Elementa medicinae

271쪽

aliud hie , quam in communibui morbis accidit .

Incitabilitas, seu vitae proprietas, qua Vitae actionesessiciuntur, ubicunque vita, Sive in parte, Sive toto .corpore, laeditur, cum res exta Diae in incitabilitatem agenteS, admoventur, Salutem procreat. Incitabiljtav his rebus adfecta , id est, incitatio, tam in partibuisquam toto corpore , firmorum statum regit. Quod que ad continuitatis soluetonem attinet omnibus sitan is , sive vivis, sive mortuis , communis inter StGOhaerendi coalescendi proprietas ecl.

Altera morborum localium para .

CH. Alterius partis morbi sunt, gastritis , Menteritis, item sanguinis, indidem subsequente inflammatione, profluvium, denique in quolibet loco, Per quam sensibili, ex edacto vulnerae, commovent tot cracorpus lassam matio. DCCIII. Praecipua gastritidis symp mata sunt sin ventriculi regione dolor, ardor, altius situs , Om ni esca, potione omni qhicquid intus ad una itur, eo crescens, an rietas, singultus, vomendi cu piditas, assumptorum repentina reiectio , pulsus brevadebitos, citi, celeres, duriusculi, facti. DCCIV. Noxae excitani es, & continuitatem Sol ventes, sunt stimulantia caedendo, pungendove , Vel acria rodendo, agentia. Cuiusmodi sunt piscium os

sicula , vitium eo tritum , vel piper c enense , Esimilia.

272쪽

DCCV. Vulnus aut rosionem earum AOXam seque tia subsequitur inflammatio. Cuius, in Perquam sensibili ventriculi natura, effectus est tumultum relatum DCXCI. ) toto corpore diffundere. Ardor dolorque, ab omni inflammatione non separabilis , item anxietas, inflammationis prolas, Sunt P quarum haec propria magis ventriculo est, ut eius familiari sedi . Et pulsus tales' evadunt, quales relati , propterea quod , omnis rudis , fixi , & permanentis stimuli , proprium est, debilitare , eoque magis , quo plus incitabilitatis inest . Hi no in exterioribus corporis locis, minus incitabili late praeditis, inflammatio satis magna , . minime pulsus , mi i me corpus ccmmuniter , tangit cum tamen ibidem, si quis sensibilior locus est , ut ustione latius delata , item insinuata infra

ungues violenter Spina, par ubique corporis tumultus

suboriatur. Quod priris DCCL), dicto, scilicet, quo

abundantior incitabilitas sit, eo minus stimuli perserri posse, convenit. Inflammatio hic idem valet quod Ingens vini copia, idque Vini, quod assuetos adultos opprimeret, recens nato puero data. DCCVI. Facilis digno tu morbus est , tam a signis relatis, quam, & bauda aulo certius, a nota noκε tum DCC. ) assumptione; perque hec praeterea si gnum, quod ,. ut supra dictum, sine similibus , vix aut non omnino , interiora dc clausa viscera corripit inflammatio. DCCVII Cum hic localia morbus sit, δc non, Commu nio instar, ab aucta aut imminuta incitatione pendeat; igitur his conveniens medendi consilium , scilicet, auctam imminuere , imminutam augere incitationem , neutiquam ei sonveniet. Contra, nisi communis Imor

273쪽

bus forte coniungitur , nihil aliud faciendum , quam ut , blandis mulcentibus liquoribus immissis, tener locus a rudi contactu defendatur, & tempus, quo inmilammatio cursum peragat , detur & , si mature in

GuXnium medicus vocetur, materia nocens diluente Potione abluatur .

a teritu. DCCVIII. Ent 0ritis ad socius locastis est , ubi doleeabdomen acute, distenditur , & circa umbilicum quam si torquetur, ubi vomitur, & alvus pertinaciter admstringitur, & pulsus tales sunt, quales in gasti itide . DCCIX. Noxae, Onter itidem excitan es , eaedem prorsus sunt, quae gastritidem excitare dictae sunt Gcilicet, DCCX. Similis prorsus modo , aC in gas triti de ,

suboritur inita inritatio, eoque facilius , quo ventrices io magis intestina sensibilia , quod notum omnibus , sunt. Hinc quoque similiter toto corpore tumultuq&ifunditur . DCCXI. Abdominis dolor acutus ab in flammat ione pendet. Eiusdem distentio de alvi compressio retenti stercoris proles sunt. Eadem vomendi causa; nam pro ibito propter obstaculum motu perist altico solita via deorsum p cedere, inquietus is natura Sua sursum recedit; utpote qui neutram viam adfecteti, nisi quatenus impellens stimulus aut superne , ut sanitas vastulat, aut inferne, ut in aliis, & hoc potissimum morbo, exordiatur. Torquentem circa umbilicum dolorem eo facit inflammatio, quod intestinorum, qua binorbo plactuntur, ptaecipua & longe ma X ima pars is Circa umbilicum complicata, Iolvitur.

274쪽

eat; nisi quod fructuum semina, pili , aliena similia quandoque , prQpter motus perist altici torporem, canalis inteat in alis lateribus adhaerentia, inflan mationem, i Tritando, paulatim accendunt. Quae res, si propius adspiciatur, si semel eam quis Contemple tur, di agnos in haud turbabit . DCCXLII. Curatio eadem prorsus, ac in gastrit,

DCCXIV. Reliquae omnes phlegmasiae, itidem

vocabulo designatae, cuius modi sunt, S blenitis , heparitis, ne phritis vera , cystitis sine calculo, hysteritis tumore Scirrhoso non nata, & peritonitis, ad hanc Partem neutiquam pertinent; utpote quae, si Unquam eas inflammatio creat , non a stimulantibus & acri bus , quorum neutris ad clausa viscera aditus est , Non enim vasis aut perferuntur, aut perferri possunt, sed ab aliorum reliquiis morborum , de quibus pOStea Sermo erit, cum e Xceptione sequente, proficiscantur

DCCXV. Exceptio erit, si quis praeceps ceciderit, si quis gladio per quodvis viscus transfossus sit , si Cuius venenata sagitta viscus quod vis penetraverit Oum, in UCCXVJ. Hepat itide, dextri hypochondrii dolore laboraturum, vomiturum, singultiturum; in DCCXVII. Splenitide, hypochondrio sinistro doli. turum ; in DCCXVII. Nephritide, ut aiunt, vera, in rejis regione dolorem persensurum, in vomitum di cruris stuporem in casurum, in

larem rasSurum.

275쪽

inflammatione, profluvium , quale in bysteriti de in violento partu, in abortu, in cuiusvis loci interioris vulnere , accidit, Ioci laborantis dolore & casu praemcedente , facile dignoscitur. Us teritis ΚDCCXXL In hysteriti de hypogastrium calet, tenditur , tumet, dolet , vomitur. DCCXXII. Noxae, hysterit idem excitantes, ad

vim viato adlatam omnes redeunt . Sic inter pariendum adhibita violentia, coactus praepropere partus', continuitatem saepe solvunt , uterumque laceratim

vulnerant.

DCCXXHI. Et , quoniam sanguinis plurimum sic, saepe perit, adfecturrique localem totius corporis debilitas subsequitur ; lideo , non ut vulgo fieri solet , sanguis arte demendus, omne purgationis genus adhibendum, cibo mulieri interdicendum; sed primum loci laborantis ratio habenda, corpus reclinandum , quieti studendum, iuscula lauta , vinum , danda pmoX cibus e carnea natura, firmior, frustulatim, sera saepius edendus, vulva pEr frigidam lavanda. Ed, si ingruat forte debilitas, ad viii i plus , potionem hac validiorem , & optata , decurrendum. Cuius utique usus, ne inter initia quidem, negligendus.

Abortus.

DCCXXIV. In abortu tergum , Iumbi , venter , Farturientium instar, dolent vel menstrua praeter

276쪽

solitum profunduntur, vel e Vagina Sanguis praetεrordinem profluit. DCCXXV. Noxae, abortum concitantes sunt praeceps casus, lapsus, temerarius gressus intentior amiabulatio, cursus, ascensus de descensus. Verum raro tamen morbus, nisi prius imbecillis, accidit & potentissima eam noxa excitans est, eX abortu priore, Iabes aliqua relicta, quae tanto maior usque si, quanto plures abortus, praecesserint . DCCXXVI. Prohibendi Monsilium est, omnes noxas eXcitantes praecavere.; equo, Si qua paulo validior est, sed tutius rheda ., Vehi ; a tertio graviditatis mense ad septimum praeteritum Observare ; cor pus roborare; mentis & animi tranquillitati prospi-

DCCXXVII. Medendi Consilium est, corpus reclinatum, coxis capite altioribus, Servare; animi & corinporis quieti studere ψ anguinis iacturam iusculis, vi no, resarcire; vasa, quo Contractiora eorum lumina sint, optatis firmare, & Sic, atoniam simul & laxitatem, quae Iraecipua profluvii causa est, adimere.

Di ilis partus DCCXXVIII. an difficili partu, qui longe plerumque ex imbecillitate Oritur, semper, ubi diutius permanet, imbecillitatem parit, sustentanda vino mulier est, in difficiliore, iamque in longitudinem e Xcurse- ω, optum interliciendum. DCCXXIX Ubi iam laesa aliqua uteri pars offensis relatis DCCXX. est; iamque partus eductus una eum placenta est; ita, ut in abortu, reclinata mu

277쪽

MEDICINAE. et glier habenda ; iusculis, pullina carne, vino & altior

hiis stimulis roboranda ; contraria vitanda ; dc vulneris conglutinatio expectanda. De aestioribus vulneribus.

DCCXXX. In altioribus vulneribus DCXCVIII. ,

ubi globus , si is causa fuit, extractus iam est, Vel , etiamsi intus ita loco non vitali, permanet; primum totum corpus summopere 'irritatur , calet, dolet, ae stuat, iactatur; pulsus validi, pleni & sanis crebriores, existunt. Quae ideo fiunt, quot localis, sive supervenientis vulneri inflammationis, stimulus Sensibilem locum assidue irritans , universum Cor PUS DCCI.), ut supra relatum, commo Vet. DCCXXXI. In hoc casu quia diathesis sthenica propter vulneris irritationem toto corpore subnasci vulgo creditur, ideo ant isthenica Curatio per totum morbi cursum semper usurpatur , & opii , qui cum antisthenicis auXi iis coniungi solet, usus ad sedandum tantum; de dolorem obtundendum , recipitur . Eoque , propter febris superventurae metum, licet saepe plurimum sanguinis, adacho vulvere, profusum sit; is large arte detrahitur, alvus purgatur, alimen' tum negat Ur, inedia inculcatur. Unde mors Saepius, quam satus, finis.

DCCXXXII. Quae tota ratio falsa est, ut Omnia huius doctrinae prinei pia, & ipsa istius curandi gemneris infelicitas, demonstrat. In eo, qui plurimurn sanguinis perdidit, sanguinis abundantia, nunquam Sthe nicae diatheseos causa , esse potest. Neque, qud reaeroii humores fundantur , aut novi per cibOS non

278쪽

suppeditentur, ulla. ratio, paulo probabilior, reddi potest. Frustra pulsuum Crebritas, tanquam sanguinis abundantiae, & nimii vigoris, Vel ullus irritationis, cui antisthenica curatione Opus sit, Signum, insimulatur . Nam, nisi simul, praeter duritiem, validi &pleni sint; eorum omnem celeritatem e debilitatb &sanguinis inopia , pendere , Saepius Supra demonstratum est. Cum denique dia thesis Sthenica a communibus noxis sthenicis CXLVIII. pendeat, cu in doloris sae adfectu locali ,- maximeque inflammatione , Vis , non ad eam diathesin accendendam , sed ad debilitandum DCCI. ), pertineae ; haec alia causa est,

quare habitus, aut talis, qualis ante vulnus fuit, permanere , aut in asthenicum degenerare , credendus sit. Postremo vera, irritationem inter & diathesin sthenicam, distinctionis eXplicatio , eandem rem Con-f rma i , utpote cum diathesis Sthenica sit is corporis status, quem omnia communiter stimulantia, idem quQ praeStans vaSorum plenitudo, creant, a debilitantibus communiter quoque & attenuantibus au vilis, solvendus; contra irritatio is, Ubi saepe , sine omni stimulo, totum corpus debilitatur ; saepe localis stimulus , qualis distentio spasmum , vel acidum merum convulsionem, vel vulneris dolor communem hic commotionem, eXcitans, enormes in corpore debili motus essicit: sed sive stimula caret debilitas, sive eo' cietur, nunquam debilitantibus auxiliis attenuantibusque , saepe mediocriter stimulantibus, opus est solumque, ne diat laesis sthenica curationis genere creetur,& sic communis morbus locali, hunc haud dubie ex,

a speraturus , addat, curandum .

DCCXXXIII Ut igitur, febris accessurae metu,

279쪽

se , ad inde tumultum sedandum , antisthenica c una tio non tractanda est. quae e contrario, ad febrem suscitandam 2 illum tumultum ciendum , pertinet. , ita nec stimulans medendi ratio , nisi conglutinato iam vulnere , aut provecto morbo, iamque multo o. doloris mora debilitatis inducto, tentanda, ne sanguis, in caecos &'apertos vasorum fines, rapidius quam ca sus feratur . Neutra enim hic subesse diathesis, tantumque corporis commotio, e locali adfectu, pendens, intelligitur , eoque neutrius au Xiliis opus eSSe.

DCCXXXIV. Primis morbi diebuῆ, quia non am

plius , gestationem , e Xercitationem , aut alias Corporis pariter animi , mentisque , actione.S, pro con suetudine sua , subit aeger , eoque minus alimentum& solita refectio requiritur, igitur solitis stimulis ita aliquid demendum est ; ut id , quod adhibeatur, prae senti aegrotantis conditioni respondeat , & vulneris

modo s DCCXXVIL ) relato statui conveniat. Igitur,

iis impetus in vasis nimius sit, silentium circa aegro tantem servandum , tacendum ipSi, quiescendum, positura , nisi ad ingratum .eiusdem diuturnioris sensum vitandum, non, ac tum tantum quam cauti Mime, mutanda ; iacenti Jn urinalem meiendum , juscula potius , quam solida caro, Sumenda, plaga quotidie, quo det uigatur , e X ploranda ; cursus eius Observandus. ipsa nudanda ; recente molli blandaque materia contegenda ; dc si etiam , hoc tempore mens folle deficiat, vini cyathus non denegandus. DCCXXXV. Post aliquot dies, pro aegrotanti S vi ribus , plures, pauciores, cum iam , propter doloris magnitudinem aut diuturnitatem , in debilitatem rurit habitus; praeter iuscula ante conceSSa, . caro, qua IV

280쪽

E L EMENTA

maxime lauta & tenera, danda, vinum Parciu , sed saepius, ad summam large , dandum G ad odium , quod vulgo protinus ab initio dati solet, tum denique , & si qui alii stimuli diffusibiles sunt, ad eos

confugiendum; morbusque eodem prorsus modo, quoryphus , tractandus. DCCXXXVI. Ubi . partes exteriores perquam te nerae rudi materia violantur, cuiusmod i is casus est

ubi spina infra unguem DCCΙ. in impingitur; & ab

offensa parte inoammatio latius serpit, dein ob magnam laesae sartis sensibilitatem totum corpus in condensum trahitur; violatus locus aqua calida fovendus, linteis filis molli blandoque unguento tegendus; quam diu latius tumultus per corpus grassatur, quieScendum nihil amplius faciendum.

De communi morbo in localem degenere

DCCXXXV VII. Ut ad localium instrumentalium

morborum partem DCXC. ) accingar , uia comma nis in localem morbum degenerat ; Suppuratio. DCCXXXVIII. Suppuratio inflammationis cuius vis, sive Sthenicae , sive asthenicae, & sic perpetuorum morborum simplomatis, sive adfectus localis tam

Sthenici, quam asthenici CLXVIII. ad CLXXII. Cn. ad CCXII. D LXXXIX. ), perpetuus even