Historia rerum anglicarum Willelmi Parvi : ordinis Sancti Augustini canonici regularis in cœnobio Beatæ Mariæ de Newburgh

291쪽

mam habebit, exceptis burgensibus et rusticis, nisi

assensu dominorum Suorum CruCem uCCOPerint.

Omnibus ergo hanc decimam legitime reddentibus, de misericordia Dei consisi, medietatem poenae Sibi injunctae Condonamus, remissionem nihilominus facientes et do decimis hucusque non legitime datis et de peccatis oblitis. Si autoni de aliquo dubium fuerit quod legitimam decimum non dederit, per Septem legales homines de ineto ejus

thematis vinculo praecipietur. Statutum est etiam a dominis regibus, et ab archiepiscopis et episcopis et 'omnibus baronibus Con CeSSum, Ut quicunque Clericus Vel laicus crucem acceperit, Si redditus suos ante ε invadiaverat, exitus hujus anni integre habeat; et, transacto anno, creditor si redditus reli abeat, ita quod fructus quos inde PerCeperit in solutionem debiti computentur; USuriS non currentibus Super debitis ante Crucem ContraCti S, quamdiu debitor in peregrinatione erit. Omnes etiam tam clerici quam laici qui in hac peregrinatione proficiscentur, licite poterunt invadiure redditus SuOS, Sive e Clesiasticos SiVe uliOS, USque ad tres annos : ita quod creditores, quicquid de debitoribus contingat, inde securi erunt. Sed et

Omnium eorum qui in hac peregrinatione decesserint, Pecunia Sua, quum Secum ut tulerunt, ad Sus tentationem Servientium suorum, et ut1Xilium terrae Jerosolymitanae, et ad Su Stentationem PauPerum, juxta conSilium discretorum virorum, qui ad hoc

visneto.

292쪽

HISTORIA ANGLICΛNA. D LIB. III.

Statuentur, dividetur. Statutum est etiam ut nullus enormiter juret; et quod nullus ad aleas vel ad decios Iudat; et quod nullus Vario, vel gri Sio, Vel sabellinis, vel eScarletis utatur; et quod omnestam clerici quam laici duobus ferculis ex emptosint contenti; et quod nullus aliquam mulierem Secum in peregrinatione ducat, nisi lotricem peditem, de qua nulla Suspicio habeatur; et quod nullus liabent pannos decisos Vel taceatOS.

CA P. XXIV.

De ea actione decimarum, et quomodo Imperator cum

Suis crucem accepit.

OLUTO ergo coetu in qUO regeS, Sumpto charactere dominico, de as-Sen Su Omnium qui aderant epi SCOPO-rum atque nobilium yista decreverunt, illustris rex Anglorum in proprium

Opportuno conventum instituit; et ea quae in partibus placuerant tranSmarini S, PraeSulum et Procerum Angliae favore promptisSimo, roboravit. Tunc archiepiscopus Cantuariensis, episcopi Du-nelmensis et ΝOrwicensis, multique nobiles regni, regio a CC en Si e Xemplo, Signum SaCrUm Solemniter Susceperunt; plureS quidem mera deVOtione, quidam vero minus sincere, id eSt, vel regia jussione, vel ut se principi propensiuS Commendarent, jusSi-

293쪽

onem ejus PraeVeniendam arbitrantes. Necnon et multitudo copiosa clericorum et militum, burgen Sium et ru Sticorum, regis et nobilium in cunctis Angliae finibus sequi curavit exemplum, Cum et inprovinciis eadem serent Gallicanis. Exigebantur autem decimae juxta formam praescriptum, tantaeque peregrinationi Sumptus neceSSarii studio pervigili praeparabantur. Fredericus quoque imperator Romanus non diu passus est memoratis

regibus in hac parte vel indevotior vel segnior inveniri. Convocatis itaque primis imperii, ingentis animi propositum declaravit: Ornansque Solemniter signo dominicae humilitatis imperialis apicem majestatis, Subditis ducibus et gentibus forma messicacissimam praebuit. Tantus enim repente ad Suscipiendam pro Christo peregrinationem 4ericulosissimam in magnis ducibus et serocissimis Germaniae populis fidei et devotionis servor incanduit, ut dicere fas esset, digitus Dei est hoc. Itaque fere cunctae nominis Christiani provinciae ad muturandum iter propositum immensis apparatibus studiisque fervebant.

CAP. XXV.

De rupto foedere a Lege Francorum, et consecuta morte Regis Anglorum. ERUM ita servente fidelium deVO-tione principum et ΡΟΡUlorum, untiqui hostis tam bona initia Corrumpere gestientis malitia non quievit. Cum enim illustris rex Anglorum

Periculosissimum. J C. H. L.; Periculosam, R.

294쪽

HISTORIA ANGLIC ΑΝΑ. LIB. III.

France.

in regno proprio quietus consi Steret, et, Pro ut tantum decebat principem, ad suturam eX peditio

rum, neSCio unde Stimulatus, λ rupta fide foederis Solemniter inter ipsos sanciti usque ad reditum utriusque a partibus Orientis, et nulla signi dominici, quod Socialiter Susceperunt, reverentia ha bita, Subito furore excanduit, et Custrum nobile quod ' Radulfi dicitur, eratque D OSSeSSio regiSAnglorum, quorundum, ut dicitur, nequiSSimorum proditione improvisus usurpator intraVit. Quo SUCCeSSII elatus, mutato vel potius exsumato eXpeditionis Ierosolymitanae proposito, grandiora moliebatur. Quibus celeriter agnitis, rex Anglorum,

suscepti pii propositi gratia, mitius agere Studuit,

et mature transfretaturus, viros honorat OS Cum

Verbis pacificis ad praevaricatorem praemisit. I erum ille ad omne blandimentum inflexus et rigiduS, effrenatiore superbia pestilentibus coeptis incubuit. Cumque rex Anglorum transfretaSSet, bonorum studio virorum ad colloquium solemniter δ convenerunt: rex quidem Anglorum querelam rupti foederis et illatae sibi injuriae positurus, rex Vero Francorum tanquam de hiis rationem redditurus. At sub hac quasi fiducia rectitudinis mysterium Operabatur iniquitatis, uti ex eo quod ConSecutum est dedit intelligi. Ricli ardus enim PictavensistunC Comes, regis Anglorum filius, qui signum Domini, ut supra dictum e St, PrimUS ICCeserat, Francorum, ut creditur, astutia ubStraCius atque

nerunt, R.

295쪽

illectus, in ipso solemni regum colloquio a patre desiciens, ad partes transivit hostiles. Quo casu

ConSternatuS pater, Cum causae malorum ingrRVCSCerent, Verbis pacificis cum hiis qui oderunt pacem aere inaniter verberato discessit, nescienS PenitIIS Cui se crederet cum tam in filialem jam filium expertus esset. Illico bellum utrimque insiluitur, sed viribus animisque disparibus: idem enim RicarduS, quem pater ducatui Aquitanico praefecerat, parentem sibi militiam ad partes regis Francorum traduXit; plurimi quoque potentum Normanniae, et Andegaviae, sive Britanniae, fide exSuillata, manifeste jam a patre deficientes ad filium, in ejus

gratiam Francorum auxerunt exercitum. Unde factum est, ut regi A nglorum praeter Stipendiarios Parcior BSSi Steret numerus, et ipse quoque Cil Caeum nutabundus. Itaque rex FranCorum Cum comite Pictavensi et infinitis copiis terram regis Anglorum nullo Obsistente λ ingressus, ad urbem Cin Omanensem, ubi idem rex Cum Suo eXerCitu morabatur, pertendit. Quo ille Cognito, cum et instructu copiarum ad subeundum belli discrimen Se longe imparem cerneret, et obsideri ab hostibus formidaret, incensa urbe et multa supellectile abjecta, profugit, et 'ipse quidem in tutiora se loca recepit: porro eXercitus, qui eum Sequi videbatur, defluxit. Tunc Ioannes filiorum ejus minimuS, quem tenerrime diligebat, recessit ab eo, ne fratribus dissimilis et minus frater videretur. HOS-tes nutem urbe Cinomanensi Cum urce potiti, Urbem quoque TuroniCam Cum urce HUS, Procurrente impetu, eXPugnarunt; de ObSidenda quoque urbe

araras

296쪽

Andegavensi consequenter tractantes. Tot muli Sre X. Anglorum unxius, et maxime ex junioris filii des Ctione animo Saucius, quem dum speciali um- plecteretur assectu, ejusque immoderatius promotioni intenderet, seniorem filium irritasse videbatur, veXutione dante intellectum, manum Domini Contra se attendit extentam, eoque uuCtore adca Stigationem malorum quae secerat tantum rerum mutationem repente circa se factam. Denique eXmultu moestitudine febrem accersivit; qua inValeS-

Cente, po Si dies aliquot apud Chinonem vitam finivit. Hunc sinem habuit inclitus illo rex HenriCUS, inter reges Orbis terrarum nominatiSSimUS, et nulli eorum vel amplitudine opum, Vel felicitate

audito ejus incommodo, mitius agere Coeperunt; et maturatis induciis bellum Suspenderunt, Cum CCCC clarissimi olim sideris Occasus nunciatur. Tur-b tu S nuncio comes Pictavensis ingemuit, et ad e Xpiandum quod viventi patri minus Osficiosus exiit erat, in Officio paterni funeris Vel Sero Sestium comprobavit. Hostes quoque, qui CXCellenti gloriae ejus et virtuti semper in Viderunt, eX- tinctum lamentasse et laudasse dicuntur; omniumque Sen Sibus eXPOSitum erat, quanta Sit Vanitas atque fallacia ἈXcellentiae temporalis, cum illum qui tantuS paulo ante in Orbe refulserat tum miserabilis subito casus absumpsisSet. CorPUS HUS, prout ipse in extremis pia devotione dictaverat, ad illud famosum et nobile mona Sterium seminarum quod Fons-Ebraudi dicitur deportatum, ibidem, praesentibus filiis, atque aSSistente nobilium multitudine, juxta magnificentium regiam Sepultum eSt.

297쪽

Idem namque monasterium, Celeberrimae religionis Ithnry II titulo inclitum, specialiter vivus coluerat, et tantis praevenerat beneficiis ut in eo potissimum juxta meritum Votumque proprium Corpori Suo locum requietionis sub expectatione finalis resurrectionis deberet accipere. Silendum vero non arbitror quod a quodam venerabili viro audisse me meminiuSSerente Se id ipsum accepisse a quodam religioso ejusdem monasterii fratre ita narrante. Quaedam Legend. I OStrae Congregationis persona Iaudabilis abundanitorem regi A nglorum, tanquam PraeCipuo monasterii nostri patrono, assectum impendenS, Pro ejus salute Omnipotenti λ Deo propensius Supplicabat : cumque deSideraret nosse quae vel de miSericordia vel de judicio superni moderatoris eidem OSSent regi eventura, ante tempUS quo regOS signum dominicum susceperunt, tale a Domino de rege dilecto in somnis responsum accepit. Signum meum Super Se IeVabit, sed in tormento tor mentum portabit; 'num uterus uxoris Suae Contra eum intumescet, et ad ultimum cum Velatis velabitur. Hujus nimirum responsi Veritas declarata

est in ejusdem principis devotione qua dominicum Sibi signum imposuit, et in hiis quae hanc

ejus devotionem consecuta Sunt, HSque ad ejuSinter velatas, prout Superior narratio patefecit,

sepulturam. Deo. C. L. ; Domino, II.

298쪽

II ISTORIA ANGLICAΝ A. DIAB. Ill.

Character Of

CAP. XXVI. De moribus Regis Henrici. ΛΝE id om rex λ et pluribus quae Per-Sonum ornarent regium suisse noscitur Virtutibus praeditus, et quibuS-dam nihilominus vitiis ObnOXius quae Christianum principem plurimum dedecerent. In libidinem pronior, Conjugalem modum excessit, formam quidem in hoc tenens avitam ;sed tamen avo hujus intemperantiae palmam reliquit. Regina pro tempore sussicienter usus ad sobolem, ea deSinente parere, Sectando Voluptatem, spurios secit. Venationis delicias aeque ut avus plus justo diligens, in puniendis tamen positarum pro feris legum transgressoribus avo mitior fuit. Ille enim, ut suo loco dictum est, homicidarum et sericidarum in publicis animadversionibus nullam Vel parvam esse distantiam voluit. Hic autem hujusmodi transgressores carcerali custodia sive exilio ad tempus coercuit. Gentem perfidam et Christianis inimicam, Judaeos scilicet foenerantes, propter largiora quae ex eorum percipiebat foenerationibus Commoda, pluS justo fovit: in tantum ut in Christianos protervi et cervicOSi exiSterent, plurimaque eis gravamina irrogarent. In eXquirendis pecuniis paulo immoderatior fuit: Sed tem-ΡOriS Sequentis Supra modum eXcrescens ' malitia justificavit eum in hac parte, et deCentem modum tib eo innuit esse Servatum; eXCesto eo, quod

299쪽

LIB. Ili. J HISTORIA ANGLIC ΑΝΑ.

Vacantes episcopatus, ut prOVenientia Perciperet Henry UCommoda, diu Vacare voluit, et ecclesiasticis potius usibus applicanda in iiscum redegit. II OC tamen OPUS minus regium tali excusatione, ut dicitur, tueri nitebatur. Nonne molius est ut pecuniae istae impendantur necessariis regni negotiis, quam in episcoporum absumantur delictis Τ nostri enim tempori S praesules Veterum in se formam minime exprimunt, sed circa Ossicium remissi et languidi, totis mundum brachiis amplectuntur. Haec diCen S, infamem quidem notum nostris praesulibus inurebat, ad sui vero defensionem inanem ratiunculam texebat. Sane in eccleSiam Lincolniensem, qUM Ob ampliora commoda Vacasse diutius nOSCitur, gravius deliquit; veruntamen ante sui obitus annos

aliquot ad hoc ipsum expiandum delictum, eidem ecclesiae religiosi pastoris sollicitudinem studuit proVidere. Clarissimos ex Alian Ore regina filios habuit: sed, ut digesta Superius relatio declaravit, in filiis clarissimis infelicissimus ipse pater fuit. Quod utique Dei judicio ex duplicis causae merito creditur accidisse. Eadem quippe regina regi

sivit divortii: solutamque a lege prioris viri, in facie ecclesiae, quadam, ut ita dicam, illicita licentia, ille mOX Suo accivit conjugio. Unde factum est, Deo subtiliter cuncta librante, ut ex ea in propriam perniCiem Praeclaram Sobolem ProCrearet. Justum quoque erat, ut qui silios nimis tenero diligens pluribus nocuisse noscitur dum filiorum plus justo promotioni intenderet, eorum Vel improbis motibus vel immaturiS mortibus Vapularet. Hoc autem totum accidisse manifeStum eSt, Superni utique examinis ordinatione pulcherrima. Porro quia nondum, ut credo, Satis defleverat illius inso-

300쪽

Venerabilem archiepi Scopum Thomam habuerat, tanti principis tam miserabilem fuisse exitum arbitror, ut dum ei Dominu S in hac Vita λ pia severi tute non parceret, in alia illi Vita, sicut pium est Credere, miSericordium praepararet. Fuit enim in illo regni fastigio tuendae et fovendae pacis publicae studiosissimus: in portando gladio ad vindictam

malefactorum, quietem Vero bonorum, minister Dei multum idoneus: rerum et libertatum ecclesiasti- Carum, SiCut ΡOSt mortem ejus Claruit, defensor et ConserVutor praecipuuS. Pupillorum, ViduarUm, Pauperum, in Suis praeceptationibus multam curam

Iarga manu impendit. Viros religiosos specialiter honoravit: et res eorum aequo cum suis dominicis jure conservari β mandavit. Antiquam atque inhumanum CirCa naufragos consuetudinem in ipsis regni sui initiis eximia pietate correxit: atque hujusmodi hominibus ab aequoreo discrimine liberatis, humanitatis ossicium eXhiberi praecipiens, graVes in eOS poenas sanXit qui forte illis in aliquo molesti esse, Vel de rebuS eorum quippiam USUrsare PraeSumerent. Nullum grave regno Anglorum vel terris Suis transmarinis onus unquam impOSuit, usque ad illam novissimum decimationem, Causa expeditioniS Jerosolymitanae, quae nimirum decimatio in aliis aequo fiebat regionibus. Tributum more aliorum principum sub cujuslibet necessitatis obtentu ecclesiis Sive monasteriis nunquam indixit: quibus etiam ab angariis et exaC-tionibus publicis religioso studio immunitatem Serva Vit. Discrimen sanguinis et mortes hominum