장음표시 사용
41쪽
bili , &c. Neque prorsus exulat, ut in benignis solet materia enim imo osa, vel propter malignitatem , vel morbi magnitudinem , per glandulas utaneas satis protrudi nequit, unde dira symptomata evenire solent; aimirum haemorrhagiae admodum periculo. δῖ , quae ut plurimum maculis purpureis de nigris eodem tempore in conspectu venientii us ) funestissimae sunt, A vix aut ne vix arte cohibendae, nisi forsari illitrioli fraeno praepotenti aq. stuptic. reg. ) obssignari possint atamen profecimus , si n0n una posimus υ iratoriis oe alex iter iis generor issimis υires sparatuum pene extinctorum 2Inuo resuscitare venaesectio
l Micturi: ο Micturitio licet non adeo formidabilis, pessime ta-
aen ominatur: in hoc s, mplomate sublevando cineres bufonum egre- tias obtinent vires ut mihi usu compertum est dos . Di. cum aliis nexiteriis quarta vel QKta quaque hora.
Dolor gutturis. ) Dolor gutturis & deglutitio impedita est sympto- feta quandoque maxime affligens & molestum fauces itaque externae b aeris injuriis pannis laneis mollibas duplicatis muniri debent, quae olus valent, quam croceata, Vel alia quaecunque amuleta usurpentur dilargarismata appropriata, &c. Saliυatio . b Salivatio copiose & diu protensa cum insigni capiis A faciei intumescentia bene significat; ptyalismus vero Ibrevis &lerepente suppressus, nisi profluvio urinae, aut intumescentia extre-aorum excipiatur, malum omen exhibet; salivatio diarrhoea excepta,essime significat. Post Variotarum declinationem in petentia ει calor bycticus. ) Artos. Morbosi quidam aflectus quandoque post Uariolas suboriri solent
inter quos InappetentIa primum locum vendicat, quae frequenter cuminatore hereico conjuncta est, quo . in casu ego multo usu dolius alexa- barmaca quod caeteros professbres serio moneo) ubi calor fuerit, ii 'ontinuus, jugiter ministranda duco corticem autem Pertiυianum ubi
lator statis periodis recurrit, cum felici successu exhibendum impero ;re deinde postea ad alvrim subducendam tuto proghedior. Parotides, θ' furunculi oec. ) Parotides nonnunquam sub finem l ariolarum suboriuntur, quae diu tanquam strumae sine calore vel ruore permanent discutientibus non sunt tentandae, sed potius foribusaturarationem promoυentibus tractandae sunt. t Eadem via procedenam est in furunculis, scabie saniosa, ulceribus m ui moris, inapeti-iine furfuracea, &c. via. alexipbarmatas ct febrifugis ab evacuationibus
o ligiose abstinendo. Gangraena oe caries. ) Gangraena & caries ossium post Variolas
Tumores indemat . ) Tumores oeilematosi frictionibus , tibus lixia alibus , more hydropicorum curandi sunt. De dolore capitis postariolas Vide Art. 279. Freandii fontentia. Purgationis usus in febre secundaria. ) Art. 146. Sunt nonnulli EebreS, quae pArgantia comode recipiunt, sunt etiam quae omnino desierant sed de hac re nondum satis accuratae ab auctoribus tradi ΤΠ-ar regulae ) ex quibus nullam aliam aeque purgationi opportunam re-erio, ac eam , quaa Variolas confluentes maturitate pustularum alitigente aut iam inclinata, semper excipit ; ea quippe Febris uti Manium maxime putrida est, & periculi plena , ita prae CSeteris Cura- em hanc aptius recipit. Atque hanc prae aliis medendi rationem
42쪽
putridis hisce Febribus, quae Variqlis superveniunt, Uadet Syden-bamus. ' Mihi quidem ispius usu venit, ut in Variolarum statu, ubi pustulis exarescentibus Febris nihilo secius invaluerit, ad purgantia confugerem , mae ita periculo vacare , ita commode adhiberi posse ex Pertus sum, 'ut multorum vitas ab hac maxime medendi via conservatas esse haud abs tarde dixerim. Doctrina de usui puelebotomi' Scalbarsis in Variolis confluentibus post impersectam crisin in literi peritissimo D. Cades ad eundem datis succincte admodum conti-
se netur; en eiusdem summarium. ureando neque veni sectas neque cathaos conventiunt . ) Art. 1 gr.
Variolis confluentibus, quamdiu faciei tumor & inflammatio manetia saliva recte fluit, a υeni lectiones & camars pari ratione ac furunculo maturante) prorsus abstinendlim esse duco. Scilicet, ne istae eVa cuationes materiae morbidae a massa sanguinea separationem, & pepustulas, tanquam per tot phlegmonas cui uniuo hoc tempore natu ra incumbiti ejectionem obturbarent. Insuper, procedente morbo seo tem 'ore , quo facies detumere , A ptyalismus decrescere incipi quod die Mono vel decimo ab eruptione accidit si his, inquam, die hiis manus debito modo tumeaint, & nulla malae notae appareant symptomata, haud omnino me judice ) vel phlebotomia Dei cathas
adhuc indicatur; sed totum negotium recte committitur naturae . Interim tamen in hoc morbi statu enema quotidie injiciendum praescribo, quo alvum faecibus exonerare, & Febris furorem coercere curo uuando utraeque evacreationes funt necessariae. ) Art. IG. Attamen faciediebus praedictis criticis detumente, quoties squod nimis frequente evenit) pustulae corporis non turgent maturo pure, nec manus intUraescunt, unde s nempe a materia morbida in sanguinis massa remaner
te eamque inquinante) ardens Febris nascitur ; respiratio brevis 3c fr quens oritur, corporis laistatio , &obstinatae s narcoticis incassum exhbitis) viriliae urgent; quoties equidem diris his symptomatibus vexati,ger , medico incumbit per benefectionesm ct medicamenta leniter purgapria, stepiusque debitis intervallis repetita, humorem peccantem detrίhere , & eo, quo possit, modo, laboranti subvenire. In Variolis dinique confluentibus, licet facies & manus & pustulae corporis debit modo, ac tempore, intumuerit & saliva satis copiose statuto tempta e fluxerit si tamen, Ptyalismo desinente & di is partibus jam subsilentibus , Febris utcumque squod in hac morbi specie ut plurimum a cidit) pravior assidue inhaereat, & symptomata, ex hac nata culpo anhelosa respiratio, vigiliae, anxietates, cum pallida & diluta urina
indesinenter urgeant aevrotantem rebus sic stantibus, necesse hab edicus sanguinis quantitatem et enaefectione minuere , nimirum ut exilde pars reliqua magis placide per vasa fluat) ct materiam morbidam squper pustulas, jam induratas & crusta obdi ictas amplius transtre nequi
Catharsi saepius repetita evacuarer his enim evacuationibus omissis semper evenit, ut vel memorata symptomata in dies augeantur, inter diem duodecimum A vicesimum quartum lethalia evadant; v humor putridus in pulmonibus extravastetur , eorumque Vesiculas cCTUmpat; Unde aegrotus miseram vitam paulisper trahit, & brevi niritur tabiduS. In antelosa respirationθ pbIebotomiae est Anicum remedium . 9 Art. IcAnhelois respirationi crisi superveniente , bl 3οtomia feliciter ac urce occurrit, quae nisi consestim peragitur, actum erit de sproto, rque hoc in casu pulsus humilis es angustus me te ciet; quippe saepi
43쪽
l observavi vacuato sanguine arteriam sortius vibrasset une e constat pulH ius obscuritatem non infirmitati virium, sed humoris lisentis one deberi .
s in mictu cruento est nociva. Vena sectio tamen mictum cruentum non modo non cohibet. sed auget, & mortem in procinctu stantem ac cersit 1, hoc tamen funestum fati impen/entis praenuntium s Camphora his in die exhibita & acidis larha manu propinatis) amovi, aegroqne brevi morituro ad tempus succurri : sed ut vera fatear, ne unum qui dem Variolis assectum cui urina cruenta fluxerit, diem decimumisextum ab eruptione supervixisse notavi. De rationibus, quibus inni- titur haec praxis, videatur auctor . se Atque ita purgationis methodum, in Febre secundaria tanquam unicam salutarem venditat D. Freind, , & alii apud illum nonnulli magni nominis medici: Ego vero , qui sum tardioris ingenii, rurique dero, de hac re aliquanto dubius ad- , huc haereo . Hi Viri, ingentia certe artis nostrae lumina seculique ornamenta, satis inpeniose ratiocinantur, omnesque fere summa eloquentia victos ii. illorum sententiam facillime descendentes inVeniunt, sed sola experientia duce caute admodum progredi decet . In praxi mea per viginti circiter annos ci malum injectionis latili- ,, talem deprehendi; sed cathanica non nisi rariss me propinare aufus fume optandum erat , quod viri praefati meritissimi numerosiorem historiarum seriem tam morientium quam viventium protulissent .
I, ut in re adeo ancipiti aequius iudicium ferre potuerimus.
Farrago sententiartim. Variolae morbus noυus . ) Art. Ilo. Variolas esse morbum novum inatis demonstratur, quod in multis mundi partibus nunquam visae fue- illunt, ut apud Indos occidentales ubi nunquam apparuerunt, nisi postquam Hispani eo pervenere , siquidem per contagionem Tthiopis ci usdam, illuc delati, magnam Indorum partem sustulerunt, ut testa-
ur R. a Fonseca . Helbigius indubitanter assirmat incolas indiae orien alis Uariolas nunquam tentasse ante commercium Hollandicum.
Regimen frigidum. J Art. Is 1. In Variolis Amabarallitis omnes in rigidantes medicos nostri faeculi multis paras angis ante ivit; maxime in i rimo Variolarum tempore, nempe, in sanguinis missione ad syncopen, frigidae immensa quantitate , & consertim exhibita, potione; eaqDe aepius repetita, paucis horis; at quantum video sine successi; his mim non qbstantibus, venenum intra habitum corporis restitabat. Sa uinis textura in Variolis malignis .) Art. Is a. Illud tantum iniuit curiosius animadVerti in Variolato cum maculis purpu- eis haemorrhagia linium & mi istu sanguineo) sanguinem refrigerium, , enerrimum fuisse , & ejus crassamentum rubrum vel molliori peno ae Muma percussum facile dividi potuerit. In aliis autem multis, qui ius urina cruenta, sanguinem e brachio mis tum adeo aquatum, pu- tridumque esse vidi , ut fluctuaret crassamentum tu vate non aliter uam ipsum serum; neque ullum servatum memini in tanta pestilei1-ia. c. 76. Variolae praecedente crapula accidentes, ut etiam luxu riae & intemperantiae deditis, plerumque graviores sunt, & pessimis moris, & fere semper lethales. Vires coobi I. in Variolis confluentibus.) Art. 133. In Variolis Conuentibus inquit idem author) hune in modum praescripsi; 29. Croc.
44쪽
ea sexta quaque hora ; item diacod. i. mane vespere . oe conυaluit &pro alia 1oemina ad eundem fere modum , M. Croc. SL - L.
Dcchar cand. St. m. Pro chari. Vi. cepit Anam tertia quaque bora .
Rarist me aliquis bis inficitur.) Art. Is A. Ego sinquit idem) neminem bis insectum memini, praeter unam foeminam, quae in hac urbes Eboracensi) me teste, intra annum Variolis bis decubuit, & convaluit. Signum salutare.) Art. 133. Nihil observatione dignius est inquit
Etet munera s) quam anhelitus & vox in Variolis, ubi enim prompte recteque astitur is spiratio, Vox facile sequitur , neque raucescit, admodum salutare signum est. Remedia nonnulla singularia. b Stercus equinum in Variolis est so didum quidem, sed egregium remedium , promovet sudorem, praeservat guttur, &c. a quibusdam etiam depraedicatur Stercus Ουinum , se, , locum infimum obtinet oleum sem. lin1 vel amygdalarum se dulcium, ut practicis quibusdam peritis fatis notum est. Quodnam ,, sit istud remedium, cui Vires supereminentes ald sobmidius & Do- , , Iaeus attribuunt, plane Rescimus: optandum sane esset, quod tale , , medicamentum, de quo loquuntur, in morbo tam exitiali, in re- , rum natura re Vera daretur. De hoc remedio haec habet ald obmi- ,, dius p Utirruar ratio quodam remedio in forma liqui quod a primis, , statim diebus utque ad finem in adultis ad cochleare unum dari se potest, quo ipso puto reconvalescentiam, divina adjuvante gratia, se certe promitti posse, Ut ut gravissima adsint symptomata, praecipue , , autem hoc remedium est dicatum inflammationi, quo & externe uti possumus. Et alibi , omnibus commendo liquorem contra Variolas, , a D. D. Do o ct me millies expertum, quem & nos una inveni-- mus. Multo uberior est Do us in hujusce specifici laudibus, ut &,, Videre licet, P. 37ψ.Art. 156. se Variolae acu perforatae tardius curantur, & crustas diu -- tius retinent, unde cicatrices foediores relinquuntur ideoque na-- thirae satius sunt relinquendae. Maculas a Variolis relictas sobservante Barbelle) praeprimis delet oleum mFrrhae per deliquium ex albumi. nibus ottorum 'aratum, Ut & oleum vitellorum morum. Si quis lini-- ruentum Velit; seqtiens in iisu apud medicos Londinoni es est elegans se praescriptum l. am=gd. dulc. si L. Aperm. cet. ana
se falsam . Gilean . Ss . f. ia uniment. DIcera corro υa.) Ulcera cqrrosiira sinquit Bonetus) in faeie & alibi optime sanantur cum spiritu vitrioli melle rosaceo ad Jofficientem ariditatem permisso I semper respondent voto medentis , etsi dimidiam
genam ulcuS absumpserit. Art. 137. Remedia in hoc morbo insigniora, praeter iam memorata, sunt , quae sequunt ir; Κermes , RAm. Iucca, viperina, cinnabaris an-rimonii , tinct&ra beesardica , tinfiura corallii, decostum mbicundum , δε- coctum variolosum, gargarisma variolosum , Iob ob rubrum , ungentum de lismuib, ad foveas Bat. o c. Inoculatio Variolarum. Prooemium.) Art. I 38. Medicorum est morbos curare , non in serre ; dices tamen medicum peritum ac probum humanarum infirmitatum prouidum , morborum futurorum occasiones praescindere , vel saltem levioreS redder2, aeque ac praesentes sanare omni arte decere: Si hoc non concedatur , quamobrem Venaesectionem imperamus, emetica,
ct cathartica adhuc ianis & vegetis prophylaxeos gratia propinamuS t
45쪽
- Νυυa praxis. Art. Isst. Inoculatio variolarum est nova praxis a Constantinopoli ad nos nuperis annis translata; & mirum est, quanta expectatione recepta fuit, quanta industria exculta; statim incredibiliter inclaruit : in ipsa domo regia, in multorum procerum & optimatum familiis magna ostentatione celebrata fuit; quo eventu quali successu eandem exercentes ediderunt. Nihilominus sub tantis a si iciis & tam magnis exemplis. inter gentem popularem minuS Incre-huit : nostrorum hominum genio & cogitandi modo vix rite quadrare videtur . Ouoad fas, & an cum bona conscientia neri postit multum varieque litigatur; de certitudine & incertitudine Variolas genuinas D roducendi, Itemque an alii etiamnum morbi, & humorum eontaminationes, una cum Variolis, implantari possint, vehementer ac strenue disputatur. Mihi quidem neque otium neque facultates suppetunt
tantas componere lites - . O eratio.) Art. 16o. Interim Inoculationis operatio ad hunc modum facillimo negotio peragitur. Imprimis in promptu comparandum est exiguum pus guttae V. vel vj. puta) ab adolescente Variolis discretis decumbente inter maturandum dUromptum , quod parva pniata vel pyxide inclusum loco operationi assignato deportandum est, ubi Omnibiis praeparatis inoculando vulnuscula duo infligenda sunt, unum in brachio. alterum in crure lateris oppositi; & pus praedictum penicillisai plicandum, & ligaturis firmandum . non opus est ne incisiones hant profundiores quam per cutem , neque grano hordei lon'Iores, penicilli ad finem ria. horarum removendi sunt, & ulcera emplast. Diachi. vel foliis
brassicae operienda, ct in futurum semel vel bis in die pro ratione quantitatis puris ibidem scatent is detegenda & medicanda. Hoc facto morbus sensim prodescetur, & sympi'mata sequentia plerumque exoriri solenhc Sνm tomata fuΠervenientia. ) Art. 16I. Circa diem octavum polloperationem erumpere solent pustulae, iis , quae in discretarum genere ordinario contingere solent, haud dissimiles , praeeunte febricula , α re- 1iduis usitatis symptomatis, sed mitioribus. Quoad loca incisa, 4. cIerubeicunt. & inflammantur, die 5. ad supurationem Vergunt, & pus Ichorosum emittunt. Sub eruptione quidem pustularum ulcuscula paulo minus fluunt; post vero eruptionem, usque ad declinationem Variolarum, pus in dies augetur, ex quo tempore iterum sensim diminuitur; ita ut spatio quinque hebdomadarum ulcera plerumque penitus claudantur. Quanto major est evacuatio puris per ulcera haec artificialia durante morbo tanto mitior erit morbus. In genere observatum fuit Variolas per inoculationem inductas discretas esse, periculo ut plurimum vacantes, pustulas perpaucas, cuti foveas raro a Subsequuntur sepissima in variis corporis partibus tubercula di absee1sus, nonnulla quidem levioris momenti; interdum vero malI moris,
ct dissicillimae curationis . . 4.
Praeparatio oe regimen. ὶ Art. 162. Ad corpΗs inoculatIoni praeparandum multi multa loquuntur de Venaesectione, catharticorum, Sc. Sed profecto, si inoculandus sit aetatis ni habitus, & absolute sanus , nihil horum necessarium videtuI . bu ficit temperati regiminis ad tempus ante operationem observatio. veratione peracta inoculato solitum vivendi morem persequi est . nisi quod fortassis carnium nimis liberalem indulgentiam prohiberprudentis erit. Morbo incepto idem regimen ac in Variolis do ordinario contractis, observandum est, ct si sit, Variolae inoculatione inductae eamdem postulant medendi methodum.
46쪽
FEBRIs p EsTILENTIALIs ET PESTIS.
Diemerbroec ii sententia. Postis desinitio. Art. 163. Pestis est morbus peracutissimus . peris niciosissimus , & maxime coritagiosus , ex maligno & occulto spiriti bus calorique nativo tota substantia infestis'mo inquinamento ortus , a quo omnium viscerum & imprimis cordis, functiones laeduntur. Diser sum quid a Febre . ) Art. I . Pestis est diversum quid a Febre, se Febris est tantum ejus symptoma. ut multoties observavimus, ac proinde nonnulli Pestem male per Febrem definiunt , cum Febris non sit de ipsius essentia, ut infra probabitur. . Signum Pestem praesagiens. ) Art. 16s. Inter signa Pestem praece dentia & praesagientia sequens mυiomagi observatum fuit, nimirum, maxima & incredibilis insectorum copia . qualis vix unquam visa fuit,
ut culicum , papilionum, scarabaeorum , crabronum , ciCadarum , Omniumque maxime muscarum, quarum utroque anno stupenda ubique copia reperiebatur. ut aedium interiorum parietes undique muscis
consiti viderentur. & foris ipse aer multis in locis quasi muscarum
nubibus obfuscaretur. Causa. ) Art. 165. De causis Pestis maxime ardua inter medicos quaestio movetur. In eo conveniunt omnes , illam excitari a caeca
quadam pernicie, & inexplicabili aeris labe; sed unde labes illa emerserit, quomodo aer tantum vitium contraxerit, quid hoc elementum inquinaverit, de eo dubitant, ct in eo inveniendo laborant omnes. Prima & primaria causa est justissima fAmmi D i ira pro tor hominum peccata; ab hac causa promanat illud το θεiον , quod pesti inesse animadvertitur, cujus etiam Hippocrates saepe mentionem facit: & hoc omni aevo creditum fuit tam apud Gentiles , quam apud
Judaeos , & Christianos idem quoque sacrae literae passim plus satis
confirmant . Nos arbitramur Hippocratem per τό intellexisse causam quandam morbi scam praeter naturae ordinem ac potentiam Aa Diis e sublimi immissam, vel in & ex aere de novo ab ipsis suscitatam, huius estentia nec in certa elementorum mistione, nec in manifestarum qualitatum intemperie , nec in Migna aliqua putredine consistit, sed in novo quodam veneno , printernaturaliter a Diis in hoc sublunari mundo suscitato . Puomo O incipere Iolet . Art. 167. Cum aer a venenoso inquinamento incipit alterari, pollui, ac ad venenositatem disponi incipit simul etiam rebus sublunaribus valde insensus& noxius esse, interdum armentorum magnas strages edere , interdum segetes & terrae fructus corrumpere, inter genus humanum Febres malignas & Pestilentiales generare , & mox ipsam Pestem. Coniugii communicatio. ) Art. 168. Contarium est communicatio inquinamenti ab uno corpore in aliud, sive illa actio communicationis fiat per immediatum contactum, sive per medium; requiritur autem apta dispositio ad hujusmodi seminarium recipiendum , alias non communicabitur. Pestilens venenum cum vestibus , aliisve rebus ad alias civitates & regiones deserri videmus . Inexplicabilis quidem est hominum di pssitio, quoad contagrum recipiendum , vel non , in aliis talis est, ut a Pestilenti veneno statim assiciantur . in aliis talis , ut dissiculter ab eo laedantur, in aliis talis, ut eidem sine ulla noxa resistere possint.
Febris pestilans unde .) Art. pebris Pesti lens, Pestis comes, noa
47쪽
oritur a veneno pestilenti, sed mediante putredine, id est, nongennratur propterea quod humores a veneno pestilenti Inquinantur , secluuod cor Pestilenti veneno irretitum, obrutum, plurimumque debilistatum . inquinatos humores debito modo neque coquere, ac dilatare.
neque regere, & satis dispellere possit ; qui hac de causa putreseunt , caloremque praeter naturam concipiunt, si ue Fstrem excitant: quae ob diliam causam ordine posteriorem necessario est diversa ac separtibilis a Peste, ejuique symptoma. Hoc ipsum confirmant dogmata re
auctoritas tam veterum quam neotericorum , nec minus quotidiana praxisi, & obvia exempla -
Pestis 1 1mptourata . Art. 1 o. Multa symptomata horrenda re via Pestem comitantur, quorum nonnulla sunt ei magis propria , ut bubo, anthrax, & exanthemata; alia autem aliis morbis communia, quorum primaria haec sunt, capitis dolor , phrenitis, sopor, Vigils, anxietas, debilitas seu magna virium prostratio , visus turbulentris. cordis palpitatio, linguae siccitas, vomitus, singultus, lumbrici , n
xus alvi haemorrhagia narium , menstruorum profluvium , sanguinis mictus, sputum cruentum dolores lateris, hepatis, renum , aliarum
Art. III. Bubones & carbunculi sunt a veneno Pestilenti , quod coeex sese per arterias ad alias partes e pellit - . . .
Bυbo . ) Bubo est tumor dolorosus earum glandularum , quae 11ta sunt retro aures, & in collo, sub axillis. & in inguinibus. Carbunculus. Carbunculus a pustula plerumque ortum ducit, qest partis alicujus gangraena, dum est in fieri , & sphacelus , cum
est in facto nulla vi naturae aut artis edomari , R in pus contverti potest , sed integer a vicinis partibus separatur . Carbunculi non habent certa determinata loca. in quibus exoriantur ,-b hones, sed in quacunque corporis parte excitari possunt : mo' erum conspiciuntur in thorace, vel collo ; modo in abdomine, vel Θrso, modo in brachiis, vel cruribus ; modo in manuum pedumve digitis; modo unus aut alter, modo plures simul, vel in una vel in diversis partibus: imo sepe etiam in partibus internis oboriuntur , ut in pu
monibus, ventriculo, renibus' et C --. 44
Exanthemata. ὶ Art. 172. Exanthemata Pestilentialia sunt maculae purpureae vel rubrae, usi nigrae, vel violaceae , ut plurimum rotunda
in summa cute efflorescenteS . - . . .s Signa progno'. ) Art. 173. Acutorum morborum inquit Hippocn tes ) incertae admodum ac fallaces sunt praedicti in . In Vestemagiensi observavimus sextae diei crises semper certo lethales fuisse . Ouicunque circa novilunium aut plenilunium peste corripiebantur, ii maxime de vita periclitabantur. Prostratio virium in morbi principio, animi deliquia, & cordis palpitationes plerumque lethai lagna erant; pulsus intermittens semper lethalis, sopores, sternutaticine S, motus tremuli, delirium , dolor in gutture & raucedo , anhelitus istaeiens , male ominantur ; pleuritides semper lethales ; suppremo alvi bonum signum, spem salutis exhibens; alvi fluxus contrarium, cum hoc VIKcentesimus aeger evadebat; sanguinis per sedes vel uriuas signum Irin te ut & menstruorum fluxus. Quo citius bubones prodibapi , tanto meliores si sine Febre, vel ante Febrein, prodirent, salutis magnam spem dabant; ct contra, si in emunAoriis loco bubonum emei ferent carbunculi gravissimnm periculum indicabatur. Si carbuncula tamius
prodirςnti insuae, st si valde multi, pcturum, in locus carnsiri, me.
48쪽
Iiores in nervosis, periculosiores ; maculae purpureae, nigrae, virescenteS, UIGlaceae, quocunque tempore apparenteS, semper lethales erant cum rubris nonnulli evadebant, etsi paucissimi. Pro istasiaca . ) Art. 174.. Praestantissam iam ct certissimum prophyracticum a Peste est fuga cum timore Domini coprelatae recessus circum.1tantiae in sequenti versiculo continentur; Haec tria tabifo am tollunt adverbia Pestem , Nox , longe, tarde, cris , recede, redi.
Diata. ) Nullum melius Pestilentis aeris correctorium in rerum
natura datur quam ignis, ut multiplex experientia comprobavit. Hippocrates famosam illam Pestem , quae ex fithiopia Graecos invaserat , olim per ignem edomuit, & extinxit: jusserat enim per totam civitatem accendi Ignes luculentos nocturnis praecipue temporibus, ut aeriSInquinamenta purgarentur. Ignis ligno iuniperino vel fraxineo nutritus
ad venenatas aeris corruptiones emendandas multum valere creditur .
Item suΠumigium aceti cum ferro candente vel ignitis lateribus excitatum . Ouoad diaetam consultum est Pestilenti constitutione temperan-tram colere, quae magnopere ad sanitatis conservationem prodest; o-m , vero rupentina mutatio periculosa est; quapropter a consueta vietus , ratione subito discedere maxime periculosum esset . Malum est vigente Peste jeiuno stomacho in publicum exire. Carnes porcinae ma-Σime clamnose censentur. Omnia dulcia vitanda sunt . Vinum temperate usurpaturn prodest ; sed eiusdem abusus est valde periculosus 'Mercurialis testatur Patavii & Venetiis se vidisse bibaces plurimos extinctos e P, qui existimabant vinis generosis se propulsaturos esse Pellem. Vestes laneae & crassiores inquinamentutia contrahunt, ct conse Iant; praeterendae sunt itaque vestes ex serico tenuiore Vel satino liove simili . Veni eotis . ) Pblebotomiam , quamvis a multis veteribus & neotericIS medi eis Iumme laudatam , nos tanquam valde periculo- iam , damnovssimam , plane reiecimus; experientia enim consi hat i et is invalionem brevi post venaeses ionem iis, qui praeservationis gratza adhIbuerunt, iiisecutam esse , quapropter omnibus prohibui-
s Fonticuli. Cauteria seu potius fonticulos plurimi in si nes medici summopere commendant , & eorumdem insignem utilitatem' nos quoque multotieS Vidimus. Prophylaxeos gratia in corporibus sanis titirmis sat erat, ut alvus servaretur libera , non fluida ; in cacoc' umicis verΘ paulatim ac clementer alvum subducere necessiam Um duximus, utpote quae tot saeculorum expe1 1utitiis ad Pestilentem malignitatem comprobatae sunt. ,, Usu sulphuras com- se munis Ηι Pocratos Pestem istam famosam Graecia abegit sussi uς e- se ius pro aeris emendatione & pro potus medicatione per quam lam,, datur, uti quas vas corruptiones & alterationes praecavet. In pra-vuiri malignitate indusiuni Sc vestimenta impraegnari possunt cum ,, fumo sit uris . Etimulier .s antidoti. Q Art. 173. Quoad antidotos; inter simplicia imprimis eluo commendavimus; primum erat tabaeum, nempe illius fumus per
49쪽
tubulum seu fistulam ore attractus, & post paucam retentionem 1nde rursus dimissus ; quemadmodum ordinarie a sumi suctoribus sumi solet, illius usum in hac peste tam in meipso, quam in plurimis aliis, insi-l gniter profuisse observavimus. Alterum erat radix Helenii, vel siccat masticata, vel in pulvere sumpta, vel saccharo condita ; de antido-l tis aliis compositis consulatur auctor Cap. X. Pauperibus consuluimus,l ut quotidie mane duo vel tria cochlearia aceti vini optimi biberent , atque illud in hac Peste animadvertimus fuisse unum ex optimis praei servati vis ; quamplurimis etiam spongiam cum aceto theriacali ebriami naribus frequenter admovendam dedimus. Atilboris viυendi modus. ) Art. 176. Quod ad meipsum attinet, mirabantur quidem multi, quod ego , qui quaslibet aedes infectas indiscril minatin invisebam a tanta contagii violentia non laederer; imprimis,
i nec terrori, nec irae, nec moerori, locum concedebam ; si forte meipsumi aliquo modo contiastatum perciperem, tum tribus quatuorve vini hauμι stibus assumptis cor exhilarabam , atque ita tristitiam fugabam . Ini victu utebar cibis euchvmis , potus mihi erat care visia communis, uti & vinum album tenue vel mediocre, quod interdum usque ad hilarii tatem, nunquam ad ebrietatem, utebar . Mane inter horam qua a tam & quintam aegros invisurus nihil omnino cibi aut potus aut mel dicamenti assumere potui , sed oblatis Deo precibus solummodo aliquot grana Cardamomi minoris masticando jejunus primos aegros invisebam i usque ad horam sextam , Tum vel iberiacae vel diascordii pauxillum,
Vei corticem aurant. conditum, vel ut plurimum radicum belenii co
i ditarum tria quatuorve frustula comedebam; circa horam septimam vel octavam frustum panis cum butyro & caseo ovillo viridi jent io bam , superbibendo haustum cerevisae ; quandoque haustum Cini ab- f=nibiti bibebam ; circa decimam, si per otium liceret , fistulam unam tabaci exsugebam, & post prandium duas tresve, nec pauciores post coenam; sepe etiam intermediis horis post meridiem duas tresuve fistulas sumebam : Si autem ab aegrotorum foetore me vel tantil-l lum alteratum 1entirem, statim postpositis omnibus negotiis , qualiis cunque diei hora foret ad taboci usum fugiebam: nam, ut verum fa-l tear, tabacum pro primario praeservativo semper habui, & revera tat te esse , non sola ratione dosus, sed experientia edoctus comperi; ne-ll que aliud melius pro ordinario usu hactenus inventum sutiue existi,t mo; sed observatu dignum est, quod non nis insuetis auxiliabstur fu- a m Actio ; quapropter ego solo tabaco contentus nullis aliis sustumi giis utebar, & postea ejus usum rursus dereliqui. Curatio. Art. 177. Circa Pestis curationem semper plurimum n hallucinati fuerunt omnes medici, dubii causarum dubii remedioth rum . Causa enim morbi adhuc latet, neque ullum hactenus remedium a Proprium inventum est par tanto malo. In Peste astu laborantibus a x venaefectione religiose abstinendum est; purgantia quoque de vomitori maxime fugienda sunt; alvi constipatio non est metuenda, etiamsi iail longum protrahatur, utpote quam nullis nocuisse animadvertimUS .
4 In ipso morbi principio statim ad antidota & fudorifera confugiendum
s est : haec autem remedia alexi barmacia dicta multa sunt ac Varia, quae varii S modis miscentur, ct componuntur pro morbi ipsius geniolli di reliquis circumstantiis, quarum decisio ex medici iudicio dependet,
neque certis regulis determinari potest.
l l Simplicia . J Simplicia primaria sunt quae sequuntur, radix petas-
50쪽
eoner. serpent. Narg. fol. Dordii , rutae , card. ben. abis ib. rori maris. sores croc. eaten L sambuci, fructus .erber. poma Odonia, citrea, a&rant. , Iimon. eorumque cortices, acetum simplex , fambAcinum & calen- Iatum; aromata, mirrba , eam bora, fuccinum , vipera, &c. Compositiones sunt fere infinitae, quam plurimarum formulae apud authorem videri possunt. Author suspectum habet erocum , quoniam cerebrum
Petere solet; camphora a quam plurimis valde laudatur, item flores suI-pburis, ct sal a Fnibis, commendatur etiam oleum vitristi & oleum
Metbodus medendi. Art. 178. Curationem seq lenti methodo instutuimus ; imprimis cubicula nitida strvari & ter quaterve de die aerem
sit umigiis alterari jussimus, & statim aegris s morbi primo, secundo,
vel die tertio) potiunculam sudoriferam exhibuimus, iisque bene str gulis contectis, sudores copiosas par duas tres pluresve horas habita semper virium ratione) promovimus; qui, si difficilius procirent, arenam calefaistam siccam lineis saxis infusam pedibus, axillis, & inguinibus apposuimus. Si a primo sudore non levarentur aegri, post paucas horas sudo inferum de novo repetendum est si post secundum sudorem Febris cum aliis symptomatibus adhuc incresceret , nec quidquam levarentur aegri, pessimum erat indicium: post decem vel duodecim horas & sequentibus diebus adhuc quater vel quinquies prout necessitas exigere videbatur ) sudorifera reiteravimus . Intermediis autem horis varia antidota ad veneni violentiam extinguendam ut &randisa corroborantia , ac putredini resistentia , Vel apodemiata convenienseria , aliaque quae malignitatem a centro ad peripheriam pellebant nec non cibos quosdam liquidos facilis digestionis, & antidotali condimentorum qualitate alteratos, exhibuimus . Symplomatum quoque morbo conjunctorum diligentem rationem habuimus, de quibus proximo loeo dicemus . Curatio Dmptomatum Febris Art. 17'. Inter symptomata , quae Pestem comitantur , communissimum est Febris maligna pestilens, quae ut plurimum gravis & periculosa existit. Hinc nos, durante hac QOnstitutione , eodem fere modo, sicut ipsam Pestem , tractavimuS, &1-dorifera amue antidota ad illius curationem maxime profuisse obse Vavi mus, dummodo abstineremus a calidioribus, vel, u iisdem uti placeret, frigida , ut acetum, succum citri , Sc. admisceremus .
Visiliae.) Vigilias in veste non magnopere metuendas estis docuit .
Sopor.) sed sopor in principio maxime damnosus & mali ominis erat ; si ad somnium nimis proclives essent quod admodum familiare erat) illi s primo die a somno studiosissime prohibuimus , usque
dum alexiphaim aco assumpto prius bene iudassent. Anxietas , virium debilitas vomitus Ad anxietatem , virium debilitatem , ct vomitum , mi raculose profuerunt remedia pauca sequentia r primum erat haec mixtura ; Conferv. rosar. rub. hist. di cord. vel iv. aq- no tria iberiacat Art. 192.) iv. succc limon. recent. ac. cinnam. anu is . m. stent per horam unam aut alteram; deinduper linteum colentur, colatrinae ad i. confest. de hyacinth. fine moricho. Si , m. Secundum erat hoc lini mentum s V. Ol. ntic. moscat express. onfeorpion. vel lat ran. tberia . Andro .ana OI. j j. Ρs . succin. Ρi- πυ-- 'et crnnam. Sut. iij. m. f. lini mentum pro scrobic. cordis, &ventriculi regione inungendis, bis terve de die superponendo hanc pastam ad ignem calefactam i Rau. Imr. Om. Uc. mos δοῦ. ana. gu