장음표시 사용
141쪽
bet magnis, et partus debetur etiam lege iustitiae merces, praemium, honorarium, lege, consiletudine, conuentione
iusta statuta, vel boni viri arbitrio statuenda, pro labore, industria,et studio, quae suscipiunt in procuranda alteri Iu- stitia uel gratia, niti alias ad 1d gratis faciendum teneantur: Tum , quia nemo tenetur facere beneficium de suo c. Precariae Io.o. per quCd glos mem. 83. dist in summa dicita. Non tener medicum ad curandum gratis infirmum diuitem, ideoque petere posse mercedem,etiamsi infirmus noluisset curari, ergo nec gratis impendere laborem, nec industriam,nec operam suam, adeundo Regem, uel alium Magnatem , vel herum, vel amicum pro alio, intercedendo pro illo i Tum, quia potest quis accipere mercedem pro Issistentia quam alteri facit, et pro fideiussione, et pro usu gratiar, qua ualet apud alium, et opera sua, ut habet expresse l. Hoc iures primos de donat et etiam pro defensione . Metum . Licet' quod mei. Caus. Quae comunis sententia est, ut tradit Dec. in . Culpa caret si de re g. r. ergo potest quis petere mercedem laboris et industriae intercedendo apud alium Summatem, mediocrem, vel infimum adhibit Tum, quia potest quis pro suo interesse praesertim damni Vitandi acc3pere recompensana, l .fl de eo quod cert lo c. l. Vinum . de rei, cred Lin1ca C. de senten. quae pro eo quod interest, etiatu in imutuo, glos in c. Conquestus de usur. At multi praedictorum intercedentes pro aliis apud Reges, Principes, et alios, perdunt obligationes antidorales,et suas spes, siue expectata ab eis be-heficia ob cognationes amicitias, et obsequi praestita, eo quod incona pensationem eorum concedunt eis sc1ssa, ut
satisfaciant illis obligationibus: Ergo recte possunt accipere
142쪽
pere iustam recompensam ab eis,quibus cum hoc damn5 gratiam vel iustitiam impetrauerunt: Tum denique,quod
lege naturali, diuina et humana, dignus est mercenarius mercede sua Luc. io.eti ad Corinth. 9. c. I. I3. q. s. unde Raduocatus, et Procurator, Negociorum gestor, exemcitor, Institor,Profest o literarum, Medicus,Ast e statiT
tor, Curator, et id genus alii, possunt petere sua honoraria, salaria,et iustas remunerationes iuxta l. primam .prbm et per tot st. de var et extraord cog.et non est. Sal rium, et .ma mutuam. f. salariumst mandar et latius
per Spec in tit.de salariet titulo de imagistr. ubi ponitio mas petedi inriti de quibus quaestio proposita est ici possunt Advocati Procuratores, Negociorum gestores, vel Opitulatores eorum,quibus procurant quaerere iustitiam
Vel gratiam ergo iuste possunt recipere, Tandem quod Thom.tam usu,qua Theoria recept ubi supra ad Ducisi Brab.,ndit ei licere accipere pecunia pro ossici s publicae potestatis,duobus seruatis, nempe ut emens sit habilis, et pretium tale, quod sine grauamuae subditorum possit re-cu perari.Per irae omnia idem esse dicedum quoad ossicia praestita circa spiritualia diximus in Manual. Confes . cap.
23. n. io6. Videlicet: Non incurrere Simoniam illum mediatorem, qui etiam circa spiritualia accipit iusti aliquid pecuniarium pro labore,cura,et studio quae impendit pro alio, loneste adeundo, rogando, et alias curando, aut aliquod interesse lucri emergentis uel damni cessantis stib- eundo, qu aliquod beneficium Ecclesiasticum alteri convseratur, neque qui iustum pro tali labore ante uel post si susceptum, soluit. Dixi supra in hoc dicto . Quantum illa uere ualentJquia
143쪽
quia non possunt plus accipere tanquam debitum de iustitia, et ita non tantum quod notabiliter excederet ualore laboris,industriς studii,curae, et interesse subitor u uel subeundo ru,Tum,quia hoc dictu fundatur in lege Iustitiae comutatiuae et in omnibus contractibus,sue nominatis, siue innominatis,qui ea nituntur,seruanda est aequalitas dati et
recepti lux illud Ad Thessal. Ne quis supergrediatur
fratrem suum uel circumueniat Quae regula est perspicacissimi Scoti in .dist. 's'.2.art. 2.quam ad utile propositu in materia Cambiorum retulimus in Manual. Confess.c. 17. n.283 C. quamque late significat Thom.2 2. q. cl.art.2. quae etiam colligitur etiam ex Aristotele .Ethicorum. Dixi etia in praedicto dictos quae no tenetur praestareJquia nemo potest honeste accipere quicquam tanqua debitum de iustitia, pro eo quod tenetur gratis facere X. l. 2. 3 et . . ult. st de condici ob turp. catis.
Addidi tamen gratis quia qui tenetur facere aliquid
sed non gratis,iuste potest accipere quod meretur arges. Metum . licet'. od met.caus et eorum quae adduxit Decius in Reg. Culpa caret fi .de reg. ur. Addidi 1tem eodem modo quo tenetur praestitis uel praestandis quia qui tenetur facere aliquid aliquo modo,& facit illud longe meliori et utilior uua teneatur, posset percipere tantum quantu modus ille me retus, verbi gratia: Tenet quis ex ossicio,mediocri affectu Dproplitudine ad deferenda aliqua petitione scripta uel uerbale ad Principe, uel Iudice,uel quemvis alium non tamen tenetur maximo affectu et promptitudine id facere, nec instare pro expeditione, nec rogare ut ac uel sic expediat,uel respon deat, neque ut petita concedat, praesertim cumulate et coa
144쪽
piose Et facit eo modo atripliori, certe pro illo ampliori ossicio aliquid meretur, quam si mediocri tantum modo, quem ossicivmiuum requirit faceret, non mereretur quia
quod Iuris est de toto quoad totum est de parte quoad
partem l . Ouae de totais. de rei uend. &modus faciendi, est circunstantia, seu pars actus, Sita, ut potest capi pro a diu non d bito, potest capi pro modo non debito, actus debiti, Summopere tamen caueant, ne insitus amor habendi, persuadeat ei se plura, Rutiliori modo praestare, quam praestant,cum aliqui nec tot, nec tam bene, qua debent, id faciant.
Addo idem esse dicendum de dante quod dictum est de
accipiente, sciliceres bod licet dare alteri quod licet ei de iustitia accipere, eisdem rationibu S. Non obstat huic dicto haec Extrahi g. ouia illa intelligenda est de dante et accipiente nullo iure debita pro ipsa Iustitia uel gratia, debit1s fieri, et factis uel faciendis eo modo quo debentur loc autem dictum dedante et accipiente debita de Iustitia, et non pro ipsam stitia, sed pro labore, industris, et studio uel interesse, quae de iustitia non debent subiri, saltem gratis et eo modo quo
Non obstant etiam l. Σ. 3 et . . sin . . de condici obturn caus Quia illae intelligendae sis it de accipiente pro eo quod tenetur facere gratis, meo modo quo ita tenem faceres, ide dante malo animo ad corrumpendum iustitiae uel gratis authorem, quo animo praesumitur dare qui dat pro eis faciendis per praedictam l.3. quae praesuinptio cessat in foro conscientiae per dicta supra notab.
145쪽
8 Ex hoc dicto .vim eius probatione 3 declaratione dictis infertur primo. Quod qui mediatores, opitulatores lege, uel consuetudine, partium impensis sunt sustentandi, ut hodie frequentius Ad uocati, ProcuratoreS, SNotarit,possunt stipendia taxata uel boni uiri arbitrio taxanda petere, maccipere: Q uia licet ad suam operam
impendendam teneantur, non tamen tenentur eam 1m
pendere gratis, Imos ultra stipendia sibi praestituta, quae mediocri modo fungentes officio suo merentur, possent aliquid amplius accipere si longe meliori S utiliori modo id facerent,puta eundo aliquo, monendo aliqua,instando,rogando, 3 diligentius, breuiori tempore quam ex ossicio tenentur, expediendo. II. Infertur, Cubicularios, Secretarios, alios ambulares Principum, Magnatum, Iudicum, qui ex ossicio Quo tenentur mediocri modo facere copiam ingrediendi supplicaturis, uel precaturis eis, uel supplices libellos ad eos referr Rresponsa eorum ipsis reddere, nihil tam quam de Iustitia debitum posse ab illis accipere, si ea tan- tum mediocri modo, quem ossicium eorum requirit, pr sient: Quia id tenentur gratis facere posse tamen si longe plus,&longe utiliore modo, quam ex ossicio tenentur, id praestarent Quod multi praestant, humanissime excipiendo docendo, monendo partes supplicantes, quid facere&quomodo se gerere debeant , quo cupitis potiantur, quique instant, rogant pro breuiis com-
moda expeditione, ultra quam ossicium eorum requirat: Qui si hoc plus non accipiunt, gratiam facere, di de Iu- re suo partibus remittere, ob idque gratia, S remunera.
146쪽
Contra uero, qui nolunt facere,& X pedire mediocri sal
tem nodo, ea quae ossicium eorum requirit, nisi prius eis aliqua enia uel dona mittantur, quique gratias a Principe factas, uel sententias a Iudice latas nolunt expedire, donec eis fiat uel praebeatur aliquid pecuniarium, ultra iura sibi debita,& ita supplicantes, d litigantes, in Curiis Principum, S Iudicum, cum multa impensa morantiato etianent, non solum peccant, sed etiam restituere tenentur, non tantum impensas, sed etiam ea qua receperunt Impensas quidem, quia qui causam damni dat damnum de disse uidetur, cap. sin de initar. l. Qui occidit is ad leg. Aquit. Accepta vero ob hanc causam, quia turpiter pro
hiis, quae tenebantur facere, sunt accepta iuxta praedicta l. 2. 3. 4 3 sin de cond. ob tur p. cau sine ullo iusto titulo, Scausa, Sit non solum tenentur restituere in foro interiori tanquam turpiter accepta non turpiter data, iuxta ea quae ponimus in an Confess. cap. 7. n. 33 et 34.
sed etiam in foro exteriori possent condici, repeti condi Pione ob turpem causam iuXta praedictas leges, imo condictione sane causa, tanquam sim iusta causa datas, iuxta l.primam is decond. sim caus 9 V. Quod licet praedicti de quibus est quaestio proposita, non possint capere pro spiritualibus ut primum dictum habet, neque de suapte natura inuendibilibus, ut habet secundum, neque pro ossiciis malis, uel male praesitis, uel praestandis, ut habet tertium, neque pro bonis. bene praestitis, uel praestandis, tanquam debitum de Iustitia, si ea eo solo modo, ovo praestant, praestare tenentur,ut habet quas tu in licitum tamen est de se accipere donatum mere liberaliter, propter ossicia bona, beneiana
147쪽
tam praestita, uel praestanda, etiam talia, quae de officio praestare tenentur, non quidem tanquam debita lege iusti
tiar, sed tanquar a antidora, remunerationem antido ra- dem eorum: Tum, per citata sup notab. II. num. I8.
Tum,quia iura naturalia, diuina thumana, dictant be- ne facienti benefaciendum esse: l. Si non sortems Liber- tu ubi id glosi . not. E de cond. indeb. xcap. Cum in f - ficiis de testam. Et qui dat bona debita dari alicui, Hando ea bene facit , licet non debeatur ei tanta gratia, quanta donanti Non enim solum qui donat, sed qui soluit, et non etiam solum ti donat propria, quae sibi retinere potest , sed etiam qui dat publica uel aliena de consensu Domini , quae sibi retinere non potest , ducitur beneficus I nam iusti, qui faciunt iusta&debita di
cuntur boni secundum Tull. 1. fi . relati a Thom . . r. q. 38. arti C. tertio, quod etiam ex Aristor quinto , Ethic.
satis colligit lect 1. Et Principes Ecclesiastici, seculares , conferentes beneficia Ecclesiastica , uel secularia, quaesbi retinere non debent, dicuntur benenci in eos, quibus illa conferunt, cap. Relatum iunct. gloss. verb. liberaliter)de prael, Imo, et Eleemosynarii eorum, et ministri quorumlibet aliorum , qui largiuntur Eleemo synas eorum, sunt bene iaci, et habentiu pro talibus, et gratia aguntur iis ab eis, ciuibias eas largiuntur, ut palam est Addo, quod cum accipere possint ob iustam remunerationem, a fortiori ob cognationem, vel amicitiam, uel amorem Dei, seu Flemosynam, uel aliam in lem causam gratuitam, per dispositionem inter uiuos, uel ultui iam voluntatem Nec obstat haec EZtra uagan. per ea quae responsa sunt supra numero 7. Et, quia
148쪽
quatenus ad huiusmodi mere liberaliter donatorum dationem,uel acceptionem extenderetur, solum praesumptiue extenderetur ad illas, praesumendo non esse mere liberales, sed factas ex conuentione iniussta, uel in pretium actuum inuendibilium , ita quoad forum Conscientiae non includeret illarum dationem. Aduertendum tamen, quod non otiose supra dixi, praedictam dationem Macceptionem esse licitas per se vel principaliter ob illas 'quia
per accidens potest est, ut frequenter est peccatum, ob speciem mali,aqua abstinendum est secundum Apostoluprimae ad Thessat.1.relatum in hoc ipsum propositu in c. Cu ab omni specie mali de uitiis honest cler mob scandalu infirmorii, quod uitandu est Math. i8. xc Nihil cum
scandalo de praescrip S c. Σ. de nou. Oper nunc quia tamen huiusmodi peccatum non es et contra iustitiam, sed solum contra charitatena, non obligaret ad restitutionem
pertrad. in Manual. c. et . num. 9 nec faceret incidere
in ullas censuras in foro conscientiae per dicta bivi supra
not.X. Haec autem mali species tolleretur saltem quoad Authorem iustitiae, uel gratiae, stillo scientes consentiente fieret Qua cautela multos tequenter usos fuisse audiui, quae tamen non sussiceret quoad alios, quibus eiusmodi consensus esset ignotus, di, quibus esset notus facile praesumerent parum honestam participationem rei donatae, inter Authorem, & mediatorem, nisi scirent, Hantem illud nosse, inaod arbitror fuisse in causa,cur S. D. Greg. xili iustitiae, R decoris obseruantissimus, cum in minori gradu esset,ine in urbe praesente magno alioria exem-ylo renuit quandam penso neni grandem sibi a Rege nostro Catholico oblatam, eo quod in multis eisdemque
149쪽
In Extrauag. Ab ipso, Greg.XIII. I et 7
magnis proeliis, et aliorun Regum Maiestate expediem dis, officia praestiterat, praestiturusque erat, donec Cetur cor. Plus V non solum consentiret, sed etiam ut eam acceptaret, rogaret, idque Regia maiestas resciret Aduem tendum item quod dixi inere liberaliter non ad excludendas omnes dationes,quae etiam minus principaliter,&secundario fiunt ob alias causas, quam liberalitatis, 'iberalis donationis, nam non solum includuntur donata et relicta ob praedictas causas grauitas, sine ullo respectu. etiam minus principali ossiciorum praestitorum , uel praestandorum, sed et quae donantur in uita, uel relinquuntur in morte principaliter ob praedictas causas gratuitas, licet habeatur aliquis minus principalis, et secundarius respectus ad ossicia praestita,uel praestanda: Per ea enim quid i-ximu sup not. l. et 2 I. probatur,quod huiusmodi minus
principalis respectus non e scit, qud minus dicatur datum uel relictum ob meram liberalitatem et gratiam. 1 Ex quibus omnibus infertur primo, Recte ante triginta annos respondisse nos, non peccasse quenda litium solicitatore, qui iministris Praetoris, Praetorij, et Auditor uetus frequenter dabat aliquot argenteos, ientacula, et merendas, non quidem pro Iustitia vel gratia habenda, sed alijs,
ut facerent ei aditum ad eos faciliorem, frequentiorem, et importuniorem, quam ex ossicio tenebantur, aliis autem ut eius madata ad eos deferrent, memoresque sui negoti facerent,eX peditioneque illius procurarent amplius quam ex ossicio tenerentur, et eadem ratione neque accipientes
ab eo, ob id peccasse,neque restituendi obligatione incumrisse, per diei. su p. in . dictonum. 8. si uero accepissent pro eo solo ministerio,et eo solo modo faciendo, quod et
150쪽
quo tenebantur, non solu peccasse, sed etia ad restituenduobligatos fuisse,nec dantem a peccato excusari, nisi vidis se nolle illos id quod trnebantur, et eo modo quo tenebantur praestare, per d:cta In not. . num. 3. Secundo infertur,non solum male facere receptores et Thesaurarios Principum, et alios, qui mandata de solue- do vel dando ab eis suscepta di serunt exequi, mentientes se non habere pecuniam Dominica, donec eis detur, vel promittatur ahquid, aut remittatur ex qualitate recipienda, sed etiam teneri ad restitutionem accepti, vel remissi, Idemque eadem ratione dicendum esse de mercatoribus, quibus mittuntur therae Camb ,vel alua debitoribus, quibus mittuntur literς creditorum de soluendo portantibus illas id, quod erat eis soluendum, allegantibus aliquas excusationes cora Deo falsas,vel iniustas: DiXi tamen mentientes et fallegantibus excusationes falsas, vel iniustas quia si receptores Vere tunc non haberent, nec deberent suo domino pecuniam Dominica, et debitores haberent iustam causam non soluenditum cito creditoribus, non incurrerent peccatu non soluendo tempore in hiis praestituto An auteni licite possint accipere aliquid ut statim de suo,vel alieno mutuato, satisfaciant literis, priusquam tenerentur, ne latores earum ob dilatione perdant vel desinant lucrari aliquid satis magnae, et quotidianae quaestionis est: et certu est non posse, si darent illa mutuando usq; ad tempus, quo tenerentur illa soluere, quia esset peccat ivsura c. Consuluit et tot titulo de usur possent aute accipere ratione interesse, si vero coram Deo ob huiusmodi solutionen tantu perderent, vel lucrari cessarent vel si soluenda caperent ab aliis soluto eis pro interesse tanto,