Meteorologicorum Aristotelis libri quatuor. Francisco Vatablo interprete

2쪽

I I R M N T N O Id O est antea. Restit autem adhuc quaedam huiusce disciplinae portio contemplanda, priores uniuers Meteorologiani,id est eorum quae sunt in sublimi scientiam, appcllia tabant cuiusmodi sunt, quaerimus per primi elementi comporum naturam quidem,sed quae tamen minus sibi constet, in eo polifimum loco eueniunt, qui in conuersionis pellaru uiciniastus estperbi causi de lacteo circulo, cometis,

ostentae ag tibii si Aentibus necnon de hisce

quae acri, et aquae pronuscuius esse aJectiones alii mare possumus:et insuper dehisce,quae terrae Decies,ac partes aut earundem asctus existunt: ex quibus, uentorum, ac, terrae motuum causas contemplabimur, et omnium quae, dum ea moventur, cooriri solent:inter quae alia addubit

scripturus,expositio.

3쪽

anum casu dimibus, ses circularibus

Sectibus,qui corporum concretione eorundem obveniliti Quibus pertraelatisdieculabimur si quid de animalibus, ac plantis tam uniuersim quani seorsum dicere, uia et ratione,qua coeptum est,queamus. Fere enim his dictis, res uniuersa,qua de agere ab initio instituimus, finem erit asse securi Sic ergo sumpto initio,de ipsis prius dicamus. .

Quod coelum causa sit effectrix Imprelsionii apparentiti'; ' quibus est tractaturus, aqua itero ac terra materia prevbeant. Et quod terra comparatione cjrcunstantium codiporum parua sit existimanda. CAP. I i.

in enim ante definitum fit a nobis, uitrum quidem '' principium de numero illorum corpor an ille,cx qui retra, io bus natura eorum conflat,quae in orbem commeant,' alia Iam ouxndit, sorpora quatuor ob principia totidem esse,quorum dupibo cem esse motum alterium a medio, alterum ad medium dici: ais cum haec sint quatuor, nempe ignis, are, aqua

in terr quod super haec omnia inuenitur esse ignem,quod subsidet terram, duoetiuin esse quae perinde ut ista inter sese habeant (nam aer igni inter caetera proximus existit, aqua terrae totus proficto mundus terrae undis incumbens ex hisce constit corporibus, circa quem quae confingere solent astectiones simi otorige censemus. Est auten necessario mundus iste permatio ibus me continuus,

tit inde uis eius uniuersa regaturi.Easiquidem causa,prima putanda omnibus est: unde motus principium existit. AD haec quae perpetua est,nec motus Fnem ratione loci habet, sed in finesemper est Quinetiam haec omnia corpora ce tu discreta sunts ac s. Quare ignem' terram,ra quae hisce cognata sunt,eorum quae in inferiore mundo contin- Susit,sit in genere materiae eorum quae fiunt, causis exist

4쪽

LIBER I. smura addecetquod enim sub citur,pati, hoc nuneuis pare modo con euimus. Sed quod ita causa est, ut unde ὴ , Sprincipium motus ad eorum vim,quae citae mouentur restrendu est. Repetitis igitur positionibus, definitionibu sciquas prius diximus, de lacteo circulo, cometis, et caeteris, quae hisce cognata sunt,edisseramus. Dicimus itas tenent aerem,aqvam, et terram, ex sese mutuo gigni: et eorum perinde quodsi in quos potentia laese,ut et caeterorum,

quibus unum quippiam,idems subibitur,in quod ultimum . resoluisolentumscipio igitur addubietuerit quispiam de

uocato aere,quam eiug naturam in mundo terrae circunfuso sumere oporteat, et quem sibi ille uendidet ordinem ad metet vreliqua, quae elementa corporum nuncupantur. Siquidem quanta sit terrae moles ad ambientes magnitudines, hausquaquam obscurus. Iam enim per dideralisscsentiae theoremata deprehensim a nobis est, terram esse mulio item quampellas quasdam,minorem. Aquae vero valliram,nec congregatum in unum, sequestratamq; cernimus,nec fieri potest ut ab eo, quod circa terram situm in corpore sep retur,scilicet a mansectis maris partibus, luminibus, oesqua est altitudo pro unda,quae nobis mani iti non fit. It que quod inter tetram, stellasq; in ultimo locatas intem tet utrum unum quoddam esse natura corpus,an plura exi

stimandum est Et si plura sint, uottiam sunt, et quae sint

Iocis disterminata. De primo igitur elemento nobis prius di ictum est,quibus sint uiribus,ra cur totus ille, ut circa I itiones supernas existit,mundus, illo corpore dijertus est. Quae opinio non modo nostra est,sed prisca quaedam, nihiorumq; existimatio esse uidetur. Nam quem vocamus aethe ra, antiquam sibi adoptauit appellationem, quam Anaxa--.

goras idem quod ignis uocabulum significare,putas e mi-a A s hi

5쪽

hi uidetur: quippe qui et supcras mundi partes igni plenas esse,cr uim quae inibi esset,aethera uocare censuit:quod quidem approbes cit.Nam corpus quod asidue currit, simul et diuinum natura existimas e usi sunt, et quod esset eiusmodi,aetbera nuncupare,tanquam nulli erem,quae hic uisuntur,idem 'ret, definierunt. Non enim oportet opiniones mortalium easdem si mei,alit iterum,aut iuxta que-piam paruum numerum redire dicamus , sed infinities.l -jQuiautem id quod ambit, et non corpora solim, quae Iationemsubeunt,esse purum ignem aiunt,quod uero inter - , . terram,pellus intercedit, aerem: rum,si quae nunc M athe-

maticis rationibus abunde demonstramus suissent stecul ii , forsitan ab hac puerili opinione destitissent. Est enim animi perquam simplicis,putare singula quae motu cientur' ideo pusila ille magnitudine, quod nobis hine asticienti-biu appareant eiusmodi. Ergo tametsi uel antea inde supero loco contemplationibus hac de re dictum sit,eandmimen rationem in praesentia quos dicamus. Nam si crinterualla ipsa forent oppleta igni, et corpora ex eodcmeon'rent,dudim caetcra alia evanuis cnt,per senis elamenta. At vero nec aere solo plena sunt intervalla. Nam tum aer communis rationis aequalitatem at corpora eiusdem seriei Mud paruo exuperaret. Etiamsi locus,qui ii ter reluin terramq; interhiat, elementis duobus fit oppi

tus:quandoquidem terrae moles,quae totam etiam aquae copiam complexa est: nullius prope discrim) particulae r tionem subit,ad ambientem magnitudinem. A t molis excessure in tanta feri magnitudine haudquaquam videmus,ubi ex aqua secretionemsubeunte aer cosit, aut ex aere ignis. Sed quam tantista ac perexigua aquae portatio rationem habet ad aerem,qui ex ea cooritur: eandem et tota aqua

6쪽

LIBER. I. et

ad totum derem habeat est necesse. Nihil autem interest, se quis ea non ex sese uiri is gigni,aequas tamen ustris ha J o

bire dicat. Nam hoc pacto virium aequalitatem,magnit dinibu3 eorum competere perinde est neces e,ais se ex se se mutuo gignerentur. Patet igitur,nes acrem polum,n que interpatentem oppleuisse locum.

Quaestiones Quomodo igniv & aer ordinentur ad coelum. s. Quare quia superioribus astris in uicina terrae loca fit calor,uehemetior sit, qua in aerifregione media,aut supra. Et cur in summa aeris regione nubes non fiant C A p. iit.

RE liqum est aute allatis ante dubitationibus dicamuis quonam pacto elamenta duo,aer inquam, ac ignis,ad T '' primi corporis positam siet sint. Et quam ob causam eator ista u. asupernis stellis ad Ioca, quae sunt circa terram profluat.

De acre igitur prius locuti,sicuti admonuimus dicamin deinceps etiamnum de hisce rursum. Inq; si ex aere aqua cooritur,et ex aqua acriquanam de causa nubecupero in Io eo non constctunt Nam eo magis interibi nubes consistere Udecebat,quo langius a terra Iocus ille distit, et algidia or est,propterea quod nes adeo propestellas existit,quiabus calorifica uis inest,nes prope radios a tera refractos, qui quod cruore calor a constitutioness regent iapores in nubem cogi prope terram uetant.Etenim nubium astriactiones ibidem Ddsolent,ubitam radij propterea des ut quod in uastum aerem effundantur,di perganturs Igitur aut non ex quovis aere aqua feri a olet, aut si ex quouissimiliterfiat, qui circa terram est, non modo aer, sed li siti uapor exictis. Proinde in aquam rursum cogitur. Alucro si uniuersu aer tantus existans sit uapor,acris naturas, et aquae multum excedere uidebuntire, si supera

luterualla corpore quod ira plena sint, nec fieri posit ut igni, propterea quod siccata iam forent caetera omnia,

7쪽

A R I s T. ME TORO L. sed reliquum sit,ut aere oppletasint,et quod telluri undia quas adiacet,aqua: nam uapor non nisi aquae secretio existit. Ad hunc igitur modum, de hisce addubitatum sit.

Nos autem quae simul,et ad mox dicenda,' ad nunc diacta conducant definientes, dicamus. Ovod erit utero in loco consistitiet ad lunae globum usq; porrigitur, re pus esse diuersum ab igni,et acre, dicimus. Veramenta uero in eo alius magis,altim minus purum esse, ac incerudderentias sortiri, et in prinvs qua desinendo, ad aerem,mn s serrae circumquaque incumbentem pertingit. cum autem primum elementum, et corpora quae in eo

punt, in orbem 'runtur, simper id quod ex infero mundo

ae corpore illi continuum est,ut motus disgregatum accenditur, atq; calorem emit. Sic autem mente concipiamus addecet,hinc item Fimpto exordio. Nam corpus, quod,

perae conuersionis best, uelati materia quaedam, quae potentia sit calida rigida,arida,et humecta,caeterasq; alias omneuerctiones, quae has comitantur subeat, fit, ac est eiusmodi ratione motus, et immobilitatis, cuius causam principiumq; diximus antea. Grattifimum igitur corpus, vis frigidii imum, terra inquam, et aqua, in medio, et circa medium segregata ex tui circa quaei si quos sunt, quae hisce haerent,rer scilicet,ais i quod quamuis ignem assumimus appellare,ignis tamen haudquaquam est. Si

quidem ignis caloris exuperanti ac uelutis ruor existit. verum aduertere oportet, eius quod a nobis aer dicitur, uocaturq;,quod uaporem restrat,terras exhalatione habeat,partem unam, quae circa terram est, veluti calentem,

hiamidanis esse:alteram,quae superior est calidam iam esse,ati; aridam. Nam vaporis natura humecta,calidas est: exhalationis,calida et arida. Esls uapolipotentia ut - aqua:

8쪽

LIBERI. 'Mud:exhalatiripotentia ut ignis. Cur gitur nubesse ero in loco non con tini,hanc esse causam existimandum esti 'Trainibi non aerem solis, sed potius ignem esse. Nihil autem uetat per lationem quos orbicularem praepediri nubes, rumpo quo minus supero in loco consimiit. N am iret Fundemiser uniuersus, quicunq; non intra eam capitur circunstrentiam,quae efficit ut tellus tota rotura sit,stuat est necesse: videmus enim nunc quos in stignantibus terrae Iocis ventos cooriri, qui etiam montes altis imos haudquaquam transcendunt. Dilliust autem in orbem,prolabiturq; aer, quod eum ipsiu3 uiuos conuersio secum trahat apiat p. Nam ignis supero elemento, aer autem igni continens est. Ex quo etiam fit, ut motus inhibeat, quo minus in aquam

concrescat acri Verum semper quaecuns aeris Particulam

pondus habere coeperit,extruso insperum lociam calido, deorsum ruit: et alia,in parte sursum una causa exhalante igni emicat. Ae ita continue,aere alivd,aliud igni oppi -

perseuerati et eorum quodq; asiud subinde,at 3 aliua

euadit. Quod igitur nec nubes supero in loco fiant,nec ia quam concretio, item quonam pacto de loco interpellas, terranis medio sentire oporteat, et quonam sit locus ille corpore diffractus,tot dictasint. At de calore genito,quem Sol praestire solet, magis qui lcm per se, et exacte convonit in commentario de sensu dicere. N am calor, Frctio quaedam sensus existit. Sed quam ob causam oriatur calaricum corpora illa coelestia haudquaquam eiusmodisii pte natura flat,dicendum nunc quoq;. Videmus icis,motum posse aerem segregare, is incendere,intantum ut sepius et quae motu cientur,liquefieri uideantur. Vt mitur tepor gignatur, atq; calor, Solis latio dunetratast solescere. Num,et celerem es e lationem,nec longins ab

a A a esse

9쪽

io ARI ST. NE TE OROL. die oportet. Stellarum igitur latio celeris est, sed abiuncta procul. Lunae uero, deorsim quidem di, pigra et-men. At solari lationi utras haec abunde competunt. Pom ' ro calorem una cum ipso Sole poti im in gigni cogent neum est rationi, sumpta ab hisce, me Nic fiunt, similitudiane. Et inici in quaedam hic vi fleruntur,vicinire aer maxime , calidus effici solet: id quod haud sine ratione conti git. Nam solidae rei motio,aerem in primis gregare potum hanc ob causam calornstruor ad hunc per - tingere locum assolet: tum quod ignis acrem complexus, motionis ratione crebriter segregetur, dissipeturs atq; uideor ium feratur. Quod autem superus idcta nec calidus

morare,nec ignitus: uel stellarim discursu sussicienti suntladi

ela: illic enim non fluit,sed instro iii loco: quanquam qu*ualidiore motu cientur, ut oc im ita plenius ignescere solant. Ad haec Sol ipse, qui calidus cum presui esse videtur,

Flammae cur in summo acre appareant. C A P. IIII.

D ii de T T Is autem pertiam iis,quam ob causam Sammae ardenet geri m 1 L las,et stellia discurretites, et uocati a quibusdam tor-dete mihis. Vibet cvrx circa coetuu assilir,dicamus:haec enim omnia idem sunt,atq; eadem de causa, intensione tamen ac remisesone illi arantur. Horum ratim,di aliorum complurium principium,est hoc. Incalescente nanq, a Sole terr halitu

feri non simplicem,uti quidam putant,sed geminum, recessarium est: alteram,uaporosum magis,alterum magis Diaritosum: himidi quidem halitum, quod in terra, et super

terram existit,pavorem: tcrrae licto praearidae existentis,

anhelitum fumidum: e quibus, qui stiritosus est eum caloris beneficio inuehi: qui uero humentior,subsedere ob gra uitatem. Et propterea id omne,quod a lunari ambitu ter-

10쪽

LIBERI. tria circunfunditur undis, eleganter hoc pacto digestum sa cest. Namstitim sub ipsa coeli conuersimnesitum est, quod

calidum,aridumq; est quem nuncupamus ignem :s uidem et . nomine vacat,' cuilibet fumidae secretioni competit: ait meti quia quod tale est, ex omni corporum genere maxime succendi, ac conflagrare suapte natura potest, ideo sicuti nominibus est neces e Sub hac uero n tura, collocatu saer. Nos autem oportet hanc uelut succensionem, quam gnunc ignem diximu3, circa eius f haerae extremore, que coem terram ambit, extensam esse: quo fit, ut cum exiguum sorte Fortuna motum nam fuerit pesymi modo inardestat. Nam flumin fruor est,iritu3 aridi. Talis igitur confli--

tutio, cum a circulari motu aliquo pacto agirari fugit, qua potis imum parte ardori concipiendo idonea, accom- modas est, eatenus succenditur. Succensionum po- ai

situ, alit multitudine, discrimen obuenire solet. Nam si langitudinem, latitudincias habeat succensio ,sepius uidetur flamma collucsns, propemodum iri utinam fit

succensis calamis. Sin autem longitudinem dunetrat habeat, tum fiunt quos vocant torres, necnon caprae,et u

gae utcunq; stellia. Nam si in longitudinem magis,quam in latitudinem succensio porrigatur,cum quasdam ueluti scintillas dis uere uidetur, et interim ardet: quod quidem ideo contingit, quia minutatim quidem, sed priore parte

ignem obiter excipit: id est, quod capra nominatur: cum Nero huc aflectione caret, torri s. Sin vero exhalationis

langitudo in multas simul, et exiguas parteis disseminata sit, et latitudo, ais crasitudo se consimiliter habeant, tum fiunt quae creduntur uulgo uagaris ellae. I literdim i igitur exhalatio otionis vcra deflagrant,ea ipsa gignit. - Interdum ab aere ob refrigerationem constante,calidum secern