장음표시 사용
171쪽
bilibuq podionalitDr viso et deprehenso, ante omnia per ministerialem et duos nobiles r Atitutionem Ooloni sui Aio deprehensi et visi a receptatore, sive ille git nobilis sive capit ouη vel tenuiarius noster, requirore debet. Quem ad Oiusmodi requisitionem receptator restituere vol saltem, ut recipiatur, perminum3 tenetur. Quam restitutionem nut pol missicin tua otiram ministeriali et duobuΑ nobilibus pro- testetur, ut Ri postea pro eo ipso fugitivo i lonia nil iuη terrestre citaretur, per eiusmodi protestationem poenam in si ascriptam ovadere pumet. C. 556. Si nutem receptator Oulonum fugitivum ex certig causis restituere nollet vel non posset, dilatiouem ad proxima iudicia terrestria aut librorum positionem proximam gibi recipere debet. ut illio gine aliqua citatione vigore dilationiμ huiusmodi caligas. propter quas oulonum nun restituit, allegare P088ut. . Quae causae tunc allegatae, si erunt rationabiles, utpote una ex tribuκ Rupra descriptis, roceptator obtinebit oulonum. Alioquin ex iudieii deercto eum domino
C. MI. Si vero ad postulationem et requisitionem domini receptator volonum fugitivum non restituerit vel ad iudicium terrestre dilationem sibi non ceperit. poenam quatiuorderim marcarum dominu sui vendam eo ipso incurret Et nihilominuμ ad iudicivin terrestre vel librorum positionem. quod priu8 fuerit legitime citatus, in primo terminii tamquam peremptorio Polonum cum uxore otrubus eius omnibus ac poena praefata dominia restituere tenebitur. C. 552. Quae autem de fugitivis colonis supra constituta gunt, etiam de violenter receptis intelligi volumus, quos pari modo repetendos esκe declaramuη,
ili f. n. a. 1496. an. 24: Uinetli an quot annuatim do villa mittendi. VI.. 267.
C. 553. Providentes nimiae licentiae adolescentum plebeorum et desertationi bonorum hereditariorum regni nostri, quandoquidem adolescentibus plebeis a parentibus suis de villis migrantibus prupter laboraturum penuriam in agris locandorum villae desertantur. et Moli stentes sui, colore studiorum vel artifieiorum discendorum a patribus discedonius. ad stipendia ct 8ocietates pravaa se conse-IIMe duo simul iuncta sie illuηtrata gunt. C. Itom providunt s. sol. XCIX. C. tinni moderationsm. g. s. sol. XX. in novi A, ut C. itum quod Emothonum filii. sol. cxl. primo contrarium, etc. Itom innitondo. sol. VIII. primo simit ,
172쪽
- 139 runt, ibique furantur. praedantur et in bonis moribus depravantur, idon MatuimuA: quod unuη duntaxat filiuκ a patre de villis recedere poκηit 8ervitia . praeger tim vero ad Atudia vel litterarum vel artis itorum, reliqui autem filii maneant in hereditatibuκ et villis cum patrihuκ suiμ. Filius autem, qui modo prRemi88D rece88uruη est, licentiae et ii timoniales litteras a domino suo accipere debet, rumquibu8 tamquam emancipatus et liber ad studia. servitia vel artificia discedet C. 55 . De filiabus autem colonorum, ut matrimonia ubique libera 8int. taliter duximus statuendum: quod si non possessionatuκ duxerit in matrimonium filiam alicuiu8 Poloni po si inati, eo casu maritus apud uxorem in Pi 88o88ione morari debeti Et similiter impossessionatae filiau apud maritoΑ pnMeηκionMD8 morentur. Quod etiam de vidui' aequo obηervari conne illi'. C. 555. Qua8 quidem puellas et viduas in matrimonium undecunque Pontulati domini de villi μ et hereditatibus suis absque omni depactatione et impedimento libero dimittant. 8ul, ptiena trium mari arum parti et totidem iudicio almpliciinda. C. 556. Quod ad bona nostra regalia ut subditorum nostrorum spiritualium et Raecularium nulliμ exceptis extendimus, ita quod Oapitanei et tenuiarii in bonis nostris regiiη litteras licentiae et teAtimonialea dent reo dentibus.
C. μγ. Quod si unitius fuerit filiuη apud patrem, ille secum in hereditate
maneat et in domo paterna laboret vel in eadem villa. quam paronteri incolunt domicilium. 8ervitium Rut violum nequirat. C. MN. Quod Ri aliquiη adolescens contra tenorem huiuμ statuti ot praeter domini Rui congensum in civitatibus, oppidis aut alibi repertus fuerit. domino guo absque inriη ηtrepitu gub poena quattuordecim marearum restituatur. Et nihilo
173쪽
c. Statuimus et ordinamus sol. XXII in et A. a. 1520. art. 7: Da laboribus emoth nnui . eius simile abr agatum esti num. via 394.
C. 5GO . Commoditatibus subditurum nostrorum consulento, de omnium Renatorum et procerum MintuR utri usque regni no8tri unanimi ronsilio et consensu ηtatuimus et decernimus perpetuo observandum: quod omnes et singuli coloni omnium et gingularum villarum. tum nostrarum quam subditorum nostrorum. Puiuscunque κtaturi exiMentium, qui pinuA diem in septimana non laboraverunt, nο-liis ot dominis ipsorum de quolibet laneo unum diem κeptimanatim laborent et ad laborandum sint astricti. C. ΔGI Exceptis tamen villis nostris desuper privilegiatis, quae ducerent privilegi a spe tali et expresηο quod loco laborum censum pecuniarium auxerint; tales enim privilegiis suis gaudere debent. Exsteptis Etiam aliis colonis, qui censu Pecuniario aut frumentario seu qua unque alia oontributione vel datia dominis suis labores iam autea compensarunt. Quod tamen in arbitrio dominorum suorum remanem debet. C. 562. Et hoc etiam ηpecialiter proviso, quod haec Ponstitutio nou Extendat se contra illos colonus, qui plureκ dies in septimana ni his et dominis Ruis laborare consueverunt. Nani hoc Atatutum pro illis tantum conditum est. qui minus quam diem in septimanu uobis et duminis eorum laborare soliti erantiaon ameri . Inertian Petreo liso. In Invitaria 1Μ ρον roran Crnro 1ne. HrκPM. et mea istoreκ fite cisI Petreo 1ne.
P. Consulontes. Conventus Cinenvionsis l. 532. lite Qxtonsum est in larma, ute. Item ne rustiei. sol. cXIL ot C. Quamquam plurns. sol. CIV. eius similia
C. . ,sa. ConAulenteκ oommoditati mi minuuis domesticae regni nostri. quae plerumque sugitivorum colonorum vel filiorum eorum malitia ita defraudatur, ut multi subditorum nostrorum ex dola tu laborantium ot servitorum in laboribusne 'essariis negliguntur. statuimus et decernimus: ut quicunque olonus. hortulanus seu quivis alius subditus vel filii eorum invit0 ut insolo domino suo in alie-uas provincinη fugientos se transferant, per rapitaneos et Porum vice Prentes denique per officiales Divitatum ot oppidorum, ad quae devenerint apiantur et apti operibus Aervilibus adhibeantur tam diu, donoo dominus dolenti vel dolenturum illi μ inventos repetierit, repetente enim domino subditum ut ducente illum GP filium. Pupitanei et, eorum viresgerentes vel civitatum et oppidorum timoiales illum extrudere debebunt irreousu. receptis prius reb oo qui subditum suum repetit duodecim grumis. quos illi pro opera et diligentia in detinendo subdito adhibita solvendita fore illa 'ornimuS.
174쪽
C. In lege imperiali. sol. xcvu. sie illu- in 142I: De gorvis sut aneillis illiboris iratum egi. evadentihus aut sugientibus. VL. 81.
C. - 4. In lege imperiali euntinetur. quod servi illiberi et an 'illae de manibus et puteMato dominorum suorum liberari non possunt, ni Ri per eos manumtysi et libertate donati fuerint. Sed quia frequenter talos illi heri dominorum manufl et potestatem subterfugi tutes et evadere volenteη apud alios nobiles et vicinos latitant et obwrvantur et hue modo it minus Ru ,Α evadentes ad propria reverti consueverunt, propter quorum fugam domini, nosi hereditatem perderent, non modicii damian percipiunt, quandoquidem dominus servos illiberos ubi vult locare potest, acquirendo hereditatem novam per ipsus erigendam, unde si apud uliquem Rubditorum nostrorum tales servi vel ancillae de oetero latitabunt aut thfiervabuntur. receptator debet ei A retinere et in curia proximiori domini regis prototari, quod tales servos vel ancillus retinet et servat. Quod si receptator id facere noluerit vel neglexerit. et dominuA servorum et ancillarum contra ipκum per testes id legitime probaverit, κcrvum illiberum vel ancillam, cuius fuerat,
Ex duobus simul iunctis hue unum condi.
C. Quoniam propter latens. sol. X IX. c. Rustiet vagi. sol. XXVII l. in novis. R I. A. n. l4lin. nrt. 15: De lateis diutim,
C. ἄσ5. Quoniam propter laicos propria domicilia non habente8. qui septimanatim servire consueverunt, fit des tus servitorum in villis ot praediis nostris et Rubditorum nostrorum tam spiritualium qualia μne 'ularium . qui in civitatibuκ et oppidis piissim si ventur absque ullo respectu vel conAideratione, quibus laboribus vel ossidiis victuin quaerant, qui ex civitatibus et oppidis certis temporibus pracdatum et certis temporibus Rervitum exeunt et in villis me8sis tempore pri laboribus ingentia salaria exigere consueverunt, quapropter statuimus: ut eius-
175쪽
- 142 modi latet in stivitatibus et oppidis ad labori κcptimanaleg aliter non su8 ipiantur, nigi prius per conκulim Divitatum et oppidorum ad metricam κpecialem inscribantur, et ut ab aliiκ laici κ non laborantibuΑ internosci poMint, gignis sperialibus consignentur. Ad quam tamen metri ram nemo inscribi debet, nisi qui litteras lirentino et testimoniales a dominia suci, quod liber sit, habuerit et
C. 56s. Qui nutoni inscripti et si uti non fuerint . vel litterag testimoniales aut licentiae a dominis suiκ non habuerint . in civitatibus et oppidiη non so-veantur. Red tamquam vagi et Ruspecti Ri ad diem tertium MorvitiiΑ annalibus vel Artificiis se non appliouerint. per officium civilo rapiantur. vinctique compedibus ad iaciendos aggereκ vel D as civitatum vel Eristrorum et alii A labore' Rerviles adhiboantur. C. . in 7. Omotum nutem civile, 8i in praemissis negligenη vel remissum fuerit, poena quattuorderim marcarum puniatur capitaneo loci pro dimidia et domino latet pro alia dimidia applieanda. Quod si dominuη dimidium poenae suae exigere non curaverit, ut quia sorte de homine Ruo ignorabat. tuno integra poe
tibus, ipκi quoque eoAdem fur . maleficiis et hi Ates in8equi nullent, propter qui non vulgare dabatur patrocinium maliΑ hominibus manus evadendi illorum, per tu νη commodo poterant retineri, quapropter 8intuimus: ut quicunque servorum vel familiarium, iubentibuR dominiκ suiμ, furoκ Pt mi leta inrefl quDREnnque Ruthoκωκ insequi et apprehendero noluerint vel recusaverint, perpetuo Aint insanae8. Qui autem sures, litistori ot malus os insequentibuκ et e M apprehendenti hiis infamiam tibi Perinti eandom insumitio poenam ipMi ηtili incidant ipso fauto. C. 569. Servitor 'κ tamen et iam uti furem, maleficum et hoAtein nomprehensum ad munus ExecutoriΑ iustitiuo gitu carnificis triuioru nun tenentur, ged ad munus domini Aui vel cimoli Pi trenκiη. aevi in dein et ae Minis natan Pae inaram e risaeo Iine Ita ε aeronis lorie
Ex duobus hoe unum eonditum Zst. C. uuieunque serviesntium. sol. CXVi C. Tum in illa. sol. I l. iv novist.
176쪽
143 C. 5TO. Quicunque gervientium aut famulantium post publicationem prima rum restium ad expeditionem bellicam et Hub ipsa expeditione bellica vel alia necessitate iusta et legitima licentiam a servitio apud dominum suum petierit vel ab eo temere discesserit, perpetuo sit infami κ. Poterit tamen nitis primarum restium publicationem vel aliam neo sitatem domini Mui sex septimanis lieentiam n servitio apud dominum Ruum postulare, quam ei dominus de iure denegare non pol t. C. Δγε. Si tamen Aervuη nobilis est et ratione honorum suorum terrestrium ad expeditionem bellictim obligatur. etiam post primarum restium publinationem licentiam a servitio petere et u domino lihero discedere putest. C. 572. Sed servi plebei et ignobiles volumi ut annuati in ex it in v nto pretio dominiκ suiκ servianti Quod Ri ante annum Aque lictentia domini temere discesserint, pretium eonventum tutius anni perdant ip8o faeto. Si autem absque legitima causa domini ante annum completum abeundi Piκ licentiam ouncesserint, conventum pretium totius anni uiκ ex int gro M alvom desbont. IRI Mari Maharan Pr aura H E. Petrro lur.
C. 5γa. Ad continenda surta et vagos hominos coercendos capitanei in O-rum diligenter curabunt, homines otiosos et vagabundus nulliμque servitiiR Rutariis iis addicti η in suis diapitiinuatibus perquirere et cohibero. Nobiles veru in bonis Ruis talea per capitaneos o errori permittant; alioquin ritati. illus coram capitaneoA 8tatuere teneantur.
c. Itom oum vid rentur. sol. CIII. sic illu- I. n. a. 1496. an. 25: Do inicis seu mendicia stratum est. visendieatum suntihua. VI.. 2GI.
C. ET . Cum in hoc inciso rogito nostro laici et sesiuinae mendicantes in tanta multitudine osae conspiciuntur, ut iudicio eorum, qui multas parteη orbis per-rarunt, dari non posηit regnum. quod tantam mendicorum frequentiam in
177쪽
- 144 ne contineret, inter quoη plures laicos et seminan bonarum virium eMe constat, po88eque commode manuum labore victum quaerere, dummodo illog lex super hoc stringeret non volunt , propter quam voluntatem vel poti uri desidiam, quamprimum in eis barbao a mento dependent et cani apparent capilli, relictiη domiciliis suiκ in eleemosinarum suffragiis au impetrutionibuκ mmiduum vitae ponunt. nonnunquam scandala romittentur, nonnunquam Vero, ubi precie non po88unt, dulis impetrare et obtinere non verentur, inhaerenteΑ igitur veMigiis optimarum. legum municipalium in plerisque christianis regnis teneri golitarum. κtatuimuκ: ut in civitatibus, oppidis et villis regni nostri non plureη mendici habeantur, quam quod communitatὐκ et domini locorum decreverint habendos. Quibus in locig, utpote in civitatibus et oppidis consulaturi pro tempore exiηwnη, iii villiη vero Plebaui, sub quorum parochiis villae conΑistunt, et lociorum domini mendicis signa imponant ad designandum numerum eorum. quos in inoi A praedioliκ duxerint
C. 575. Qui vero absque gignis reperientur, ad servitia et labor g capien-dοκ Esse de 'ornimuη vel in manus capitan rum nostrorum tradendus, quos Buzoessive ab eig ad labures PaAtrorum nostrorum rumiΑ et Tartariη oonfinium recepturi sumus.
C. 57σ. Ι'oterint tamen domini locorutv emeritig ad nulla servitia, labores et officia valentibuκ guus ad peregrinandum testimoniales litteraη concedere, gubquarum immunitate, etiam signa non habenteR. ad petendus eleemosin ubique
admitti debenti C. Δγγ Si autoni officium civile in praemiMis negligens vel remissum fuerit, poena quattuordecim mari arum puniatur. per cupitane νη exigenda et liR Onoηtro applicunda.
ΔγA. Cum venatores pauperibuκ hominibus conculcando frugeη ct ην teκ non modica dii una inferre consueverunt. Mntuimus: quod a sesto innoti Adal-herti in Maio usque ad collectionem Dinnitim frugum hiemalium et Arestivalium de Oampiκ in bonis ot hereditatibus alleuiμ venio venari praesumnt. Alioquin venator damnuui pa88ο tmη marcas pro poena et iudicio totidem no vni areiu dA
178쪽
145 mni partiκ eorporali iuriimento exiκlimundam solvere tenebitur, dummodo ipsum damnum coram ministeriali et nobilibus antea legitime suerit protestatum. c. 579. Statuimus insuper: quod in bonis et hereditatibus alienis venari, laque0η et retia tendere. avo onpere, pisces apprehendero nemo audeat absque dominorum voluntate et consensu, pracsqnim vero coloni. qui propter Venationeη, aucupia et piscaturaΗ ordinarios labores negligere oonRueverunt. Alioquin dominus bonorum vel hereditatis caneri, laqueoου, retia et alia instrumenta venatoria in honis suis reperta impune recipere Potest. C. 5MO. Nemo etiam vulpium ratulos ex foveis effodere vel vivos vulpeκ adultos vel iuvenes emere aut vendere et in domibus suis lavere audeat; ubi vero vulpis viva domi nutrita aut pellis iuvenis vulpiη apud illiquem reperta fuerit. talis poenam trium marearum incurrere debet. capitaneis locorum lippi i-
e. Nonnullae displieentiae. sol. XLVII. Aio L . a. a. 142 s. art. 2 9: De cano aut sera illuηtratum est. aliona per aliquem recepta. VL. .81.
C. ΔΝ . Quia plerumque inter nobiles ut Rubditus nostros in venationibuqcontrovemiae exoriuntur, eo quod nonnulli canes ulterius nut serius ligitulas et Vulneratas recipere et praeripere non verentur, quapropter statuimus: ut 8i quis cervum, apruni, onagrum vel utinan serum per canes alicuius ngitatam Rut viilii ratam vel captum vi seu per insidiari anto cano alienos receperit et pro BeusurpaVerit, taliΑ uRurpans pro ferinis vel canibuκ oblatis tres mareas pro poena illi, oviuη serii vel canis fuit, Rulvere tenentur.
e. Quia ploriquo. sol. XXXI. in novis, aie A . a. 1523. art. 8: Ut do toros modicina illu8tratum egi. apotheeas et amniatarias diligenter quotannis rovideant. VL. 402.
C. 562. Quia plerique sunt ari,inatarii, qui non habitis rebus ad medicini ne emariis unam pro alia ponere golent vel ex rebu8 vetustis et evaporatis ipsi
179쪽
- 146 medicinas conficiunt, unde plerique hominus venire solent in magnum vitae discrimen, 8tatuimu8 et decernimus: ut deinceps doctores medicinae in civitatibus ubi degunt, apothecas et aromatarias diligenter singulis annis revideant. eisque
ipgi aromatarii omnia exponere et ostendere leuantur, gub poena privationia apothecae. Doctores vero tales aromatarios, vel contumaceη vel non habentea res neces8arias et valentes, nobiη vel cunηulatui deferro ct manife8tare tenebuntur, sub gratia BOStra. C. ΔΨa. Doctores autem medicinae ad practicandam et exercendam artem medicam in regno et dominiis nustris aliter non admittantur, nisi qui per doctο- res et magistros studii universalis 'ra oviensis per rigidum examen nut respon-8iones confluetas fuerint approbati.
Ex duobus simul iunetis liue unum condi.
c. Statuimus quod si aliquis. sol. XXXV. C. Item quoniam. sol. c. Sed istud illu/tra. tum et locupletatum eRt. M C. n. syntax. art. 133: Do trougia paei'Rnu salvo conductu dandis de regno sugientibus. v L. 48. bi in n. a. 1496. art. 18: Do Ralvo conductu his qui de regno fugiunt dando. vL. 262.
C. 5S . Si quem ουubditorum nostrorum propter insecuritatem vitae vel aliam causam legitimam de regno egredi vel alias nostram, iudicum et officialium nostrorum praeSentiam Vitare nece8Sario contingeret. ne dignitas regia per iniustitiae culpam profanetur, statuimus et deuernimus: ut subditis nostris nobilibus vel plebeis, cuiuscunque status, sexus et conditi0ni8 existentibu8, propter insecuritatem vitae aut aliam legitimam causam extra regnum se conserentibus vel in regno nostram, iudicuui et ossicialium nostrorum praesentiam ex necessitate vitantibus, treugae et salvi conductus per n08 et fili cogores no8tros, qu0tiens illos petierint, dari debent, ut sub libertate et securitate publica iustitiam eonsequi et illam accusati de se unicuique reddere valerent. Q 5β5. Sed si quis coram nobis vel capitaneo loci de aliquo crimine aut maleficio fuerit aecusatus et ad ostendendam innocentiam guam per n08 vel suo-cussoreA uostros aut capitaneum luci admissus non fuerit et ipsum vel ob id
180쪽
- 147 e regno digitedere contingat, ne eiuAmodi digcessus et fuga sibi ad infamiam imputetur, statuimus: quod ipse coram archiepiscopo Gnemensi primate legatoque nato vel epigcopo Cracoviengi, emtellano cocoviensi aut palatino P naniensi protestetur, quod nos, fluccessores no8tri aut capitaneus loci ad ostendendam innocentiam guam ipgum admittere noluimus. Praelati vero archiepiscopus, episcopus, c tellanus, palatinus vel alter illorum ueligas et salvum conductum duorum menΗium eiu8modi profligo dare et ip8um per idem tempus servare poterint, infra quod ipgi apud nos vel gucceκκοπη no8tros, ut ei salvum conductum praestemus ac ad audientiam et iuglitiam ipsum admittamus, gratiam quaerere debenti
C. -σ. Quem salvum condurtum per genatores praedi toR conce8sum eiusdem roboris eme volumus, cuiuη est salvus conductu8 n08ter regius, et illius violatores ciκdem poenis subiacere debent, quibus violatore8 Ralvi conductus nostri regii gubiacere dinoscuntur. Poena autem violationis Deligarum et salvi conductuη Gi eadem cum poena criminis lae8ae maiestatis.
C. μγ. Quod si Renatoro praelati profugo gratiam apud nos obtinere non
valuerint, utpote quia nos vel Aueeessoreη nostri ad ostendendum suam innocentiam eum nihilominus Admittere nollemus, eo rimu ulter ex genatoribus praedictis, qui ei salvum conductum concessit, finitis duobus mensibus ad limites terrae suae profugum in pace conducere tenetur. Qui a tempore liuiusmodi conductus infra annum regno, dominiis et 8ubditis nostris damna inserre non debet, uxore sua per totum annum praedictum in boniκ suis hereditariis nihilominus pacifiea
S. Anno autem et go intra quem continue gratiam nostram nihilominus quaerere debet, si illam invenire, neque audientiam, ut se iuAtificaret, apud noκ obtinere valuerit et aliqua damna regno vel dominiis nostris vel ob id intulerit, propter hoc infamis non reputetur, nec ipsum subditi nostri capere et nobisant capitaneo loci morte puniendum trudere tenebuntur. Pro quo ni R et Ru Ee8SO- res nostri contra nobiles et Rubditos nostros offensa vel indignatione aliqua commoveri non debemus.
C. 5fis. Si vero quis absque caliga legitima de regno profugerit, iurique parere noluerit et deinde damna regno et subditis noviris intulerit, bona ip8iuη mobilia et immobilia praeter dotem et dotalitium uxoris camerae n08trae perpetuo applicentur. Quae bona immobilia aliis nobilibus subditis nostris pro arbitrio nostro distribuemus. Et si per aliquem captus fuerit, vita ipsius in gratia noAtra consistat, uxore in dote et dotalitio suis uilii lominus remanente. Quam dotem et dotalitium etiam vendendi plenam et liberam habeat facultalam. C. MO. Sed quia idcirco iura per ora principum divinitus sunt promulgata, ut iustitia et pax inter subditos conservetur et unus allarius vi et potentia non opprimatur, statuimus: quod si qui κ subditorum nostrorum nobilium cuiu8cunque ηtatus, conditionia et gexus existentium propter insidias, diffidationem vel hostili inium alicuius de vita et membris suis ηecurus non fuerit et a nobis vel capitaneo loci de securitate vitae et membrorum vadit inlarpositione sibi provideri po-