Ioannis Tardini ... Disquisitio physiologica de pilis

131쪽

ius recrementa sunt,crassiores illa taces,quq per aluum deturbantur. Secundae cochionis utilis succus, est sanguis, aut potius massa fanguinea quae non syncerum duntaxat illum sanguinem , sed omnem succum alendo corpori idoneum complectitur. Huius coctionis excrementa sunt, urina, quam Renes ad se prolectant, humor melancholicus, qui a Liene rapitur,flaua bilis,quae in propriam Cystydem reconditur. Tertiae coctionis Menique , opus utile est humorum id genus quos secundarios appellant. Huius autem CXcrementa, in hoc a reliquis differunt, quod primae dc secundae coctionis excrementa,Omnia inutilia sint, nullamque cum alendo corporCfamiliaritatem obtineant: cum enim secunda coctio primam, & secundam : tertia CXcipiat. utile opus primae,est materia circa quam secunda operatur, & & huius opus utile, est materia tertiae : quoniam vero tertia coctio

postrema est omnium, id omne quod ea perfecta absoluta,relinquitur, CXcrementum nuncupatur. Vnde patet huius coctionis eXCrementa partim este utilia, patim inutilia, utile excrementum id dicitur, quod familiaritatem habet cum alendo corpore, tamen

vel quia pars imbecilliorem calorem nacta est;

132쪽

ius recrementa sunt,crassiores line feces,quς per aluum deturbantur. Secundae coctionis utilis succus, est sanguis, aut potius massa sanguinea quae non syncerum duntaxat illum sanguinem , sed omnem succum alendo corpori idoneum complectitur. Huius coctionis excrementa sunt, urina, quam Renes ad se prolectant, humor melancholicuS, quia Liene rapitur,flaua bilis,quae in propriam cy- stydem reconditur. Tertiae coctionIS. denique , Opus utile est humorum id genus quos secundarios appellant. Huius autem CX TC-menta, in hoc a reliquis differunt, quod primae & secundae coctionis excrementa,Omnia inutilia sint, nullamque cum alendo corporCfamiliaritatem obtineant: cum enim secunda coctio primam, secundam : tertia excipiat: utile opus primae,est materia circa quam secunda operatur ,&'& huius opus Vtile, est materia tertiae: quoniam vero tertia coctio postrema est omnium, id omne quod ea perfecta,& absoluta,relinquitur, excrementUm nuncupatur. Vnde patet huius coelionis excrementa partim esse utilia, patim inutilia, utile excrementum id dicitur, quod familiaritatem habet cum alendo corpore, tamen

vel quia pars imbecilliorem calorem nacta

est;

133쪽

9α OE PILOR UMest; vel quia plus ad ipsam amuxit alimenti, quam pro sua coditione desideret,ideo quod

a partibus relinquitur tanquam redundanS, CXcrementum utile appellatur: inutile vero excrementum id dicitur quod nullam cum alendo corpore familiaritatem obtinet, ac propterea tanquam naturae onerosum, & infensum foras detruditur, vel per sudorem, vel per insensilem transpirationem , vel alio quouis modo. CApvΤ XIV. r Vt in As rica , sic in . De Dracunculis. cute,semper aliquid noui s An Pherecides Syrus producitur, quod in hac serpentum, an pediculo-

omnisgeneris excremen- rum copia e corpore em

ta aggregentur. pente obieri videri eana Guorundam anima- dem esse materiam anilium curaneorum histo- matium culeanomm, orme ac primo de Nigua. pilorum. 3 De pediculis alatis.

Tque haec excrementa tertiae coctionis, siue utilia sint siue inutilia, si uecrassa, siue tenuia: siue partium sol I-

134쪽

solidarum, siue carnosarum, Unum & Commune receptaculum habent, nempe ipsam cutem, quam propterea monuimus Emunctorium uniuersale appellari, quod omnium partium excrementa excipiat. Ex Sao fit, ut sicut Affrica semper aliquid noui ferre perhibetur , eo quod ob dulcium aquarum inopiam, dum ferae se ad paucos amnes aggregant, quae sunt diuersae speciei mutuo coniunguntur, atque ex tali coniunctione, insolita quaedam animalis species exsurgit : ita

dum varia illa variarum partium eXerementa, in cutem tanquam communem corporis

sentinam deponuntur, ex varia ipsorum permistione, varia mista suscitantur: tum inanimata,ut strigmenta cutis, faedae scabies, verrucae,maculae,EXanthemata,& alia huiusmodi, tum animata vi syrones, pediculi, ricini, Nigua,Pediculi alati,Dracunculi,vermes interculanei Pediculi dorsales, Quae postrema animalia, quoniam his in locis non ita cognita sunt, ideo ne quidquam curioso lectori denegem eorum descriptionem subnectam. r. De Nigua agit Cardan.lib. 9. de subii. M-dia sinquit) Occidentalis mittit pulicum genere

Niguam, pestem quandam atrocem, minus es multo ulice hoc animal, quod haerens homini adeo lan

cinat,

135쪽

yψ DE PILORVM renat im nec videri pote st, nec praehendi, ut pedes quibusdam, Hiis etiam manus excidant. Scaligerrier. I9 . huic narrationi addidit ea quae desideratur. Niguae sinquit) narratio tuo mutilaes,non inutiliter siphilologiam spectes, addemus ea quae abs te omissa sunt, Pulice sim est rostro acutis imo, des potist imum invadit, raro partes aliay,non ingredientium tantum sed cubantium quoque, ideo in siublimi cubant Indi frequentissime partem eam quaesiubest unguibus lancinant: diuarta die crescere tumor incipis , rem ad eam turgent magnιtudinem, ut pisum semperet. Tumor fetus est lendinibus cania aedis , quibus extractis calidos. imponunt cineres, huius quoque mentionem facit Turneus in historia stirpium qui non oculatus duntaXat fuit testis, sed etiam eorum faedam veXationem in se expertus est.

3. De pediculis alatis agit Hieronymus Mercurialis. Historiam inquit) ab Agatarchide relatam,quoniam medicos adiuturam , ac delectaturam

cro, eam latino sermone compositam his subium gam. Apraedictas maris rubra incoliso non multum disserunt locustarum jores, gens quidem staturae aliis breuioris,aspectu macilens,ac si ra modum nigra : sub AEquinoctium vernum, quando apud nos Aphrici se ad phiris'irant, ex loco quodam incogni- to,instabilis magnarum locustarum multitudo, a

136쪽

M A T E R I A- 'scum i s ventis, ad illos prouehitur,qίω ab ambus, volandi facultate parum, at corpore longe disserunt, Ab hoc animalium genere, toto tempore nutriuntur ν alitis,atque alio modo paratis vescentes, venan tur autem ipsas fumo ex aere in terram destrientes. Atque hi agilitate quidem,*pedum velocitate olere dicuntur ,sed cum valde siccum nutrimentum capiant, ultra quadrageseum annum minimi' vitam producunt, Go vita miseeriorem sane mortem obeunt; siquidem appropinquante senectute, eorum corporibus alata quaedam pediculorum genera innascuntur gura quidem caninis muscis smilium,sed

alioquin minorum, incipiunt a pectore, ac ventre, breuίque uniuersam faciei cutem depascuntur,atque horum a*, primum scabiosorum insur a iciuntur, deinde si ipsos grauiter dilacerant, tandemque modibo con ente, nec no cum be Boiorum exortu,tenuibus spusis humoribus, intollexabiis cruciatm subire misera coguntur, ssique,vel ob siuccos,vel ob alimentum,vel ob aeris prauitatem pereunt. . De Dracunculis agit Thomas a vega in 6. de to e. aTectis. Dracunculi sinquit) nomine tenus Galeno noti Posterioribus innotinerunt. Paulo Dracuntium dicistir, se Dracunculus: t rabibus vena a 'militudine, medena ab urbe Medena, in

137쪽

06 DE 1 1LORVM quod Galenus coniectit sintra venam vermi stolongin Albucasiis decem, est non raro vgintipaLmarum longitudinem excedere expertus est subru-berque qui motu suo cutem erodens, o inflammas dolora' excitat , neque senatur nisi integer eximatur abruptus enim accerrimos mouet dolores qui vero negant ese animatum , sed humoris vi serpere negligent ias rem expendere , EM enim vermis non sectu quam Syrones nosthri, non minks Dracontii antiquitati incogniti. Dracontiorum meminerunt Plutar. 8. Symp. prob. 0. Amat. Lusita. Aelius Tetrab . Serm. 2.cap. 8 .aEgineta lib. 4. cap. 3. A lsaharauius prach. cap. Ιχ. tradi. Ig. Avice. cap. Ir. Trast I. fen.3. lib. q. Canon.

3. Narrat etiam Plinius Pherecidem Syrum Pythagorae praeceptorem expirasse minima serpentuin copia ex ipsius corpore erumpente : quod idem scripsi Apuleius a. florido. Sunt qui putent Plinium serpentum nomin pediculos intellexisse ut Mercur. libr. I. va- Tiar.c. 6. quod tamen parum verisimile apparet , tum quod Plinius a. cap. 33. scribat Alcmanem Poetam, & syllam dictatorem pediculis obijsse: tum quod aliae bestiolat intra cutem positant generari quae serpentibus valde

amnes videntur. Narrat Saxon. cap. I. de Plica Anno Is o. In Pannonia natas passim inhumanis

138쪽

MATERIA. 97 humanis corporibus viperas,& Lacertas,quae mille hominum in dies post: cruciatus acerbissimos, interficerent i nulla medicorum arte , vel industria succurrente. Accedit etiam quod asserant nonnulli pilos muliebres fimo inclusos in serpentes conuerti: quod si ita est. Si pilus extra corpus , per putrefactionem formam serpentis acquirit, eiusdem materia in corpore putrescens eandem formam poterit assumere: eadem enim videtur esse materia & pilorum , & animalium culaneorum quod ex eo potest demonstrari quia cutis eorum animalium,quae a lupis demorsa sunt, uniuersa depilatur, & copiosos pediculos eia

fundit,cuius euentus non alia occurrit ratio,

quam quod venenata Lupi aura in pellem effusa.materia pilos substinens corrumpatur, unde fit ut pili defluant, & ex eadem materia corrupta, fit ingens pediculorum prouent . Ex his facile est colligere quid causae sit cur pelles Animalium ferro ingulatorum firmiores sint, & solidiores pellibus eorum anima- .lium quae a Lupis demorsa interiere quod voluit exprimere Homerus ἰμας βοος ἶφι κατα-νοιο id est lorum bovis vi occisi.Sed & eo rundem Animalium carnes tanquam suauis smae expetebatur ut patet ex Horat. in Epo

139쪽

diS. DE PILORVM Vel nafestis caesa terminalibus, Vel haedus ereptus Lupo. Et Marti.lib. IO. Paruus Onyx una ponetur caenula mensa Haedus inhumani raptus ab ore Lupi.

r In pilorum composi- variis rationibus. tione , terrea portio debet uomstri caput,cum

praeualere. in totum adge careat co-

a Portio illa terrea, δε- piosos inundat pilos. bet multo humido pin f Non ab que naturaegui perfundi,quod osten- prouidentia factum esditur aut horitatibus, ex vi caput uniuersum adi- Aristotele petim. pe careret. 3 Idem demon stratur Is promissis aliquot conclusiones

si; subiiciemus, quibus pilorum ma- EO di teriam explicabimUS. in As Pi ima conclusio. Ad pilorum

prodi ionem debet concurrere plurima portio terrenae substantiae. Haae conclusio est Galeni q&i ut supra monuimus statuit pilorum materiam esse fuliginosam; fuligo au

140쪽

D A T E R I A. Diem ab eodem Galen. definitur vapor terrestris. Probatur etiam eadem conclusio ex Aristotele qui s. de Generat. Animal. cap. 3. scribit duas esse causas crispitudinis pilorum, quarum prima est, calida exhalatio, pili substantiam perreptans, nam partes terrestres pili sinquit Aristoc.) deprimuntur, exhalatio vero calida sursum fertur s unde pilus partini sursum attollitur partim deorsum deprimitur,ob suam flexibilitatem,& tenuitatem. Altera crispitudinis causa est cum in pilo parum

humoris, portionis autem terreae plurimum inest. Similiter eodem in loco scribit ex cute rariore,& crassore, crastiores pilos erumpere, propter copiam portionis terreae, ex laxis meatibus exhalantem. Accedit denique ratio manifesta,siquide ossa ob insignem siccitatem quam habent,terrena materia constare dicuntur, Pilus autem osse multo siccior est, quod vel experimento Avicennae manifeste conuincitur, qui scribit se multo plus humoris ex ossibus, quam ex pilis per distilationem elicuisse. a. Secunda concluso Terrea illa portio debet multo humido, eoque pingui esse perfusa. Probatur quia pilus commastabilis est , cohaerens, trahibilis, unctuosus,aliasque quali