장음표시 사용
81쪽
dioptrae foramina sidera haec, vel orientia, Vel occidentia contempletur, auserunturi amputantur radii adventiti qui in vicino oculis aere majorem horum siderum speciem ericiunt. Verum esse quod adfirmo, id ex eo certo colligi potest, quod si quis per tabellam aut chartulam nigram acu perforatam conspiciat Solem, lunam , aut etiam lucernam , illico triplo quadruplo aliquando etiam decuplo minores compareant. Luc Gna eminus visa pedali nonnunquam Comparet magnitudine, Cum tamen per angustum visa foramen, minima repente fiat Abraditimi enim radii spurii, licet non omnes, majori tamen ex parte ac li fortiores, qui ab ipso corpore luminoso procedunt, ad oculos per angustias eluctantur. Sed neque ea succedit ratio qua ostendere vult, quare
alba de lucida oriecta majora, propiora adpareant
quam revera sint. Et hujus quoque rei causam ex fundo oculi, ex capillamentis nervi optici eruere conatur, nihilo felicius quam caetera. Si enim luminis intensi essiciat, ut majores in retina imagines focmentur, utique necesse est, ut a vicino lumine majores in oculo formentur species quam a remoto Atqui contrarium Contingit Lucernae eminus visae habita ratione
distantiae, majores adparent quam prope. Flumina,
maria qua solares excipiunt radios, quanto a majori intervallo cernuntur, tanto altior adparet eorum supefficies Sol de reliqna sidera quanto major est intermedii
aeris moles, tanto majori corporis ambitu se videnda exhibent.
82쪽
PROPRIETATE LuCI s. shibent. Omnia denique lucida, quanto densus est dia-phanum, per quod spectantur , tanto ampliora se oculis offerunt. Adeone quis mentis inops ut putet aliis nos oculis contemplari blem orientem vel occidentem, aliis vero altius provectuma Cum tam manifeste promensura ratione intercedentis aeris crestanti decrescant eminus visa objecta possitne aliquis ultra dubitare quaenam sit causa hujus phaenomenia Verum quo magis cognoscatur hic error, in quem impegerunt etiam alii ante Cartesium, quum putarunt ex contractione pupillae stulaveae tunicae provenire, ut res eaedem modo ma)ores modo minores adpareant, hoc quoque addo, sive constringatur, sive laxetur pupilla, quorumvis tamen objectorum visibilium speciem pari magnitudine, ambitu in rctinam adpellere. Cum enim illis ipsis agnoscentibus imagines in oculum per pupillam admittantur eodem prorsiis modo, atque in cubiculum tenebricosum per foramen, ipsum hoc quod adfirmamus, necessario sequitur. Sive enim patulum, sive angustum fuerit cubiculi foramen aequali tamen magnitudine oriecta quaevis in opposito linteo seu pariete depinguntur. Si per simplex duntaxat foramen radii in cubiculum influant, constringendo seu dilatando foramen, essicere quidem possis, ut imagines plus minusve offustentur, nunquam tamen essicies ut minus spatii in linteo occupent. Ipsa enim ratio S experientia docent, in unoquoque foraminis puncto decussari integram totius objecti speciem, ita ut unumquodque punctum, tam in pupilla quam in foramine cubiculi, constituat communem Verticem duarum pyramidum , quarum una est externa , cujus basis est objectum radians, altera interna, cujus basis est in linteo fora- 1 mini
83쪽
7 DENA Tu R ET mini opposito, seu in retina oculi, in quibus omnia eversa
Jam vero cum causam adsignare conatur,quamobrem corpora exilia aut valde remota, cujuscunque demum sint formae, eminus visa rotunda adpareant, nec tum quoque recte philosophatur. Hujus rei causam ex praedictis rationibus petendam esse existimat. Addit tamen& alteram nimirum quod nulla corpora, quae parvas in oculo formantissigies, figuram angulorum suorum exprimere valeant. De priori argumento jam diximus. Altera ratio licet a veteribus agnita, irima fronte vera videatur, neutiquam tamen probandam censeo. Exilia enim corpora si valde remota fuerint, non vide
tur. Si tamen contingat ut ea cernamus, Comparebunt
haec non in suo loco, sed aliquanto propius, in ipse nempe acre refracte spectabuntur. Quia vero omne corpus, vel sua sponte lucidum, vel aliunde illustratum, cujus.cunque demum figurae sit, radios disiundit in orbem, necessario contingit, ut quamvis ipsum corpus non Videamus, nihilominus sphaeram ejus radiosam in intermedio cernamus aere. Quod si purusi tenuis suerit aer, imago quidem aliquanto major 6c loco vero propior, non tamen tam magna Sc oculis vicina spectabitur, quam si densior fuerit aeris constitutio Hinc patet quare Venus corniculata rotunda videatur. Item quare halones lunae corniculatae, aeque rotundae sint ac halones lunae plenae & quare cum flammae lucernarum sint pyramidales, tamen coronae ipsas ambientes circulares adpareant. Sed ioc quoque patet quare halones, coronae istae aliquando minoresvi remotiores, aliquando vero majoresvi oculis viciniores videantur.
84쪽
DE instrumentis vero quod dicitur, illa aequali semper mensarisblis diametrum repraesentare, id licet aliquando, non tamen semper verum est. Quamvis solis diametrum, etiam cum in perige est, alii non majorem faciant min. 34. Ricciolus tamen hunc saepius min. 4s, imo etiam integri gradus diametro sibi visum adfirmat. Quin, majori angulo conspicietur, siquis non per angusta foramina sed per diuestas regulas aut puncta nigro notata, latitudinem ejus exploraverit, de posthabita
umbrarum ratione selis oculis extremitates adparentis solis annotare ope pretium Censuerit. Nec tantum loriens vel occidens, sed Malte provectus, in ipso quoque meridiano visus, tantae saepe comparet amplitudinis, si per aerem nebulosum spe
Facile hinc conjici potest undenam proficistatur cadiscrepantia quae tam multos hactenus exercuit astronomosi geometras,dum solis lunaeque diametros ac aliorum quoque siderum ortusi occasus instrumentis suis metiri, assequi conati fuere. Praeterquam enim quod non satis magnam refractionis, habuere rationem, etiam hoc accedit, quod dum aliis aliisque ad veritatem indagandam ututitur instrumentis, non satis adtenderunt,
pro horum diversitate diversa quoque magnitudine dissimili sit quorumvis objectorum speciem ad oculos pervenire. De refractione quae solis oculis observari potest, satis, ut puto, jam olim diximus. Nunc salaem
85쪽
8 DENΛΤuRA ΕΤ priusquam finem hinc opusculo imponamus, aliquid subjungemus de ea refractione quae fit circa instrumcnta. Quamvis itaque, ut ex ptaedictis patet, multo accuratius siderum magnitudines S intervalla habori pos sint astrolabio aut simili institimento, quo radii per mi 'nuta oramina admittuntur, quam nudis oculis, aut etiam baculo Iacobi; ne hic tamen metiendi modus omni prorsus caret vitio. Licet enim propices raminum angustiam amputentur radii nothi, qui in vicino oculis acre quaelibet objecta amplificant, non tamen omnino tollimtur illi radii, qui a remotiori adveniunt acre, quiquei ipsi sunt spurii. Quantacunque enim superest acris portio, aliquam efficiat refractionem necesse est Tychonis Dani instrumenta quin accuraticsima suerint nullus dubito. . Solis refractioni circa horizontem adsignat hic minuta 34. Sane qualiacunque fabricentur instrumenta nunquam tamen fient talia quae omnem prorsus tollant refractionem, solosi centro solis assilientes radios in recta deserant linea. Attamen, quod etiam alibi monuimus, non fatis comsistit hic Tychonis calculus, cum non tantum pro diversitate instrumentorum, sed, pro temporis &loci ratione dispar quoque sit refractionum mensura. Crebra experimenta terra marique facta docent solem sereno coelo videri clim duobus intcgris gradibus infra horizontem latet. Qu'd siquis experimento idipsum probari velit, abunde id praestabit vel baculus Jacobi dictus. Si
enim in horizontem baculum hunc accurate dirigas, jam oportet ut tignum transversum, quod ad angulos rectos baculo nequitat, Centro terrae ad perpendiculum immineat, gradum nonagesimum exacte teneat Atqui tamen hoc non contingit, sed transito gra-
86쪽
PRO RI ET A TE LuCIS. 7s ducito, duobus gradibus oculo vicinior fit apexsuperior. Patet ergo nec apsiam baculum parallelum esse ad platanum horizontis, sed ab anteriori parte duobus gradibus supra horizontem clevari, ab altera vero parte totidem gradibus infra horizontem deprimi.
ditur, o vera cometarum ratio explicatur.
ΡRaeter autem illa quae jam recensuimus commenta, aliud quoque memoratur refractionis genus,ignotum caeteris opticis , quodque in solo reperiri dicunt aethere,&quidem in spatio stupra Saturnum, ubi scilicet minores ut dicunt, globuli a majoribus terminantur. Ut
Cometarum reddatur ratio, novam hanc refractionis normam introducere conantur, quamvis laturae, omnibus refragetur experientiis. Non foret dissicile clarissime id ipsum ostendere, sed si Cometarum hypostasin& constiturionem, nec ab illis, nec a quoquam hactenus satis hiellectam explicuero,corruent, ut puto, Omnes eae rationes, quae illos induxere ut novas naturae conderent
leges. Animus fuerat alibi cometarum historiam tradcre, nonnulla tamen Zc hic praefabimur. Est itaque cometa non phantasticum aut imaginarium aliquod spectrum, sed verum corpus de verum sidus quaquaversum accensum. Errant qui putant ab uno saltem latere ardere, flammantem projicere comam. Undique uritur cometa undique ignem, Vaporem S radios in orbem quam latissime Haculatur sed quia in parte, quae solem respicit,a majori lumine obruitur de exstinguitur cometae fulgor, ideo in parte tantum umbrosa, quae
87쪽
quae aversa est a soles, igneum istud adparet capilliutium. Sive aurorae, sive crepusculi tempore, sive etiam media nocte sidus hoc contemplere, semper alio alioque situ coma haec se videndam exhibet, ita tamen ut semper quam exactissime a te aversa sit, moveaturque pro ratione radiorum incidentium, sintque in eadem recta linea sol caput cometae, Sc cauda ejus ut Vocant. Ex hac variatione certum semitur indicium cometam undique ardere, undique seargere halitus accensos, qui illustrati a sole invisibiles fiant, non vero illustrati, tum demum clarestanti fiant visibiles. Quod nempe montibus ignivomis, idem quoque Cometarum contingit incendio. Interdiu, vel nunquam, vel certe quam rarissime adparent montium flammae, quin potius tenebras, noctem offundunt sole occase, tum demum Coruscant, .caelum undique collucet. Nos ipsi non semel vidimus id genus incendia, quae interdiu nebulae, noctu vero flammae instar comparebant, illo plane modo quo cresestri columna, quae in mari rubro Israelitis viam praemonstrabat. Quamvis ipsius comae motus, ad singula allabentis lucis momenta se consermans, manifestum hujus veritatis praebeat argumentum, attamen objiciunt nonnulli ipsius cometae figuram,quae paulatim latius latiusque explicatur Umbram vero cometae inquiunt debere in mucronem coire, cum corpus cometae longe minus sit Corpore solari.
Sed vero qui sic existimant, graviter errant, nec satis intelligunt umbrarum rationem. Nullum quippe corpus est quantumvis magnum, sive etiam quantumVis exiguum quod non infinitas spargat umbras. Verum quidem est ex circumserentia solis progredi radios qui
88쪽
PRQ POETA et LuCIs. Iumbram faetant desinentem in conum, sed cum ex omni solis puncto ad omne punctum ferantur radii, necessarium quoque est, ut ab eodem extremo solis ambitu exeant rasi, qui ut in quodlibet aliud corpus, ita quoque in caput cometae impingant. Quia vero omnis lux terminata umbram post se facit, necessario sequitur ut in averse cometae parte fiat lucis diminutio umbraque relinquatur, quae non ut altera illa interiorvi nigrior in metam coeat, sed quae dilutior sit multo, quaeque quanto longius fertur, tanto latius expandatur. Esto
cometa Ag, in quam incidant radii solis C AM DI,
siprogrediantur usque ina manifeste ab his terminabitur conus umbrosius ΑΕΒ, haec quidem est angustissima umbra latissima vero terminabitur a radiis indidem Ouidem ortis, sed decussatis, quales sunt C BGwDIT. Hi formant, includunt umbram καλα- Θοειπ, sive conum inversum & apice truncatum AFGB.
In hoc vero spatio selus est conus EB ad quem nulli
89쪽
portio, partem radiorum admittit, partem Vero cxcludit, itaque ibi est umbra dubia, sive umbra cum luce
Quamvis vero nesciam an alii qui de luce scripsere, duplicis hujus umbra secerint mentionem, non ideo tamen minus vera esse quae scribimus libenter, ut puto , fatebitur, siquis vel digiti, vel cujuscunque alius corpusculi umbram ad lem, vo lucernam examinaverit. Discrcpantes quidem fient umbrae pro ratione intervalli, c magnitudine corporis lucentis .interpositi opaci semper tamen id ea quam explicuimus lege comtinget, adparebitque semper umbra duplex , una i terior S ubique sibi simili altera mixta, paulatim imbecillior, sic tamen, utrili'us quoque terminus manifeste compareat. Sed, ipsa cometae coma manifestum hujus rei facit indicium. Qui enim de cometis scripsere, observarunt in medio comae instar medullae longam aliquam excurrere taeniam, quae reliqua coma multo sit lucidior. Nempe conus interior, quem non contingunt radii Q- Iares, quanto obscurior, tanto quoque vividius lumen spargit.
Latitudinem comae quod adtinet, illa pro mensura capitis magna possit videri, cum ad tres nonnunquam gradus explicetur, siquis tamen accuratam ineat rati nem invenietur dc hujus quoque proportio corpori an loga. Notandum enim umbram averta partis ex eo
majorem videri, quod sella radii non possint penetrare partes capiti cometae vicinas, quia illae densis flammis S halitibus undique ambiuntur. Sedac altera praecipua est ratio quae comae magnitudinem intendit, illa
90쪽
PROPRIETATE LuCIS. 8s nempe de qua superius diximus,quod omnia lucida eminus visa sub majori angulo compareant. In vapore enim ambiente caput Cometae flamma maccensus vapor quoad speciem dilatantur. Porro quod nonnunquam curva adpareat haec coma,& hujus quoque rei manifesta est ratio. Nempe hoc ex ambiente cometam vapor contingit. Esto cometae verus locus ad A cujus coma extendaturusque in B. Secundum ea, quae diximus, oculo in C constituto, caput Cometae aliquanto vicinius adparebit, nempe in D. Jam vero cum comem, de comae adparentis eadem sit ratio, necessario eveniet ut quae sit proportio AC
ad DC, eadem quoque sit proportio G ad FG, GCadHC .denique ad I C. Si itaque curvam duxeris lineam quae transeat per puncta FHI, illa erit apparentis comae directio. Atque haec quidem 1 sola