Artis medicae principes, Hippocrates, Aretaeus, Alexander, Aurelianus, Celsus, Rhazeus

11쪽

DE MORBIS Liber II.

DEM ORBIS

ID E

IBUS.

2D E

FLATIBUS.

HIPPO.

13쪽

HIPPOCRATES

DE MORBIS LIBER PRIMUS.

s A L I F rej et , ad POLYBUM. v vero non sit alici tis ex Cnidia schola media cir etiam ex FOESII conjecti ra. Eous enim sch0LeMedices veteres carpserunt, quod ex minimis defereu tiis n0υas morbortim species disiuxerint, Niseptem arit , 70 pleuritidis species facerent: id autem in no si is vitium eji. Medicamenta etiam Dei ex victris ratione P

petunttir, arit et alida fimi prirgantia medicamenta, satis alien0 saepe lac0 praescripta. Liber primis; eam theoriam c0ntinet, qriar ad piatuitam arit bilem morb0rrim carisas fere refert: pathologias etiam m0rb0rum sect0ris tradit, febris , phreniti ly. P; tuo. Art. Med. T om. III.

14쪽

a HIPPOCRATES De so libro magna es suspicio, veteribris ignotum Diiste i mihi videtur digni0r HIPPOCRATE, nisi

t mriam traderet.

Quae medico animadvertenda sint qualita , ac responsaῆ morborum Causae internae &externae ; medendi occasiones , ac intempestivitates: recte ag non recte dicta , &acta ; bona ac mala sponte, aut serte , aut errore oborientia: qUae praeci ae par tes non Coalescant; medendi tempora , manuum dexteritas: pulmonis , thoracis , ac ventriculi suppurata; pulmonis erysipelas, ac pulmonis 6c lateris tubercu lum: febris , horror , rigor , sudor; pleuritis , perii neumonia , febris ardens , phrenitis , melancholia , subcruentum ac livi dum sputum.

OUi d morborum P curatione tum scite

interrogare, tum sciscitanti respondere ve-

15쪽

lit, ac recte contra dicere ; hsec eum animadvertere Oportet. Primum quidem , a quibus causis morbi omnes hominibus oriuntur: deinde vero , qui morbi habeant necessario , postquam geniti stant, aut longi sinat, aut breves, aut le-Haales , aut partem aliquam corporiS mutilam , aut non mutilam reddant; & qui, quum exstiterunt, ancipites sint, an ab ipsis mala, aut bona pro Veniant: &. a quibus morbis in quosnam transitus fiat: & quae Medici aegrotos curantes prospero successu moliuntur: & quae aegrotantes in morbis bona aut mala perpetiuntur; & quae intempestive aut dicuntur, aut fiunt a Medico erga regrotum, aut ab aegro erga Medicum: & quae in arte accurate fiunt & dicuntur; & quae in ipsa recta; & quae non recta: & quod ejus principium, aut finis, aut medium, aut aliud quid ex his, quod in ea recte esse, Vel non esse demonstratum ulti & parva & magna; & multa& pauca: & quod totum in ea unum est, Scomnia quod unum: & quae ussici possimi, cum intelligere , tum dicere, si opus sit, neque nos se, neque dicere, neque facere: & quodcunque in ea facile, & quod arduum ; quod Opportunitas, & intempestivitas ,1 & quibus aliis artibus

similis sit & quibus nihil similis: & corporis

quid calidum, aut frigidum, aut siccuna, aut humidum ; & quidnam robustum, aut debile,

aut densum, aut rarum: & quae ex multis paUca fiunt, aut in pejus , aut in melius: quidque hoidisse, vel turpiter ; vel tarde, vel cito; vel recte, Vel non recte: & quod malum inalo succedere necesse sit. Haec animo veriantem in sermonibus observare oportet, in quo quis aut dicendo, aut interrogando, aut respondendo, ab

16쪽

cat , & quae magna sunt , parva: & qupe fieri non postulat , ea fieri posse asserat; & quicquid aliud

dicendo peccarit , hoc modo observando, contraria oratione insectari.

Morborum carisae , internae, externae; m0rbi lethaiales, ancipites, miltilantes , langi, ciso ju dicantes , in ali0s tranbemt, G aliis necessario superveniunt.

Morbi igitur omnes oriuntur: ex his quidem , quae in corpore insunt, tum a bi-ie , tum a pituita; ex his Vero quae extra ObVeniunt. tum a laboribus, tum vulneribus; & quina calido supra modum calefaciente ; ac frigido supra modum refrigerante ; ac sicco plus aequore liccante; ac humido plus aequD humectante. Acbilis quidem & pituita una cum nascentibus nas.cuntur, & corpori aut plus, aut minus insunt: morbos autem exhibent , partim quidem a cibis& potibus; partim Vero a calido supra modum calefaciente, e frigido supra modum refrigerante. Haec autem, quum fiunt, ipsa oboriri necessitas obtinet. Ita vulneribus quidem, quibus crassi nervi sauciati sunt, eos claudos fieri in es se est ; & quibus musculorum capita sauciata sunt, iii femoribus praesertim: mori autem, liquis vulneratus fuerit in cerebro , aut spinali medulla, aut jecore, aut septo transverso, Aut

vesica, aut vena sanguinem effundente, alat cor

de ; non autem mori vulneratuus in partibus,

17쪽

DE MORBIs LIBER I. in quibus illse partes non insunt; sed ab his quam longissime absunt. At hi morbi ex necessitate,

UUm procreantur, mortem afferunt ; tabes, & aqua subter cutem; mulierem fetum Utero gerentem si pulmonis inflammatio, aut febris ardens , aut pleuritis, aut phrenitis prehenderit, aut si erysipelas in utero oriatur. Ancipites Vero morbi , ut enecent, aut secus, ejusmodi sunt, pulmonis inflammatio, febris ardeqs, phrenitis, pleuritiS, angina, uva, hepatitis, splenitis, nephritis, dysenteria, in muliere cruentum profluvium. Isti vero minime lethales, nisi quid ipsis accedat; diuturnae in articulos fluxiones, elancholia, podagra, ischias, crebra & inanis egerendi Voluntas, quartana, tertiana, stranguria, lippitudo, lepra, impetigo, arthritis. Multi autem plerumque ab his mutili redduntur; siderantur manibus & pedibus, vocis impotentia tenentur, & leviter resolvuntur ab atra bile; claudi 'lib ischiade fiunt; oculis L auditione orbantur, a pituita illuc incumbente. Longo S autem hos esse necesse. est; tabem, dysenteriam , podagram, diuturnas in articulos fluxiones, pituitam albam , ischiadem , stranguriam; senibus Vero , nephritidem : mulieribus autem cruentum profluvium, haemorrhoidas, fistulas. Febris Vero ardens, phrenitis, pulmonum inflammatio, angina, UVa, pleuritis, cito decernunt. Hi autem transeunt; ex pleuritide in febrem ardentem; & ex pleuritide in pulmonum instaminationem ; CX pulmonis autem inflammatione febris ardens non fit; dysenteriae succedit crebra & inanis egerendi voluntas; a dysenteria Vero lienteria emergit; ex lienteria in hydropem, & ex pituita alba, in hydropem; & ex peripneumonia& pleuritide in thoracis ) suppurationem. Haec

18쪽

Vero mala malis supervenire necesse est si rigor. Corripuerit, calor igneus succedit; ac si nervus praecisus fuerit, convulsionem facit ; & ut pra: Cisus non coalescat , ac vehementer influmnietur, & si cerebrum concussum fuerit, & doluerit, percussi cerebrum) illico vocem intercipi necesse est, & neque videre, neque audire. Si Vero Vulneratum fuerit, febrem & bilis vomitum succedere, corporisque partem aliquam sideratam feri, ac perires omentum si exciderit, ipsum putrefieri necesse est; quod si sanguis ex vulne-Te. aut Vena in superiorem ventrem fluxerit , id in pus verti necesse est.

Medendi occasiones inuisae, varia, celerrimae , medendi qumque intempe liditates s quae resse , Nquae non recte in medicina ac chirurgia agunttir, ac dici utur.

OCoasiones autem ut semel dicam multae

sulat, & Variae in arte; quemadmodum &morbi , & affectiones , eorumque CUrntionUS. Ac celerrimae quidem sunt, quibus aut animo deficientibus opitulari oportet, aut qui neque urinam, neque stercus reddere postulat, aut qui suffocantur, aut mulierem parientem , aut Vulneratam liberAre, aut quaecunque sunt ejusmodi. Et lipe quidem occasiones celeres, neque confert paulo post; nam plerique paulo postea moriuntur. Occasio sane est, quum horum quidpiam homo patitur; siquis, antequam unimam emet,

juvetur id , ubi tempore opportuno sumpserit,

19쪽

DE 'ORBIS LIBER I.

opitulatur. Est igitur haec fere opportunitas etiam in aliis morbis: semper enim qUOCUnque tempore quis opitulatur, opportune opitulatur. Quia

CUnque Vero morbi, aut Vulnera non ad mortem

ferunt, sed periculosa sunt, & dolores in ipsis

oboriuntur, possunt tamen, siquis recte curaverit, sedari ; his sane non conserunt adhibita a Mudico remedia, ubi admo Ventur: etenim etiam non pr sente Medico, cessare possunt. Sunt autem alii morbi, quibus occasio est, ut matutina diei hora curentur, nihil ille refert, an summo mane, an paulo posterius: alii vero morbi sinat, quibus semel in die curandi datur Occasio, ne que refert quo tempore: alii tertio quoque, aut quarto die; alii etiam semel in mense, & alii quidem tertio quoque mense, neque resert antertio ineunte, aut desinente. Atque ejus naodi sunt occasiones , in quibUS non alium , quam hanc exquisitum diligentiam sortiuntur. Haec at tem praeter occasione in sunt ; qua: quidem mane curari oportebat, si meridie curentur, intempestive curantur: interia pestive autem hac ratione , quod ad pejus propensionem habent ob faciam haud opportune curationem. Quaecunque Vero celerius, sive meridie, sive vesperi, sive noctu curuntur, intempestive curantur ; & si vere Curari oporteat, hieme curentur ; aut si hieme oporteat, aestate curentur; aut si quod jam

curari oporteat, idipsum differatur ; aut quod differri oportuit, jam curetur; haec Omnia intempestive curantur. Ili artu autum ipsa recte, & 1ioia recte haec fiunt . Non recte quidem, si, quum alius morbus sit, alium esse dicas; si quum magnus sit, parvum pronuncies;& si quum parvus sit, magnum ; & eum qui si perstes futurus cit, superstitem futurum negare, &

20쪽

eum qui periturUS est, periturum negare: Se eUm qui suppuratus est, non cognoscere; neqUe nostest magnus in corpore morbus increscat; & siquis medicamento, aut potione indigeat, utro opus sit nescire; quae sanari possunt, non sanare; &, quae non possunt, sanaturum se affirmare. Atque haec non recte ex judicio se habent: ista vero ad chirurgiam ; ulceris , aut tuberculi pus non cognoscere, fracturas & luXationes non nosse; capitis os, specillo admoto, fractumne sit, non cognoscere; &fistulam in vesicam cum immittit , demittere non posse, neque lapidem in Vesica cognoscere; & pus in thorace collectum ex concussione non nosse; &secando aut urendo, fundum aut longitudinem non adtingere; & Urere aut se Care, quae non oportet ; & haec quidem non recte. Ista autem recte,

morbos cognoscere, qui sint, & unde; & qui ipsorum longi, qui breves; & qui lethales, qui minime lethales, qui in alios. transeunt, qui incres cunt, qui minuuntur; qui magni, qui parvi ue Scinter cui andum, qui curari possimi, curare ; qui non possunt, nosse quamobrem non possut, Rilum corantur, qui ita se habent, curatione, quoad ejus fieri potest, iis prodeste. At quae aegrotantibus offeruntur, ea AC Observare oportet, rectenean non recte fiant; siquis quae siccari oportet, humectet; aut quae humectare oportet, exsiccet; aut quae in crassare oportet, ea non eXhibeat, qllibus incrassare oportet; aut quae attenudnda, non dite-nllet; aut refrigeranda, non refrigeret; alat calefacienda, non calefaciat; aut putrefacienda, non

putrefaciat; & reliqua secundum eandem his rationem.