Schematismorum seu Tabularum institutoriam in quatuor libros Institutionum iuris ciuilis D. Iustiniani imperatoris pars prima secunda. Inuentore Georgio Viuiennio Antuerpiano ..

41쪽

ciuili l Dum iusta aetas adsit

xx. annorum.

Consensus vendentis. Participatio pretii. Notitia conditionis. iSic fiant in potesate δε-

minorum.lDyratitudine lilbertarum erga patronos. Authoritate principis, in confugientibus ad mktronum Mamiliam. et Libertas est naturalis facultas eius quod cuique sacere libet:id est,est naturalis iam cultas libere , iuendi, secundum leges Iu ris naturalis,gentium &ciuilis. Et vive re, si proprie loquamur,est,ut quis velit. I libertas. de reg. iur. l. s.ff.de stat.hom. . Et

42쪽

Et Cicer. de ossi c. l. Paulus. I., ad tit. deli fideicommissi. liberi. i Servium est constitutio iuris gentium,

qua quis alieno dominio contra naturam subijcitur: .i .est ius quo adimitur aliquid libertati,quam dominus in re sua habet: ac conceditur person vel rei alienae. l. . s.seruitus.ff. de stat. ho m. quod fit imprimis duobus modis: captiuitate nempe:capti enim in bello publico de iure gentiuieriti hostium e ciebantur. β. seruiau tem .hoc tit.& d.l. iiii .sLeod.&natiuitate. Parthis enim quoad libertatem matris, quoad dignitatem patris conditionem sequitur. l. cum legitimae .sf. de stat. h5m. Sed deinde quo ad ius ciuile, hae enumerantur causae seruitutis. Primo, venditio sui ipsius: ad quam tamen haec quatuor

requiruntur copulative. I. iusta aetas xx. annorum .2.consensus vendentis.3. participatio preci j. . notitia conditionis, pertext. & glog. hic. in verbo, Maior. β. in . Secundo, capitale supplicium . Nam da

innatus ad mortem per sententia, seruus 'poenae efficitur. l. qui ultimo. ff. de poen. Tertio,ingratitudo libertorum erga pa- tronos. l.2.C. de liberi.& eor.liber. Quarto, assertio principalis. C. de assertione tollend. omnes. Quinto, authoritas

43쪽

j x GEORGII v IVI EM ANTOprincipis,in cofugientibus ad latronum familiam .l. ij. C . Quib.ad liberi. proci ' mare non liceat. Et secunda diuisione quidem persona- .rum, Liberi homines su nt,qui vel in ser uit io nunquam fuerunt,uel ex iusta seruitute per emancipatione a domino ma numissi sunt. Hi sunt vel ingenui, aut libertini.

tulus quartus.

Rimum hoc tit. Iustin. Impe. tractat de ingenuis: quinam hi sint: & qui inter ingenuos etiam reputandi.: dum prima liberorum sp cies sit ingenuus. , Ingenuus est, statim ut natus est liber est: siue ex duobus ingenuis matrimonio editus est, siue ex liberti nis duob', siue ex altero libertino, & altero ingenuo. Hoc est,est perscina ex utroque parente libero, vel ex liber tantum matre progenita,ut eodem quoiq; statu libertatis fruatur, pertext. hic in princ.& l.& seruorum.=.inge' nui .sfide stat.hom. Tres igitur sunt causet, ingenuitatis . Natiuitas ex libera matre. nam partus quod ad libertatem sequitur

44쪽

TA B. INs T. LIB. I. Ius T. IMP. 1rventrem seu uterum: & conditionem mam atris, etiamsi indignior persona matersit patre: sed quoad honores, dignitates, vel nobilitatem seu familiam, liberi ει quuntur non matrem sed patrem , & cius stirpis cognometo gaudent. vi l. si filiam. de l. liberos .ff. de senatori b. t. exemplo. I.eos. C. de decur. lib. X. Qui pater quantum ad libertatem praestandam partui tantum potest prodesse utpote si conceptionis tem pore ipse fuerit liber,quia it lo solo tempore fuerit pater causa effici ens.Sic ipsa quoq; uxor mariti sui digni

late atque nominibus censetur etiam vidua donec ad secunda vota transeat & re nubat. l. mulierem. C. de dignitat. lib. xis. Ac proinde triplici tempore mater incon qtienda libertate partum iuuare poterit,nem pe conceptionis tem pore, nati uitatis,& medio tem poris sipacio, quo se rebat uterum.Cumque uno horum tem pore illa suerit libera, partus quoque plenam libertatem consequitur, idque ob merum libertatis fauorem. Nam libertas inaestimabilis res est. l. libertas. f. se res. ivr. Item sententia iudicum, quae transuit in rem iudicatam.Nam haec pro Veri rite habetur. l. ingenuum .sf. de stat. bona. l.res iudic. ff. de re . tur. Tertio, re'

45쪽

stitutio natalium, quia seruus aut libertus ὶ principe pristi nae ingenuitati restitui potest l.ij.ff. de natat.restit. Et Ingenuorum,alii sunt, in potestate pa rentum alii sui iuris sunt, de quibus tit. viij.hic

ri TVLVS QVINTVS.

De libertinis.

I tera liberorum species dum sint libertini, horum tracta tum subnectit. utpote qui sint illi, & quomodo fiant, docet: veluti per manumissionem. Vnde occasione sumpta percurrit aliquot manum ittendi modos. Postea libertinorum statatum,qui olim triplex fuerat,in unum re digit. Libertini sunt, qui ex iusta seruitute ma . numissi sunt: scilicet a domino. l. liber, . tini.Tde stat.hom .estque definitio 1 causa efficiente:quae nempe est voluntas do

. minimanumittentis ruum

autem est de manu missio, id est,datio libertatis: quae iure gentium secundario est introdueta l.manumissiones.Tde iustit.&tur.

46쪽

TAE. IN ST. LI8. I. IV IT IMP. ἐν Liberi quales nos omnes sumus.

Libertini quid erant esseserui. Hae gominorum potestas, Olim ero , sique adseruorum necem Ged quum intersit reipubl. nequis fua re mali Niatur em is Domini, qui plus quo saeuiant in

feruo vendere coguntur.

Puniuntur Domini, in seruos sine causa anima uerrentes. Per manum Fonem autem tollitur structus. '

ancipati deni e liberi, iactu iuris ci-ialis haebentur pro non*js.

47쪽

sTit. s.

valet

Inter amicos. Per epistulam. Per testamentum: er ultima πο-luntate qualibet. transitu ἀ maguratu, praetore, prouincia praeside-c. Seruo vindScante necem domini. Seruo deferent alsarium monetari. raptorem Ῥirginis, Nel desertorem militiae. Seruo aegroto οῦ domino per Ῥim ei . Eo,nec in alterius curam dato. -Si alibi quum in testamentoseret in fraudem creduorum e etiam nullo haerede necessario institu

Si fiat a minore xx. annis, non habente iustam causam Velnec toritatem tutoris.

Sisiat in te meto, ἀ minore xvij. annis: nisi habuerit iustas cau-μου, . accesserit iudicis decre-

48쪽

Manum io autem in hanc sormam fiebat: Dominus nempe caput vel aliud in brorum quid seruo, quem in libertatem adsciscere volebat, manu tenens le- rumpebat in verba: hunc hominem librarum esse volo: & ita e manu,id est , pote state sua mittebat. quod secundum membrum praecipuum est ma

num issionis,est sili orum familias: qui est actus iuris ciuilis,per quem filius qui est, pro non filio habetur, unde legitimus dicitur. Laetus. de reg.tur. id est, sola legis fictione inductus. Est ergo patriae potestatis quas integra relaxatio utriusque Scpatris & si iij interueniente consensu, dicta quasi d manu traditio : & e mancipio mittere suo: & ut vulgo dicitur e pane positio.De quarumlibet manumissione habetur latius. tit de. Latin .lib.tollend. l. i. C.&quib.de caussser. prae. lib. acci p. &. l. cum prec. C. de lib. causi. & l j. & r.C. de

his qui in Eccles manumit.qui de primo

mod. facit metionem. Fiebat autem in E

clesia ubi domini seruis suis sub antistite, plebis aspectu,& interposita qualicunque

scriptura, actorum Vice libertatem prae sentaban t.hist.tri pert. libr.I. c ap. 9. ergo

manumissio fit tum publicὸ vel in Ecclesia,vel apud magistratum: tum priuatim vi l

49쪽

3o GEORGII VIVIEM ANTvel coram,vel ab iis qui absunt,tum deni-

que medio modo per testamentum . Aut,indicta, hoc est virgula praetoris,quae seruo imposita per lictorem eius, praemissis selennibus verbis eum tangendo faciebat libertum : quem dominus apprehensum manu dextra vertebat: hoc modo seruus libertatem consequebatur,& sebat ciuis Romanus. te quo Tacit, lib. xiij. Politia misceli .cent. xcviis. Per L. Satyr. v. & Zacl.ij.β. initium .sLde de orig. iur. SO Alciat. Itb.3.dispunct.cap.I . aut inter amicos scilicet,eo i n actu praesentibus quinq; neces sario testibus, etiam scripturae inter post etioni redditis.& hi si inter amicos,au erepi iam ni an u m itteba n t n r, i ura ciuita tis non consequebantur,Zasio teste. l. vni ca . . sed etsi .C.de latin. liberi. tollend. &quidem seruus absens quinque testium subscriptione per epistolam quasi ex vit.

voluntate libertatem consequebatur. d.l. Vnica.I.sancimus.

50쪽

Ic titulus complectitur duo, capita: quaquam adhuc plura g. huius egi scapita fuisse verisi

mile est dependens omnino apr cedenti. Primum , quod no liceat cuiquam manumittere in fraudem creditorum,nis inopi domino, ut seruum suum necessarium n redem habe t.Secundum, quod id facere, nec quidem minorennis integrum sit. Aon potess admitti malium is facta vel inter vivos vel in tςstamento duabus de caussis. Prima,si debitor, tui non est si,luendo, in fraudem creditorum suorum manumiserit servos,nullo haerede necessario instituto: huiusmodi manumissio

non valet. Secunda, si minor xx. annis notustas causas habuerat, quae accedente tu toris vel curatoris sui consensti in iudicio quoque approbarentur,olim nec inter Vi uos, nec in ultima voluntate sςruos suos manumittere poterat: sed de iure nouisse simo hodie xviil. annum attingenti licita es: manumissio in testamento. Inter

vivos vero & post xiiij annum quis licite

poterit manumittere, dummodo habeat iustas in an umissionis causas,& accedat si-mul lucticis decretum. Dicuntur autem ne hoc obliviscamur addere manumist