장음표시 사용
11쪽
laetum esse notissimum est. P. enim Fontejus j, homo de
et ad plebem traductus et patris adoptivi potestate liberatus
est. Nomen vero in posterum idem ei quod antea erat.' Ηabes igitur transitionem, quam, etsi per arrogationem facta erat, nulla nominis mutatio eonsecuta est. Neque Bee k erus'
dubitavit, quin haec ratio, qua Clodius usus est, justa omnino et legitima fuerit. At quo jure factum est, ut ille nomen gentilicium servaret 2 Qui cum per adoptionem e Claudia gente exisset et Fontrii filius factus esset, non Clodius, sed
Fontius vorari debuit, quod nomen vel tum, cum emancipatus esset, retinendum ei erat. Quam di Teultatem Beeli erus non expedivit, qui obiter tantummodo arrogationem illam tangeret. Prorsus aliam viam ingressus est Momm senius. Neque enim a Clodii arrogatione profectus est, Sed eos conatu8, quibus idem superiore anno, ut plebejus fieret, frustra nisus erat, primus accuratius consideravit. Duo autem scriptores sunt, a quibus ejus rei mentio fit, Cicero et Dio Cassius. Illo quae tum aeta sunt compluribus epi8tοlarum orationumque locis strictim tangit. In epistola ad Atti eum I, 18, quae anno Go XI. Κal. Febr. data est, illud legimus: Est stulσm
C. HerenniuS quidum, tr. Ah, quem tu fortasse ne nosti quidem-tiametsi potes nosse; tribulis enim tuus est es Sextus, Actier ejus, nummis BOhis diri re solebat- is ad Plehem P. Clodium troducit, idemque fert, ut populus unirersus in eampo Martis sustro vium de re Clodii ferui si . e. eenturiatis comitiis. 'si Isine ecto cleo i in senatu'), Mi Soleo, Sed
6, vid. infra p. 25. 3 Ilaiadbuch der Itum. Alterthumer II. l, l56. Si De tributis comitiis cum Marquardito sII, 3, is53, Drumanno seselii clite Roma II, 2 is , Langeo iub. d. transit. p. s. a. a , Bootio sad h. l. ideo cogitari non potest, quod haec comitia numquam in campo Martio habita esse videntur, nisi quste erant magi Stratibus creandis scf. Momm-Sen, Ri m. F., p. lso, a. 223. Nunc Langelis et ipse i R. Alith. III, 26S centuriata comitia signifieari statuitis) Ex his verbis Asherus I. c. p. ii 2 ad senatum de re Clodii
12쪽
nihil est mo homine lentius. Imisellus est consul vr ivs et nos omias, Sstd imminuit ovotoritatem suam, quod habet la
etitisti vi promtibatum illud idem 3, de Clodio. Paulo postea, Id. Mart. , Cicero de eadem re Attico haeo geribit (l, is, b):
meo Sunt in re publiea, nisi ellam illud od rem publieam Pertinere Pul , Herennium quendum, tribunum ph, tribulem tuum. Siane hominem nequam et veniem, saepe iam de P. Cladio sed plebsem troducendo quere eo isse; huic frequenter
Quae si ita, ut seripta sunt, intelleges, non poteris quin Ilerennium putes legem de Clodio tulisse, Metellum dumtaxat promulgasse. Illud enim plane apparere videtur
relatum esse colligit. Quod ut statuamus minime cogimur. Licebat enim senatoribus, cum sententiam rogati essent, antea quam decernerent alia tangere, quae ad rem ipsam prorsus non pertinerent. s Becker
II, 2, aes. i quidni Ciceronem eo jure usum esse putes tbs Verba habet promula itum prorsus idem valent quod Promu
starit, eodem modo quo Cic. in Vat. l6 legitur: omnes habuerunt lestes promi lautas. Sed Bootius ad h. l. hanc interpretationem reicit, quia non ab Metello, sed ab Ilerennio lex promulgata sit. Dabet igitur idem significare vult quod judicat. In quem errorem vir doctissimus non incidisset, si de lege centuriaeta tum Ectum esse intellexisset, quam IIerennius, qui plebis magistratus esset, promulgare omnino non potuit. Eodem errore lapsus est Drumaenuus V, 5sb.ll) Dicis causa nihil aliud significat quam uetum Scheine' vel --λoroue quae interpretatio eo confirmatur, quod Varro de I. L. 6, fit vocem is dicis' derivandam putat st verbo dicere scf. Aixuvia. . Prorsus perversam de hac re sententiam proposuit Κlolgius, Neve Jahrb. f. Philol. , 23, 2lo. Metellus igitur, quamquam de re publiea maxime cum Clodio dissentiebaei, tamen, cum idem affinitate ei esset conjunctus, dicis causa legem promulgavit, i. e. ut Clodio favere videretur. Neque enim ignorabat adversarios summa contentione rogationem impedituros esse. id quod postea factum est. illi Bootius vocem uidem' , quam pro accusaetivo haberet, e textu sustulit. Sed haoc enuntiati sententia est: Metellus ist ein guter Conis sui . . . ., docti Schudet er seinem Ansehen, vel l er glei ch Nohi si demisones Geset g hegii glich des Clodius promulgiri hat. ig) i. e. saepe interceditur; saepe enim id fieri opus erat, quia saepe Ηerennius ut rogationem perferret nitebatur. Nihil igitur est, cur hoc loco cum Graevio, Bootio, Eohanno de frequentibus intercessoribus cogitemus, quamquam loquendi usus huic interpretationi non obstat.
13쪽
si ro Clodii Ierui et ex eis quae in insequenti epistola legimus : Verennium save jam de Il Cladio ad plebem tro lueensi opere coepisse. At enim tribunis plebis cum populo agere non licebat. Quem scrupulum haud Seio an migSurus sis, si in perduellionis iudicio eenturiata comitia a tribuno habita esse memineris, si dies ei a praetore data esset. 33 Quidni simili modo statuamus Metellum Ilerennio cum populo agendi jus coneessisse idque ita signifieasse, ut ipse Eerennii nominerοgationem promulgaret PCui vero haec non probantur, is cogitur, ut eum Asti ero 'i ipsum Metellum legis latorem, florennium auctorem dumtaxat fuisse eenseat. Quae quidem sententia dolandi nequit, nisi in Cieeronis illis locis explieandis artificiis quibusdam utaris. Quae qualia sint, ex dis perspicies quae Asherus excogitavit. Fingit enim vir doctissimus primum II erennium in contione ') tulisse, ut populus universus de Clodio sus- fragium ferret. IIoc significari putat verbis idem quo fert ' et q. s. Quo laeto Metellum eonsulem rogationem dieis eausa promulgasse, sed nihil postea ad populum tulisse. Ilerennium autem, eum rem trahi videret, eum senatu egisse, ut consul legem aliquando ferret. IIue enim Asherus spectare putat verba Verennium Sove jum de P. C odio ad plebem troducendo octere Co irae. Vides Satis multa virum doctissimum finxisse, quae in epistolis illis seripta non sint. Quae
i Mommsen, Siaalgr. I , las.lbi l. c. p. I 2.16j Iloe quidem non intellegitur, quid in contione ferri potuerit, in qua nullum omnino suffragium fieret. Videlicet plebis concilium vir doctissimus intellegi voluit. nam in eadem pagina plebis jussu legem
centuriatam promulgatam esse dieit. lii Sed jure quaeritur, cur non perfecto potius tempore Cicero usus sit, ut illud significaret. Namque Asheroe auctore hic rerum ordo constituendus est: -Ηerennius in plebis concilio tulit, ut -: Metellus promulgavit . Cum nostra autem gententia praesens tempus egregie quadrat. tum enim enuntiato idemque fert ut Putilus .... ipSa lex centuriata significatur. Quae cum promulgata demum, lata nondum esset, praesenti videlicet tempore geriptor uti debebsti.
14쪽
si omnia Cicero intellegi voluisset, vix dubito, quin copiosius rem exposuisset, ne Atticus quasi in aenigmatis haereret. Dein, si Asheri explicationem sequeris, minime intellegitur, cur Metellus auctoritatem suam imminuerit, qui explebiscito legem centuriatam promulgasset. Iure autem consul reprehendi poterat, si illud idem sua Eponto fecerat.
Ηaec potissimum me moverunt, ut ad eam quam Supra proposui conjeeturam eonfugerem.
In insequentibus epistolis nulla jam legis ab Ilerennio agitatae mentio sit. Mense autem Iunio Cicero Attieum stertiorem faeit Metellum Clodii consilia praeclare impedire et impediturum esse. ') Unde Brueeknerus (Leben des M. Tullius Cieero, p. 2s2 , Drumannus II, 22o, a. 6s), Mommsenius(R. F., p. l25, a. lib), Asberus sp. T 2j collegerunt etiamtum de traducendo Clodio aetum esse et consulem ne id fieret obstitisse, sed ut jam recte Langelis in b. d. trans. p. 22ὲ intellexit, tribunatum Clodius tum petivit, eui adversatus est Metellus. Quod facile cognosces, si ea quae sequuntur Perlegeris: Ille stulem (Clodius) non simulos, sed plane tribu -ntis P l. fieri evit. Gust de re eum in Soties reetur,fecti hominem et ineonNontium ejus rurehendi, qui Nomiae tribuniatum pl. pes feret, eum in S illa cle uitulem se Peloro Aeliloisset Quin rum), pilam cum Octri Ui- datu m de ueeremus, quiaerit ex me Ex quo apparet Clodium tribunatum petisse et in senatu de ea re actum ESSE.Quae vero hujus ordinis suerit sententia, plane signifieat Cicero de har. resp. 2l, di: mnc Oh omentiam tir ' tus est unus ex patrio s. evi tribuno P his seri non licere
quod onno ontes (i. e. eo anno qui ante Caesaris consulatum erat) Metellus et eo ne Ors ellam sum Seno tu S Principe Cn. PomPejo sententiam Ustente exclusercti acerrim ques uti POCP oc mole restiterat (ne tribunus pl. Clodius ibi ad Att. 2, i, d. isi sid Att. 2, t. 5.2Di Immo abreptus scribendum est, i. e. e patriciis ad plebem traductus. Quid arreptus in hoc verborum contextu sibi velit, nullo modo intellegere poSSum.
15쪽
fieret)' ), id post disciuium utimulium . . . ita perturbatum usque Permututum est, ut, quod 'o er consul ne fieret Oh-stiterat , id is consul Caesari effferet in diseordiis principum, qui illi unus inim ibimus eues Ohuerctf. . . . Videtur igitur senatus consultum laetum esse, ne eo mitiis tribunietis P. Clodii ratio haberetur. ') Ceterum magna eoutentione in illo senatu pugnatum esse intellegitur ex Cit'Cael. 2 , 6o: ovem quidem rirum i Metellum) si nulla ris repentini seeleris Sustulisset, quonum modo ille furenti Iratrisvo pomueli i Clodio) restitisset, qui eonsul ineipientem fu
ges natu illaestrittΗabes fere omnia quae de hoc Clodii conatu a Cicerone commemorantur. Unde homines doeti uno consensu Mi eollegerunt jam illo tempore arrogationem agitatam eSSe, quamquam scrupulum illud inistere debebat, quod, cum curiatis comitiis arrogationes fierent, do P. Clodio centuriata (vel, ut salso illi plerique statuebant, tributa) lex lata erat. Quam sententiam prorsus salsam esse luculento demonstravit Momm senius Dionis Cassii narratione aeriter examinata. Is enim Zi, sit Clodio auctore tribunos quosdam rogationem tulisse narrat, ut patriciis tribunatum petere lieeret. Quoeonsilio ad irritum redacto illum jure jurando patri elatum abdicasso et ad plebis jura transisse, eum in ipsum ejus
concilium venisset. 3 3 Quo laeto statim tribunatum eum pe-2lJ Asherus quidem, si recte ejus sententiam intellexi . P. T a fili. dubitanter ex his verbis colligit etiamtum a nescio quo homine in Senatu mentionem factam esse, ut tandem aliquando Clodius ad plebem traduceretur, sed senatum hoc rejecisse. Praestat tamen hunc locum ad tribunatus petitionem revocare, quam summa contentione Metellum impedisse scimus. cum idem de transitione nullo modo constet.22i Simili modo anno i Sa in senatu deliberatum est, uum Fulvium Flaccum, qui aedilis curulis designatus esset, eundem praetorem creari
16쪽
tisse nequo tamen adeptum esse adversante Metello ea de eausa, quod contra leges ad plebem transisset. Iloe enim sola lege curiata, i. e. per arrogationem offici potuisse Dioadieit. Di Vides tum non per arrogationem, sed prorsus alia ratione Clodium ad plebem transire voluisse. Antea autem quam quid inde collegerit Momm senius exponamus, illud quaerendum egi, quo modo ea quae apud Ciceronem legimus eum Dionis narratione cohaereant. Nihil enim aliud ambo -
Verbis rei ro, σφων τsν συλλoγoM plebis concilium gignificatur, nam σφων ad ro naiyoc referendum est. dam vero, Ei verborum collocationem respexeris, to αύτόν σφων τόν συλλογον ἐσελθων non ad totum enuntiatum referes, Sed cum altera tantummodo parte καὶ Ποθe rre rotiriλt 'o Bo δικαι όυαrα --sσrni conjunges. IIoc recte intellexerunt Momm-
genius p. t 26, Deraburgius i. c. p. 163, Asheriis l. e. p. et 6 . Itaque non RSsentimur Langeo, qui si ib. d. trans. p. 6j in plebis concilio Clodium patriciatum abdicaesse ex illis verbis colligit, quam gane interpre
consulem nisum esse diceret. Sed idem postea contra leges Clodium ad plebem transisse judicat, cum curiata lege opus fuisse exponit. Num potuit scriptor adeo sibi ipse repugnare Iaangeus quidem hoc statuit et admodum Dionem reprehendit ip. 2li. Quod injuria profecto facit. Neque enim vox nos crescito Semper praetextus habet intellectum, sed potest et istm justam causam significare, ut apud Polybium f. 26, d ted.Ηuitschi, ubi de militum dilectu agitur: nαραγ uourcii di n/ -- αδια
que Dio quod dicit 3S, 12 Clodium a Caesare iterum ad plebem traductum esse, idcirco jam a. sed legitime illum plebrium factum esse judicat. Videlicet quod contra leges actum erat, hoc, ut ratum esSet, iterum justo modo fieri oportebat.
17쪽
rum auctorum commune est, nisi quod uterque Metellum consulem Clodio tribunatum petenti restitisse dieit; stetera ita
comparata fiunt, ut, quae alter tradit, ea ab altero omittantur. Ilerennium enim legemque centuriatam, cujus Cieero mentionem facit, Dio no verbo quidem tangit. Quod vero ipso narrat Clodium primo nisum esse, ut patriciis tribunatum petero lieeret, dein, eum id non impetrasset, patriciatum abdieasse, haec a Cicerone nullo modo commemorantur. Quae res optime ita expedietur, ut primo de lege eenturiata actum, poStea demum quae a Dione narrantur Secuta esse statuamus. Cum enim lex illa a mense Januario usque ad mensem Martium agitata sit, dein, ut videtur, refrixerit, us- quo ad comitiorum tribuni ei orum tempus tres fere menses reliqui sunt, in quos e eteros Clodii conatus commode relegemus. Ilos autem ne ante legem centuriatam incidissoputemus, illud impedit, quod P. Clodius, quem post Idus
Maj. Rnni Si quaesturam Syraeusanam inisse seimus j, non potuit e provineia decedere ante mensem Majum vel Iunium anni 66. H, Toto igitur hoc temporis spatio, quo ab urbe aberat, fieri non potuit, ut patri elatum ab diearet aut in plebis eo neilium veniret. Quae tum demum laeta esse consentaneum est, cum Romam ille redisset, i. e. paulo antea quam
epistola ad Att. 2, i data est, in qua Clodium Romae tribunatum petere legimus. Cum quo optime congruit, quod Dione auctore Clodius, ubi patri elatum abdieavit, statim tribunatum petiit. Illam autem rogationem, ut patricii fi tribunatum petere liceret, nihil obstat quin paulo anto Clodii
26, De quaestura vide Drumannum II, 2 l . Cic. har. resp. 2o, 3. argum . et schol. in or. in Clod. et Cur. p. 33o fin. et 3 3. Magistratum post Id. Maj. Clodium inisse ex eo apparet, quod illo die in senatu cum Cicerone altercatione certavit. Cf. Cic. Att. I, 16, 8 sq.2 Errat igitur Brueekuerus i. c. p. 2set, quod jaem ineunte Ennoso Romam Clodium redisse opinatur. 233 Sic Laengeus statuit p. s. a. d. QuRmquam idem dubitat, an Ilerennii rogaetionem Dio in hanc gententiam per errorem Receperit, quod etiaem Ashero p. I 5 veri simile videtur.
18쪽
Ηis feliciter explanatis videamus jam, quid Mommgenius e Dionis narratione collegerit. Ac primum summus vir illud recte cognovit, legitimam transitionem non per adoptionem laetam esse, sed per jus jurandum. Ηoc enim non Clodii solum exemplo probatur, sed egregie confirmatur Zonarae illo loco, quo in universum' de transitione agitur. ) Sed aliud 'praeterea invenisse sibi videtur Mommsenius. Illud
enim jus jurandum, quo patriciatus abdicatus sit, nihil aliud
fuisse arbitratur quam saerorum detestationem calatis comitiis, eivius Gellius mentionem saeiat. ' Vides multum recedere Momm senium a vulgari sententia, qua sacrorum detestatio cum arrogatione conjungitur.' )Ηaee si recto vir elarissimus statuit, in eo nimirum
offendendum est, quod Metellus ejusmodi transitionem contra leges laetam judieavit. Sed facile Momm senius hoe expli-eari posse opinatur. Calata enim comitia a pontifico maximo haberi debuisse (p. dod, a. 83. Cum vero Caesar, qui tum eum magistratum tenebat, non Romae, sed in IIispania fuerit 'g), dubitari posse, num illa comitia fieri potuerint. Itaque suspicatur ad eam rationem Clodium confugisse, ut ineontione' tribuni ei a patriciatum ab diearet, et hane fortasse
2st De Clodio, ut supra vidimus, illud narratur a Dione 3 , 51:
3o, N. Att. 15, 2 : isdem comitiis, quae calata araellari diximus, sacrorum detestatio et testamenta fieri solebant. 3 si Savigny, vermisclite Schristen I, ly6. Marquardi IV, 23s. 32i Rediit Romam mense Junio anni fio. Cic. Att. 2, i, s. 333 Reprehendit Langeus i. c. p. 2 et 28 Morumgenium, qui hoc tamquam gustm conjecturam proferat, quod ipse (LRngeusi antea p. 6 Dionis verba accurate interpretatus collegeriti Sed cum, ut supra p. io S., a. 2d exposuimus, ab illo scriptore neque quo loco neque quibus testibus Clodius patriciatum Ebdicaverit significetur, de hstc re conjecturam proferre Morumgenio liberum est.
19쪽
causam fuisse, cur Metellus contra leges Clodium ad plebem transisse censeret, nisi quis de infereegsiοne' i cogitare malit, qua Cicerone auctore transitio impedita sit. Dionem vero, cum hoc anno frustra Clodium id lentasse videret, quod postero anno per arrogationem aggestutus esset, facile in eum errorem adduci potuisse, ut nullam nisi hane transitionis rationem justam putaret et Metellum hoc ipso argumento eontra Clodium usum esse fingeret.' , Quaeramus jam, quid de tota hac Momm senii conjectura statuendum sit. Illud quidem dubitari non potest, quin transitiones saetae sint per patriciatus ab dieationem. Quod vero Momm genius hane idem esse Vult quod saerorum detestationem, hoe non modo non probavit, sed contrarium facile poterit demonstrari. Nam quae tandem sacra in transitione detestanda erant 2 Quod in priore quidem eommentatione (p. 12 - 12Ti vir doetissimus nullo modo signifieavit, sed postea p. 3s8 plane sententiam suam hisce verbis exposuit: Nare meis, Ansiret smilat doetu setur transitio) die Formiicto tinc ei licto Erilorum Uses Atis trilis utis demGese hieoAt Por Or duroh den Ponti ae maximus retractm- mellen Mense silet talis saerorum eolesta omittis . Gentem igitur statuit in transitione relinquendam fuisse j, eum' adi Miro quodam errore lapsus est Mommsenius, quod transitioni intercesSum esso arbitratur, id quod fieri omnino non poterat nisi in Senatus consultis vel in rogaetionibus vel in magistratuum decretis Mommseu. Stastisr. I. 22l sq. i. Intercessio Rutem illa, quam Cicero commemorat ad Att. l, is, pertinet ad legem Ilerenniam de Clodio traducendo, quae, ut SuprR P. la demonstravimus, aliquanto stille patriciatus abdicationem agitata est. Quae omnia bene expoSuit Lau-geuS P. 28. 353 Fugit Mo senium, non ἐξεἷναι Dionem scripsisse, sed Itaque scriptor hoc non Metello tribuit, ut recte monet Langeus p. 2o, sed ipse de suo addit, ut explicet, cur contra leges Clodius egerit. 363 Iluic conjecturae saepius ipse Mommsenius aperte repugnat.
20쪽
IS in modum, ut sacra gentilicia jure jurando ab diearentur. Cui sententiae primum repugnat definitio illa, qua Q. Scaevola pontifex gentilium notionem ei reum Scripsit (cie. Top.
6, 2s): Gentiles sunt, qui inter se eodem nomine Sunt. Non est satis. Qui ab inpenuis oriundi sunt. Ne id quidem satis
Nihil 'nim rides Sosterolam pontiscem uil hane donilianomaddidisse. Vides in hae definitione prorsus nullum diserimen fieri inter patricios et plebejos. Ex quo coneludi potest, eum pRtricium, qui ad plebem transi 8set, cum nomen gentilicium retineret, patriciae gentis etiamtum fuisse gentilem. Quod si recto se habet, nequaquam statuere licet in transitione saera gentilicia amissa egge. Dein, si
fieri potuit, ut Claudii patricii eum plebeja familia Marcello
rum unam gentem efficerent' ), eur eos plebejos, qui patricii antea fuissent, gentibus patriciis exclusos fuisse putes 2 Ηod eo minus veri simile est, quod idem per transitionem in
den Austriti Oh ne Gese Alee his niecisset, etsi eine Frem Ohne Adoption, mie sie der transilio od plebem entvriret ' Quod si h llec Momm- senii sententia est, ut gentem in transitione Servatam esse putet, nullo modo, ut recte monet Dern burgius p. ida, explicatur, cur sacra ejerari debuerint. Neque haec cum Mommsenii sententia ullo modo possuut conciliari s p. t 2 l: In Fatraeveheri Cesehletatem mo= neben dem Patricier. atira dem uumetret,en Ceschlectusenossen ti id deum Descendenten, nichi uber dem in eine Plebe sehe Familia libemetret,en unddessen Nach ommen stentilicisches Erbrecht rupestanden haben. Quo jure hereditatem petere ei licebat. qui, ut Mommsenius statuit, per Sa-erorum detestationem gentem reliquisset 3 3 IIuic rei documento potissimum est clarissima causa hereditaria, qua illi inter se certarunt i Cic. de or. i,3si. In hac controversia Claudii patricii, si sibi solis gentilitatis jura arrogaverunt, id ea fortasse de causa fecerunt, quod Marcellos a Cistudiae gentis clientibus, vel, ut Mommsenius iRom. F. p. 382 statuit, a libertinis oriundos fuisse fingerent, qui ex Scaevolae definitione utrique gentilium numero excludebantur. Sed, utut est, illud saltem ex tota hac causa haud dubie apparet, M1rcellos Ed Claudiam gentem pertinuisse, licet non gentilium, qui proprie dicuntur, sed clientium jura haberent.