장음표시 사용
21쪽
DE INSULIS NUPER INVENTIS so flumine procedere, quamuis sit alias huiusmodi nauibus aptum suscipiendis. In Bergantinosin nauium lintres ducentos viros in littus exponit praetor. Per Aguit larem pax ot fertur .Quid sibi velint percontantur accola is apes inquit Hieronymus Aguillaris Spatium erat ingens arenosum ad latus oppidi, illuc tendant, insinuant accolae. Eunt. Postero die asserui gallinas octo earum more, quae sunt pauonibus nec minores, neque insipidiores siustusci coloris,ac tantum Mahch, quantum vix sufficeret decem famelicis. Est autem Mancium frumenti granum quo ipsi pa
nem conficiunt, nostro panico non multum dissimile Protestantur una ut inde disice dant, propere ingens armatotum ad nostros discedere renuentes multitudo concurrit, iterum quid sibi velint per alienas terras vagantes interrogant, pacem se cupere, per Aguillarem respondent nostri, di rerum permutatione dapes, auruml, si aurum possident nolle se pacem aut bellum cum eis, respondent 4beant iterum, ni malint usi ad unum trucidari, nolle abire, nostri inqunt, non habita ciborum copia, quae alendis militibus praesentibus susticiat, castrinum adferenda cibaria signant: mentiti sunt, mane sequenti nostris, qui castra locarant in arena, et fuerant pernodiati, tantundem afferunt epularum, es sui reguli nomine iubent abire. Cupere se oppidum videre, expotiores dapes, nostri dicunt.Recusant illi,ec terga vertunt submurmurantes, inedia nostri urgebantur victum quaerere coguntur interram mittit sub praetores praetor cum viris centum quinquagintaiPer diuersa tendunt ad oppidana rura, e turmis nam obun barbari male tractabant, non longe aberantioch, audito strepitu, laborantibus sociis opem ferunt. Alia ex parte praetor tormenta in Bergantinos 8 scaphas locat, ad littus se applicat cum reliquis militibus , littus tutaturi, ocprohibitur descensum, properanti cursu ad pugnam parati, Occurrnut barbari, se-gittis N iaculiseminus nostros impetunt , feriunt imparato , viginti circiter tormenta in hostes praetor exonerat, strage globorum S stridore, ac flammarum eruptione perculsi, perturbantur palantes crurum tenus, in aquas se prothciunt,d nostri hostes insequuntur fugientes, Vna cum perterritis oppidum ingrediutur continuo
cursu, barbari trahciunt, oppidum, d domos deserunt. Ad fluminis ripam protentum dicunt esse oppidum , quantum non ausim dicere , mille quingentorum passuum, ait Alaminus nauclerus ac domorum quinque ac viginti milium
stringunt ath, ingens tamen fatentur&celebre , hortis intersecantur domus, quae
sunt egregie lapidibus 8c calce fabrefectae, maxima industriae architectorum arte. Ad quarum sedes habitabiles per decem 5 duodecim alicubi gradus ascenditure sipach interiectis secantur. Nemini quidem licet vicini murum trabibus onerare , sunt domus omnes trium domorum intercapedine separatae, culmis tamen &paleis coopertae maiori ex parte, apideis Iaminis plarael. Quadraginta hominum milia barbari professi sint eo die pugnae interfuisse , victos tamen a paucis obnouum pugnandi genus cum tormentis , exqui praetor in terram equites sexdecim expotuerat, qui pugnae interfuerunt, a tergo barbaros adorti, turmas findebant celeri cursu, non aliterquam si greges ovium interficerent, perimendo, feriendo a dextrisa a sinistris, miraculo perculsi miseri haesitabant, neq; exercendi tela locus dabatur, idem animal arbitrabantur hominem equo annexum, ut inde centauris nata est fabula. Duo cxxx. dies int potiti oppido, laute sub tecto nostri, sub diobarbariesurientes, neq; sint ausi nostros adoriri, munitiorem oppidi partem, velut arcem nostri elegerunt, nocturnisse freti custodhs, suspecti semper eruptionem timentes, somno vacabant. Potanchanum dicitur ab accolis oppidum, ea victoria ibi adepta, Victoriam nostri appellarunt. Mira etiam de atriorum ruralium ad delitias in predin aedificatorum magnificentia, magnitudine, ait elegantia, cum solarhs impluuns, octabulatis egregris more nostro, ut quatuor Hispani atrium quoddam ruxale ingressi , per horas septem vagati fuerint, nec ob eius magnitudinem exitum
repexire potuerunt. Per interpretes tandem, Z captos in praesio Regulum Sc pri- Bb marios
22쪽
marios ebus accersunt, ut inermes cx supplices Veniant, data opera parant dicto, domosque quisque repetit suas. Pacem illis praestant, lege proposita, in ab horrentibus
humanorum corporum ceremOnns, erga mane 5 pernitiosos lemures, quorum simulacra venerantur abstineant Nostroas deo Christo, coeli terrarumque satore, ex virgine mundo praestito, bc ad humani generis leuamen crucifixo, dirigant preces, mentes, oculosque. Utque regi nostro Hispano se subditos profiteantur. Pollicentur, verumque quantum breuitas temporis passa est, instruuntur, restitutos nostratibus muneribus contentos reddunt. E coelo missos arbitratur viros, qui adeo pauci numero, contra multitudinem ingetem, conserere manum ausi fuerint. Nostros ocilli aureis quibusdam donis affecerunt, seruos etiam, ginti. His ita relietis, alias eorundem littorum terras, quaesituri abeunt. Sinum repetunt sub Grisalua repertum ab Alamino, cui nomen dedere Bian sancti Iohannis. Bian vocat Hispanus sinum, pacatis animis veniunt accolae. Ab littore oppidum erat distans miliare, domorum aiunt mille quingentarum, super tumulo erectum. Ad oppidi hospitia inuitant nostros, dimidiam oppidipartem offerunt, si perpetui velint secum esse habitatores Patant vel Pothanchanensium exemplo perterritos, ad quos iam fama peruenerat, vel sub tali virorum umbra sperasse in vicivos hostes fauorem Mauxilium habituros perpetuis nanque ac mutuis se bellis conficiunt imperricupiditatem recusant aeternam, annuunt temporaneam Redeuntes ad littus nostros sequitur populus, scenas illiseciamata magalia, summa cum diligentia erigunt, & tutissmmis a pluuia tegumibus cooperiunt, castra ibi locant, Ne marcescant octo, Praetor Alamino nauclero re Francisco Montegionegotium dat, ut illius terrae occidentem inuestigare intendant, fetas interim ipse recreaturus, cxcuraturus sauciatus. Ituris duobus homines quinquaginta assignauit. Ad hunc Vsque sinum leuis erat decursius aquarum , ubi paulo inferius adnavigarunt ad occidentem, ac si ex montibus altis a torrente raptarentur, ita impetus illos aequoris breui spatio, ad quinquaginta transportauit leucas In aquarum concursum incidunt, a laeua vasta maris planicies sese ostendit, quae descendentibus ad occidentem undis obviabat. Vti duo ingentia flumi na quando conueniunt ex diuerso, ita videbantur a meridie venientes aquae, tanquam hostibus in ius alienum pedem inferentibus primis posse ribus inuitis, vetile obsistere. Ex opposito terram a longe viderunt,& leuaec dexteraminime, fluctaabant inter eos conflictus vorticibus, agitabantur in diuersa, qui fere illos deglutierant. Sine spe vitae diu haesitarunt,flectunt proras aduerso torrente qua venerant tactantes remis, velis Q innixi superare vix poterant impetum. Quando se processisse
putarunt, ad minus leucas duas saltem, una noctium quatuor se fuisse retractos inuenerunt Uicerunt tandem illud graue certamen, deo fauente. Duas di viginti dies in eo paruo maris spatio consumpserunt Ad socios tandem redeunt, rem aperiunt, finem eum esse terrae colluacanae, putatique continentis adiudicarunt, terram a longe vitam, Z a fronte putant vel continenti nostro annexam, vel Septentrionalibus coniungi plagis, ad Baccalaos de quibus late in Decadibus. Restat adhuc pater sancte res haec in dubio, detegetur aliquando. Du Alaminus N Montegius haec secreta vestigarent, Regulo prouincis, qui Musthopunam dicitur, pervnum ex suis praceribus praedicto oppido imperantem, nomine Quinta tor, multis preciosissmirisi modis elaboratis muneribus, aureis argenteis e lapillis ornatis nostri donantur. Statuunt ad nouum Caesarem nostrum, de noua colonia deducenda mittere, gubernatore Dieco Uelaetque et, alias idaco, inconsulto, qui cos miserat cum mandatis, ut prouinch pererratis, redempto auro regrederentur. Consilium ineunt in diuersia tendunt, errorem fore proponut aliqui Pars maior suffragatur non esse de gubernatore curandum, quandoquidem res ad maius tribunal, ad regem scilicet deduceretur, Vicit populus, a benigno rege commeatum petunt, ad leucas mille duodecim, in gleba fortunatissima condendae coloniae locum assignant. Generalem eligunt gubernatorem Praetorem ipsum Ferdinandum Cortessium, non desunt, qui putent, eo invito. Is magistratus alios creat, ad condendae urbis regimen,
23쪽
Portuearerium, Montegium, de quibus satis alias, nuncios ad regem mIttendos Eligunt , eodem Alamino nauclero duce.Quatuor sponte sua primarη nostras visum terras veniant, Regeml adeo potentem, ut eius dominium tam in infinitum protendatur. Ducuntur x eminae duae, quae nostris more patrio pareant,& obsequantur.Suffusca gens est, auricularum torulos uteri sexus perforat gemmatost aureos perpendiculos ferunt. Sed viri quicquid spacri est inter inferioris labrimarginem extremum,&dentium inferiorum radices,perturant, uti nos auro digitis gestandas gemmas circumligamus. In eo labiorum foramine ampliori, lamina subtili retinente interius prodeuntem, argeaeum Carolenum, equat eius morulis rotunditas cxa'tudo digitum Medius me vidisse recordor nunqnam, Putant illi nil esse elegantius sub orbe lunae. Quo exempIo quam male ruat mens humana in sulipsius caecitatem, quamque fallamur omnes, edocemur. Existimat Aethiops nigrum colorem albo pulchriorem, S candidus aliter putat, detonsitis capillato, barbatus imberbi se credit spectabiliorem . Appetitu ergo urgente, non ratione persuaden te, tendit mens humana ad ineptias huiusmodi, regiturque suo sensu quaeque prouincia, ut inquit ille . Uana eligimus a certis, S commodis abhorremus. Vnde habeant aurum satis dictum.Sed unde argentum nostri sunt admirati Montes ostendunt altos, hoxum cacumina perpetuis canescut nivibus, laucis anni temporibus verticem ostendunt, obnubium aut nebularum densitatem . Plana ergo vel mitia montana aurum procreare videntur, asperi vero montes, re gelidae eorum valles argentum. Aurichalcum etiam assequuntur . Secures bellicas namque, sitarias, apud hos inueniunt, ferrum aut chalibem minime. Ad munera regi allata veniam 8 a libris ordiamur. Diximus libros habere gentes has,libros attulerunt una cum caeteris muneribus hi Colluacanae nunc terrae procuratores, nunch multis. Scriptibilia sunt eorum folia ex interiore arboris tenui cortice sub libro superiore. Rarum aiunt esse, uti videmus, non in salicio autvlmeo, sed uti fas est in palmularum esui aptarum, tela dura folia exteriora intersecante, veluti retia foraminibus S maculis angustis contexta, bitumie tenaci retiacula illa compingui. Ad aptatam tunc formam mollefacta conuertunt,&extendunt ad libitum, durefacta liniunt, gispo putanduin est, aut aliqua ipso conflanguinea materia.Tabellas vidisse Beatitudinem tuam credendum est, gipso in farinam cribrato supersultaς. quibus quicquid vehit in mentem, scribi potest, dehinc spongia, vel pannulo deleri, ut denuo reiteretur. Exhuticum tabellis etiam fabrefiunt libelli, quos magnarum domuum dispensatores per fora secum deferunt, stilol metallico merces empta coaptant, liturandas quando iain computatorio codices traduxerint . Non foliatim libros quaternant, sed in longum distentant ad plures cubitos Materias in quadratas reducunt partes non uolutas, sed tenaci bitumine flexibili adeo coniunctas, ut ligneis compacta tabellis argu ei librari j videantur manus subhise, quacunt pateat liber apertus,duae sese offerunt scriptae facies, duae paginae apparent, totidem sub illis latent, nisi prbtendantur in longum Sub uno nant folio multa coniuncta folia consistut Sunt characteres a nostris valde dissimiles, taxilis, hamis, laqueis, stelli Q, ac formis alteriuscemodi lineatim exarati more nostro Aegyptias fere formas aemulatur Anterlineatim hoim aniritaliumq; species, regum praecipue, ac procerum depingWnt, quare credendum est, gesta ibi esse maiorum cuiust regis conscripta, quomodo nostra tempestate videmus saepenumero chalcographos generalibus histori js fabulosis etiam codicibus, ipsius rei, quae narratur , ad alliciendos emere cupientium animos, autorum figuras interserere Arte quoq; grata superiores tabulas lignea compingunt,nil differre a nostris libris clausi undentur. Legum, sacrificiorum, acceremoniarum ritus, astronomicas computationes, vannotationes quasdam, seminandic rationes, cx tempora libris commendant. Annum ab occasu bellaco Vergiliarum incipiunt, ex mensis-bus claudunt lunaribus. Menses autem a luna nominant, tunc cum menses signare Bb et inten-
24쪽
intendunt, luna inquiunt Lunam eorum lingua tona dicunt. Dies autem a sile. unde quot soles, tot dies Eorum idiomate sol tonaticum dicitur Alibi tame aliteri Sed nulla ratione moti annum distribuunt in menses viginti, menses aut diebus octo 'c viginti concludunt Templa ingentia quae frequentant, aureis ornant aulaeis S supelle stilibus, gemmis admixtis, quolibet die illucescete thurificat templa, piasque spargunt preces ante rerum initia. Horrendum facinus in sacrisechs, ct istorum tra tuum habitatores omnes pro victimis pueros puellasque immolant, eo modo quo supra dictum est. Quo tempore semina iacit in terram, di cum iam spicantur segetes, popuIus seruos precio emptos laute depastos, Mornatos preciosis vestib. suiscemibus destinant immolandos, per diesviginti lacrificandos circumducunt, transeuntes per vicos oppidani suppliciter salutant, veluti propediem inter celites annumerandos. Acrialia pietate cemes Venerantur, suum ipsorum languinem offerunte lingua, hic e labrjs, ille ex auribus, aliqui pectore, vel inmere, aut cruribus, multi
acuta nouacula vulnerati emungunt sanguinem, quem manu receptum , rotatim
proiectum caesum versus, per templi pauimenta conspergunt: ita placatos reddi deos arbitratur. Avilla Ricca. i. noua colonia, distant miliaria nouem, domorum qndecim milium, vetere incolarum nomine Uempoal, nouo Sibilla, regulum reperiunt clausos habentem immolandos seruos quinque. Rbductos regulus repetiuit, inquiens, perniciem mihi uniuersei regno huic astruitis meo. Si seruos immolandos mihi aufertis, irati nostri cemes, sata omnia semenque gurgulionibus corrodi, vel torrentibus imbribus obrui,cessantibus lacrisichsimittent. Ne desperati desciscerent Cempoalani, minus malum elegerunt, in psentia rati non esse tempus ei, inuitis prohibcre, quin veteres ritus exerceant. Seruosaestituerunt Licet illis sacerdotes gloriam aeternam Nipetuas delitias polliceantur, deo'o familiaritatem. post huius seculi procellosos dies: moesti tamen haec promissa auscultabant, maluissenti liberari. Sacerdotes quines appellantur, singulari numeroquin Coelibes vivunto incorrupti, cum timore reuerenti sacerdotes venerantur. Hostium etia ita bello capto' ossa, carnibus exesis in fasciculos ligata ad centum pedes susipendunt, veluti victoriae trophaea, victo' titulis suppositis Notandu aliud San. tus gratum. Referunt pueros iam anniculos, puellasim cum pins eremoni js, sacerdotes in templis aqua in crucem cum urceolo capiti supiniecta baptizare videntui Verba non PCipiunt, actus murmura licet animaduertere. Nel illi, uti Mahumetici aut Iu-dVi, putant eo templa violari, si alienae egi quisquam eo' sacris intererit. De libris, templis, ac de sacro' rebus satis dictum putamus . Ad alia regi allata munera
deueniamus. Duas attulerunt molas uti trusiatiles, unam aurea, argenteam alteram,
lolidas, tenues, cum circumferentia pari spithama octo& viginti ponderis casteliano est aurea, trium milium octingento argentea. Dixim castellanum essem
Detam auream, quae ducatum triente superat. Ei centrum occupat, veluti regis in
throno sedentis cubitalis imago dimidia, tenus genu vestita, Cem similis, eouultu ciDocturnos lemures pictores nostri pingere sunt soliti.Capus varhs floribus frondibus effigiatus. Eadem est argenteae facies, fere idem pondus, tφlmetallum prarum. Aurea etiam grana rudia non conflata in argumentu auri vatiui, uti lentes, aut cicere attulerunt. Torques quot aureos, quo alter catenulis constat octo, quibus
inserti sunt lapilli rubra non pyropi tameniduo & triginta supra centum, virides a tem tres oco 'ingenti supra centum nonsmaragdi tamen eiusdem sunt extimationis illi, cuius hi apud nostros nobiles. Ab eius torquis fimbria tintinnabula aurea pendent septem, viginti figuris, Quatuor gemmis auro circuligatis interfecta, de pendet a singulis aurei, pediculi, torqs alte quatuor e catenula aurea Pa rubris ornata lapillis centum duobus, viridibus aut centu septuaginta duob. bene viguati aureo tintinnabulo eleganter comptoν. lnipi torqs medio decem sunt insertae magnae gemmae auro circumligatae. A bus centuipendiculi suspensi aurei egregie
25쪽
laborati. Coriaceo cothurnos diuerso colo asserui sorte duode elani hos auro, argeto illos, gemmis alios fultos, coloribus tum glaucis tum viridibus a si oulis tintinnabula pendent aurea. Tiaras, mitras varh gemmis insiuti, laucis apphuros aemulatibus resertas portant. De cristis,comis,& flabellis plumeis quid referte quea non sentio. Si quid unquam modo honoris humana ingenia in huiusmodi artibus sunt adepta, principatum iure merito isti consequuntur.Aurum,gemmasque non admiror quidem: qua industri , quoue studio superet opus materiam stupeo mille ligurasin facies mille prosipexi, quas scribere nequeo. Quid oculos humanos tua pulchritudie aeque possit allicere meo iudicio vidi nunquam.Ignota nobis votucrum sunt pennae lucidissimae, uti pauonum aut phasianorum caudas illitas admirarentur, ita 8c nos illorum pennas, bus fabella & cristas conficiunt, cu elegantia ornant cuneta.Glaucos virides, flavos, rubros, cadidos, Ac suffuscos colores pennis inesse natiuos inspeximus, auro cuncta illa instrumenta confingunt. Galeas attaiere duas gemmis glaucis cooptas, una tintinnabulis aureis fimbriata, aureis pluribus Iaminis, duobus aureis calculis tintinnabula sustinetibus:altera gemmis elide, tedrini ac viginti est fimbriata tintinnabulis aureis, cristata viridi volucre conuiccupante, cuius pedes ecrosti; atl oculi aurei. Singula vero tintinnabula singuli su-ttinent aurei calculi, fuscinas quatuor tridentes pennatas a rhscoloribus intextas, qua dentes sunt gemmati filis aureis colligati, eodem ordine scept ingens pcmatum cum duobus aureis tintinnabuIis. Aureu etiam brachiale, calceos ex corio cer- uino aureo filo consutos, solea candida supiniecta, ex Iucido lapillo seni Iauco unam candido, circumseptum sed auro speculu, sphingem forte lapidem diaphonium. Attulerut auro circuligatum magni lacerti caput, cochleas ingentes duas, anates aureas duas, variapi voluc species aureas, quatuor cupisces cephalos aureos, ex aurichalco virgam, petiis miris modis inlata ola Pbrtauerui bellicas peltas eu anqua- Scuta. xxiih. aurea, S argentea quinet, mitram plumis vari j contexta, in eius fronte media lamina insculta est aurea effigurata eme idolo. Figuram quatuor alcae
tepiutin modu crucis aureae lamineruario animaliu, leonu puta, tigriu dupo capita, virgis cYtabellis formata ansalia, ipo corrj supinsutis aurichalceis tintinabulis ornata, o diuersei asaltu corrjs integra, di egregie consedia, Lodices varias Ronsa Pinas cadido, nigres flauo colorib. intextas, duas auro cxgemis dites, trest alias peni.' gonsapio intextas scaco ludo, argumentu est & scaco fritillos hie eos in
Viu-Alia, a fronte nigro, candido, rubrol colorib', intrinsec rasam sine varietate. rilia eode modo intextam, aliorum colo', rota nigra medium tenente. radiata pennis lucentibus intermixtis, candidas & alias lodices duas peristromata, aulaea, saguium,ea singuli patrio more viri gestant, ev textas interiores, ducapitis velamia varia
xenuissima, & plerat alia pulchra visu magis quasciola, quae arbitror iam tuae sanctitati taediosa potius fore, quam delectabita narratu. Praetermitto 8 innumeras nauigarium particulas, de laboribus,egestate, periculis passis aduersis multis, que in suis annotationibus quisque edisserit,in nostroque regio rerum Indicarum senatu leguntur. Ex varhs multis eorum indicibus, iriuatis literis, haec pauca collegi. Munerum tamen 'tores, MFerdinandus Cortessius,classis eius praefectus, ex condendae coloniae nouae in extremis terris autor, a regio Indico senatu contra rectum iustumque fecisse iudicantur, quod inconsulto Cubae gubernatore, qui eos autoritate regia miserat,prouinciam sumpserint, ab eius mandato alienam, quodque venerint licet ad regem se insalutato. Per procuratorem eos fugitiuos latrones, cx aes smaiestatis reos Cuba gubernator appellat illi aut se maius multo praestitisse regi obsequiti, venisset ad maius tribunal, arguunt. Petit capite puniatur, gubernator. Petunt magistrat isti, subpraetores,tot laborum, di periculorum premia. Et praemium, mulcta differetur . Ut pars utraque audiatur, statutum est,ta sancitum.
lam ad Darienenses sinus Vrabae,inputato continenti habitatores veniamus. Bb , Darie
26쪽
DE INSULIS NUPER I N V E N I Darienem diximus esse fluuium in occidentale rabae simus cadentem latus . In
huius ripa Hispani coloniam regulo Cemato armorum vi pulso, potere Coloni nomen ex voto pugnae tempore promita dixere. Sancta Maria antiqua Ad hos in calce Uecadu diximus fuisse missos eo anno quo scribere deshmus, duce Aria Abalensi, viros mille ducentos, id petenteVasco Mugno Balboa, qui prim australe pelagus, latens hactenus, detexerat, Darienensibus praeerat . Appulso ad Darie nem Petro Aria gubernatore cum ampla regia potestate, destinatos per diuersa, cum arn peditum turmis diuersos centuriones Breuibus absoluam, quia horrida omnia suauia nulla, ex quo nostrae Uecades desierunt, nil aliud actum est, nisi perimere,' perim trucidare ac trucidari Ad voluntatem creaverat rex Uascum,nequiuit diu ferre Petri Ariar imperium, dissederunt animis, confuderunt omnia, in tercessit tempus. Io. Caicedus Franciscatae religionis pulpitariusVasco promisit in uxorem dare filiam Petri Ai, Ars inter rerum compositores, qua conueniant, nulla reperitur diffident multo magis. Et res ad talem casum deducta est, ut nact' Occasionem in Vasicum Petrus Aria processu per Praetores urbanos formato, iugulari Vascum mandauerit, di una primarios quinq; alios, inquiens Vascum sociosq; de rectioni studuisse in mari australi, ubi classiculam nauigiorum quatuor asseus ipse construxerat, australia putati continentis littora vestigaturus . Dixisse ascum commilitonibus trecentis, quos secum habebat: En quid viri tot laborum 8 periculorum meorum participes, alieno subiecti semper imperio erimus Quis ferre ponset iam huius gubernatoris insolentiam Littora haec sequamur, quo sors dederit. Et inter tot Elysias prouincias tam vastae telluris, unam eligamus ia qua nobissipsis, quod vitae superest,liberi iam tandem vivere possimus. Quis hominum nos reperire quibi. aut repertis vim inferre Res ad gubernatorem delata Vascum ab Austro accersit Petrus Aria, paret dicto Vascus in catenas consscitur, negat Vascus tale consilium cogitasse, testes quaeruntur malefactorum quaepatrauerat ab initio, dic tacolliguntur, morte dignus censetur, perimiturata laboribus 8 periculis, q subluit, innumeris miser ascus quando maiores se titulos adepturum sperabat, finem imposuit. Classiculam Petrus Aria ipsemet, uxore in Dariene relic sta conscendit, perscrutaturus littoras . Nondu an redierit intelligimus, nec ipsi deest fortuna Aam alius designatus gubernator dictus Lupus Hoca, ex fortunatis insulis, ubi diu extitit prorex, reuocatus ad Varienem. Quid stomachi sit habiturus, si redierit PetrusAria, boni iudicent, nihil unquam gloria dignum ib eo actum est. Nimium remisium abinitio fuisse agunt hinc, illinc autem nimis indulgentem, Sparum seuerum in corrigendis erroribus Ue hoc satis. Postergata quaedam repetamus de flumine ingenti Sabaida profundissimo, Dicto a nostris Grandi, qui labitur in ultimum Vranae sinus angulum,per portas, uti Nilus in Aegyptium mare, septe. Late de hoc insecadibus,q, eius montana sint auro ditissima, ex accolarum relatu diximus. Dabaidae arcana scrutaturiVascusa praetores alii, compositis agminib' aduerso flumine cum nauibus diuersarum specierum, quater conscenderunt, quadraginta leucas primm mox quinquaginta, demum octuaginta ex transuerso alias. O ingens facinus . Gens nuda vestitam, inermis armatam profligauit semper, trucidaui ad unum aliquando, vulneribus confecit omnes, sagittis bella gerunt venenatis, inua visu hostium carnes assequuntur detectas ctum figunt certissimum. Habenis iacula quae pugnae tempore tam crebra iaculentur eminus, ut more nubis solem hostibus eripiant, habent&ligneos durefactos enses latosque , quibus cominus certant ferocster, se ad manus deueniatur. Et ascum ipsum multis vulnerbus confecerunt aliquando. Ita flumen Debaida propulsantium accolarum rabie inexploratum relinqtur. Re stat, ut de Hispaniola reliquarum insularum genitrice ac ceu primaria earum, dea bus narrare instituimus, pauca dicamus. Resarcitus est in ea senatus, quinq; sunt additi iudices, qui uniuersis illis tractibus leges praebeant. Sed propediem in ea colligere au
27쪽
Iram ri grano sieminando pane popul abstinue
runt, reliquosvarni morbi, ignoti hactenus, anno millesimo quincietitimo decimo octavo, qui tanquam morbosias pecudes contagiosio halitu eos inuaserant, in ne mentiamur, auri cupidita' in quo effodiendo, cribrandocia semia, ociossis ludis ac tripudhs, piscationi, aut parui cuniculi uenationi affuetos innumane nimis exagitarunt. Iam per regium uniuersum senatum sancitum,
et v liberi educantur in populosi agricultura generationique induloeant. Serui autem dc aliunde empti, ad id aurifodinarum opificium trahantur. De auri mortii is dictum . Auditu est mirandum, quantum in hac insula coalescant omnia tacto ec viginti in ea sent torcularia erecta, quibus magna faccari copia extorquetur . baccareas aiunt cannas altiores crassioresque in hac insuIa creari quam alim 'squam reperiantur, ad crassitudinem laeertatem aiunt, cu virilis staturae ac semis altitudinem nutriri, 8 quod maius, Valentia Hispanae, ubi ingens saccari copia quotannis elicitur, ubicunque saccareis cannis inuigilatur, quini vel sex, aut quando copiosius, septem phialas cannas quaeque radix pturittin Hispaniola viginti aut triginta interdum. Quadrupedum est in ea copia immensa inuri rabida sitis a cultura Hispanos hactenus diuertit.Triticum augetur in immensium, vescentesimum aliquando reddidisse dicatur,ubi curast, in collibus aut montanis iugis, ad Boream praecipue versiis, tritico serendo intendere. Coalescunt, vites in eisdem partibus.
De arboribus vero cassiam fistulam gignentibus, ex insulis putato continenti vicinis asportatis de quibus mentionem fecimus in Decadum libellis quid dicemus tranta est iam copia, ut post paucos annos libram simus uncia loco a pharmacopolis habituri se sylvis coccineis, dei reliquis huius beatae insula praerogativis,& naturae in illam porrecta beneficentia, satis multa in decadibus.Placuit tamen pleraque repetere, quia grandium negociorum mole arbitror ad huiuscemodi rerum recordationem multorum lectorum ingenia diuertisse,nec labia detorquent, quae sunt lapida,modo materia preciosa preciosis vestibus induatur.
η R. Petri Hartyris de insulis nuper inuentis
30쪽
Coloniae, pensis honesti ciuis Arnoldi Birc man Anno Domini M. D. XXXII. Mense Septembri.