De vulnerabilitate : dissertatio inauguralis medico-chirurgica ...

3쪽

IXAUGURALIS MEDICO - CHIRURGICA QUAM CONSEΝSU ET A UcΤORΙΤΑΤΕ

GRATIOSI MEDICORUM ORDINIS

ALMA LITERARUM UNIVERSITATE

FRIDERICA GUILEI MA

UT SUMMI

RITE SIBI CONCEDANTUR

I IN XVIII. M. FEBRUARII A. IIDCCCXLIII.

H. L. Q. S.

AUCTOR

5쪽

VIRO

DOCTISSIMO, EXPERIENTISSIMO, HUMANISSIMO

6쪽

ΗΛSCE STUDIORUM PRIMI ΤΙΛ S

PIO GRATOQUE ANIMO

D. D. D.

AUCTOR.

7쪽

De vulnerabilitate multi loquuntur, nec Vero omnes sciunt, quid h0c Verbo dicant. i Excuses, quaeSO, l. b., quod medicinae tiro artis nostrae veteranos nonnullos vituperare audeo. In verbis quidem haerere medio eris est ingenii, sed accuratius res perscrutari ei diligenter animo perpendere omnino ad tuto agendum necessarium. Toθεωρειν arti eXercendae antecedere debet, quamvis haec singulas theorias exsuperet. Redeamus autem ad rem

nostram. In libris pathologiae generalis illud verbum

nobis non occurrit, quamquam haec doctrina rem prorsus non ignorat. Pragmatici eo tamquam mere technico utuntur, sive generaliter de aucta loquentes dispositione ad morbos irregulari - paradiathesis morbosa - sive in specie rationem habentes curationis aegrorum, in quibus morbus clare eXpressuS est, aut aegrotantium, in

quibus vitae conditio irregularis non plane ad certam morbi cujusdam formam persecta invenitur. Specialis qu0que pathol0giae et therapiae scriptores illam vocemuSurpant, quae omnino magis ad rationem technicam, quam ad literariam eXpressa mihi videtur. - Permultas quidem res hisce pagellis asserre coactus Sum, quum verbum illud diversissimae notionis adhue suerit, sed id limitandum arbitror.

8쪽

Vulnerabilitas est facultas praeter normam Peagendi aueta singulorum sive organi Sinorum, Si Ve organ0rum, Sive systematum, quae arte medica - ubi in specie de vulnerabilitate loquimur - aut aliis rebus eXternis eX- citatur. - Primo, de qua re nemo, hoc verbo audito

amplius cogitat, si quid in organico contextu dirimi po- , terat: deinde, si eX mechanica vulneratione mala incommodaque oriebantur, vulnerabilitas dicebatur. Quae illius verbi notio paulatim in eam transiit, quam nunc cum eo c0njungimus et qua Beer, medicus ille ocularius Viennensis, primus usus suisse sertur. Videamus ergo, quo modo fiat illa, quam nune vulnerabilitatem dicimus. Omni animali sui servandi desiderium a natura insitum est, et quae sibi prosunt, appetit, quae n0ceni, fugit. EXcitatur ergo rebus externis, Seu sui conSeium Seu nescium. Cujus eXcitationis gradus, si consilio individui cujusdam servandi, incitamentis cum incitabilitate

non convenientibus, repugnat, morbus nominatur. EXcitatio autem Vario modo a n0rma aberrat, primum enim

nimis magna, quo in casu aut incitamentum aut incitabilitas justum modum egreditur; deinde nimis exigua, tum denique in singulis organis impar esse potest. Sunt igitur, qui vulnerabilitatem, hane a norma discedentem excitationem organismi, sive reactionem ad potentias nocentes auctam et deminutam distinguant. Cum vero minuta in praxi m0menti minoris sit, hic prorsus est omittenda.

Unicuique vivo suae ipsius Sunt leges, sua ad uni-

9쪽

versum ratio certa, tiam quod quod vivit, exsistit e causa interna. Iedici ergo est studere singulis organismis eorumque suculiati ad res eXternas reagendi, qualis sit. Sed relativo tantum m0do illam auctam vulnerabilitatem constituere possumus. Ut nulla absoluta sanitas, ita nulla absolute irregularis ad potentias uocentes reagendi ratio invenitur. Quae saeta subinde asseram, partim quidem pro regulis haberi posse videbuntur, sed videbuntur modo, partim manis esto, quod a me dictum, ostendent; et quamvis omnino ex illis certae nonnullae regulae proponi p0ssint, tamen individualitatis studium minime est superfluum. - Ιn prima illa vulnerabilitatis notione omnis organismus propriam suam naturam habet, quae p0tentiis superficiei suae conteXtum dirimere minantibus plus aut minus resistere valet. Mechanica hac vi eadem, debilior organismus facilius succumbet quam sortior, insans e. gr. potius quam Vir. Quaeritur, in quonam systemate vulnerabilitatis

causa Sit.

Νeurina et sanguis primarii Sunt corporis saetores, organice sibi oppositi. 0mnis ejus ad potentias externas reactio ex iis originem capit. Major autem vis nervis attribuenda est, quorum quidem rami vasa complectentes haec ut s spiritus rector moderantur, attamen sanguis neutiquam omnino chemiae est committendus

Zo0genii qualitas imprimis determinatur sanguine, et che-mismo in illo praevalente, hoc quoque abnorme sit. In sanguine ipso duo momenta distinguenda sunt, vis vitalisi e nervis 0rta et chemismus, quae in statu normali sibi sunt paria. Illa aut h0c potiore, alienatur reactio ejus. Ε0dem m0d0 t0tius organismi centrum est ille

10쪽

uspiritus rector, si cui ut radii diversa corporis systemata. a chemism0 peripherico et a maer0c0Smo orta, eXeuntia se advertunt. - In nervis igitur ultima causa est non minus n0rmalis quam ab normis reagendi facultas, qui aut recta aut per sympathiam aut cum toto systemate nervoso afficiuntur. Reaetio aut localis aut universa est. Νam etiam unumquodque organum potentias nocentes defendere studet. Quo major est nervorum eremis mus, eo facilius haec reactio provocatur et vulnerabilior pars corporis aut totus organismus sit.

Ut in hominibus singulis, item in variis animalium classibus varium observamus vulverabilitatis gradum. Amphibia vitam habent tenacem et cum phlegmaticis hominibus torporis causa comparantur; aves levibus Saepe Vulneribus Succumbunt, quia ut sanguinici irritabiliores

sunt.

Reactio secundum normam localis est inflammatio universa febris simplex. Si autem vulnerabilitas adest, aliae res praeterea sequuntur, quae plerumque inter complicationes numerantur, ut Symplomata nerVOSa, magnUS sanguinis su Xus, puris aut saniel motio, gangraena et hujus generis alia. Varia illa est, ut supra diXi, Secundum c0rporis, organorum et systematum conditionem. Certus quidam morbus adesse potest, qui vulnerabilem organismum reddit, aut assectiones mediae, quae intra relativae sanitatis fines adhuc sunt; si vero potentia quaedam n0cens accesserit, in morbum transformantur, itaque organismo cum his et vi vulnerabilitatem excitante est

pugna, qua tum facilius vinci potest. Rerum vulnerabilitatem augentium maximas asseram :