Canones S. Hippolyti : arabice e codicibus romanis cum versione latina, annotationibus et prolegomenis

1쪽

EDIDIT

SUMPTIBUS ACADEMIAE REGIAE BOICAE.

3쪽

I. Orientalis Ecclesiae jus canonicum eruditorum virorum variis studiis ita elucidatum est, ut jam non adeo multa desiderentur, quae ad leges sacras Patriarchatus Constantinopolitani et Antiocheni cognoscendas necessaria sunt. Alexandrinae autem ecclesiae leges, legumque interpretationes paene ignotae, in variis codicibus comicis, arabicis et aεthiopicis adhuc latent. Magna quidem pars earum legum, quae Alexandrinis codicibus continentur, ex iisdem sontibus desumta est, unde collectiones graecae fluxerunt; conciliorum enim Oecumenicorum et provincialium canones plurimi eadem ratione ab Alexanduinis recensentur, qua in Nomo anonem et synta mala varia Graecorum recepti sunt. Neque tamen ipsius Nicaeni Concilii primi canones iidem sunt Alexandrinis, quibus Graeci cum Latinis utuntur. Jam dudum e codicibus Aegyptiacis bina series Canonum Nicaenorum Graecis ignotorum latine publicata est; multa alia usu Alexandrino medii aevi codici legum adjuncta sunt, quae Νοmocanoni Graeco desunt. Quorum documentorum nomina quum ex encyclopaedia Abul-baracati, Aquae lux tenebrarum vocatur,' tum ex nomo- canone Ben As salii discimus.

IJ Cod. Vatio. 623 ot 106. Tertium exemplar habet Uussum Borgianum. 2) Ben As salii Nomocanon extat in cod. ar. Vatio. 151, qui codex scriptus est a. 128s, dῶnde in cod. Vat. 492, qui acriptus est a. 1334. Tertium exemplar quod in Cod. ar. Baeberin. VI. N.

4쪽

II. Quorum autorum recensio legum ecclesiasticarum optime praeclaro Codici uouuny eqnsonat, cujus exemplar integrum in bibliotheca Vatisana in duobus voluminibus sormas majoris extat. 9 Clarissimus Jos. Assemanius librum

pretiosum in eo itinere emit, δ) ex quo tot alumenta literaria in scrinia Vaticana reportavit. Ipse indicem texuit primo in appendice primae partis bibliothecas Orientalis, deinde in Catalogo, ' quem Marius publicavit.

Omnia, quae continet, ad quinque classes reduci possunt.1. Inserta sunt acta synodalia patriarcharum Alexandrinorum medii aevi, e quibus doctissimus Renaudotius quaedam suae historiae patr. Alex. intexuit. 2. Canones Conciliorum oecu-

exhibetur, paene me effugit, cum in carta annexa ita notetur: semronitar a hic liber antiquissimus est cujusdam Abraham collectoria Canonum. Indo vero mira lux offulgebit aliis codicibus tum Coptorum tum etiam Graecorum, qui do conciliis oecumenicis scripti sunt. Hic codex o schunico scriptus est, quare iactum est, ut Μaronitis tribueretur, quibus paens nihil cum Coptis est commvns. Idem opus hoc codico contineri, quod in codd. Vaticanis 151 et 492 extat, ipse vidi. Vaticani autem codices illi in Catalogo Assemaniano Ben Αssalio tribuuntur. Sunt duo fratres Copti hoo nomine insigniti, de quibus haec ex selucerna tenebrarum )Αbulbaracati excerpsi cod. t. ar. 623, p. 238):. l . . . .

. . . . ad

Vixit hic Boii Assalius o. annum 1240. Iὶ Cod. Vatic. arab. 149. 150. Rusdem codicis parism priorem in Bibliotheca Barberiniana sub sigio VI. 33. latentom deprehendi. 2) Bibl. Or. t. III. P. L 278. cf. P. 16.33 B. Or. t. I. p. 619. Μ i, Scriptorum Veterum nova collectio. f. IV. p. 275-283.

5쪽

menicoi um et provincialium. In hac classe ea pars, quae canones Nicaenos continet, digna est, quae edatur. Habemus versiones latinas, quibus viri docti usi vario de origine et vi illorum canonum disputaverunt; quae verSioneS, quam quam laude dignae sint, tamen non omnino sufficiunt. 3. Tertio loco leges civiles commemoramus, quae in illo Codice sub nomine quatuor librorum regiorum extant. Quae quamquam e basilicis graecis traductae esse videntur, tamen autholitate concilii Nicaeni commendantur. Abulbaracat, hanc partem Nomocanonis Alexandrini recensens dicit: ero a dia. - tulisLibri quatuor, qui reseruntur at Canones basilicos, qui scripti sunt in praesentia concilii m ignC CCCXVIII opiscoporum assidente Constantino. Cautius do his libris basilicis loquitur Ben As salius. Barber. VI. 70. Prooemium.)

....

Decimum quartum locum obtinent canones, qui nomine Canouum basilicorum noti sunt. Continetit admiuistrationis civilis legos. Secundum quosdam libris quatuor componuntur suntquo ab imperatoribus ex multis documentis in compondium redacti pro concilio Nicaeno: Scripti sunt in consessu Constantini imperatoris. Unus eorum nomine Tituli τιτλοι)notus est, quadraginta capitula continens. Melchitae eum incompendium re legerunt. Est autem liber excellentissimus. I) CL Ηsselo, Conciliengosch. I. p. 345 seqq.

6쪽

4. Copiosa sunt documenta Apostolorum nomine insignita; praeter canones Mostolorum notissimos offeruntur alii eorundem Apostolorum canones, Variae constitutiones. Quae omnia spuria esse, neque ad ipsos Apostolos resereh-da, constat; inesse tamen his documentis antiquissimas doctrinae et disciplinae Christianae reliquias, eo certius agnoscitur, quo uberior copia versionum praesto est. Habemus

Didascaliam aethiopicam et Copticam editas a Tatiam si Peli Plati, Syriacam Lagardio debemus, restat adhuc, ut arabice etiam legi possit. Didascalia arabica non modo in hoc vaticano codice, sed etiam in Barberiniano et Bomiano et Bodlejanis' occurrit. 5. Ut in libris synodicis Graecorum et Syrorum etiam in hac collectione singula doctorum scripta inveniuntur, ut St. Basilii epistolae canonicas. In hac classe documentorum occurrunt etiam is Canones XXXVIII Hippolyti Summi ΡΟ tificis Romani. Quo major est hujus antiquissimi Scriptoris autoritas, eo magis mirandum est, neminem huc usque hos Canones edidisse, ut ab eruditis dijudicarentur. Extaro Canones hΑbulidis jam Nanslebius ) in Aegypto didicit, qui libro suo de rebus gestis ecclesiae Alexandrinae Canonum Abulidis themata gallice edidit l6773. Ludolsus haec capita Canonum latine versa Commenturio suo ad historiam Aethiopicam inseruit a. 1691. p. 333.3 Ludolsus agnovit, Abulidem Aethiopum et Arabum neminem alium esse, nisi Hippolytum, quod Nanslebius adhuc ignoraverat. 'Hoc nostro tempore J. N. Bichellus, cum sollerti indagine

7쪽

eonquireret, quaecumque juris ecclesiastici orientalis docu- Renta inveniri possent, ' capita Canonum Abulidis e Wans-lsbio gallies iterum publicavit. Non dubitσ, quin haec capita canonum ex Encyclopaedia Abulbaracati desumta sint, e qua Nanslebius optima quaeque elegit. )III. Non ad alium Hippolytum hos canones referri, quam eundem, cujus est Canon paschalis, ex titulo apparet, quo ornantur. Apud Abulbaracatum sic signantur hi canones:

, ,eanones, quos composuit Hippolytus Ρrinceps Episcoporum Romae secundum mandata dominorum nostrorum Apostolorum ex auctoritate pr. a partei Domini nostri Christi. Sunt autem 38 Canones. Ben As salius: isDuodecimo loco Canonos Hippistyli Patriarchae Romani, qui sunt numero 38, scilicet, in verisione eorum Coptica. Sunt autem utilissimi. Ambagabriel Patriarcha Alexandrinus in Canonum collectione, quam resensui, eosdem proposuit. is In utroque codice Romano canonum autor vocatur:

8. Patriarcha Hippolytus, primus Patriarcha urbis Romae et Hippolytus Summus Episcopus Romae. Quae inscriptio

8쪽

omnino refragatur opinioni Assemani ') aliorumque, qui Hippolytum usque in Arabiam transtulerunt, Portus Romani Arabici Episcopum eum suisse conjectura levi suspicantes. Qua quidem conjectura facilius explicari videbatur, quomodo factum sit, ut tantus scriptor apud Occidentales paene in oblivionem doductus sit. Sed hujus oblivionis rationes satis

sortes adesse iis, qlii Hippolytum tempore Callisti jam

senescentem Romae vitam egi8Se agnoscunt, postea videbimus. Hoc loco satis est, ut agnoscamus, orientales scriptores inter

verum et logalem papam Callistum ejusque aemulum et antipapam non distinguentes, Hippolytum omnino Summum Pontificem nominare. Parum refert ut inquiramus, cur ab iisdem primus Patriarcha vocetur. Potius disquirendum est,

quo juro illi Alexandrini canonus 38 huic ipsi Hippolyto

tribuantur. IV. Si carones illi ita scripti essent, ut arabicam originem prae se serrent, omnis spes abjicienda esset, ut Hippolyto vindicarentur. Jam vero cuilibet vel obiter hoc documentum perlustranti persuasum erit, esse translatos ex alia lingua. Non raro ambiguitate et obscuritate tanta

1) Bibl. Or. III. p. I. 15. -Hippolytus, Portus Romani non ad ostia Ti rina, sed celebris in Arabia hoc nomino Emporii Episcopus, ut Stephanus le Μoyno conjicit. Fuisso Hippolytum presbyterum Romannm post mortem Papas Zephyrini I 21s) aemulum Papas Callisti, dilucide si copioso statuit Dollinger: Hippolytus p. 76 seqq. 2) Quilibet linguae arabicas gnarus, 'videbit, plurima, in hisoanonibus minus accurato magisque ad modum sermonis vulgaris, quam secundum leges grammaticas esse scripta, quamquam multa eleganter dicta sunt. In inscriptionibus e. g. pro scriptum est Haec et similia non semper correxi. De significationibus proprie theologicis, quas texica nostra ignorant, in annotationibus, quae necessaria Videbantur, dixi; ε. g. est ordinare , sacris ordinibus ut diaconatus vel presbyteratus initiare. vel est hebr. impurus. Disitigod by OOOle

9쪽

laborant, ut translator non satis intellexisse videatur quae vertenda susceperat. Accedit, quod vocabula non modo ago uio linguae Arabicae aliena Sed omnino peregrina occurrant. Quaedam ex his vocibus a me explicari omnino non potuerunt,

do quibusdam dubito. Quid sit ebkMidheu scan. 33)

equidem ignoro cs annotationes). De voce vix conjecturam proponere Rusus Sum. Quarumdam peregrinarum vocum significatio ideo dubia rem ausit, quia nimium sunt depravatae, ut elmunista et bututes Uan. l2). Caeterae, quamquam non raro sint magnopere depravatae, ex contextu vel ex comparatione variorum locorum explicari possunt. Esse canones istos arabicos translatos ex alia lingua ultra

omnem controversiam certum est.

Quaeritur, ex qua lingua fluxerint. Quo frequentius commeicium literarum inter Syros et Arabes per plura saecula intercessisse constat, eo sacilius e sontu Syriu cohos canones ortos esse praesumi posset. Quae tamen praesumtio certis rationibus sustineri nequit. Occurrunt paene ubique tot non modo voces, Sed etiam phrases graecae, ut graecum aut coplicum sontem agnoscere possimus. Copticus

textus ideo supponi potest, quia Copiae Christiani in iis

libris copticis, qui de rebus sacris tractans, innumeras Voces graecas integras, quamquam secundum vulgarem pronunes tionem scriptas, immiscere Solent. Graecam tamen potius, quam coplicam originem proders

videtur is locus, qui liturgicas sormulas, miro quidem depravatas, sed tamen graecas, continet integras. Non difflenduin est, in liturgiis copticis similes formulas graece exhiberi, multa enim graeca in officiis divinis occurrunt, sed illas ipsae sententiae, quas in nostris canonibus legimus, in graeca tantum inodo St. Marci liturgia invenimus. '

εχομεν προς τον κυριον.

secundum contextum nihil aliud esse potest, quam ἄνω σχῶριεν. I Soriptum erat

10쪽

Ε graeco sonte hos canones fluxisse eo etiam loco can. XU.ὶ insigni essici posse videtur, quo praescribitur,

quaenam genera superstitionum et ludorum scenicorum a Christianis vitarentur. Interpres ambicus voces plures gra

cas retinuit, alias sic transtulit, ut vix conjectura assequi possemus, quid significare voluerit, nisi huj is interdicti varias editiones et graecae et barbarae extarent. Graecam quan dam recensionem hujus interdicti habemus duplicem: alteram in Constitutionibus Apostolorum t. VIII. c. 32. ed. Cotelior I. p. 417), alteram in Dialaxi Ap. 0. 20. apud Fabricium Opp. Hippol. p. 253. Lagarde, reliq. gr. p. II). Ad hunc graecum textum proxime accedit Didascalia coptica, quae duplicem formam ejusdem legis tradit, extensiorem in libro secundo p. 44 seqq.), breviorem in libro sexto p. 168). Tertio loco comparanda est Syriaca editio, quae in fragmento libri sexti Clementis nuper impresso apparet Reliq. juris ant. Vr. ed. Lagarde p. 30 seq.). Ceteras versiones, cum parum nos adjuvent, omitto. Cogitari posset, interpretem arabicum exemplari coplico usum esse, constat enim, quod dixi, Coptas innumera vocabula graeca, paene integra libris suis intexuisse inprimis iis , qui de rebus sacris tractarent. Pro exemplo sit vox Κiles pro qua Barberinianus habet Kenthes Si Vaticanum secuti Κiles retinemus, de κηλη- de eo igitur qui carmine superstitioso bestias, vel

morbos deliniret, cogitandum esset. Cum autem in Didas-oalia coptica κννηκος, vocabulum aperte graecum, Occurat, lectio Barberiniana praeserenda est. , De Sive Venatore igitur est sermo. Hanc vocem, quamquam graecam, emptico exemplari interpres integram recepisse videri potest. Si in textu graeco vocem invenisset, quae venatorem significat, cur propria sua lingua, quae venatorem variis nominibus γ