetendae fiunt diuinae tabulae decem praeceptorum, in quibus renouatum & descriptum est ius vel lex naturae, tam certo testi monto,ut variari non possit : quod est veram philosophiam non simulatam, ut Vlp. dicit,affectare aut hore Deo:& veritatem inquireremon vero Sathana duce, destillicidiis statim , aut de iure partium rixari:&tandem nimium altercando, veritatem prorsius amittere.

Quod quidem ius ciuile seu positiuum

34쪽

nonnulli aiunt primo esse duplex commune,&priuatum. Porro commune rursus

diuidunt in scriptum,& non scriptum. Scriptum ius ciuile er commune: quod ha- 7betur in corpore iuris,id est in libris Digestorum,institui.Cod.& Authent. Et con- stat legib.xii tabul.plebiscitis, senatusconi sultis, magistratuum seu praetorum edictis,principum placitis,& Prudentum responsis. .constat. cum iiij.β. .seqq. hoc tit.& l .ius ciuile. & l. ius autem ciuile : item l. nam & ipsiim .sf.de iustit.&tur. corpus autem Iuris seu legum, vulgo sunt a singuli libri, quibus uniuersa doctrina i ris ciuilis continetur.

mesa sic a Saluio Iuliano primo adin- suenta& nominata, qui ius ciuile, quum lim confusum traditum esset, tanquam in quanda artem illud redegit. Alciat.in Rubric.C.de edend. Pandecta autem com prehensoriu interpretatur, quasi omnia continens,a παρ, Omne,et δέ neu, comprehen

Inmtationes:sunt isti quatuor libri e qui robus hae tabulae decerptae sunt, continentes breui methodo priceptorii eruditu prima vestigia erudientiu homines in Iurispru-- delia, versantia circa personas, res, &acti Ones: quaeq; habet vim legis aut naturalis,

35쪽

re ante omnia hae Institutiones ad ungue voleti iura fidiscere scitu necessariae sunt. Vnde euenit, ut gloriatus fuerit Iustin. . cumque hoc.in prooem.quod eas per Tri bonian uni suum de iure gentium &ciui- 'li, & omni veterum Institutionum corpo re elimauerit,& ab om nibus turbidis son- tibus in unum liquidum stagnum corriua

ti ordinem & methodum seruare oportet ldocendi: ut rudis ani mus studios simpli-

citer enutritus, facilius per haec ad altioris prudentiae iuris redigatur scientiam,& experientiam. ii codex liber est in quo res digeruntur, &ordine conscribuntur,teste Budso. l.talis. β.socer.ffiderit.nupt. Recte igitur Iustin. Imper. superiorum Principum sine ordi ne positas constitutiones sua cura repurgatas,tum etiam Nouellas emendatas Codi cem appellauit. Ir Aut.bention graeca vox est proauthora- to. Hinc lex authentica, & decretum au thenticum, quod multorum authoritate i. comprobatu est. Cur vero authentici no- mine costitutionum Iustiniani volumen citetur,cum tamen nusqua appareat,hunc

36쪽

tit ab ipso legislatore praefixum esse, declarat eleganter Alciat. cap. xlvj. lib. ii. Parerg. Leges xij. Tabularum: sunt iuris ciuilis isi Romanorum initia & progressus: in qui bus de iure publico & priuato sancti ist-

me agitur : ut satis declarauimus ali 1s, nunc nostris super has editis scholiolis in studiosorum ac auditorum nostrorum gratiam. .

Plebiscita Junt generalia iussa plebis ro ilgate magistrat 'Nam nisi plebs rogetur, nullum plebis iussum fieri potest. Ayma, rus. lib. ij. his 'r. Iur. Ciuil. In hoc disse c rentia plebiscita lege quae sine rogatio-are populi statuebatur: eiusdem tamen po uec teriatis,Graece spum . Lex, quam plebs s. non populus accipit. Scita plebis autem a. appellantur ea, tuae plebs suo suifragio,s-i- ne populo iussi , plebeio masistraturo- gante. i- Senatu consulta , sint quae senatus sine is plebis arbitrio facit,iubet.Nam cum po-a- pulus difficile congregaretur, cura Rei-u- pubi .ad senatum deducta est,qui se interito ponere coepit, atque rerum satagere. Id io- quoque ius vocatum senatusconsultum.

ea -- Magistratuu Nel praetorum edicta, talia issc olim apud Romanos fuere: qualia hodie

37쪽

a magistratibus ciuitatum sunt ad si

plendum vel corrigedum ius ciuile, propter qualitatem loci, rerum,personarum, vel temporis. Et quidem Edictorum, a liud monitorium,velut ut Deum tem po re statuto & ordinato colamus:aliud conuentionale,Veluti dum quae bona publica vel esultatis evicta deniquest ostent: aliud citatoriu:vt dum quis absens a domo vel ciuitate est,& nescitur ubina agat: aliud peremptorium. vll. si seruus.U.de custod. R exhibit.reor. Edictum ergo venit ab e

dicendo, veluti praetores, publici nuncii seu apparitores edicunt mandata: sicurei significationem spectemus ideo dictum est edictum : ut scirent ciues,quod ius de qua requis'; magistratus dicturus 'esset.l .ij.I.eodem tempore.ff. de Orig.tur. Et solebat appellari ius honorarium. Principumpiacitatunt ea mandata principum quae legis habent Vigorem:eXecutioniq; legitime mandantur. Prudentium Kesson , sunt dicta eorum

Iurisconsultorum,quibus authoritas erat cocessa,iuracsidere, per interpretatione Lus ciuilestupositiuum non scriptum, Vocatur generalis consuetudo, qua omnes Omnium ordinum homines hodie in Imperio Romano utuntur. I. cle quibus.&

38쪽

de legib. Et quidem positi uti ius dicitur quippe positum ab hominibus, quasi ciuili quadam & politica argumentatione. Ius vero ciuile priuatu, similiter duplex: Scriptum & non scriptum. Scriptnm,municipiae, alii,statutum dici consueuit,&est, quod expresso consensu populi,vel maioris saltem partis,in certo aliquo loco introducitur, & publicam eius loci utilitatem respicit.d. l.omnes populi,ubi Bart.in princ.F. de iustit.& iur. Nouscriptu ius civile, e Iconsuetudo, quae est ius,quod moribus,vsti,aut tacito consensu populi vel totius,' vel maioris saltepartis initiatum,coptinuatum, constitutum est:habens aut horitatem legis,publicam respiciens utilitatem. Barta. ij.C. Quae sit longa consuetud. , Dicuntur denique Iura naturalia σgentiummutabilia quandoquidem tandem vim ubiq; habent: sicut ignis hic&apud Per- 'rit,ut Arist.dixit. Ciuilia vero iura murabilia:*mnia ubiquς non peraeque obseruentur: sed mutentur pluribus in locis.

2122

39쪽

omne inspertinet, aut ad GEORGII v I VI EN. ANT.c Personas.

i Actiones.

40쪽

Cusi; omne ius vel circa per nas, vel res, vel actiones versetur, incipit hic tractati onem personarum. Et habet hic titulus primam personarum diuisionem ut infr. videre est. Vtrorumq; deinde status de

claratur. i Duobus ingenuis. Ingenuis d

i visi eae s

naut

ni sunt

Tit. s Liberti qui ho die non sunt in seu quales sunt Duobus libertinis. Vno ingenuo alio libertino. Patre seruo , matre ingenua.

medititii.

Latini. Plinem se

misit.