장음표시 사용
41쪽
Simonides, ante Christum 17 .rluti in Agent.
Petrus RebusLMon- tepestulanus, priui-- legio s. Scholares post adeclam scientiam possunt diei &in Iiei nobiles iena Erat is
clari nominis Poeta Simonides , urbem Spartam laudans:
ouod ea ciues πειθηνι is, mansuetos&obedientes, facereri tanquam equos ευθοῦς statim ab initio domitos: illam urbem , δαμα - βρύον, domitricem ho
minum appellat. ανθρώπω ut Philosophus inquit χωρισειν
est, ειδοποιηθ- των θύων β ιςον. Homo expers legum &iustitiae, pessimum est omnium animalium: sicuti contra, his rebus benὰ informatus, animalium optimum. Qui autem hominibus talem formam inducunt: qui sic Mundum illuminant, ut & Deo & Principibus placentia fiant: an non sunt insignes artifices λ An non heroes quidam, & nobiles homines λ stiamsi enim non in praeliis hostem occidunt: etiamsi non Maiorum sanguine nobilitati sunt: tamen duos teterrumos animi hostes occidunt: ignorantiam mentis, & improbitatem voluntatis. Testatur Imp. Fridericus, illuminati nem Mundi eis tribuens,& effectionem obedientiae erga ma, testatem suam: testantur homines excellenter docti: testatur ipsa rei veritas. Tιρο - αν γ ossa aestimatio mercedis aequilibris, & honor meritis ipsorum dignuM tribui non pόtest, Aristotele teste. Ornant &iuuantipti nobilitatem & Principes. Ergo vicissim ab ipsis ornandi & iuuandi sunt. Iam vero non modo merentur talia beneficia & praerogatiuas, bona facientes , Discipuli spostea Doctores) verum etiam valde iis opus habent. Quod his verbis Imperator
quit: qui amore scientiae facti exules, de diuitibus pauperes lametipsos exinaniunt: vitam suam multis periculis exponunt :&a vilissimis saepe hominibus squod grauiter sere dum est corporales iniurias sine causa Mrserunt' Dignos misericordia eos dicit, propter multas causas: Vt ipsis per priuilegia succurratur. Vna causaesh quod amore scientiae, ipsimet sibi voluntarium indicunt exilium : id est, relicta domo & patria, longinquas peregrinationes suscipiunt: in loca videlicet, ubi a
42쪽
4rtes & scientiae docentur: sicut Plato quondam, Athenis in Italiam, Siciliam, Aegyptum, peregrinatus est. Prodesse Arissoteles ait τὰς της γῆς . peregrinationes per remo- 1. M. tas regiones: ut inde accipiantur οιε ν νόμοι, leges
tuta gentium. Fridericus hoc loco, finem earum scientiae acquisitionem ponit. Altera causa est,qubd scholares de diuitibus fiunt pauperes: propter sumptus in prosectionibus: sumptuosiorem-due in locis exteris vivendi rationem: cum praesertim vulgo
Arahi Studiosis soleat, quicquid abradi potest. In patria
etiam bona ipsorum, dum absunt, sepe non crescunt.
Tertia: quoniam ipsi se exinaniunt: id est, humiliter se apud alios demittunt: vigilandoque,& in studiis sudando,
sese emaciant. Quarta: quod inter peregrinandum expertes pericu- Nonenim semper lorum non sunt: & interdum in spoliatores, aut etiam intemfectores, incidunt. bu , credi eulos
Postrema causa est: quod ibi etiam, ubi discendi gratia Mi -
commoranturi nonnunquam tuti non sunt: idque trium rerum respectu: videlicet, quod patiuntur & corporales iniurias, &s ei vilissimis hominibus,&sine causa. Quae reEgrauiter inenda , misericordi Auetusto videntur. Tanto enim est grauior iniuria sinquitBaldus) quanto minor iniu- γriatur maiori: &grauius punienda, & non dissimulanda. Ita que Imperatoris profecto indigent protectione: ac dilectionem quandam specialem illius promerentur, ac laudem: illiduntaxat, qui bona ficiunt. Nam si quis Scholasticorum se male gerat, nec correctionem admittat: eum Imperator nec laudauit, nec misericordia&defensione sua dignum iudic bit: ut quiuis facilE intelligit. Haec, de causis: quare concessa sint haec priuilegia Studiosis de Prosessoribus. Mundum enim scientia illuminanti subditorum obedientiam erga Rectores Reipub. efficiundi .&vicissim relationem stratiae, protectionemque, ab his requirunt. inibus consonant haec etiam: quae in priuilegiis
43쪽
- r ORATIO DE FRID. BARBA Ros s A. I
Fons vitae prinelpis Fontem vitae, Academiam suam nominat: ex quo,nun
Lbςxh-x i, quam arido futuro, a Studiosis, ex omnibus partibus orbis venturis, hauriri possit salutaris, &consolationis plena, s pientia. Sicut scilicet timor Domini, & eruditio possidentis,
prouerb. r Ec is. apud Solomonem apppellatur fons vitae. sinquit strae. i. deat. Qin Shacides) μὲν ἰψίζοις. Fons sapientiae, verbum Dei tib um sev 2 in excelsis. rνλις νοσου , ως πληθυνθοσετιυ: Q η βουλὴ scripsit. αίου, - πηγη αγνὸμης: scientia sapientis,ceu inundatio abun- xpoe. at. dabit:&consilium eius velut fons sacer vitae. In Apocal. D minus, Ε γω, δε ιλ ι, inquit, της πηγης του
... της μης δε ροάν: Ego sitienti dabo ex fonte aquae vitae gratis. Exuberat fons Gymnasii Tybingensis, rivis sapientiae diuinae de humanae: qui in multas & longinquas regiones profluunt. In quem autem D. Eberhardus usum hauriendam sta tuit, illam lautarem &consolatoriam sapientiam λ Ad extinguendum perniciosum ignem humanae rationis,& caecitatis. Ad omnes nimirum superstitiones, sectas, & cultus diuino Verbo destitutos, aut aduersantes, abolendos & eradican- Deuti ra. dos. Nemo faciat illud, quod sibi rectum videtur. Frustra Naub. s. colitur Deus doctrinis& mandatis hominum. Ad hunci Tni. s s. mi oo. tur sontem vitae, qui sititis, adeste: absque argento & precio
i Auctoritas Venio nunc ad quintum&postremum huius constit huius Authentisae. tionis, vel legis: ouod est, ut breuiter videamus: quantae auctoritatis ea Di.Eu equidem maximaeauctoritatis.Non enim temere ex ore Imperatoris excidit: sed deliberatum de ipsa maturo consilio ruit: in consessu nempe reuerendissim vrum . illustrissimorum, & amplissimorum virorum, Laicorum & Clericorum: videlicet Episcoporum, Abbatum, Du- citi Iudicum omnium,&aliorum Procerum: adhibita diu
44쪽
O R A Troxox pR ID. BARBAROss ligetiti&prudenti examinatione. Deinde, a potentissimo &sapientissimo Imperatore proposita, approbat in aeternum valere iussa & sancita. Ideo, inter Imperiales constitutiones, in CODICE IusTINIANI, sub titulo, NE FILI vs propatre,&c. inseri mandata: idque propter hanc causam: quod, sicuti filius non sit conueniendus pro patrer nec alius, pro alio: ita nec Scholaris, pro alio: quemadmodum antea dictum est. Igitur sollicite, prudenter, clementer, & constanter, concepta, perscripta, roborata, & edita, haec est constitutio. Cui omnia haec sut& liberalibus artibus, utilibusque disciplinis magnam asserunt dignitatem & commendationem.
Conuenienter huic concludendi modo,noster quoque Eberhardus, sua Tybingensis Universitatis Studiosis priuilegia concessa concludit, his verbis. Parum, gehitim mirems,
Diximus iam, quantum satis nobis est,de maximi Imp. Friderici constitutione & priuilegiis. Si quid amplius requiritur: ab ipsis retatur iustitiae Sacerdotibus. Iam cum Augusti Romani, declari Principes, tanta clementia, charitate, indulgentia, Studiosos& studia prosec uti sint: cum ita honeste de artib.&disciplinis senserint quemadmodum ex hisce priuilegiis luce meridiana clarius est) age.
nunc ad tertium dcvltimum caput eorum, quae dicenda initio proposueramus, transitum faciamus : ut, quid Scholares vicissim facere, & quomodo se gerere, debeant, aliquatenus demonstremus.
45쪽
RATIO ne i ID. BAR3AR Oss A. rogatum opere volo: ut, quam huc usque patientiam audiendi praestitim: hanc etiam deinceps,dum adolescentibus quidam utiliter commemorem , ac deinde reliquam orationem, absoluam, praestare digneris. Praecepit subiectis hactenus Fridericus: quomodo erga Studiosos , candide S benevole , non maligne & inique, affectos esse oporteat. Multi enim de Studiis male sentiunt:& id Friderici quoque temporibus factum ede, intelligimus. Acciuitates hodie contra Universitates insurgere Rebutius ait, quas apud se habeant: nec cognoscere,quid honoris bo niue sibi per eas accedat. Quarum ciuitatum naturam, natis viperae similem esse: quae partu natorum, corrosis ascetulateribus, euisceretur. Post beneficia igitur, quae Scholaribus a Friderico data sunt, subiiciantur nunc etiam aliqua Studi
, sis praecepta, rectE vivendi atque discendi, & a contrariis abstinendi. ut Praecepta P R I M v M ergo praeceptum esto: ut pios se praebeant
quendorum, aduersus Deum: qui eos ad studia scientiae sapientiaeque, per xi parentes aut patronos deduxit: ut grati sint erga Imperato-- res&Primates: qui eximias Scholas constituerunt, priuilegiisque maxime utilibus dotauerunt: ut reuerentes sint parentum, praeceptorum, & Doctorum suorum: quibus nulla par gratia referri potest. Α'υlοῖι ήδεις, τὴν ut
Philosophus loquitur. Praeceptor semper debet praecedere ut in sexto Stumosis necessario Rebusti est) quosvis Scholares :&Discipuli, insani sunt,& infames: qui Doctorum suorum vitam reprehendu nt, vel accusanti . H-ς SscvNDv M praeceptum. Honestatis, viritatis, castitatis, modestiae, humilitatis, amantes&tenaces sento. Ho- ei ς- G nesti enim tantam esse pulchritudinem Cicero ex Platone .dicit: ut, si oculis cerneretur, mirabiles amores excitaret sa
pientiae. Δεινους αν-: a τι τοιοῦτον Mιυτῆς ἔναργυ
' es λιν εἰς μιν iis. Veritatis via, simplex est: mendacium , si tueri se velit , mutua diuerticula habet. Γ-λῆ μὲν, viait so. Min ,-αλαθι - η- inquit Theodoretus πολυσχιδεσ
46쪽
ORATIO DE rQD. BARE A Xoss Asmon ambulat fidenter. Qui autem deprauat vias suas, deis prehenditur. Castitas, Angelicat quid pulchritudinis liabet
tin Iosepho Iacobide) eamque etiam Timotheo suo prae- Genes. 3s. ante
cipit Apostolus: Σεαυτὸν, τηρει. Modestia ita decorat Oadolescentem : ut primam huius aetatis commendationem proficisci Tullius dicat a modestia: tum pietate in parentes, ossic. a. tum in suos beneuolentia. Humilitatem denique indui&innodari , εγκομβωσαισδαυ , S. Petrus iubet: quod humilibus i. rex. s.
Deus gratiam det, superbis autem resistat. TERTIvΜ praeceptum. Diligenter quisque audito lectiones sibi assignatas: nec, quoad fieri potest, vel unam Lectionum austu negligito. Cohaerent enim inter selectiones singulae, quemadmodum ansulae in catena. Quare, qui lectionem negligit, catenam soluit: ut ea non amplius antulis cohaereat suis. Iccirco auditio lectionum continuetur: sed & eaedem accuratὰ irepetantur. Qv A R et v M. Disputationum & declamationum exer- Disoutariones de
citia usurpantor. Vt enim frictiones, calore excitando , caris nemcorporis adaugent vi τρσαρ) ita & istas exem Aristot. 1ν. citationes scholasticae, eruditioni animi adaugendae condu- . cunt. Summa, in Schola domique, diuinarum humanarumque rerum notitiae coparandae assidue studeton Meas etiam idoneo, usitato, dilucido genere orationis, alios proserre Iconsuescitor. N T V M. Semper occasionem recte se gerendi, dum ocς sionis retenti
ea capillis teneri potest , studiosus adolescens retinero, ut finem propositum assequatur. Nam ubi illa, calua fuerit facta, id est, non amplius apprehendi potuerit: frustra postmodum
requiretur. Occasiones autem sunt: habere bonum ingenium, aetatem vividam, Parentes aut Maecenates liberales, praeceptores egregios, susscientem victus cultusque corporis prouisionem. Moci casemper cogitet adolescens, cur
sit hic. Sic potest aliquis, etiamn durioris ingenii fuerit,assiduitate Hidendi, ad aequare sese ingenioso: qui fiducia doni sui negligentior sit.: quomodo aliis etiam in rebus industria secoraeam praecurrit. Proinde sapiens ille Homeri Nestor, uia1 iti
47쪽
6 o RATIO DE FRI DO BA, ARossa. filio Antilocho: qui deterioribus etiam equis, cursu cum ii bentibus generolbsequos certaturus erat, praecipit:. ιυει τέρψ ορ-ν, ab τὸν προῦχονΤοι δοκέυειν : semper oculos roserre ad metam et sollicite obseruare praecurrentem, ut eumor.&dierum ti assequi enitatur. Et prudenter. Talis enim Zῆλω, vel aemulatio , ab Hesiodo laudatur. Itaque filium senex ille iubet, ἔγγύθεν currere: id est, proxima via: videlicet ἐώ - ειώ, rocta linea, utpote breuissima, metam versius: non declinando ad exteriores& longiores lineas, vel ad ambages. Videlicet εργον, opus propositum, maxime tractandum est non au-- tem τοι πάρεργα, quae extra propositum sunt: nisi modice, ruatenus ad yuςs reparandas ruiunt. Regat Studiosus pruenter equos suos: id est, reprimat το , impetu ad iram: ut non prouocet vinitores apud nos Tybingae ad pugnam: contineat την , cupiditatem & lasciuiam : nec pro Mathematico corpore, sibi physicum corpus ante tempus ,- - comparet. Haec locus de Nestore, quem non ita pridem in -- Homero explicabamus, me hic dicere admonuit. Nimirum, a senibus&patribus, qualis erat Nestor, discitur prudenti .
, studiose audiendi. Huc illud quoque ciuidem Vatis
do vento velum expandit Vlyses: id est, avide occasionem arripuit. Cum ventus pone aspirat naui: nauigandum ce Haec, & his assinia, praecepta, frequenter iuuentutia nobis dantur. Non autem habet quicquam tale in sua constitutione Imp. Fridericus. Quam ob causam 3 De illis enim agit ibi Scholaribus: qui iam,vt adultiores, ipsi se regere pos sunt: di bona facientes, ipsius laudem&protectionem in rentur.Ηoru securitati,quoniam saepe longe peregrinantur,&Variis periculis obnoxij sunt, paternoquodam sectu, illa si costitutione succurrit, vel potius praecurrit. Praeceptave ro morum & studiorum, adolescentibus danda,prudentiae &fides Praecepxorum committit. Ipse extrinsecus illud suum munus agit: sed Praeceptores vult suum intrinsecus agere.
48쪽
Qui iam ex adolescentibus prudens esse volet: magna eum cura & diligentia vitabit illa omnia, quae his praeceptis
aduersantur. Non enim eo tempore, quo sacrae conciones habentur, se subducet: nec in coemeterio ambulans garriet. Non intemdiu ignauus dormiet,scholasciue negliget: noctu vero ebrius per plateas vagabitur, furiose vociferans, insontesque lapi des gladio caedens. Tales non bona faciunt: nec laudem &amorem Augusti: promerentur. Domi potius manebiti s brietate gaudebit: & honesto suauique musicae cantu, Deum&homines , ac seipsum, oblectabiti Non ergo noctu discursabit mille & temere: nec periculo vitam suam non ob amo. rem scientiae honesto, sed propter petulantiam turpi) exponet. Non ab aliquo vilissimo homine haud in peregrinati ne,sed in ciuitate eo orali laesione afficietur. Cogitabit potius, nocturnas istas vagationes,& diurnam somnolentiam:
tum superbiam, contumaciam, temulentiam, profusionem paternorum bonorum, esse contra Deum & homines: contraque dignitatem studioru & Studiosorum. Studiosi enim, comparatione vulgi, equidem non vulgares, sed nobiles homines, sunt. Non igitur ipsi se in lutum vitiorum di flagitiorum, instar lutulentorum suum, abiicere debent. Noctu domi mansionis, quemadmodum silentii, tutu praemium est. Legantur tunc S. literae: musica tunc &quae voce humana, &quae instrumentis, exercetur) utile crepitaculum est: seu st=. αγ- so Philosephi Archytae verbo utar) laudanda: ne quis interim ad excursiones, & in vitia, ac pericula, det aratur. Inspicere quoque, & considerare, tabulas Geographicas atque Chorographicas, & Chronologiam alicuius exquisiti Scriptotis legere, memoriaeque haec infigere, ad husorias sacras & profanas prodest. Ludus denique acierum si quis interdum ludere velit) ingeniaacuens ratiocinando,& futura praeuidendo, honesta exercitatio est: potius, quam aleae lusus, quem caro fiagi iubet. Non etiam Studiosus adolescens, qui superiora illa prin
cepta cogitabit, se blanditiis amatoriis, coniugioque intem G pestiuo, ρ Praecepta
sugiendorum. vereare alia Luna.& dormireat sole,
tatibus eommorari non debent, sed in careeribus:& d mus propriet eorum, sunt carceres: ne alios, qui boni sunt. inficiant.
49쪽
Horatvixit stum. Moschus, ante Chiistum Ioo.
8 ORATIO DE TRID. BARZARoss A. restiuo, implicari sinet. Scit enim, non esse hanc causam: cura suis reuerendis parentibus, benevoliscos natis, fidelibus curatoribus, liberalibus patronis, huc misius siit: sed ideo, ut pietatem, honestatem, eruditionem, tanquam bonas & utiles merces , aliquando secum in patriam adferat. Quarum rerum causa, omnia facere debet, ne in vitia incidat. Nam sio iniectat. 000 Vt Vcnusinus Poeta inquit)' Pses ante diem librum ci Iumine: Si non Intendes animumstudiis, o rebus honestur Inuidia vel amore vigil torquebere. lDeclinandum igitur ab hoc phlegmatico genere, blan disque Sirenibus est: sicut etiam Siculus Vates Moschus inquit:
cula decli a. Sub labris, terra venena. Sic multa & magna mala declinabuntur.
Quod si quis quod tamen rarius fit) in hoc genere
apud nos peccat: parentesque suos, quos non anteaconsuluit, contristat: nobis valde ingratum est. Et enim, ut Schola sic infametur ad exteros: quo minus libenter aliqui postea filios suos huc mittant. At nouit Deus, Doctores & Magmstros, id est, Senatum Academiae amplissimum, prudentiniamum, in iuuentute regenda diligentisiimu&fidelissimum, huiusmodi peccata vehementer improbare: identidem prohibere : ac pro virili parte sua contra ire. Non etiam permi tit, ut in victu & vestitu non necessarii sumptus fiant. Sed quae tanta sv udentia sit,tanta circumspectio,in ullo Imperio: quae omnes peccandi aditus, obstructos seruare possit λ Proinde nec oppidanorum est, filias suas perearinis Scholaribus, inconsultis inuitisque ipsorum Parentibus, coniungere: aut sumptibus in uitilibus ansam dare. Nec latet oppidanum Ma gistratum, talia prohibenda esse. Fit ossicium, quando quisque cogitat: quod sibi non fieri vellet, nec alteri fieri debere. Nec summa tamen diligentia & vigilantia, omniainconu
nientia cauere potest inisque adolescens, ipse sibi diliget
50쪽
ORATIO DE FRID. B A R I A Mo s s A. Praeter haec, ouae hactenus bonis adolescentibus cauen.
da diximus, etiam hoc vitandum erit, quod dicam. Si perspicue animi sensa sunt explicanda sicuti sane faciendum esse, supra monuimus: omnesque sano iudicio praediti Rhetores praecipiunt vitabunt etiam affectatum illum loquendi dc Contra assectatio scribendi modum Studiosi: quem non pauci hodie nescio, quo illaudato rancidae vetustatis studio, vel κακοζη in consectantur: genus scilicet quoddam orationis, Saturni potius Saturnus, vel Faba-
temporibus conueniens: quam culto & dilucido Ciceroni , et . z- ό ό λό'di eum imitari studentium, seculo. Quod genus, saepenume- i,h: ἱ&'senili ro ea obscuritate praeditum est: ut δε eius vocabula intelligenda, non raro Lexica diu & laboriose consulenda sint: sed nec ipsa semper dissoluere intricatos nodos possint. Vtin- terim periphrases ridiculas taceam.Vt,si dicatur: Dedisti no bis heri planὰ vespernam pontificalem : ita ut ningulus nostrum redhostire possit: hoc est, ita lautam coenam , ut nemo possit gratiam referre. Ferreum rerum sectivum instrumen tum, pondere suo in subiectum pedum nostrorum delatum est: pro eo, quod est, culter in terram decidit. Nonnunquam compositio decurtata est, verbis suppressis: ut, Tu, quid - Grammatica ' Quid tu discens Aut pungens & mordax est,seut seruulorum in comoediis: dictis concisis inuicem pun- Terent I. Eim. r.
lumi Quae mepQuae non λ Sine modo. Et illud: Gymnasium Plaut. in Asnar.
fiagri, salveto. Relpondet alter: Quid es,, custos carceris λTales profecto locutiones & scriptiones, in soluta & ante Christum isi. cultiore oratione laudanda: non sunt. .amobrem λ Coin- plures causis cursim recitabo. Copiose explicet aliquis eloquentiorum et qui ex profesta hanc materiam exagitare velit. Haec, μειρα - δὴ sunt, iuuenilia & inepta : sicut etiam
Hyperbolae, adoliscentum & iratorum .magis sunt: quam Aristol. 3. aetate prouectortim & prudentium hominum. M Haec, sunt, Empiricoria circumforaneorum ,& meridicoru nequam. Cuius generis est hoc: