장음표시 사용
11쪽
nis maiestatem non assequi. Reclamant alii, nec denegant Cassiodotio suos
scribendi lepores; neque difflebitur vel ipse rigidus Aristarchus nulli r
periri tantum ingenii acumen, tot pondera rationum, tantam sententia ram gravitatem, tam multiplicem variae eruditionis copiam, ac refertissimum utriusque sapientiae penu, quam apud clarissimum Senatorem nostrum Is enim licet eam non exhibeat stili venustatem de elegantiam, quae cum Imperii Romani majestate vigebat sub Augusto: ea tamen pollet in aeta te rudi, Ac sub Regibus Barbaris, quam jure miraris, de eui melioris notae scriptores merito si Sagantur ι . Singulas horum librorum Editiones quotquot nacti sumus, percurrimus, easque omnes cum pluribus variae senectutis codicibus 5e contulimus , de ex iis emendavimus. Auxilio potissimum fuere manu scriptus codex S. Au- doeni, sed in quo desiderantur libri s. 6. de 7. & antiquissimae membranae s. Remigii Remensis: in quibus tamen praeter quatuor priores libros, caeteri desunt. Habuimus etiam e Bibliotheca nostra horum librorum editionem a Mariangelo Accurtio anno I 33 3. evulgatam , quam vir claritamus & doctissimus Claudius Grularius supremi Normaniae Senatus olim Princeps cum exemplari cet leberrimi Cuj cii Biturigibus contulerat. Verum cujus notae fuerit is Cujacii codex divinare non possumus, cum ea tantum in libri nostri fronte invenerimus verba, Gxularii manu sic exaratae Contuo Titurigibus nonis Nomembris is 1. cum exemplari clarissimi misi D. Cfacii.
At quicquid tandem suerit illud Cujaςii exemplar; plurimas sane,& Dptimas tum castigationes tum observationes suppeditavit nobis Crularii liber, quas quidem qui legerit, quantum Editionis nostrae textus de notas illustraverint facile ipse perspiciet. Eat porro animadversiones an Cujacii exemplari, an Grularii potissimum ingenio, & curis debeamus, cum nobis hkctenus non constiterit, singulas sub utriusque nomine suis quibusque I cis attexendax esse censuimus. Nobis denique inprimis adfuit doctis limus vir Franciscus Iu retus , cujus notationes , & diversas ad fidem plurium manuscriptorum codicum in Variarum libros lectiones, ipsius Iu reti manu conscriptas humanissime transmisit ad nos vir petillustris D. Bou hierius in supremo B irgundiae Senatus Praeses infulatus, & Jureti scriptus heres lam vero eas omnes quotquot ab eruditis viris habuimus in hos libroservationes in fine cujusque Epistolae subjunximus , ut uno veluti conspectu omnia cernere possit Lector eruditu . Ibi ergo ea iterum videbit, quae jam publici juris secerant Fornerius , dc Broseus: sed non sine emem
datione aliqua, iis enim adjunximus Jureti notas Varia eruditione conspicuas, quibus Senatoris nostri verba & iententias non tantum illustrati sed castigat etiam ipsas Forne ii animadversiones; pluresque ab eo eum Iutis- consultorum, tum aliorum Auctorum Vitiose allatas auctoritates vel corrigit, vel restituit. Quidam male feriati ad sngulas Cassiodorii Epistolas lammatia seu synopses praemisere: sed tam pingui Mine a de perfunctorio. conatu, ut plures sint qui opinentur illos vel eas non legisse, vel sensum earum aD secutos non esse. Nobis intentior cura fuit, ut minus aberraremus a seo. po , editis lemmatibus aliis , quae Lectorum censum libenter subjicimus.
Ne quid deesset huic Editioni Variarum , quae dissicilia , subobscura,
nec cuiquam facile pervia putavimus, explanare nobis curae fuit. Exhibemus item notitiam di nitatum, locorum, fluminum, & id genus plurium, quae notatu dignissima qo in opere inveniti possunt. Verum ne nimia seret hujus voluminis moles, sep ratim curret tantillum hoc opus nostrum , postquam huic nostrae Editioni manum ultimam, admoverimus.
12쪽
Rariarum libros proxime sequitur Historia, quae ideo Npanlia dicta est, quod eam ex tribus Graecis Austoribus Socrate scilicet , Smomeno , &Theodoreto in uno corpore duodecim libris collegi set Cassiodorius: auosmi, inquit Senator noster, per Epiphanium Sebolasticum Lin no condentes eloquia, L.M..tur moessarium duximus eorum dicta di forata in ualus stili ream , Domina j ante perdueere , in de ribus Ainoribus unam facere dictioηem . Et ne quempiam res in D. dictincta rurbarer, per unisersem textum operis titulos se apposuisse dicit , Nec alium eo in opere scopum sibi fuisse testatur , quam ne historia haec ab iis A uctoribus miratiliter , ut ait , conscripta , Monachis suis Vivariensibus M.tis. deesset : Ne , inquit , insultet se habere facunda Graecia necessarium , ruod ρυμ v P
Scimus B. Rhenanum in Epiphanii versonem acerbe & contumeliose , hinvehi , eique Graeci ac Latini sermonis imperitiam objicere , cujus oscitantiam, & Typographorum mςnda pertaesus, non sine supercilio mo-d FN 'net plura se castigasse , delevisse , supplevisse . Sed quam parum justa sint illius in interpretem convitia fatebitur omnis , qui nostram hanc Editionem ad fidem Manu scriptorum sincere reductam eum adstititiis Rhenani contulerit . Mirabitur fortasse eum nihil ut plurimum emenda quam Verba quaedam , quae cum barbarismos & soloecismos esse judicaret , fastidio quodam delicatissimo bilem ipsi & stomachum mirum in modum commoveram , Non difflemur Epiphanii versionem purae L rinitatis parum i barbariei Gothicae plurimum habere i sed non ita foede
aberravit, ut ob barbaricas naenias,& incultum sermonem tota periret operis facies; sicut eamdem ob eausam exteros Gothorum Scriptores de medio tollen)os nemo jure dixerit. Quapropter litteratis omnibus , qui bus semper antiquior fuit Auchorum , quam interpolatorum lectio, gratum fore putavimus, si totum quale est Cassiodorii Senatoris , S: Epiphanii opus in pristinam integritatem restitueremus; maxime cum a d in mi Valesii versone pauci nimis in locis sensu discrepet, nec eum infeliciter Interprete nostro suis in Observationibus non lemel usum fuisse
Huic itaque Editioni reformandae stippetias tulit antiquus eodex Monasterii B. Mariae de Lyra quadringentorum plus minusve annorum Optima manu exaratus. Nec minus prosuit alter MS S. Theodorici prope Rhe-m DS, qui sexcentorum circiter annorum eharacterem praesert. Dissimulare non possumus in his manu scriptis codicibus eos inveniri loquendi tropos , quos barbarismos de soloecismos vocavit Rhenanus: sed benignius condonandi sunt Latino Inter reti apud Gothos, Ae Gothis scribenti, qui sorsitan ut Graecam phrasim melius redderet, verbum e verbo exprimi dein
Utilissima sane foret Rhenant opera, si quomodo Epiphanii Latinitatem .
ita Librariorum vitia castigavisse , constat enim multa in hos libros: irrepississe menda, quae fucum faciunt Lectoribus, dissicultateique non modicas ingerunt. Plura conamur manu scriptorurn codicum auxilio, e Mare: fatendum tamen duobus praecipue in loeis nos diu multumque haesisse , quod operaepretium est Lectori semel explicare. Primus occurrit tot Eruditorum disputationibus celeberrimus Tripartitae locus lib. s. cap. 38. ubi haec legimus: Romani enim tres amε Pascha se' anas. praeter sabbatum G Dominicam sta minuatione je'nant. Manuscriptus autem codex Lyrensis, & vetus Editio , quae ex aliis codicibus MSS. prodiit, non tres, sed sex hebdomadas habent . Verum an ea lectici a nobis admittenda esset hactenus addubitavimus icum summae eruditionis viri nullum ibi in Tripartita mendum argu nt :
13쪽
sed vel ' Soeratis errore, vel historiae illius scriptoris oscitantia peccatum fuisse plurimi suspicentur. Re tamen serio diutiusque perpenti Manu scripti nostri & veteris editionis lectionem textui nostro inseruimus; ad quod non utriusque tantum auctoritas nos induxit , sed graviores prosecto rationes. r. Quod sex hebdomadarum ante Pascha jejunium Socratis tempore Romae fuisse observatum egregie probaverint doctissmi quamplures. L. Totidem hebdomadis a Romanis jejunatum luculentor docet Cassiodorius noster in Explicatione tituli Psalmi o. ubi ait: auadraginta diebus S.
Moyses ab sis eorporeis remperavit . . . . . Eodem mogo Elias θ e quoque m-nu, solidem didus ae noctisus jejunatis, in nuis formam beatae purificationis ostenderet . Euadret fimae quinetiam i us docemur exemplo. Praemittitur tempus absinentiae , ut diluiis sordibus peccatorum , ad Resurrectisnem Domini puris mentibus accedamus .
Non ita sane de quadraginta dierum jejunio loqueretur Cassiodorius , si
Socratis tempore tribus tantum hebdomadis, exceptis sabbato & Dominica, id est, si quindecim tantum diebus ante Pascha Romani jejunassent; vixerat enim cum plurimis, qui Socratis aetate Romae floruerant, a qui bus non indubitanter acceperat, qualis tum apud Romanos foret Quadragesimalis jejunii observatio. 3. Certo certius constat eo in Tripartitae capite agnoscendum aliquod scriptoris erratum, quod nec ips dissilentur Heterodoxi ; nam poli superius allata verba : mand tres ante Pasiba septim
nas praeter sabbatum Dominicam sul continuatione j junant, ista deinde leguntur: Romae fassatis universa jejunant, & a sortiori Quadragesimae tempore . Quis ergo sciat an etiam sis , non tres hebdomadaι ibi olim a Cassiodorici scriptum fuerit , quod si postea Antiquariorum vel dolo , vel incuria
Scimus equidem doctissimum Quesnellium implicatissimae dissicultatis no
dum solvitie, cum in Socratem hominem Graecum longe ab urbe Roma dissitum, & falsis rumusculis deceptum, errorem omnem rcfundit, quem a Cassi orio exseriptum ait, non malitiosi animi vitio , sed expositoris incio, cajus cum ibi munus.obeat, omnia Socratis verba bona fide reddere debuit. Huic praestantissimae observationi, qua Senator noster ab omni labe purgatur, libenter acquievissemus, nisi tantillus nos adhuc retineret
scrupulus . Non enim Expositoris solummodo, sed , ut ipse ait, Deforatoris provinciam suscipit, id est, ex tribus Auctoribus alia ab uno , alia ab altero vel assumendo, vel rejiciendo continuatam scribit historiam . Id
certe iis quae ex eo supra retulimus verbis aperte significatur, &,adhuc planius ex eadem Tripartitae Praefatione: Nos autem , inquit, eorum relectis
operibus, in unumquemque cauta mense tractantes, cognovimus noo aqualiter omnes δε
ν ruaque re luculenter ae subtiliter explanasse '. sed modo hunc , modo alterum allam partem expedisse . Et ideo judicamimus de singulis Dictoribus deflorata colle re. Si ergo ea tantum, quae meliora censebat, collegit, nihil quod falsum esse puta. verit, scripsisse dicendus est. Fateor equidem multa scitu dignissma ibi apud Socratem haberi, quae Monachos nos docere voluerit Cassodorius. At id sane absque veritatis dispendio aliter praestare poterat, vel scilicet praetermisso Socrate, ut alibi
saepius , a Soetomeno, qui de iisdem rebus agit, nec tamen de Romanis loquitur, verba mutuando: vel saltem si Socratis verbis uti vellet, ea
paucissima, quae de Romano jejunio loquuntur, silere poterat; quod de eum alibi fecisse, vel ex eo solo, quem mox asteremus Soetomeni loco , eonstabit. Quae cum ita sint , non temere forsan quis eorum subscriberet opinioni , qui corruptum fuisse Tripartitae locum suspicabuntur . Nostras tamen conjecturas eruditi Lectoris judicio lubentissime permittimus; seque
14쪽
eam Iectionem, quae tres sebdomadas habet in marginem rejecimus, non ut respuatur a quoquam : sed ut eam quisquis veriorem probaverit sponte amplectatur. Eadem profitemur de alio Tripartitae loco, nimirum in cap. 3'. ejusdem libri, ubi sic ex Sozomeno habetur. In qua Maesa, id est Romana, neque Epifors , neque aber quisquam coram populo doret; id falsum esse plerique doctissimi contendunt, neque certe quomodo verum esse possit Videmus. sed qui fieri potuerit, ut ea quae praecedunt & subsequuntur Praetermiserit Senator, & illa tantum exseripserit, quae falsa esse constantissime noverat . Sic enim post Cassiodorii verba mox citata prosequitur SoZOmenus: S d apud Alexandrinos flus rivitatis Almandrinae Epsopus eo matur, quam consuetusinem, eum antea non sisset, introductam esse ferum, ex quo Arius Presereris doctrinis mei differens nota dogmata lammis. Haec omnia, non tamen plura
omittit Cassiodorius. Cui ergo probabile videbitur Italum Italis, Abbatem Monachis suis scribentem ea , quae Romae fieri falso putabantur, ex Auctore Graeco retulisses ea vero, quae Alexandriae gerebantur, licet vera & noratu dignissima consulto tacuisse
Is sorsan felicius divinaverit , qui mendum aliquod Librarii oscitantia in Tripartitam subrepsisse augurabitur. Enimvero S. Theodorici codex Provςrbo docet, legit dicit; quae quidem lectio alium omnino ac verissimum sensum essicit. Ibi enim δe cantico Alleluia agit Cassi odorius in hunc modum: Apud Romanos in unoquoquo aηηο fmel isellunt Alleluia primo dis Paschae, sta ur Romani pro iuramento habeam is hune hymnum audire mereamur. Valesii versio habet : ut bum hymnum atabe in eanere Ipsis eonfingat . His continuo
subjungie Tripartita : D 3ua Mel a , neque Di pus, neque aber quis Mam est ram ρορου dicis, supple illud primum Alleluia Pasibale . Nec aliam fuisse
Calliodorii mentem inde probabitur, quod si de concionibus, vel catech sbus Romanis egisset, nusquam quod ibi de Alexandrinis a Sozomeno dicebatur silentio praetermisisset fraudulento. Neque vero negaverim in Graeca Sozomeni historia legi λ ω- : sed quis asserere audeat corruptum non fuisse Graeci Auctoris textum 3 Sciunt omnes quam in Graecis describendis
facilis si imperitorum Librariorum lapsus; aliquem sorsan deprehendent
aliquando veritatis & antiquitatis amatores, si in melioris notae manu scri pios codices Graecos inciderint, vel certe illud emendabunt ex variis Tripartitae MSS. codicibus, quos ex aliis Bibliothecis, ubi delitescunt, habere
Tripartitam suam eum colligeret Cassiodo ius praeter Auctorum nomina nullum aut librum, aut locum unde verba mutuaretur, ut libi aperuit . Ri mobrem nec injucunda , ut puto, nec inutilis erit Lectori opera n stra, qua cuiusque Scriptoris librum , caput & paginam juxta Christ phorsoni & Valesii Editiones, ubi ea habentur, quae in Τripartita nostra descripta sunt , in marginibus indicavimus . Quoties tamen eadem sunt Pud utrumque capita, iis citatis, Valesanae tantum Editionis Baginam ,& locorum indicem litteram indigitavimus. Caeterum utraque illla Editione ita usi sumus, ut in dissicilioribus, & in aliis vel Librariorum interpunctionibus , vel orthographorum imperitia depravatis Tripartitae Locis emendationi nostrae lucem non modicam attulerint; ac tandem ubia nostris codicibus MSS. & Editis praecipue dissiderent, ad textus nostri ras aliquando notavimus. Plures ibidem saepius addidimus aerae Christianae annos, Consulibus in Tripartita notatis juxta Cassiodorii Chronicon resia Pondentes, quos ab anno Christi si . quo Senatorem Consulem factum fuisse constat, semper ascendendo, non incertis forsan calculis a nobis nu
meratos aequus Lector advertet.
15쪽
1M cb -- Tertium in hoc tomo locum dedimus Senatoris nostri Chronkο , quod jubente Theodorico Rege composuit. Incredibili prorsus iracundia & stomacho in hoc Cassi odorii opus exarsit Onuphrius Panuinus, ejusque iram non reprellit Iosephus Maliger , neque minori fastu in Senatoris Chronica invectus est. Ea potissimum perstringunt . quibus in consignandis Consulum fastis a Tiberio Caesareusque ad Diocletianum auctor adhaesit : sed eadem censurae severioris nota Prospero tanto viro, & Victorio inuri debcret, quibus se ., te, ut ait Bucherius, confusionem istam immanis suffectorum per ea tempora Consulum farrago peperit. Aliam ipse Scaliger causam indicat curiam, bis a veris Epochis tantillum deflexerit Auctor, scilicet quod Eusebio duce Fit . b. pag. Consulatum Iunii Bruti una integra Olimpiade superiorem fecerit. Sed ' lapsus hic, etiamsi esset certus & verus, sine supercilio condonandus erat viro de litteris meritissimo, majoribus curis obsto , totius Regni Gothici Atlanti, & gravissimum sententiae suae testem citanti i maxime cum alii minus distracti gravius peccent citra famae dispendium, & nemine suggillante. Quid quod ipsi tam morosi cavillatores Onuphrius & Scaliger negare non possitnt istud Senatoris Chronicon plurium votis satisfecisse, quires Ecclesiasticas & Imperii Romani litteris consignarunt: immo vero eo etiam suis utrumque rin operibus nec invite , nec infeliciter usum fuisse
saepe saepius cernimus. Quid quod ipse suggilator Onuphrius fatetur vel invitus sibi in multis Cassiodorium praeluxisse Quid tandem quod Scaliger ipse , licet ejusdem cum Pan uino stomachi, multus agnoscit Senat In Notii ad rem nostrum ita studuisse Eusebio de Hieronymo, ut ne verbis quidem . :I' ab iis distensisse videatur. At certe non hos tantum , quamvis Optimos , vix duces habuit ; secutus est etiam Titum Livium , Aufidium Bassum , ,. -- . Paschalem, id est, ut ait Bucherius, Paschalem Victorii camη ; nec iis aut
Cm: o ρ- aliis praetermissis, qui tum prae caeteris in instruenda temporum ratione
eminebant, quicquam fixum esse voluit. Libentius igitur Baronio, Bucherio, & Jureto assentior, qui re maturius expensa , non Auctori, sed Scribarum imperitiae parachronismos censent imputandos. Neque vero iis reluctanter subscribent eruditi, quibus dubium
nusquam esse potest, quam facile isthaec chronologiae menda, quae saepius in describendis Consulum nominibus posita sunt, vel typos raphiae, Vel
Amanuensium vitio subrepant. Haec itaque, ut quantum nobis licuit, e mendarentur, novam Cassodorii nostri CisonPorum Editionem ad veterum omnium amussim declinavimus: praecipue tamen Onuphrio & Cuspiniano adhaesimus, qui Manu scriptos se codices vidisse tellantur. Atque omnes eorum lectiones, quotiescumque variaverunt, sic in marginibus nostris annotavimus, ut nihil, quod in omnibus aliis editionibus invenitur, in nostra possit ab erudito Lectore desiderari. Adjecimus etiam ad haec Chro nica Computum Paschale, de quo sub finem vitae Cassiodorii Senatoris
o eι .., Historiam Gorborum in duodecimi libros partitam ediderat Cassiodorius, en η- ut constabit ex dicendis in ejus vita: sed quo falci perierit, nullus dixe
rit, nemo non luxerit. Tantum hunc Omnium moerorem, utcumque le
vare potest hujus historiae quasi synopsis, & compendiosa reductio, quam Jornandes seu Iordanus Episcopus Ravennas, ex eo collectam, posteritati reliquit. Ne erso aliquid Cassiodorii operum diligentiam nostram fugeret, tomum hunc claudet illa Senatoris historiae brevis & exquisita collectio , quae de Getarum, sive Gothorum origine & rebus gestis ad Castalium
inscribitur. Jam vero ut proba, & omnium emaculatior redderetur nostra Chronici bujus Editio, a Bonaventura Vulcanio apud Batavos excusis usi sumus, in quibus totum opus capitibus perlucide distinguitur, & accura
16쪽
iillimae capitum Hii opses exhibentur. His cum aliis Editionibus eia latis varias Iureti lectiones & animadversiones, ipsasque B. Vulcanii notas adjecimus, ut eorum eruditione planior fiat obscura Jornandis elocutio. ALter tomus ea complectitur, quae ad S. Scripturas vel ad sacrum De c-
eorum fluvium pertinent, quibus merito & ordine praeit Illustre in Ps M.
Psalmos Commentariam, seu Psaberii Expositio. Egregium hoc Cassiodorii Senatoris opus nulli bi editum scimus, . nisi primum Basileae, tum Lutetiae cum characheribus Gothicis, & frequentiori litterarum abbreviaticine: unde cum minus hominum nostri temporis usibus esset accommodatum, & vix ac ne vix quidem in majoribus Bibliothecis reperiri posset, ingens sui apud eruditos relinquebat desiderium . Quapropter ne doctis piisque viris deesset tam luculenta, tantoque itudio a Calliodorio elaborata Psa rum eri 'sitis, eam in publicum rursus emittendi dissicilem provinciam suscepi , quae postea labori nostro in edendis omnibus Auctoris operibus primam occasionem dedit. Quoniam autem libris prius editis ob Gothicos characteres, vitiosas interpunctiones , creberrimas abbreviationes, Sc innumera alia menda uti non poterant Librarii nostri , exemplar Basileense minus aberrans propria manu integrum exscripsi, de ad fidem quatuor codicum manuscriptorum melioris notae contuli & emendavi. Quorum tres primi totum Commentarium exhibent: quartus vero una tantum parte mutilus centum priores Psalmos non excedit. Primum e Bibliotheca S. Germani ad Lutetiam suppeditavit R. P. D. Lucas Dacherius , quem codicem ante nongentos vel circiter annos exaratum elle dissilebitur nemo. Secundum, quem ante quingentos annos scriptum esse conjicere licet, debemus Monasterio Sanctissimae Trinitatis Fiscanensis. Tertium ejusdem sere aetatis comismodavit Monasterium B, Mariae de Lyra , quem sponte concessum servat nostra Regalis Abbatia S. Audoeni Rotomagensis. Quartus paris etiam senectutis est Monasterii Beccensis. Quibus omnibus serio consultis , quae faede mendis scatebant plusquam sexcentis in locis sedulo correximus .
Iudicavimus etiam textus & loca S.Scripturae, quae Vel Perperam citantur , vel desunt in duabus superioribus Editionibus; non tamen sine labore & taedio defectu Concordantiarum pro Uersione Io. Interpretum , qua ut sibi familiari 6e fere sola usus est Cassodorius, cujus citationes ad formam Editionis vulgatae reducere mihi cordi fuit. Retegendus etiam fuit & eliminandus error MSS. codicum, in quibus plerumque Scribarum oscitantia unus Propheta pro alio, Jeremias pro Isaia vel Daniele laudantur, quibus citandis superiqdere satius duxerant, qui kditionibus Basleensi& Patisiensi operam dederunt. Quam autem, Psalmorum versionem in suis Commentariis secutus fuerit noster Cassiodorius Senator , manifestum est
antiquiori Romanae adhaessier sed quam tςste Fabro Stapulensi ad priorum
Editionum,quae tum circumferebantur &Hebraici textus primigeniam puritatem contulerat ut ex Ic. cap. suae Praefationis colligere licet, ejusque commenta Et ne in Psalmos 13. v. c. s . v. 3. &c. Hinc oritur, ut versuum Psalterii
distinctio non eadem sit semper apud Cassiodorium, quae in vulgata Edi
Alios praeterea SS. Patrum textus indigitavimus , quos Senator laudavit quidem, sed tacito libri nomine, nec indicatis capitibus tam in MSS. codicibus , quam in Editis, unde nobis non semel necesse fuerit integros Patrum revolvere tractatus Δ: libros, ut detecto sonte vel unius a Cassi dorio citatae auctoritatis locus designaretur. Opinantur quidam recentiores hos Cassiodotii Commentarios meram esse se PraefAugustinianorum Epitomen, quos celeberrimus ille Doctor stilo prolixior
17쪽
eoncinnavit: sed gratis omnino id efingitur. Nam r. illa Psalmorum ver- fio , quam sequitur Cassiodorius, plurimum distat ab ea, cui jugiter Augustinus adhaesit, uti ante nos annotavit Faber Stapulensis: Augustinus, i quit, Psaberium metus, quod minus eae reris castigarum es, Cassi odorius Romanam scutus est odiam. 1. Nullis impensis, nullique studio defuit Cassiodo a rius, ut Commentarius iste prodiret in publicum siris numeris absolutis Ita P, - s; Lyramobrem accitis undequaque , γ' adbibisis Μόraica betuae perhissmis, ut ipse sugeerit, eum rerum volumine contulit, quicquid ipse in Psalmos scrubebat. Quibus omnibus facile supersedisset simplex Augustini Abbreviator. Id certe apertius suis verbis Senator ipse declarat cum ait: Talis δε bus f UM, scilicet Augustini, alquid subripere, quale Herculi clamam de
manu tollera. Et post pauea: Euaedam mero nomiser lamenta post tam mirabilem
Magistrum sola mmisi praesumpti e ffeci, tui parvulis confrintiam, caecis via sum, GY. . Denique evidentissimum est, non soli studuisse Augustino in his Commentariis doctissimum Abbatem: sed aliorum sanctorum Patrum pla- eita affatim congessisse, ut Cypriani, Origenis, Athanasii, Hilarii, Ambrosii, Hieronymi, Leonis, Chrisostomi, Cyrilli, Didymi, Facundi, Primasi, Sedulii, &e. Quorum omnium non secus ac Augurini operibus de auctoritate usus est; quod etiam fatetur noster Venerabilis Beda: In Ex-rsulam Psalmorum, quam egregiam fecit, Cassiod rius, diligεntre inrubus f quid Ambrosius, quid Hilarius, luid Augustinar, quid Cyrillus, quid Ioannes, quid caeteri
Neque tamen negabimus Senatori nostro familiarem fuisse doctrinam Augustini, in quam etiam in aliis suis lueubrationibus sepius collimavit: sed seligendo, quae magis arriderent, non eligendo cui impensius de unice adhaereret. Id ipse ὸe suo in Psalmos Commentario , de quo nunc D, d ..t r. quaestio est, sponte & gratanter profitetur, cum ait: Ab eo, ut feri solet, ' ε' murram lumen δε lumlae, at xa de ipso, scilicet Psalterio, Domino largiente eon-Dμν f. feri t. Nec aliam iane ob rationem Augustini vestigiis tam sedulo insti-2,T nisi quia tutissimam eum semper viam aperuisse constantissime nove
tat, qui, ut ipse monet I fotus orabodoxus, lotus Cathobos invenitur.
Jam vero non desunt aliqui, quibus su stragatur Eminentissimus Cardinalis Baronius, qui putent Cassiodorium suam in psalmos Expositionem νω. ' non suapte sponte. sed jubente Summo Pontifice aggressum fuisse. Ipsum
ut testem accersunt, dum se loqui rur. auocirca. Pater Apostolice, tu tale', hii ra, sanctis mori r reiauisti, praestante Deo tua inmissione provocatus ab summinas ingrediar: qui elemens eryma corrigis, nee semerus imputar, via emendas. Gravior profecto erit conjectura, si quis id, quod a nemine prius notarum legimus , nobiscum advertat nullum a Cassiodorici ubique operum suorum tali lemmate, Pater Apostolice, compellari praeter s. Leonem; indicium enim est ad Summorum Pontificum aliquem orationem suam
Responderi tamen potest tali alloquio in S. Hieronymum paulo ante
citatum, intendisse, idque vel ex eo evincetur, quod naec verba ma initi atione, non autem lamitarisve prolocatus, in Edilis, & in ipso Baronio legantur, quibus solum innueret, se Psalmorum Explanationem Hieronymi exemplo tractandam si scepisse. Verum enim verti non alieno impulsu, sed uia se sponte huic OIeri manum admovisse non obscure significat Senator, eum statim ab initio Prologi se prae saluti tam Voltreii caelistis mella gustassemine. Ubi eorum dulcedine suaviter inductum se fuisse ostendi ut uberiores latentis spiritus sub velamine litterae delicias, quas feliciter praegustaverat, Monachis suis aperiret. Quis etiam eredat quod vir mira humanitate Po-
18쪽
litissimus, de in Aulae fastigio iugiter versatus, sim mum Pontificem non
antea salutatum; immo de quo ne minimum quidem prius & postea vembum habet, strictim & ex abrupto, ut dicunt, compellaverit. Age Vero Agapetum Papam hune esse volunt . Sed qui fieri possit, ut tam
inepte Senator, allocutus sit eum, qui jam a multis annis e vivis excesserat, cum tractatum in Psalmos inchoavit. Nihil tamen Lectorum judicio hic detramim volumus, ut sua cuique sententia maneat. Huic Commentario in Psalmos, qui genuinus est Cassiodori foetus pro-m --axime subjecimus alium in Cantica Canticorum, quem ejus nomine consigntum legimus in codicibus nostris MSS. & in Editione Germanica, quam , --.
uno excepto R. P. Philippo Labbaeo S. I. secuti sunt quicumque librorum Cassiodotii Elenchum tradidere. Quibus forsitan fucum fecerunt haec
ultima Commentarii in Psalmos verba: Nune Salomonis dicta videamus, quae proprios Expositores babere noscuntur. His tamen verbis aliter imbutus Casdinalis Baronius, aliter etiam sensit , videlicet Abbatem nostrum Vivariensem in Parabolas Salomonis scripsisset sed effato tam singulari, ut nullus praeter ipsum sic divinasse videatur. At hos Commentarios Cassiodorii partum supposititium esse plura demonstrant. r. In hoc enim super Cantica opusculo citatur Gregorius Magnus, & praesertim super Evangelia, cui operi manum non admovit, nisi jam Pontificales ad infulas evocatus, quod contigit anno Christi syx. quo jam 37. ad minus effluxerant anni a morte Cassiodorii, quem annos s. superstitem non fuisse communior est Auctorum sententia. 1. Hic
Commentarius in sacrum Epithalamium a Cassiodorii stilo & scribendi
charactere multum abhorret. 3. Tractatum hunc se conscripsisse nusquam meminit Senator noster, & altum de illo silentium in Praefatione in liubium de Orthographia: ubi libros omnes recenset, quos Monachus ediderat Tandem similiare est Cassiodorio nostro S. Scripturae textus profer re juxta versonem: o. secus huic fictitio. Cur tamen prodeat hic in publicum tam illustri parente destitutus, s la movit legentium utilitas, & dignitas libri, quae tanta est, ut inter opera Is dori nil palensis locum obtineat i sed tam pressus & contractus, ut hujus, quem integrum damus, solum videatur epitome . Consulendum etiam fuit huic Commentario, ne forsan periret deficiente Editione Ger manica, quae rara est, & unica. Eam sicut & alia plura ex immensa, domesticaque librorum suppellectili humanissime nobis commodavit vir clarissimus Emericus Bigotius eruditione sua fatis apud doctos celebratus,& rei litterariae bono deditissimus. Tertio loco dedimus libros de dimisis cir bum J, tituli, seu lectionibus,
quibus ut necessariis praeludiis & pro legomenis Ut variensis Abbas Mona- οικα - ut
Ohos suos ad sacrae Scripturae studium instruebat. Putant aliqui librum de 'divinis litteris a Cassiodorio psimum in duos divisum, eo quod in Editis omnibus post caput x3. haec addita lint: Explicis liber primus. Incipis liter
frendus. Sed errorem depellunt omnes codices MSS. apud quos nulla talis distinctio reperitur. Nec ulli mirum esse debet, quod in ultimis Editi nibus ea verba nondum fuerint expuncta ; hi enim libri, licet toties impressi, suos tamen naevos & hiatus maximos non amisere, ut in capp. . II. & 28. advertere licuit. Ad eos corrigendos S: resarciendos usi sumus antiquioribus membranis quingentorum ad minus annorum, quas
suppeditarunt tum Bibliotheca nostra S. Audoeni: tum Monasterium de Noa in confinio Ebroicensium & Conchensium. Nec minus feliciter nacti sumus castigationes plurimas, quas ex aliis Mn. codicibus exscripserat doctissimus Juretus, & plura subjunximus ab eo in hunc Cassi orii librum observata ... ij
19쪽
Due rum vitur. De Grammatica, Merarita, Dialectica, Arisbmerica, Musea, Geometria, o
Apronomia. Editus fuit cum libro de Divinis Litteris: sed Libratiorum inscitia sic depravatus, mutilus, & biulcus, ut eum vix agnoscas, si cum isto, quem tibi Lector damus, conferre volueris. Auxilio fuit codex S. Germani Pratensis, cujus aetatem ad Hincmari Rhemensis tempora reserunt. Nec minores su pperias tulit R. P. Domnus Simon Bougis, Reverendi admodum Patris D. Vincensii Marsolle Superioris Generalis Coningregationis nostrae Secretarius , qui Edita cum vetustissimo MS. Bibliothecae Thuanae contulit, de varias lectiones ad nos transmise . Alios disecrepantes textus vir ossiciosissimus Petrus Pelhester Rotomagens s Metropolis Bibliothecarius nobis concessit ex MS. Bibliothecae Regiae , quem octingentorum ad minus annorum esse character indicat, qui tamen desinit in fine libri de Arithmetica, de numero a 467. consgnatur. Praefationem huicce libro restituimus , quae inter opera Alcuini post tractatum de virtutibus vitiis repς ritur, quamque germanum esse Casesiodori praeludium sic evincimus. i. Ita incipit haec Praefatio Superior liber, nina praestante, completus, Institutionem Divinarum conii met Lectionum. His titulis 33. noscitur compresenses. At nunquam Alculnus, sed solus Cassiodorius librum de Divinis Litteris, sive lςctionibus 33. titulis comprehensum edidit ; & ideo ab eo supcrior liber dicitur , quod ad posteriorem , quem
de humanis liticris composuit, rq serri debeat. ι. Hujus Praefationis Auctor de septem Artibus, quas ibi recenset, se acturum pollicetur: verum Alculnus de tribus tantum disseruit, nusquam ultra progressus; solus Senator noster septenarium attigit de consummavit a. Ea verba: DBndum de Arte Grammatica, quae in hac Praefatione leguntur , usque ad illa, quae hoc titulo inscribuntur caput 1. de Arte Metorica, tam in excusis , quam in MSS Cassodorii nomine praenotatis reperiuntur. Illud autem caput 1. de Rhetorica habent quidem nostra: mςmbranae , sed inverso tantisper
Certum est librum de Grammatica incompletum esse , sed ejus desectum nullus nostiorum codicum supplere potuit, nec ipse Thuanus, qui longius excurrit: abunde tamen lacunam explebit Comm*ntarius in D natum, de qua mox dicturi sumus. Qui hos septem tractatus publici juris fecere, se Lectorem praemonent initio libri de Rhetorica : auia sequitur de R etorica restituimus , afluti Meremp/ndia a studiose quodam Arrium si mur collecto. Quibus verbis, quantum assequi licet, nobis innunt, vel sibi detruisse C ssiodorii operis, codices , vel mutilos tantum nactos esse, quorum inopi sic jejuni, ad breviarium seu synopsim alicujus collςctoria recurrerint, ut liber ille de Rhetorica a Cassiodotii primigenio scutu non prorsus abhorrere viderςtur Nobis, Lecto . fortuna blandior arrist, retectis illis blSs. codicibus, 4ς quibus supra, qui sincerum & integrum Cassiodorii opus exhibent, Ze nos tibi: sed pristinas Editiones rejecimus , quae, ut fatemur, comment rium Potius flud,si cujusdam sapiunt, qu m textum Auctoris Si quis in Editionibus eonsulat librum de Dialectica , offendet non pauca mira confusione invςrsa, praesertim ubi de definitionibus , & de Interpretatione agitur. Nos omnia restituimus in seum quemque locum juxta MSS. codicum fidςm, quibus unice adhaesimus Circa librum de Arithmetica susciat annotasse, quod in Editia istud monitum legitur initio 3. divisionis. Haec 3 im adiecta est, quae in ML desiderabatur: ted unde , aut quomodo dςsumpta sit penitus tacetur, ne que nos divinare Possumus. Unum tantum scimus, quod ea, quae ibi edi-
20쪽
ta sunt, omnino differant ab iis, quae in MSS. nostris reperiuntur. Quapropter veritati cautum volentes, his omnibus rejectis, postris tantum membranis verbati m dc ad litteram institimus. In hoc codice S. Germani alius Arithmeticae libellus subjieitur, sic inscriptus: Freviariam Arithmeticae . Sed quia Synopsis est, seu brevis collectio quorumdam capitum libri primi de Arithmetica severini Boethii, eam ideo praeterire consultius visum est, cum inter opera Boethii facillime possit inveniti. Plurima quae ad Elementa .Geometriae pertinent, in Cassiodorii nostri n. sis . libris hactenus editis deerant , licet ea in suis in Psalmos Commentariis aliquando citet, vel ad illa Lectorem remittat, ut in Expositione Psalmis 6. ubi de punino, linea, circulo, trigono, quadrangulo Acc. loquens, sic ait: auarum notitiam pleniorem in iuris Geometricae disic lina sistens lector Isis C.
menses . Quae tamen nullus in Editis repetiet , sed in solo continentur in. Sangermanensi. Itaque quamvis ex Euclidis Elementis videantur excerpta
ea tamen hic dedimus, cum certissimum sit de iis scripsitIς Calliodotium,
de sub ejus nomine in tam vetusto codice proferantur. Aurelius noster dum libros reςenset, quos jam Monachus ediderat, duos a se super Donatum Commentarios prodiisse perhibet. quorum initio li- in Doπο-bri de Grammatica sc meminit; Cujus, scilicet D nati , semina commenta reliquimus . Hactenus nobis incompertum an Edira fuerint, Unicum damus
in Donatum Cassiodotii Commentarium, quem suppeditavit vetustissimus codex ML Bibliothesae S. Michaelis in Monte, seu in periculo maris ; ex
cujus titulo, nimia senectute pene consumpto , haec tantum eruere licuit In prima linea: sic is Commentarium S.... In secunda linea: CII. de Oratisnam de VIII.... Et in tertia linea: tius Orationis. Quae singula, si placeat conjectura, reddunt hoc integrum lemma : Incipis Commentarium Senatoris, quod proprium etiam Cassiodotio nomen, clarissimi de Oratione, in octo partibus Orationis. 'ec sorte aberramus a vero, tum qui certo scimus Cassiodorium
in Donatum libros scripsisse, tum quia sibi jugiter cohaerent , quae hic,& quae in libro de Grammatica leguntur; ita ut quae in isto desiderantur Itib finem, ex illo possint abundanter suppleri Omnes Editiones libri de Orthographia Casliodorii Senatoris, sed eam
maxime, quae Antuerpiae prodiit opera Ludovici Carionis serio contulimus cum ills codice Monsano , de quo mox praefati sumus, & quem uniςum habuimus in hac materia
Meminit Cassiodotius se alium thum Sacerdotis de scbematibus, Domina pra-
flante, collegisse, hancque ait compilationem 98. tropos continere, quos istro D,
de libro cujusdam Auctoris, cui Sacerdos nomen, excerpserat. In excusis et . duo cireumferuntur libri de schematibus, α tropis sub nomine Cassi do- ου. r. δεrii, iidemque Vener bili Bedae inscripti tomo t. hujus operum. Inde in V omnes Calliodorii Editiones, excepta Nivelliana, manavit en or , ut sub utrius que nomine prodirent cum hoc titulo: Magni Aurelii Cassiadorti destimalibus in tropus collectio ex Sacerdote, id est ex Beda Presi ero. Sed quam immani chronologiae mendo vel ipsi rudes agnosc nt, quibus certum, Bedam Cassiodotio ducentis fere annis posteriorem fulse. Tutior fuerit conjectura , si Bedae potius Cassiodorium praeluxisse quis opinetur, ut & Isidoro Hispalensi, inter cujus opera liber idem de Schematibus recensetur, nisi quod iste tropos seu figuras a Scriptoribus prophanis , Beda vero
a scriptura sacra di a SS. Patribus mutuatur. Habent veteres membranae Coenobii Floriacensis eumdem tractatum ,
quem legimus apud Bedam , eumque Cassi orio tribuunt hoc titulo: Incipis hiar Casilia,si de figuris seu modis locutionum, quae a Graeci Scs-ata , mel tro
dicuntην, missu ad Galenum Lemitam. Hinc tamen non constat genuinam ei-