Disputationum anatomicarum selectarum : ad chylificationem

21쪽

Condensetur ad superficiem corporis, sed tam utilis pars ab merementis oriri non videtur; quod magis, in utero exsiccari non potest. Si consideremus vascula innumera culanea , in copiam tumoris, quam haec advehunt, credibile videtur oriri ex vasis arteriosis, singularem hane materiem tanquam ceram ad superficiem cutis effundentibus, quae habet vim condensandi , atque inspissandi quemadmodum mucus si aliquamdiu stagnat, conden-Ia satur, atque induratur probat ultima lamella novae futurae epidermidis, ouae in aethiopibus ob nigredinem facile videri potest, habet illa pulpa vim condensandi, praeterea mucor ille niger, qui retinam interi choroidem ponitur, separari potest, qui ex vasis

clioroidis oriri videtur quin etiam regeneratio perpetua atque integra, si a cute divellitur manente cute illibata , si vero pars cutis ablata si non regenerabitur sed maderies callosa loco eius rena-1citur, hoc mirum videtur, quod etiam confirmant maculae,ephelides dictae, quae antea fuerunt eodem loco , atque eadem fere magnitudine renascuntur, quae frussea in cute quaeruntur, ne harum vestigium quidem apparet sed dependet a diversa dispositione

Vasorum, atque natura humoris diversa. Deceptus olim fuit Junior medieus, proprietatis epidemiaidis ignariis volens arte sua , domicillae facie lentigines has absumere , quae caeterum formosissima erat, applicuit toti faciei vesteatorium quoddam, non sine doloris sensu, cum enim epiderm is satis magnam in bullam sese elevasset, sperans illes domicella non amplius renascitUrZS, sed vana spe, cum Omnia patientiss1me pertulisset, epidermide nova

regenerat , omnes maculae , eodem ferme numero rediere. Vidi

semel puerum, qui admodtam lentiginosias erat, i aqua fervida commbustisse manum in superiori parte , secediti mox Fidermis in bullae speciem, postquam sanatus fuit, nova epidermis, novae ephelides

1 redierunt, ut nullana differentiam comparando inanum Unam cum altera, quae pariter lentiginosa, invenire potui. Renascuntur haestatis anni temporibus, 'evanescunt iterum , datur magna coninvenientia ratione oloris eum odore, nam ruim semper quando sa-ὲ dant, pessii ne Olent, conrra albidiores vix, quae varietates ritu tur omnes exiliunioribus secretis variis odoribus praeditis ex colore sit etiam epidermis orastior tenerior, asperion, mollior si Tom. IV. B Ouin

22쪽

consideremus epidermidem aethiopum, molliorem, ueneriorem deprehendimus esIe, quam Europaeorum; cutis est tam candida ac in Europaeis, sic fere suprema annella epidermidis, interna superficies est nigra, vel fusca hinc e praegrestis concludimus,

depondere ab humore ex arteriis utaneis exhalante. Inveniuntur diversae varietates colorum in Europaeis, ita ut quibusdam in locis tam fusca sit Europaei epidermis, quam Aethiopis, varietates hae semper deteguntur circa genitalia , detraxi semel epidermidem de pene hominis Europaei, quae nigredine non cederet Aethiopi, homines enim in hac regione graciles cutim rugosam habentes, caeteris paribus, magis coloratam cutim habent quam pingues, adde quod magna varietas in senecstute Morbis oriatur.

Quae adhuc remanent quaestiones, primo, num epidermis o Igriatur a primo ortu, nec Iae se Cundo, an habeat vasa 3 Quoad

generationem credibile est embryonem suam habere epide idem, vidi enim admodum parvulos, de quibus corpusculis Gistincte potui detrahere epidermidem, hac de re nullum remanet dubium Alier quaestio de vasis examinanda est , multi fuere qui dixereepidermidem habere vasa, sed nulla hac tantis ars potuit unicum vas in epidermide ostendere, licet fuere, qui potuerunt demonstrare, uti prae se ferebant, scindebant cultro raserio, Cutissimo de cute penitissime injecta, epidermidem , verum etiam Xtren a papillarum, ergo vasa, exsiccatione facta, apparet habere vasa falsa, inde concluso hinc patet veteres non scivisse originem, fabricam huius mirabilis corporis, si enim structurana cognovis sent , ne de vasis quidem cogitavissent.

rata, nascitur autem callus a continuo attritu, non quod attritus callum faciat, nam idem obtineret in eadavere Sed attritus irrita vasa ad uberiorem excretionem, hinc materies illa, quaepidermis fit, ad superficiem cutis continuo protruditur, sic in

23쪽

duratum est praeterea naturae quoddam inititutum, nam in infantibus recens natis 11vertitur jam callus, nullos labores passis, examine linius calli facto, nil l ud est, nisi lamellarum accumu- alio novae epidermidis ut me nunc accingam ad explicandum Ultimum quo organum defenditur. Sunt scit ungues pili atque

folliculi glandulosi.

g. m. Ungues ratione fabricae prorsus chim Epide id conveniunt, excepta densitate, soliditate, rigiditatae sunt enim corpora dura, pellucida , in quibusdam hominibus plana, vel conveXa, Vel varie figurata interna substantia unguis est mollis, colorata, Aultas habens strias, secundum quas papillae nerveae cum vasis filorum instar per longitudinem deducuntur , cohaerent stricte cum cute

tamen per macerationem secedunt, aeque ac epidetanis , nam si detrahitur eoadermis de manu, maceratione debita ad a, non potest, quin semper sequantur, radix unguis est mollior, media cu-

tim inter Mepidermident, inseritur atque infigitur sub initis duplicatura tanquam in sinia 3 quo autem plus ad Interio a protrudi ne plus indurescit ex his ebncludere licet, esse vertiti epidermidem induratam, confiTmat, praeterea similitudo cum aliis unguibus sunt, qui habent ungues tam molles, praesertim in minimbpedis digito, ut epidermidem paulo inspis latani aetDulentur, hinc exmaolli materie conflatum tandem concrescere vidimus , subtus haeret reticulum sic dictum Malpigilianum , respondens primae epiderinidis lamellae, ubi papillae inhaerent, tinguis vero On iis sensus est eXpers, ut epidermis, quocumque enim octo deperditur vel gangrena vel igne vel similibus, renascitur, ut ante. Verum si examinemus clavos, nullum amplius remanebit dubium sunt nil nisi vera indis ta epideonis, figura cornea muc nata, ipsi cuti inserta, o di iritiem admodum doloririca , hiae substantia in omnibus corporis partibus potest nasci. Conteimplemurn 1anus illorum qui hchora cudunt , ostendunt volae superficiem esse quasi substantia cornea perfusam. rostat exemplum de puel-lli cornuta, in transa rionibus anglicanis, cui in omnib-articulis

epidermi in eminentes mucrones corneas excreverat. Si deperditur cutis funditus, nunq iam renascentur '

B 1 f. XVI.

24쪽

Ex structitra hactenus explicata facile usus intelligi potest. 7Sunt tanquam scuta, pulpae digitorum resistentia, ne retro1 lectat, vel marginem superscandat, ut experiuntur illi, qui praemordent ungues, vel nimis eos resecant, qllod imaxime molestum est,praesertim si aliquid prehendere vollant, quin etiam in digitis pedum

ad incestum niuitum juvant, Inguibus enim carentibus, molestum est incedere, e valde dolorificiu11. Ρraeterea inservilint homini

ad scalpendam, fodiendum, defendendum corpus ab iniuriis, id

lor inferatur, vel immineat; nam it vulgo loquimur : ubi dolor, ibi digitus. Ex his bono intellectis, facile argumenta eorum qiii dicunt esse continuationem eXtromorum siccatorum, refutari possunt. His itaque missis sequitur examen pilorum

Sunt corpora oblonga, teretia, de Cute dependentia, colore dc Jongitudine in variis hominibus quam maxime diversa, ponuntur in omnibus partibus serporis, eXCeptis volis manuum, olantis II pedum, ne illis in locis impedinent forent, constant enim ex duabus partibus, ex radice 1cilicet, corpore, radix pili haeret intino loco profundior, quam in alio, ut in capite, ubi Capilli vocantur. vel iri Circum mentum ponuntur, profundo inhaerent, in aliis partibus non adeo, permeant per folliculum, transeunt per epide midem, OΠtinuantur ei, fit corpus pili., quod excrescit in longitudinem, si evellitur pilus lisbet Circum radicem materiem albicantem, Vasa atqire negVOs 3 hos dolor, Illa iniec stio do Cent, quod ope micro copiorum videri possunt, mirum est si evelluntur, iteram renasci, quidem ita, ut cano vel crispo evulse, canus vel cxispus succedat, indicium, quod licet euhilsus, uti videtur cum radice, tota quanta illa tamen non destri aeta. sit, sed regenerationem ars impedire potest, si acus candens immittatur in folliculum, ubi evulsus est pilus, Vestruatur iste nunquam pilus ex hoe folliculo excrescet, nam obturatur canalis curatio haec locum habet in morbo, iii trichiasis vocatur . In hoc afffecti pili retroflexi pungim oculum, irritant, vel si ex caruncula lacrymali longiores se ut nascimtur, quod maximant molestiam parit, cautela adhibita

xegeneratio impeditur. Ex his patet ab humore effuso nutriri pec

25쪽

arteriolas, ad certam distantiam, tandemque evanescere dc findi, quo usque vis vitae per cavitatem pellit humorem nutrientem, ut tra quam si excrescat, moritur, deficiente materi mucosa ex fol. V liculo secreta, qua oblinitur lautritur, quae in sanis semper splendere facit capillos; verum enim vero in phthisicis, ubi ora exarescunt alandum illud sim in deficit, tandem defluunt capilli, quod ultimum symptoma tragaediam claudit, signum vires vitaeninus debiles ad restauranda deperdita.

Praestant hi egregium usum aliis organis, sed praecipue tactui,

quod scopus noster est, sim tanquam monitores tutelae, ut homo sibi caveat, irospiciat, ne organum laedatur exemplum sit musca ambulans per dorsum manus, vel alius partis, quaesitura spatium, vel foraminutum pungendum, antequam pungat, moVet motu pedum pilos, irritat nervos, nascitur dea mali imminentis

abigendi, dc quidem sponte Caput tutium servatur per capillos; pili pectoris, d sub Xilla, prospicinni vasis, quae nuda jacent, sed mirum est, quod pili in utero atri crescant , dc quidam non prius in conspectum veniant, quam pubertas adest Ultimum, quod superest, sunt folliculi glandulosi, ut pote qui

multum ad organum tactus conferunt, sine quibus tactus fieri vix potest, sunt autem sacculi recipientes, facti a cute extenuata, reflexa, patentes ad superficiem, humoresque ibi effundentes; zo habent haecce receptacula arteria dc venas nervosque , alia aliis minora, reperiuntur in tota superficie cutis tam interna, quam e terna, conveniunt ratione similitudinis cum glandulis r copiosissimi in cute faciei ponuntur, formant sic dictos poros , maxime Circa nasum, in quibus illa materies continetur, oleosa subpinguis; expellitur motu musculorum , vel copia , ad lubricandum cutimi epidermidem, ne rigescerent si stagnat haec materies in

folliculis, subtiliora dissipantur, crassescit magis magis, mutat stagnatione sua colorem humoris, quod frequenter in terris frigidioribus contingit, ubi balnea Minunctiones in usu non sunt, quae materies niuitis claris viris imposuit detracta enim epide idei quitur illa materies, reserens cavi figuram, in quo haeserat, alii a Vese

26쪽

I FRANCIS cvs mr his Tvermiculos, alii papillas esse putabant, in omnibus fere hominibus praesertim laxiore temperie gaudentibus sunt stigmenta nigra vel laxiore temperie gaudentibus, sunt stigmenta nigra vel colore luteo vel simili, si exprimas maceratione tepida aqua facta, apparet

materies indurata, si pergas premere , mollior humor eXprimitur: restauratur quotidie, hisce vero obstruetis nascuntur multa mala, pre- cait eniti latera vaserum hinc inflammatio, tumor , rubor , eleVatio , pustulae , tandem suppuratiora quae Omnia praecaventur Otu expressioneqne Materiae : carteriolis icce humor praeparatur, in his folliculis deponitur, quae arteriae miris modis atque flexuris per eos decurrunt, quae subinde sudoris materiem praebent, nam aliquando guttatim effluere vidimus, verum in votis manuum&plantis pedum sunt etiam o a

stiola, ex quibus materies subtilis ad tactum summopere necessaria, exhalat, sed haec longe alium decursum habent, nam inveniuntur, inter siticos spirales inque eorum eminentiis ex quibus Uberrima copia materiei perspirabilis sudoris profluit, quod experimentis probatur, modo attente consideres pulpam digitorum; si comprimas aestivo praesertim tempore, exibit materies limpidissma ex omni puncto superficiei oris, materies haec si deficit, tactus summopere impeditur ex his ratio patet, cur nec pili nec folliculi, tales ut in facie, in his inveniuntur, nam impedimento forent, si aliquid tangere vellemus exquisite. Haec lint quibus tactus fit desin sua temperie servatur, pauca de laesione tactus addere animus est.

Cognitis in omni parte organo laetus umque partium sngularum ad sensum tactus concurrentium difficile non erit intelligere causas, quibus tactus augeri, minui, depravari aut aboleri possit. Inter eas quae justo erquisitiorem efiicuit, sunt, nimia fluidi

nerve ipsorumque nervorum mobilitas, cuticulae teneritudo, attentio mentis circa tactum nimis exorcitatae videtUr natur commodo hominis prospexisse, ut a quaevis laeviori causa organum tactus non assceretur, ne in perpetua inquietudine mens versare aetitir, aliisque sensibus detraheretur, quod in olfactu inprimis manifes im, quo canes odorissequi aliaque animalia Oininem praecellinis .

27쪽

eellunt, progressu aetatis acuties tactus imminuitur, id manifeste ostendit infans, qui calore aut frigore parum a temperie recedente assicitur, ubi adultus disserentiana non percipit, quanta incommoda homini in dies obvenirent, si ad singulas immutationes ba-mmetri aut thermometri assCeretur. Anni tempestas, regio, consuetudo huc referenda. Quamquam his causis acuties tactus imminuatur, nihilominus naturalem ejus constitutionem, perseverare dicendum est, quatenus pro rei necessitate ab objeci is utcunque citur, proin artis auχilio non indiget; dum vero acuties causis recensitis nimis increscit, V. G. nimia mobilitate liquidi nervet, aut nilnia teneritudine cuticulae c. , jam arte succuretidium; econtrario ubi 1 quidi nervet inertia an callositas epidermidis, sensum tactus obtusiorem effecerint, aut aboleverint, convenientibus remediis ipsae causae corrigendae aut auferendae Quandoque singularis naturae lusus in eodem homine utrurnque vitium inducit, ubi epidermis quotannis ad ingentem crassitiem quamulis in tam densam crustam sibi accretis omnern sensilitatem ademit,&certo tempore tota epidermide instar crassi rigidi corei more animalium exu. vias deponentium, secedente nervisque denudatis, exorta tactus ac

ties ut vix aeris alta stus sine insigni molestia Volore fieri posset, donec rursus epidermis non nihil callosa essiceretur. Ubi optime vi-z3 guit sensus tactus, usque dum callositas increscens rursus insensilitatem produceret.

g. XX.

m omnis perceptio, cujuscunque sensitum speciei sit, sat

mediante fluido in nervis moto, patet ipso medio aucto imminUt , depravato aut interCepto, ipsam perceptionem vitiari. Xemplo sit nervus cruralis ab anteriore margine elevatiori edis, aut alia causa premente compressus, fluidum intercipit, mox succedit integri cruris gravitas, dein titillatio, tum stupor qui ad perfectam usque insensilitatem increscit, motus aboletur, ita ut homo plane eo uti non possit. Tollatur causa comprimens, primo modestissi-rne per gradus redit sensilitas , motusque restituitur. Applica hoc partibus internis, quae variis tumoribus, excrescentiis, vasorum nimia impletione comprimi vascula eo riim angustari possunt, eadem phaenomena contingent. Obvia sunt hiijus asserti exempla,

28쪽

16 RANC Is Vs DEMETe cadaveribus desumpta, ubi nati tumores, exostoses, steatoniata, atrophiae, insensilitatis motus in membro boliti causa extitere. An ipsi canales nervosi plethorae capaces sint, ut se invicem comprimendo sentiendi movendi faculeatern immitiuant, non determinavero. Si ratiocinio locus & fides, inter causa re 24 censitas referri potest dicta haec plethora Natura ipsius fluidi ner-ve eiusque ortus, successio, ut d tubuloriam continentium conditio non repugnant defectus vero magis evidens in iis qui duris laboribus, aut abusu veneris vires exhausere aut diuturnis morbis extenuati , aut venen quodam subtili sensorium comm ne re principia nervorum constringenti, aut spirituum coagulum producenti, infecti sunt, aut deniqtie, qui gravi senio obriguere, in iis omnibus sensilitas imminuta Silentio praetereo, malas cranii conformationes, requisitam cerebri figuram depravantes, quae omnia nidae perceptioni quam marime obstant.

Perl pirabile Sanctorianum, ut superius monuimus, est summum medium, quo vigor percipiendi jugiter perseverat hoc in omni

puncto superficiei tam internae, quam externae, e orificiis arteriarum minimarum indesinenter exhalat , UO Organum sentiens

humidum, obsequissum , flexile servatur; in quacumque igitur parte deficit, sensus minuitur. Obtusior quoque evadit, dum subtilissimum unctuosim hocce fluidum nimis lentum existit, aut

Venae resorbentes, orificiis lentore obductis, sesto minus reser-bent, ut colluvies leucophlegmatic oriatur, qu se non m Odo si cultati sentienti motrici, verum omnibus unc stionibus inertiam a sinducit. Expaucis quae leviter PerstrinXi, patet infinitas morborum internorum causas nasci, plurimas cognosci, tolli a medico perito posse, non vero omnes.

XXII. . FO raro contingit, ut in parte amputata, in qua ante amputationem dolor periodicus fuit, ipse idem dolor percipiatur. V. G. homo quaeritur de dolore acutis Itino pollicis pedis, quotanni red unite, ipso pollice, im integro crure extirpato, satis temporibus,

conm

29쪽

consaetoque more dolor pollicis inget, nec tamen ibi nervus est nec causa morbi, neque mera imaginatio est licet videatur aliquid contribuere. Ratio hujus involucris suis adeo denudata nondum est, ut clare percipere possem , proin paulisper judicium suspendo. g. XXIII.

Exposito organo Tamis, Requisitis objectis. videri possem

propositi si11em assecutus, verum difficultas se objicit circa dolorem, a qui in omnibus partibus sentientibus praeter naturam violenter assectis contingere potest, an dolor hic ad sensum actus referendus,

an ad novam sensus speciem, sic quaestio occurrit de semei situ venere de iis pauca tibi ingenda existimavi

In ipso organo actus dii ferentiam qnaerere supervacaneum du- dii idem enim organum actus mixterna Corporis superficie est quo OUe organum, quo percipitur dolor, quamquam insignis differentia ratione loci intercedat, ubi actus est acutissimus, ibi non

est exquisitissima facultas percipiendi dolorem, vice versa'. Ex his vero nil aliud sequitur, nil quod alia in his, alia in illis partibus, sit nervorum distributio, modificatio, quae organi Mifferentiam, aut novam peciem non contaitirunt. Ex ne actus hie tantum ratiocinandum est, qui distinctissimus a dolore, licet objecta eadem Vtrumque inferant. V. G. calor assicit actura , si Vero tam intensus est, ut dolorem infisat, jam se extra actu Emites, oritur omnino alia dispositio in organo Tactus qua facultas eXploratrix imminuitur, aut plane aufer1ur. Xemplo sit pars e

Coriata, Vt ape digiti jam abolita est facultas tangendi, quidquid homo excoriato isto digila tangit, de eo non juclicabit, an calidum, a humidum, molle, durum, asperum, sed modo dolorem inferens adesse tristi querela indicabit, quae sane distinctissima sunt Oroa- num quidem idem est, nisi quod hoc in casu epidermis, ut pars defendens, sit ablata, ex quibus sequitur, dolorem ad sensus actus referendum non esse par ratio in reliquis sensibus, sic spiritus salis ammoniaci cum alcati fixo paratus organo Olfacetus applicatus, non facit mentem consciam Odoris sed doloris urentissimi, excitati a liquido hoc igneo caustico id de aliis.

30쪽

XXV. Sitis fames, sensus venereus minime ad Tactum pertinent Singulares hin Facultates, quae nultifariis causis excitari possunt illae mentem sollicitant, ut quaerat praesidia quibus vita sanitas conservetur, haec Vt species propagetur, applica causas famis tis apicibus digitorum, non orietur desiderium cibi, potus, ad Taetum igitur non pertinent: de singulis plurima dicenda forent,

quae propositi limites eXcedunt; iussiciet plures quana quinque sensus externos quatenus extra sensorium commune existunt adduxisse, qui eo usque ossicio, cui administrando a creatore, destinati sunt, funguntur, quo usque commercium inter mentemi haec organa subsistit, de eorum augmento, decremento, depravatione, abolitione, pro arietate causarum organorumque mutatione, superius dictum ut paucis repetam quidquid impedit motum automaticuin ad sensorium commune, minuit, tollit, vel depravat appetitus hosce , e contrario, quidquid tum nervis, tum fluido in ipsis contento, nimiam Mobilitatem inducit, auget. Causae tum in mente tum in corpore existere poterunt di numero Sc specie sinitae, quas, adducere scopus non exigit, pro in B. . diutissimum animae cun Corpore commercium, vitam jucundam praecando dissertati ni cursum abrumpo, nullus enim haec naturae

Arcana investigandi erit sinis.