Novum Testamentum graece

11쪽

quae dudum non alienissima videbantur a vulgari sermone Graeco. Νhnimia quae eiusmodi multa in velaifus co licibus scripta c0I pererara, ea non iuberi nisi librariis Alexandrinis opinabantur. Qua in re mirum hoc erat quod qui Novo estamento texam Dina formas abiusticarunt, eas libenter addixerim Alexandrinis Veinris estamenti interpretibus, larilli quidem vulgatis utriusque Τ tament editionibus. Quamvis autem neni negaverit Alexam vinum licendi scriben lique genus Alexandrinis hominibus prox, nium fuisse, una concedendum est quum omnes Iudaeos illo tempore Graece loquentes tum scriptores sacros Vel maxime pependisse a septuaginta virorem quae ilici solet interpretatione. Quid

quod ex hac tot Novi estiunenti locis allata legimus invius vel certe neglectis Hebraeis vectis. Accedit quod itialectus Alexam drina non Iudaeis modo, sed omnibus qui per Aegyptum, ala

stinam, Syriam, siam minorem et quae circumiacent Graeco eoque vim ri emone circa aetatem Christi utebantur, consemunis fuisse videtur id quod multis eiusdem sero cum Novo Testament antiquitatis monumentis, ut papyris et inscriptionibus nuper in lucem protractis, probari potest. Quod vero ab editis libris sacris armmentum sumpserunt, id in magno errore positum est cur enim Vetus Testamentum tot Alexandrina, non ueni Novum euamentum habebat Propterea, quod illud ex Vaticano potissimum codice, etsi Romani editores multa asperitati sunt indolis Alexandrinae constanter in eo posita, hoc Vero e recentissimis Erasmi codicibus primum prodierat. Adhibit enim diligenter Veteris Testamenti apparatu critico ex antiquissimis fontibus Iocuplein satis edoctus sum, plerasque lamnas de quibus agitur in Sinaitico Vaticano similibusque tantae antiquitatis codicibus servatas similiter in Vetere atque in Novo estamento ex recentioribus codicibus expulsas esse, licet plus studii hominum doctorum ad Novum iam ad Vetuso tamentum usui Graecorum accommodandum pertinuisse facile inlinegatur. Quos autem testes in Vetere, eosdem in Novo estamento sequi tutum videtur. ceterim si grammatici lexandrini potissimum hoc egisse putandi essent, ut 1M aliunde accepissent scripta ad suam ipsoriun consuetudinem transforinarent, profecto drum esset quod non la-t0nem vel Aristotelem vel tot alios aeque ac sacros scriptores reddiderant Aegyptios. Si vero quaeritur quomodo lexandrina illa, ab ipsis sacris scriptoribus profecta, in recentioribus cod,

tibiis sere penitus interierint, nihil facilius dictu est. Mos enim,

12쪽

in tuos sensim tot novae lectiones maioris momenti iransieniat, an summa fide ea quae Mamnaticam spectant conservasse credibbile est Circumferebantur atque adhibebantur hi codices laecclesia Graeca: ibi ut videtur fieri ne potuit quidlim quin indocti qui in describen sis o licibus suas partes habebant barbara id genus amoverent. Ad orthographicam quidem partem iideattinet, inprimis vexatam illam a doctis recepti textus deseradiibus, nave est quod recentioriin codicum ipsi si qui universati textus recensionem cum codaeibus ABCD similibusque omnimnem habent, orthon Ham tamen pleriimque mutatam habent.

κυστικό ante consonam pleriunque positis, et si qua alia huius generis sunt haec enim omnia ex usu antiquissimorram coelicuae constant fere recipie'da erant. Nec tamen id egimus ut forinas

θρευ υ, Vel quaecuImiue a prisca semonis Graeci intenuat e abhorrent, modo ex uno Vel altero codice prodierint, arriperemus. orati ne in sing*lorum librorum eum secuti sumus quem anu-quissimi codices Graeci habent. Inde igitur est quod epistulas catholicas cum actis apostoloriim coniunximus, non, ut antisiuissima Latina seri consuetudo, post Paulinas collocavimus. Eam coniunctionem codices testantur Sinaiticiis, Vaticanus, lexandiunus, Ephraei, Potarianus, accedentibus unusculis collicibus plurimis. Discessit tamen Sinaiticus a sociis eo quod actus cum castolicis epistulis non post quattuor evangelia, sed post epistulas auli collocatos habet. Prraeterea eadem ex auctoritate, id est ex usu codicum Graecomun veterrimorum ABCΗΡ, episuilam ad Fbraeos inter alteram ad Thessalonicenses et priorem ad Timotheum

inserendam curammis.

13쪽

polyglattae Complutensi, cuius volumen quintum efficit eloilla quidem exiit ineunte anno 15 14 sequentibus intra triennium quinque voluminibus a eliquis; sed anno demum 1520 Leonis X. in eris perinissum est ut totum pus in lucem ederetur, neque id sere ante annum 522 revera factum est. Hinc editio Ovi Testamen Graeca et Latina, quae ras Ino auctore ex ossicinariobensi anno 1516 Basileae prodiit, principis editionis laudem sis, vindicat, repetua anni 1519, 1b22, 15 27'. 1535. Complutensis e litio quibus e codicibus fluxerit, non satis constat; haud dubie tamen, n ipso textu probatur, ad codices recentiores instituta est indolis eiusdem qua sunt superstitum plurimi neque est quod horum munero eximatur codex ille qui a leone X. ad edendum oblatus dicitur, nomine eximiae vetustatis spectataeque fidei laudatus, nisi quod ipse potius ad Vetus esumentum Graecum quam ad Novum pertinuisse putandus est ' Accessit autem ad fundamenti iniquitatem quod editores, latinum terim maximi iacientes' in edendis Graecis non eam me in tanto opere decebat diligentiam adhibuerunt Hac vero siligentia nec magnus

Dudum ante prodierant Biblia Latine, Osrinanice, Hebraice. Latino enim primum edita sunt circa annum 1452 earum editionum quae annum notatum habent princeps est editio Momnlina anni 1462. Eodem anno omnin Germanica Biblia primum edita sunt. Hebraica primum integra prodierant Bononia anno 1488. In hac oditione quarta ad versionem Latinam ipsius Erasmi, quae sola in reliquis quattuor editionibus exhibetur, accessu, ut tum edi solebat, vulgata Hieronymi. Ex actis ipsius bibliotineoas Vaticana a Carolo Vercellone nuper demonstratum est codices ad Card. intenim Roma missos Veteris Testamenti, non ueni Novi fuisse. Cf. mio editionem meam oct.

in verba in prologo ad lectorem do Vetere Testamento)scripta: ,,Mediam Latinam B. Bieronymi translationem velut inter Synagogam et intentator ecclesiam posuimus, anuiuam duos hinc inde latrones,

medium autem Iesum . . Romanam sive Latinam ecclesiam collo

Luculentissimum indiligentiae exemplum habetur Hebr. 7, 3 ubi post verba De ἐερῶ et τὸ διηυεκέ hanc Euthaliani capituli partem: set καὶ οὐ λβρααμ προετι di, sex margine in textum lar per passi sunt. Ipsa Graeca ad Latinum illi textum exegisso immerito olim taxati sunt, etsi quae Graeca octa 1 Ioh. 5 7 sq. edideriant ex nullo oodice sumpsisse videntur cf. d. meam VIII. crit mai. st duo

14쪽

ille Erasinus Complutenses editores antecessu Adhibuit is codices paucos maximeque Basileenses recentiore textu Byzantino nequaquam superiores. Vestigia summae estinationis in primae titione adhibinae nec plane exstincta sunt in reliquis, maximeque, ut nuper luculenter Franc Delugges docuit, apocalypsin desor-Inauit, quamvis Iaaeta editio passim ad Complutensem emendata

sit. Vecta illa quidem celeberrima Moli. s. postquam

recte abfuerant at edd. 1 et 2. Erasmus in tertiam ac seqq. propter ,adversarioriun clamores' recepit, licet, si verrem quaeris, non hauserit ex codice Μοntsortiano post Dublinensi saeculi M., cuius se sequi auctoritatem prosessus Mi . Nihilominus quum Complutensem tum Erasmicam textus Novi Τestamenti Graeci consorinationem per longum tempus ubique terrariam repetere placuit, mutatis plerumtu paucissimis, saepe vero alterius lectionibus alteri inunixtis. Hunc in modum comparatae sunt etiam Roberti Stephani docti typographi sinΡarisiensis editiones, qua riun ille tertiaan, quae anno ob prodibat, re totam consorinavit ad Erasmi quintani, exceptis multis apocalypsis locis quibus Complutensem sequi malebat. Rursus hanc oberti Stephani editionem, nomine Regiae claram, perpaucis ad collices ab Henrico Stephano conlatos mutatis secutus est Thoodorus Bega inde ab anno 1565. atque Begae editiones secuti sunt Elge viri typographi Letuenses, qui inde ab anno 1624 Novo Testamento Graeco edendo operam naVarrant. Qui quidem quum secundam editionem, quae anno 1633 pro libat, praepositis vectis his Tertum emo habes nunc ab omnibus

receptum, commendassent, factum est ut eaetus recepti nomen mox in omnim consuetudinem abiret. Idem est quo ad hunc usque lieni viri docti utuntur ad si ficandum textum eum qui, paucis ex arbitrio potius quam via et ratione mutatis, per haec ultima duo saecula ex Elgevinis saepissime repetitus est, quamquam in re critica vel in pristino ipsoriun apostolorum textu indagando perexiguam auctoritatem, passim adeo nullam, nusquam certe maiorem habet quam qui in plerisque coiticibus post denomina ad Latinum usum quam Graecum scribere maluerunt, edentes

Βεελζεβού et Βελ αλ. Quod posterius ab hominibus Latinis ad vocem Hebraicam conformatum 2 Cor. 6, 15 ex incredibili amore denuo C.

Lachmannus recepit.

15쪽

cimum saeculum scriptis invenitur, quippe a quibus ra8mus, primus et principalis rationis Elgevirianae auctor, totus pependerit. Dum vero haec Novi Testamenti Graeci ratio, s1ve Erasini sive Stephani sive egae sive Igeviriorem mavis dicere, in communi hominum doctoriam usu erat, non deerat industria adeuruli sontes antiquioris rationis in variis terris et nationil iis propamiae. Hinc sensim ortus est apparatus Novi estamenti criticus, in quo tu singiuas textus partes ac particulas testimonia codicum Graecorum et vetustiorum et recentiornm Rem antiquorum inte prelum vel orientis vel occidentis, item scriptorum vetemini, qui vel ipsum textili in libris suis exscripserunt vel docte explicuerunt, tanquam in thesauro reponebantur: unde non modo textus sacri historia sed etiam emendandi textus plerumine editi et caussa et alio disci poterant, praesertim quum simul ars critica, circa Vecta sacra excoli coepta esset. orum studiorum nomine incla memini opera trium Angloriun Briani V alton

anno 170 et emendator Liudolso ustero 7 10). Omnia autem illa superavit editio Ι. . Neistenti Basileensis, quae Am- uelodami anno 1751 et seq. voluminibus duobus prodiit. Cuius operis opes criticas, post inprimis ab Altero Vindobonensi, Birchi Havniensi et atthaei professore osmensi auctas,

exeunte saeculo decimo octavo Ioli, Ia c. Gries bach Ienensis ad rem criticaan revera promovendam ipsumtu textum emendandum docta ratione convertere studuit. Vestigiis ille insistens Bon- gelii et Semleri testibus antiquis inter se assidue conlatis docuit, tres olim institutas esse textus Novi Testamenti recensiones, occidentalem interpretania maxime Studiosam, leXan Mnam grammatices vindicem, et mixtis priorum studiis Bygantinam. qua ratione, frustra atthaeii probris impugnata, subinde vero etiam Hugii et ictili orni studiis exculta, proficiscens copiam in1-niensam variantium lectionum in ordinem quendam redegit, adduisque eam quum de auctoritate testium tum de probabilitate lectionum legibus hoc egit ut textum receptum sive ElZevitia numinum locis corrigeret. ditio Novi estamenti Ories iachia na prodiit secundum 1796 tonio I. 1806 tonio altero Inama aequalium laude ornata multumque propagata est. Priorem pariem quae evangelia complectitur novis curis auxit Da v. Schulgius

anno 1827. Plures alii, ut nappius, Schottus, Vaterus, Theilius, malinius, cris siri est achian ita usi sunt ut

16쪽

ederent.

Brevi post editio prodiit Augustini Schola 'Ol. L 1830;

vol. II. 1836 . Quo ille opere ut apparatum criticum allata, plurimoriun codicum recentiorem notitia multisque lectionibus inde notatis vel confimatis anxit, a gravi detinent affecit quod in adiubendis quum suis tum alioriam O,llectionibus criticis maximansus est levitate atque socor tia ; praeterea quum codices recemtiores Asiaticos antiquioribus Alexandrinis praestare contenderet', ipsum textum impradenter in riesbachi rationes multo nam quam ad suas consorinavit. Μutata res est editionibus Lachin anni et meis. Iterque enim laeviriana editione missa facta ad ipsos reversi sumus antruquos testes, a quibus solis textum peteremus in locum Elaevmani substituendum ' Sed satis diversa ratione usi sumus. Ac Lach In annus quidem datumini se professus ci Theologische Studienund riturei 1830 p. 817-84b., ibidem 183b p. 570 sqq. uini protegg. d. nai. texuim Novi Testamenti saeculo quarto in Oriente vulgatissimum, ex ossicibus Graecis notan ,,orientalium insignitos adhibuit BC, cum evangeliorum fragmentis PQ TZet epistulamim Η uem de patribus rigenem. Quibus discrepantibus quum adeundo censeret ,occidentale8μ restes ex eomum mi auctoritate dirimendam illorum lissensionem, eo nomine admisit Graecos Liatinos D evangeliorum atque actuum E actuum, Ea de re uberius expositum est in protegg. d. . crit. Inia. atque iam . . anni 1859. pag. XCIX sq.ὶ cf. prolegg. . . anni 1841, ubi itissertatio est quam scripside recensionibus quas dicunt exin Novi est ratione potissimum habita Scholaiu Similo quid iam 1776. Liondini d. Har-od instituerat, adhibuis inprimis codico Cantabrilens in evangeliis et actis, Claromomiano in epistulis Paulinis, Alexandrino ubi duo illi deficiebant et in

reliquis libris. His ex sontibus acile apparet eum lectiones multas editionum Liachmanni et mearum iam tu in textum recepisse saepisvero etiam suo ille potius arbitrio quam codicum auctoritate stetit. Prodiit editio eius storeotypa a. 1831 secuta est editionis maioris pars prior 1842, posterior 1850. Huius editionis maioris Graeca et Latina in Rulo est Carolus Lia clamannus recensuit, Philippus utimannus h. f. Graecae lectionis auctoritatos opposuit.

17쪽

DG epistulamim Rem Latinos evangeliorum a b c in epistulis passim etiam angermanensem, in apocal Psi rimasium praeterea Irenaeum, Cyprianum, Hilarium, Luciferum, insuperque vulgatam Hieronymi editionem. Hac in re Lachmannus classes testium orientalem et ces- dentalem cum Onesbachio adscivit, sed nullo modo quo id iure saceret probavit; nihilominus tota Lia clamanni ratio at his cla filius recte constitutis vel maxime pendet. Quid quod occidentales codices ad tollemiam orientalium liscrepantiam adhibentur, Uum iidem Occidentales qui creduntur nullo sint numero ubi orientalium duo Mit tres consentiunt Quod vero laboris sui primcipium ponere debebat, fieri posse ut textus apud Christianosteream orientalium saeculo riuario ulmussimus mathematica quam sicunt via constituatur, id testium suomim paucitate miriunim modum impediri ipse luculenter probavit. est enim: , In maxima OH estamenti parte collices A et B conferre possumus, sed non ubique Per anagnani partem Matthaei et aliquam Iohanaus, Rem 2 Cor. 4, 13 usque 12, 6. orientalium codicum non habemus nisi , Irsusque inde ab epist ad Hebr. 9, 14. unum , accedente modo passim incerta codicis C auctoritate.

es. l. l. p. 832. Hoc quale sit in promtu est, atque ipse addit: ,,Certum est igitur in his partibus i. e. quarta sere totius Novi

Testamenti partex , saepe lectionem parum vulgatam pro unica venditam. Sed etiam is locis ubi non eandem testium paucitatem habet mathematica Liachmannus ratione abuti videtur Quo enim tandem iure pro certo sonitur. tres modicem superstites, allem quarti fere alteros quinii saeculi, consentientes terium 8aeculi quarii probatissimum tradere Textus vero qui an id ipsum sit quod esse se profitetur. i. e. orientalis textus Iam saeculi. etiam atque etiam dubium ist quale si solus per se Hunnii invenien si textus primi saeculi fundamentum esse poterit 3Testes Lachnianno unice probati omnino maximi faciundi sun ' non modo quarti sed etiam primi saeculi lectionem quaerentibus, 3ed textum ex Lachmanni testium computationibus quamvis negotii diligentiae subtilitatis plenis petitum, nisi apponatur commentarius, non idoneum puto qui in conmunem Sm edatur,

quemadmodum dudum multis plus fuci quam lucis fecit. Muae haec quidem de Lachmanni principiis. Iam his quo ille modo satisfecerit quaerendum est. Qua de re uberius X-p0nens in protegg. . . mei 1859 p. - sqq. mirin in Prolρεη

18쪽

ed octavae rit maior. probavi, eum leges suas non raro deservisse et quum arbitrium exclitisi vellet arbitrio usum esse, προ-

suis insuper exemplis pluribus viliorum commentarii, quae ex eis quibus utebantur subsidiis editores coulgere debebant. Illud vero In me planum feci, Lachmannum circa testes ipsius eius textus novi quem quaerebat principales, codices B et , ipsibus addendi sunt codex D Claromontanus Graeciis Latinus et Amiatinus Vulgares, codex, mira socordia fuisse cim maximo sui operis defrimento. Mulominus libenter amoscimus, Lachmanni opus tui imperfectum rem criticam iuvisse nobisque ipsis aliisque ut perfectiora quaereremus incitamento suisse. M quum per ultima haec tempora mirabili modo Marissima intices sacrae subsidiatianopere uicta sint ut ipsi Lachmanno, si adhuc in vivis esset, Inmentarius totus de integro instaurandus esset, accidit ut quam

ille viam, influens Richarisi enues vesti , in re criticalaemulam censuiu, ea nunc demum ad bonum certioremque evem tum in perductura.

Equidem ex anno 1840 rei fori estamenti criticae assiduum studium impetuli. Eodem anno exeunte prodiit pruna mea Novi Testamen editio, in qua, ut in titulo inest, , temum ad fidem antiquomun testium recensui, brevem apparatum criticum una cum variis lectionibus Ugeviriorem Mappii, Scholaii, iacti- manni subiunxi argumenta et locos Mallelos indicavi, consententationem isagoocaan notatis propriis lectionibus editionum Stephanicae tertiae atquemillianae, Minaeianae, Griesbachianae praemisi. Prologomenis inserta est dissertatio uberior de recensionibus quas dicunt textus Novi est ratione potissimum habita Scholaii Quam editionem dum parabam, intellexi quot quia1

Huius oditionis Lipsiensis textum, evangelioriam potissimum mcognitione acta, repetii anno 1842 in ed. Parisiensi. Eodem anno Parisiis prodiit altera, oditio hoc titulo: Nov. est Graeco et Latino. in antiquis testibus textum vorsionis vulgatae Latinae indagavit, lactionesque variantes Stephani et Griesbachii notavit, viro S. V. ager in consilium adhibito, C. T. Destinata illa quidem erat theolose catholicis Francia et Italiae, nequo ita comparata ut tu daret exinanquem ipse maxime probarem, ut in prolemnienis ipsius editionis a curate expositum est. Praeterea L. Prolem editionis VIII. criticas

nutioris etiam prologg. oditionis VII. p. XXIV sqq. 3. Postea per fraudem actum est quod in ipso titulo minori editioni eiusdem

19쪽

tosque labores critica sacra postularet ut litteris, ecclesiae, sibi ipsi satisfaceret. quantum possem in me ipsum suscipere apud animum meum constituebam'. Ante Invia vero illiu f eiendum existimavi ut nova studia conferrentur ad testes omnes e08 quorum summa in re in ilica auctoritas esset, vel, ut delativus

dicam, ut Graeci codices antiquissimi omnes, uncialibus illi limteris scripti, denuo lilimntissime excuterentur ipsique, quod iam

in nonnullis sacrum erat, uniana cum accuratione ederentur, nec vero minus in antiquissimis interpretationibu et gravissimis patrum operibus recte ad rem criticam convertendis novae curaeponerentur. In haec igitur intendens inde ab auctumno anni 1840, absoluta aen. Oct. prima Nio e litione, plura per Gemaniam, Franciam, Angliani, Hollandiani, Helvetiam, Italiam, Russiam terras que orientales itinera seci ac repetii, ita ut intra trionis annos plus Octo in perquirendis bibliotaecarum libris scriptis antiquissimis

consumerem. Unde ad augendum corrigendumque apparisum cri-licum plurimum conferre contivit, codicibus Graecis gravissimis 0mnibus una cum Latinis aliquot, exceptis dudum editis, vel mea Inam transcriptis vel accuratissime conlatis, additis insuper multis summae antiquitatis monumentis quae eo usque tenebris sepulta laeuerant: ad istos veri itineram labores accesserunt domestici Primum ea de re exposui in Theol. Suid et crit 1842 p. 499 sqqi

Paulin unis Lips. cum variis lectionariorum framentis. inusculis codicibus addidi quattuor ovangeliorum codicem istaendoreanum IV.hil, Paulin Ilips. saec. decimi, insimen actoriun codicem anni 1044. miselmin.), alia Petropolii Mia. --- a me in criticum usum con

tissimo conlati E' V D ui GφV in Vis et u V Lino paui ui Mev r0'' IUXΓΑΠ. Besae et Myouae codice quos edidi vel primum vibui via ad edendum praeparavi vide infra, ubi do versionibus Raliquis explicatur. Summa et Ariane quae in Europam pectoreo anni contiin maiorem partem nondum in rem criticam conversarunt, ne malos stagmenta Sisine cum similibus.

20쪽

circa interpretationes antiquas, patrum opera, criticos alioruin labores, recensiones quas vocant textus antiquas, scriptorum Novi Testamenti ilialectum, inprimis circa leges apostolorum vecta ad auctoritatem testium recensendi et ad pristinam integritatem di Vocandi. Quae pleraque Tiberius exposita sunt in protegomenis editionis octavae criticae maioris, quae tertio volumine continentur. In eadem editione uberetinum apparatum criticum quem

licunt dedi, omnibus quae dei gratia orti christiano impertist subsistiis maxima cum cura adhibitis.

N hoc igi notavimus codicem Sinaiticum, quem annis 1844 iragmenta Vet. est foras data libro quem codicem riderie0- Augustanum inscripsimus et 1859 reliqua Vet. est. ramenta et totum . . in monasterio S. Catharinae Sinaitico deteximus. Praeter multos Vet. est libros Novum est amentum continet totum, nulla lacuna delarmatum, auctum ero etiam epistula, Barnabae cuius pars prior hucusque Graece deperdita erat aiae priore astoris parte. edio saeculo Iarto scriptum eum esse argumenti idoneis probatur, quibus contradici nequit quin omnis rati palaeographica, qua de aetate codicum ABCD similiumque statuitur, evertatur. Eadem fere aetate Vaticanum esse poQ- quam dudum cum Hugio statui, nupertim examen ipsius codicis confirmavit tamen ea res in Sinaitico paullo manifestior quam in Vaticano est. Ad quam antiquitatis laudem accedit talis textus, quem ipsis primis p. Chr. saeculis vulgatum fuisse demonsum queat. Miro saepe modo ciun Vaticano consentit Saepe Ver0

λ Plura quaerenti satisfaciet oditio Ni i mea Vm critica maior, in qua uberrimus horiam subsidiorum index exhibetur. Eundem paullo succinctiorem eadem editio critica minor praebet. Insignitos et signo ediderunt alsi H ipso edidi . . transcripsi vel contuli: ad edendum Praeparari.