장음표시 사용
181쪽
- 148 stulaverit, nos, ουuoc 'Mores nostri et capitaneus loci secundum conditionem bonorum et personarum de pace ac Securitate Vitae et membrorum vadiu intor partes opportuna, prout nobis meliu8 et utiliuου videbitur, expedire, ustilare ut interponere tenebimur, pani pacem et ipsa vadia observanti in eventum transgremionis applicandit. C. 591. Si vero invicem discuritantes adeo pertinaces fuerint, ut mane et viribus propriis quam iure mediante pro iniuriis suis experiri malueritit et neuter illorum vadii interpositione se tutum et se 'urum effici postulaverit, nos nihilominus et capitanei nostri motu proprio et ex officio nostro, ut pax, securitas et tranquillitas communis conservetur, inter huiust nodi collitigantes pro perfluiturum et bonorum conditione et qualitate vadia interponere tenebimur, in eventum transgressionis illorum per Se vel per submi88aR personas, nobis fiseoque nostro regio pro dimidia et pastum no vadia observanti pro alia dimidia applicanda. C. 592. Quae Vadia transgre88a, Si per noκ interposita sunt ut fisco nostro debentur, iudicio regio; si vero parti, iure terrestri; quae vero per cRpitaneoA interponuntur, Sive nobiη sive parti cemum sunt. iudicio orestrensi exigantur. C. 5sa. Quod si quis dominus servitori, colono vel subdito Ruo plebeo et impos8essii nato Quin nobili putrem et securitatem sacere Volen η, vadium per nos vel capitaneum loci interponi postulaverit, quia propter status et conditionis inaequalitatem inter nobiles et plebeos vadia de iure interponi non Eonsueverunt, Matuimus: ut in tali casu dominus pro Servitore, colono vel gubdit i Huο plebes, ct impo8sessionatis do paeo tenenda et vadio in eventum contra ventionis solvendo
solus fidei ubeat aut fideiussores idoneos statuat, per quam fideiussionem dominuS fidei libens aut fideiussores Mintuens diffidatori servitoris, coloni vel subditi gui
non inaequalis efficietur. Et ita nos et capitaneus loci in eo casu vaditi Opportuna interponere tenebimur. C. 5sa. Si autem presbiter beneficiatus vel non beneficiatiis et oleri uου Ordinatus beneficiatiis a nobili vel plebeia pacem et 8ecuritatem po8tulaverit, n08 et succe88ores nostri ct capitaneus loci inter illos etiam vadia opportuna interponero tenebimur pro conditione bonorum et personarum. C. 595. Vadia autem omnia inter panes per quemcunque et quomodocunque vallata ut interposita ad trium annorum ut trium mensium completorum decursum duntaxat durare debent. Quo termino lapso sint deinceps nullius roboris vel momenti. A exaracter Mex, Ira clom.
C. Conquerantit, . sol. CXVI. sic illustra- n. a. 1505. ari. 10: Do Ralvis ponducti hua portum est. eapitaneos non dandis emollionibu8 terrigena. rum. VL. 301.
C. 596. Quoniam plerique capitanei regni no8tri colonis Henatorum et procerum nostrorum spiritualium et mecularium trougas et salvos conductus dare
182쪽
- 149 consueverant in illorum Impendium et levitatem, quod omnino prohibenteg, κα- tuimus: quod flenatorum, procerum et nobilium n08trorum subditis. civibus, oppidanis, colonis aut Aervis capitanei locorum treligas et salvos conductus non dent,nigi do consensu et petitione expressa dominorum, Red illos in Pasibus occurrEntibus ad iudicia ordinaria et ius commune remittant, ubi cuilibet conquerenti iuris et iustitiae patrocinium opportunum praeΑtari potest. I x Minta nat M PTImraia fit x. De Provii P.
C. Nomo deinceps. sol. XXVII in novis, cx- Ν. a. 1519. ari. I5: L e pixidibus brevibus tensum in forma. non deserendis. VL. 390.
C. 597. Neluo deinceps tempore pacis Reu eques Rivo pedes pixides bre-Ves, quaη ismegnico Vocant, desurre studeati Ab hac tamen constitutione terras Russiae liberaη e88e volumus, quae parata aranu contra insultu8 h0κtium habero semper solent et debent.
Finis Tertii Libri Statutorum Regni.
183쪽
c. Item eum bona. sol. XCIII. extensum in C. a. a. 1454. art. 6. Do non oblinandig tor-λPIDR. ris et eastris principalihus. VL. 248.
C. 59S. Cum bona et p088eMiones mensae no8trae regalis nedum pro porgona nostra ged et pro initione ae conservatione regni totius sint a principio ordinata, pollicemur: quod non ponemus in obligationem pro pecuniis castra et terras principales 3eu capitales, in quibuA capitaneatus consistunt. Et si quis a nobis huiusmodi terras aut castra sic in obligatione receperit, pecunim per eum datas co ipso amittat. A exnnaeae Hex, Petr o IRE.
C. Quoniam do bonis. sol. CXIV. etiam ex- n. a. 1504. art. 7: De modo bonorum rega. tonsum in forma. lium inscribendorum. VL. 298.
C. 59s. Quoniam de bonis mensae regalis status regius specialem habere consueverit provigionem et illis non habitis necessario status maiestatis regiae publicis auxiliis deberet fugientari, tot vero onera in regno contingunt serenda, ut etiam publicis auxiliis impoggibile esset satisfacere et providendo statui regio et necessitatibus Oeeurrentibus, ut igitur succes8ive evinei valeant bona me ste
184쪽
- 151 regiae, 8tatutum et per maieAtatem regiam approbatum est: quod bona regalia dum exementur vel gi quopiam modo devolventur ad regiam maie8tatem, amplius non impignorentur neque donentur per maiestatem regiam, nisi iii generali regni conventione pro reipublicae necemitate genatores regni consentirent i h liganda. donanda vel inscribenda. Propter quod regia maiestas nemini amplius ad gummagpriores in boniη regalibus obligatas adiungui quidquam. Et si inseriptionem fieri contingat. etiam in generali regni conventione senatoribus desuper congentientibu8, nihilominus perpetuo observandum decernimus, quod nemini aliqua bona mensae regalis maiestas regia deberet inscribere vel obligare absque o0nditione extenuationis. Qui vero contra practens Statutum pecuniam Super bona regalia dederit, ille perdet et honorem et pecuniam, quam habet inscriptam. Cnklm ρου-- tex, elae.
g. Unde si quis. sol. VIII. sic illuAtratum C. iv. Syniag. art. l: De reo citato non com- GL parente. vL. 2.
C. GDo. Si quis pro hereditate in pecunia obligata vel ex cau8a rei iudicatae in pecunia possesκa, illam redimere volens, ad iudicium aliquem citaverit, reus in primo termino, quem peremptorium e88o Volumus. comparere et in8criptionum obligationis, decretum vel litteras executoriales iudieii ibidem producero ut in quantum legitime compertae suerint, pecuniam recipere ac de bonis obligatis vel adiudicatis condescendere tenebitur. C. GDI. Si vero reus in eo lem termino non compamerit, iudex actori hereditatem adiudicet, reo nihilominus pecunia in inscriptione vel litteris executorialibus contenta plenarie restituta. Quae pecunia in canuellaria iudicii terrestris
interim reponi et conservari debet. reo suo tempore reclituenda. clem Iti Iclem et ex ε 'onMMet ad n litari Terris Uram.
Ex duobus simul iunctis hoe uiuim condi
c. Finem litibus. sol. XVI. C. Item aliquis. sol. CXXIII. at C. . I. synlag. ari. 31: Do civibus vul mercatoribus aliquid in mutuum dantibus torrigenis. v L. I 6.b Consuetud. ter. Crae. a. 15n5. ari. 33:I e mutuatis peeuntis iuro repetendis. VL. 332.
C. Go2. Finem litibus imponere cupientes, statuimus: quod si mercator pannos vel alias res vendi solitas alicui nobili sub certo tempore Aolvendaη vendiderit et de obligatione, per quam do dubito suo liquido constare posset. legitime non docuerit, fled nihilominus per testo idoneos vel chirographum manus
et sigilli proprii. et qui scribere nesciunt, per chirographum sigilli proprii et duorum testium in eo inscriptorum venditionem in iudicio legitime probaverit.
185쪽
- 152 solutionem rerum venditarum iudicialiter obtinebit. Alioquin reus negans debitum per proprium iuramentum ab impetitione actoris absolvetur. C. Goa. In aliis autem debitis qualitercunque contractis secus observari decemimus, in quibus probatio debiti per inscriptiones et obligationes eorum nobis aut aliquo officio regni nostri legitime saetas vel per fideiussorias cautiones fieri debet. Alioquin reug negans debitum per proprium iuramentum ab impetitione
c. so s. Si quis equum sanum ad certam viam alicui commodaverit et eommodatarius rediens equum claudum commodanti restituerit, statuimus: quod equus apud commodatarium per dua8 κeptimanas quiete et absque labore observetur. Qui si infra praedictum tempus convaluerit, commodanti restituatur. Sin minu8, ad arbitrium limicorum vel iuxta existimationem corporali iuramento commodantis laetam per decretum iudicii commodauit solvi debet. C. GoΔ. Idem de veste vel alia re commodata intelligi volumus, ut ipsa vestis aut res comodata qualiter c8t concessa, taliter restituatur, nec praetcXtu ompensationis commodatum de iure retineri potesti arati IhIae M.
C. Niei laus Mattilao. sol. XXIX. sic illu- C. n. syntag. art. 102: I e sulciussoria eaustratum. tione. UL. 38.
C. GDG. Si quis certum quid in numero, pondere Vel mei Sura cunsistens alicui mutuaverit et de solutione fideiugsuros idoneos acceperit, ct debitor in absentia fideiussoris rem vel pecuniam mutuatam creditori solverit, deinde successu temporis struditor pro uiusni odi debito fidei umorem in iudiolo convenerit, et fideiussor solutionem factam per debitorem principalem allegaverit, statuimus: quod fidei umor ad probandam dubiti solutionem allegatam admitti debet. Quam cum legitime probaverit, a debitu et fideiussione per decretum iudieii absol
C. 697. Fideiussio nutem simpliciter lacta, donec debitum intcgrum solvatur. 'cum esse tu durare, debui, non obstante quod debitur panem debiti solverit vela creditore prorogationem solutionis acceperit aut alia pacta inter oreditorem et debitorem intervenerint, nisi id expresse actum esset, quod creditor fideiussorema nexu fideiussioniκ penitus liberaverit et quietum perpetuo sederiti C. Go,. Quod in omni obligatione, contra 'tu et debito generaliter intelligi volumus, ut debitor alleganη solutionem illam probare teneatur, creditoris contradietione qualibet non olritante.
186쪽
C. Qim Officium scultovorum. sol. XXX. ε'. n. syntag. Rrt. 108: Do scultotia . umpti extensum in forma. ne et venditione. vL. 39.
C. G s. Cum Officium Scultetorum Remper servile existat, et ad nutum dominorum suorum stare et sacere omnia de iuro teneantur, indecens est, ut maiO- res aut potentiores peras nae in gouitutias praeter voluntates dominorum ussumuntur. Ideo de conηensu genatorum et procerum nostrorum statuimus: ut nullus mi-
log aut illustris quicunque emat aut aequirat sibi in utiqua villa scultetistin, praeter illius villae domini heredis et posses8οris voluntatem. Factam autem emptionem contra hoc κtatutum decernimus irritam et inanem. 1aem tu aem.
C. Praeterea glatuimu8. sol. XXXVIII. sie C. I. syntag. an. 140: De fideiussoria eau illustratum psi. . tinno. vL. 51.
C. Gsso. Fideiu8sor equum, bovem vel uliam rem ηunm propriam pro quo fideiussit in iudicio obligare vel novos contractus cum creditore RhSque Voluntate et mandati, debitoris principali A sacere non potest; quod si ieeerit vel obligaverit, ad restaurationem damnorum principulis debitor minime teneatur. C. GII. Si autem debitur, pro quo fideiussum est, fideli sionem negaverit, si debitum fuerit viginti marearum, Aulus fidei uasor, Ri quadraginta marcarum, ipse fideiussor cum alio, in maiori vero pecuniae quantitate, fideiusAOr cum duobus sibi similibus et debitum pro quo fideiussit et fideiussionem suctam propriis corporalibus iuramentiη probabunt et affirmabunt. Gem Iti aem.
c. Quia ex facilitato. sol. XXXVIII. sic C. IV. syntag. ari. 141: De obligationitrus. illustratum est. vL. 52.
C. GIP. Quia ex facilitate obligationis nil magna damna plerumque homines devenire consueverunt, Matuimus: quod si quis fideiussit pro certa pecuniauquantitate alicui creditori, quam pro tempore Rolutionis convento debitor postea non Holvit, statuimus, quod fideiussor non debet propter hoc ad hospitium in obstatum subintrare ac impensim ot damnii facere in dispendium et depauperu-tionem debitoris non solventis. C. GII. Sed si debitum egi parvum, utpote minua deceIn marEurum, tunc: ex rebus mobilibus debitoris certa portio pro mensura debiti nucinritato iudi riget per ministerialem ad instar pignorationum in solutum consignetur. C. GI . Si vero debitum fuerit decem maritarum vel ultra, eo casu in quibuslibet decem marcis detur creditori intromissio in unum maninni agri pοη-
187쪽
- 154 8e8Sit Iintum le quo marca census Ri ni S Ringuli A provenire consuevit. vel in duos manSοη desertos, qui loco unius mansi pomessionati censeri debent. Quod ad molendina. tabernas Vel alias posse88ione8, de quibuη census pecuniarii penduntur, Etiam extendimuA, ut et in eigdem tu singulis decem mareis debiti una marca census uianui in solutum consignetur. C. GI5. Ubi vero debitum bona debitoris excedit, tunc demum ad bona fideiussoriA deveniendum est. servato modo intromissionis et executionis dationis bonorum in Aululum, ut Supra descriptum e8t. C. GIG. Et hoc nisi fideiussor cum debitore principali se in solidum obligaverit et simul cum eo prinoipalem debitorum Re posuerit. tunc enim in electione creditoris est, a cuius honis soluti execntionem inchoare VoleL Alioquin executio in boniΑ fideiussoris prius lacienda non est, niti cxcussis primum facultatibus debituris. In utroque tamen casu fideiussor vocandus erit, ut et ipse principalem dubitorem ad se evincendum et de debito liberandum legitime citare posset. . em In clem IR Misarata MM PMIris an Pot Pro v RP. ET,
Ex illitibus glutilibus hoc unum conditum L c. Hoe statuto. solio XXXuIII. C. Ilom quia iuro divino. sol. XVIII. in
C. σνγ. Quin iure divino et humano permissum egi hominibus disponere de rebus sui8 pro eorum arbitrio et voluntate, ideo statuimus et edicto perpetuo declaramus Observandum: quod di nationes inter vivos fixae, firmae et Atabitus esse ut permaiiere debenti Quae si de rebus mobilibus ad quamcunque summam factae fuerint, absque inscriptionibus et litteris esseetum sortiri debent. dummodo per testes legitime comprobentur, quae si super rebus immobilibus factae fuerint, nisi inseriptionibus legitimis vel litteris autenticis roborentur, offectum sortiri non
C. GIA. Idem de donationibus caum mortis censeri volumus, quae ex quo legatis aequiparantur, morte donatoris demum robur et poteAtatem accipiunti Quorum inseriptiones durare debent usque ad mortem donatoris, nulla temporis prae-8 riptione obstante. C. GIs. Quod de 8ubditis nostris praesertim vero sterilibus hominibus et qui nobiscum vel nostris successoribus viriliter pugnantes fuerint in bello interfecti et coniugibus constante matrimonio, cuiuscunque status, sexus vel conditionis fuerint, volumus intelligi, ut eorum d0nationes tam inter Vivos quam Pau- mortis perpetuam Remper liabeant firmitutem. C. G . Est autem mortiη ansa donatio, quae fit propter Huspit,mem mortis, eum quis ita donat, ut 8i quid humanitus ei contigisset, haberet is qui acceperit. Sin autem supervixisset, qui donaVit reciperet, vel ουi eum donationis poenituisset aut prior decesserit is, cui donatum est.
188쪽
C. G2I. Donatio autem inter vivos egi. quae Sine ullR mianis cogitatione fieri consuevit, quae tunc perficitur, cum donator suam voluntatem scriptis aut sine scriptis, uti praemissum est, manifestaverit, quae etiam ηi res donatae non tradantur, habet plenissimum et persectum robur, ut traditionis necessitas incumbat donatori. quae eXcepta ingratitudiniri cau8n temere revi curi non po8Sunt. CRMim νεaM πem rem tex. In I leuaeo vis et oi ou .
c. Item quoniam in emptionibus. Di. X v. C. .R. a. 1454. ari. 27: In sorti publico non sie illustratum est. sint prohibitiones. VL. 253.
C. G22. Quoniam in emptionibus et venditionibus rerum nequalitas et libertas servitrida mi, fitatuimuη: ut nostrae ut Rubditorum nostrorum civitateη Et oppida in foris suis pro utilitate sua privata et incommodo publico prohibitiones ex preMas vel ta itas sarere non audeant, utputa per signa extensa sori prohibitionem designantia res undecunque nilntnκ vel advectas emere aut vendere. Sed unicuique Rubditorum no8trorum quascunque rusticas, mechaniem vel altius res ad forum inferre et invehere, vendere et emere nil placitum ouiuslibet libe
C. GPa. Quod si Pives vel oppidani contrarium fecerint, capitanei nostri ipsus in poena trium mari: arum pinondi habeant facultatem, Mi vero capitanei vel tenuiarii nostri praemissa exequi neglexerint aut libertatem emendi et vendendi propter sustin privatam utilitatoria quovis modo impediverint, eos poena centum mariturum fisco nostro applicanda irremissibiliter puniemuη.
C. t ii propter deordinationem. l. XCIX. I. n. a. 1426. art. 16: De einethonum debi-ηie illustratum est. lis apud eivos contractis. VL. 26 l.
C. G24. Quia plerique coloni veluti nulla lege constricti in Ruperbiam et luxum efferuntur, pretiosis vestiuntur, expensasque sumptuosas et alia faciunt, quae illorum conditioni minime convenire diuus 'untur, ηioque dubita inter mereatores contrahunt, quile bona colonaria excedunt, pro quibus tandem debitis mer-oatoreμ in civitatibus et oppidis colonos arrestare, detinere vel ad alia tribunalia, iudicio eorum proprio quod eis ratione domicilii competit Obmisso, citare consueverunt. iid praecludendam igitur eiu8modi debitorum viam, statuimus: ut mercatores et oivc8 pro quibuscunque debitis et ex quacunque ratione contractis, etiam in libris civilibus inseriptis vel non inscriptis colonos citare, i restare, detiner que in civitatibus et oppidis praedictis non praesumant, sed pro eisdem debitis colonos in iudiciiκ hereditatum, quas incolunt, iuxta formam iuris pnnveniant. C. G25. Quod si dominus coloni cum subdito suo iustitiam ministrare dis- ferret, essetque occasio mercatori vel civi oontra dominum pro iustitia conque-
189쪽
- 156 rendi, tum: civiη vel meritator pro iustitia iacienda dominum loci eonveniat in iudieio, ad quod illo dominus ratione hereditatis spectat et pertineti C. Go. Quod si civis vel mercator praemissis contra venerit, poena 8ex marcarum puniRtur, pro qua nive8 et mercatorus ud luci capitaneum citabuntur,quao iure Polonico repeti et per medium iudicio castrensi et parti applieari et adiudieari debet. Et nihilominus stivis et mureator ad daninorum 8olutionem et rerum cum colono ablaturum restitutionem villae illius, ex qua colonii K suerit, domino sit auctoritate istiuμ constitutionis obligaing. Quo easu locorum capitanei habeant facultatum iudicandi, tamquam pro quiluitur articulis per statuta regni eorum iurisdictioni attributis. C. G27. Quod ad cives. mercatores ut colonos civitatum, Oppidorum et villarum tam nostrarum quam Rubditurum ni Atrorum, Omnium spiritualium et saecularium extemii volumus et decernimuS.
C. Ad tollunda dubia. mi. III. in novis, Ν. a. 1507. art. 9: Qualiter litterae inseriptio-aie illustratum osti num revidendae Rint in rodemptiona bonorum regiorum. VL. 361.
C. G2A. Ad tollenda dubia et controversias superitum amovendas, quae oriri poηsunt ex diversitate inscriptionum bonorum nostrorum, statuimus: ut cuni Eudem bona redimere voluerimus, litterae inscriptionum eorundem bonorum ante omnia
revideantur, ut quae bona licite, iuste et legitime in8cripta sunt, per nos et sentitores nostros cognosci et definiri possiti Quod si quis huiusmodi coguitione
et decreto gravatum se senserit, liberum sit ei cognitionem gravaminis per appellationem deserre ud conventum regni generalem. C. G29. Quod ad iudicia commisgariorum noὀtrorum ad redemptiones bonorum regalium per no8 designari solitorum etiam extendimus, ut si quiη eorum cognitione Vel decreto ge gravatum senserit, liberum sit ei cognitionem gravaminiκ per appellationem deferre ad nos vel ad conventionem regni generalem.
c. Saepo contingit. sol. IV. in novis, si e s a. 1507. ari. 15: I o inAcriptionibus hono. illustratum esti rum in fraudem aetis. VL. 362.
C. Gao. Saepe contingit subditos nostros circumveniri per inscriptiones bonorum in fraudem eorundem et impedimentum iustitiae contra delinquentre. Quapropter statuimus: ut cum actio et liη iudicialiter alicui intentata fuerit pro quovis delicto, et accusatus ille ante commictum delictum bona 8na hereditaria alteri inScrip8erit, possessor eorundem bonorum infra annum pοAt delictum commissum de boniκ sibi inseriptis unicuique respondere tenebitur, nisi iuraverit cum sex
190쪽
- 157 testibus gilii similibuη, quod non in fraudem partis vel administrationis et exe- tutionis iusti tuo occasione delicti obiecti inscriptionem bonorum sibi laetam susceperit. Et haec in inscriptione honorum perpetua intelligi volumus. Si vero ad certum tempus eadem inseriptio lacta fuerit, cum duobus testibus non in fraudem suctam fuisse, uti praemittitur, iurabiti C. GII. Si autem post delictum commis8um bona inseripta vendita vel obligata fuerint, possessor ex delicto venditoriκ vel auetoris sui respondere vel boniη credere tenetur. Iaem Petroo Ine.
C. Gad. Ambiguitatus abolere volontes, quae plerumque, dum inscriptiones 8nper honis rogalibus coram nobis reproducuntur, emorgebant, quas innitendo veteri consuetudini diutius observatae determinando statuimus: quod ubicunque in inscriptione sunt clausulae nominatim et expresso aliquid specificantus et eas sequitur clausula generalis reliqua tribuens, tali η inscriptio omnes utilitates bonorum inseriptorum vel obligatorum complectitur, quae gimul cum expressis eum universitate bonurum transire debent. nisi aliquae nominatim exciperentur. Sed ubi κpecialis mentio in inscriptione obligatoria de totoneo, curru bellico, de exactione duorum grossorum, de statione et iurepatronatuη laeta non est, sed ibi clausula hi uirilius nostris rogiis senaper Ralvis inscripta est, praediola omnia et Ringula iuri regio reservata esse dinoscuntur. Inscriptione8 autem, quae generaliter sunt, nihil specificando sed omne dominium in personam transferendo, omnia in Se complectuntur et possessori attribuuntur.
C. Cum sub um, prineipo. sol. XXXII. Ἀ-eli antistantia non mutata, sic illustratum eat. C. n. syntag. ari. 43: De moneta in regno eurreute. VL. 120.