C. Cornelii Taciti Opera: cum indice rerum, ad optimorum liborum fidem ...

121쪽

miliarium adhibitis, minas accusantium et hinc pr ces audit, integramquis caussam ad Senatum mmittit. XI. Atque interim Drusus, rediens Illyrico, quam-

qtiamiatres censuissent, O reeeptum Maroboduum, et res priore aestate gestas, ut ovans iniret, Prolato

honore, urbem intravis. Post quae reo L. Arrum lium, T. Vinicium, Mnium Salium, Aeserninum Marcellum, Sex. Pompeium patrono petenti, iisque diversa excusantibus, Μ. Lepidus et L. Ρis et Livinmius Regulus adsuere, adrecta omni civitate, quantis fide amisis Germanici, quae ducia reo satin' oh beret ac premeret sena Musa iberius iis haud alias intentior populus, plus sibi inirincipem occultae vocis aut suspicacis silenti permisit. XII. Die Senatus Caesar rationem habuit meditat' temperamento Patria aut Legatum atque am cum Pisonem fuisse, adiutoremque Germanico datum

a se, auetore Senatu, rebus apud Orientem admis atrandis sitie eontumacia et certaminibus asperasset iuvenem, exituque eius laetatus esset, an celere πιstinxisset, integris animia Audieandum. Nam MLegatus umeta terminos, obsequium erga Imperatorem, exuit, eiusdemque morte et Iuctu me laetatus eat; odero, seponamque a domo mea, et prisaeas inimiritias non vi Principia uleiaear: infacinus, in euiuscunque mortalium nee vindieandum, detegitur vos vero et tiberos Germanici, et nos parentea, iustis solatii ad rite simu*ue illud reputate, turbide et aeditiose tractaverit exerritus Piso quaesita sint per ambitionem studia militum armis repetita prosineia an falsa Mee in maius vulgaverint reusatores quorum ego nimiis studiis iure aueeenaeo. Nam quo pertinuit nurdare corpus, et contreetandum vuν Musia permittere, M erri/ue etiam per externos, tanquam veneno inter--Ptus esset, a taeerta adhue ista, et serutanda sunt

122쪽

nese equidem Uium meum, semperque defessa ad

neque reum pronaeo, quo minus cuncta proferat, quia hucinnoeentia eius auolevari, aut, si qua fuit in a ta Germanisi eoargui porale vosque ro, ne, quia dolori meo eaussa eonnexa est, obieeta rimina pro ad probatis aeeipiatis. Si quos propinquus an uas, Meydes sua patronos dedit, quantum quisque eloquentiare cura valet, iuvate per litantem ad eundem lab

rem, eandem constantiam aeeusatore hortor. Id solum Germanico super eges praestiterimus, quod in euria potius, quam in foro, apud Senatum, quam apud

iud ea, de morte eius anquiratur. eetera pari modestia tractentur nemo Drusi aerimas, nemo moestulam meam pectet, nee si qua in nos adseroa guntur.

tur, utque, ex dierum spatio interiecto, reua per er duum defenderetur. Tum Fulcinius vetera et inania orditur ambit ae avareque habitam Hispaniam: quod neque cynvictum noxae reo, a recentia Purg ret; neque defensum absolutioni erat, si teneretur maioribus flagitiis. Post quem Servaeus et Veris, nius et Vitellius, consimili studio, sed multa eloquentia Vitellius, obiecere odio Germanici, et rerum novarum seudis, Pisonemmulgus militum, per licentiam et ociorum iniurias, eo usque eorrupisse, ut arena legionum a deterrimi adpellaretur eontra, in ope mum quemque, maxime in comites et amis serman ei, saevisae postremo, ipsum devotionibu et veneno preemiaser aera hine et immolatione nefandas ipsius atque Planeinae: petitam armis Remp., utque reus ampo et arie victum. XIV. Defensio in ceteris trepidavit nam sque ambitionem militarem, neque provinciam Pessimo cuique obnoxiam, ne contumelias quidem adversum

Imperatorem infitiari poterat solum veneni crimen

123쪽

visus es: diluisse quod ne accusatores quidem satis firmabant, in eonvivio Germanisi eum super eum Pisoriaeumberet, infectos manibus eius ibos, arguentes. quippe absurdum videbatur, inter aliena servitia, et tot adstantium visu, ipso Germanico coram, id ausum offerebatque familiam reus, et ministros in Ommenta flagitabat. Sed iudices per diversa inplacabules erant Caesar, ob bellum provinciae inlatum Ss- natus, nunquam satis credito, sine fraude Germania cum interiisse ' aeripsissent expostulantes: quod haud minus Tiberius quamiis abnuere. Simul popuIi ante curiam voces audiebantur: non temperatu-νο manibus, a Patrum aententia evasisset estigie

quoΡisonis traxerant in Gemonias, ac devellebant, ni iussu Principis protectae repositaeque forent. Iguturanditus lecticae, et a Tribuno praetoriae cohortis

deductus est vario rumore, custos salutis, an mortis exactor sequeretur.

. adem Plancinae invidia, nator gratia emque ambiguum habebatur, quantum Caesari in eam Iiceret atque ipsa, donec mediae Pisoni spes, Oetam M euisaeumque fortunae, et, si ita ferret, omitem exitii proniittebat. Vt secretis Augustae precibus veniam obtinuit, paullatim segregari a marito, dividere defensionem eoepit quod reus postquam sibi exitiabile intelligit, an adhuc experiretur dubitans, hortantibus filiis, durat mentem, Senatumque rumnum ingreditur redintegratamque accusationem, infensas Patrum voces, adversa et saeva cuncta Perpe sus, nullo magis exterritus est, quam quod Tiberium vine miseratione, sine ira, obstinatun clausumquctvidit, ne quo adfectu perrumperetur relatus domum, eamquam defensionem in posterum meditaretur, Pau-

ea conscribit obsignatque, et liberto tradit. Tum solita curando corpori exsequitur dein multam post noctem, egressa cubiculo uxore, operiri fores iussit:

124쪽

repertus est.

XVI. Audire me memini ex senioribus, visum a pius inter manus Pisonis libellum, quom ipse non vulgaverit sectamicos ei dictitavisas, Etteras tiberii et mandata in Germanisum eontinere ae dest natum promere apud Paιres, Principemque a ruere, misissus a Seiano per vana promina foret nee illum

sponte exstinctum, verum immisso pere fore quorum neutrum adseveraverim neque tamen oeculers d

bui narratum ab iis, qui nostram ad iuventam dur verunt. Caesar, flexo in moestitiam ore suam inu diam tali morte quaesitam apud Senatum, erebri que interrogationibu exquirit, qualam Piso Mem -- premum fetemque aegisset. Atque illo pleraqua sapienter, quaedam inconsultius respondente, recitat eodicillos, a Pisone in hunc ferme modum composutos Conspiratione inimieorum, et invicta fata eram ni oppre3sus, quatenus veritati et innoeentiae spe

n aquam Deus eat, Desa immortales leator, vixisse me, Caesar, cumsia adfersum te, neque alia in matrem tuam pietate: Oaque oro, liberis meiat aulaeia ex quibus Cn. Piso qualisumque fortunae meae non est adiunctus, eum omne hoe tempus in urbe egerit M. Piso repetere Syriam dehortatus est atque utinam

ego potius sitiuseni, quam illa patri seni eeasisset te,ἐmpensius preeor, ne meae pravitatis poenas innoxius ruat Per quinqMe e quadraginta annorum o

sequium, per ollegium Consulatu quondam D. Amgusto, Farent tus, probatuo, et tibi amisus, ne quissiguam post Me rogaturus, salutem infelicia si rogo. XVII. Do ΡIancina nihil addidit. Post quas Tl-berius adolescentem crimine civilis belli purgavitrpatria quippe iussa nec potuisse lium detreetarer iamu nobilitatem domus, etiam ipsius quoquo πιο meriti, gravem easum miseratus Pro Plancina cum

125쪽

pudore et nagitio disseruit, matris preeea obtendens: in quam optimi cuiusque secreti questus magis a descebant Id ergo fas amae, interfere em nepotis visere, adloqui, eripere Senatui quod pro omn bus risibus legea Mineant, uni Germanis non contiam e Viselisi et Verania noee de tum Caesarem ab Imperatore et Auxusta defensam Plancinam I peris

venena, et artes tam felieiter expertas, verteret is Agrippinam, in si heros eius, egregiamque aviam, ac patruum sanguine miserrimae domu exsatiaret. Biluum super haec imagine cognitionis, absumptum; urgente Tiberio liberos Pisonis, matrem uti tuere

tur. Et, cum accusatores ac testes certatim perorarent, respondente nullo miseratio, quam invidis, augebatur. Primus aententiam rogatus Aurelius Cotta, Consul, nam referente Caesare, magistratus eo viam munere fungebantur nomen Pisonia radendum fastis, censuit partem bonorum publieandam pars, vit Cn. Pisoni stio, eoncederetur, isque praenomen mutaret M. Piso exata dignitate, et aeeept quinquagies sestertio, in decean annos relaxaretur, eoneessa Planeinae ineolumitate, O praees Augustae. XVIII. ulta ex ea sententi mitigata sunt a Principe ne nomen Pisonis fastis eximeretur, quando

M. Antonia, qui bellum patria seeisaei, Iuli Antonii, .

qui domum Augusti Violasset, manerent et Μ Ρis uem ignominiae exemit, concessitque ei paterna bona satis firmus, ut saepe memoravi, adversum Pecuniam, et tum pudore absolutae Ρlancinae placabilior. Atque idem, eum Valerius essestinua, signum amreum in aede Martia Doria, Caecina Severus, aram ultioni statuendam, censuissent, prohibuit ob extemnas a vietorias aerari, dictitans domestis mala

tristitia perienda. Addiderat Messallinus, Tiberis et mustae et Antoniae et Agripinnae Drusoque brina tam Germanis grates agendas, omiseratque

126쪽

LIB. III. CAP. Ig--20. D. V. 7 5. A. tario. IosClaudii mentione mi Et Μ aallinum quidem L. Aspe

nas, Senatu eorum, pereunctatus est, an prudens pr-

erisset a tum demum nomen Claudii adscriptum

est mihi, quanto plura recentium seu Veterum volvo, tanto magis ludibria rerum mortalium eunetis in negotiis obversantur quippe fama, spe, Vener

tione, potius omnes destinabantur imperio, quam, quem futurum Principem fortuna in Multo tenebat. XIX. aueis post diebus Caesar auctor Senatui fuit, Vitellis atque Vera me Servae saeerdotis tr huensi Fulcinio suffragium ad Aonores pollicitus, --rit ore seundiam, Ientia praeri staret Iasinia fuit ulciscenda Gemanici morte, non modo apud iu os homines, qui tum ambant, etiam secutis tempor

hus vario rumore iactata adcto maxima quaeque --higua sunt, dum alii quoquo modo audita pro eompertis habent; alii vera in contraTium Vertunt et gliscit utrumque posteritate. At Drusus, urbe egre Bus repetendis auspiciis, mox ovans introiit pauco que post dies Vipsania, mater eius, excessit, una omnium Agrippae liberorum miti obitu nam et ros manifestum, ferro, vel creditum est, veneno aut

fame exstinctos.

XX. Eodem anno Tacfarinas, quem priore aestata pessum a Camillo memoravi, bellum in Africa ren vat, agis Primum populationibus, et ob pernicitatem inultis dein vicos exscindero, trahere graves pra das postremb, haud proculi id flumine, cohortem Romanam circumsedit. Praeerat castello Do-erius, in piger manu, Territus militia, et illam obsidionem flagitii ratus is cohortatus milites, ut eο- piam gnae in aperto Deerent, aciem pro castris instruit. rimoque impetu pulsa cohorte, promPinsinter tela Occursat fugientibus, increpat signiferos, quod irie ditis, aut desertoribus miles Romanus terga Net simul excepta vulnera, et, quam an trans-

127쪽

fosso oculo, adversum os in hostem intendit; neque proelium misit, donec desertus suis, caderet. XXI. Quae postquam L. Apronio, nam Camillo sum cesserat, comperta magis dedecore suorum, quam gloria hostis anxius, raro ea tempestate et e vetere memoria facinore, decumum quemque ignominiosae cohortis sorte ductos fusti necat. Tantumque sev ritate profectum, ut vexillum Veteranorum, non am-Plius quingenii numero, easdem Tacfarinatis copias, Praesidium, cui Thala nomen adgressas fuderint.

quo proelio Ri sus Helvius, gregarius miles, servati civis decus retulit donatusque eat ab Aproni in quibus et hasta. Caesar addidit civicam coronam, ud non eum quoque Apronius, iure Proeonausia re

38et, questus magis, quam offensus. Sed Tacfartinas, perculsis umidis, et obsidia adspernantibus, spargit bellum ubi instaretur, cedens, ac rursum in terga remeans et, dum ea ratio barbaro fuit, inritum fessumque Romanum impune ludificabatur: postiquam deflexit ad maritimos locos, inIigatus praeda, stativis castris adhaerebat missu patris Apronius Caesianus, cum equite et cohortibus auxiliariis, quis veIocissimos legionum addiderat, prosperani adversum umidas pugnam facit, pellitque in deserta. XXII. At Romae Lepida, cui super Aemiliorum decus, L. Sulla ac Cn. Pompeius proaVi erant, desertur, simulavisse partum ex P. Quirino, divite atque δο adiiciebantur adulteria, venena; quaesitumque per Chaldaeos in domum Caesaria defendente ream milio Lepido, fratro. Quirinus, post dictum repudium adhuc insensus, quamvis infami ac nocenti miserationem addiderat. Haud facile quis dispexerit illa in cognitione mentem Principis adeo vertit ac miscuit irae et clementiae signa deprecatus Primo

Senatum, ne maiestatis erimina traetarentur: OTH. Servilium, e consularibus, aliosque testes inlexit

128쪽

ad proferenda, quae velut reticere Voluerat idem que servos Lepidae, cum militari eustodia habere tur, transtulit ad Consules neque Per tormentali terrogari passus est de his, quae ad donium auam portinerent. Exemit etiam Druaum, Cona semis signatum dicendae primo loco sententiae quod alii civile rebantur, ne ceteris adsentiendi ne inta sis rei quidam ad saevitiam trahebant neque enim e aurum, nisi damnandi .eis.

XXIII. Lepida ludorun diebus, qui cognitionem

intervenerant, theatrum cuni elaria seminis ingressa, lamentatione flebili maiores suos ciena, ipsumqua Pompeium, cuius ea monumenta et adatantes imagines visebantur, tantum misericordiae permovit, ut, inusi in Iacrymas, saesa et detestanda Quirino elamitarent, cuius seneetae atque orbitati, et obseur Mimaa mui, destinata quondam. uxor L. Caesari ae D. A guat nurus, dederetur dein tormentia aera orum P tes acta sunt flagitia, itumque in sententiam Rubenit, Blandi, a quo aqua atque igni arcebatur huic Drusus adsensit, quamquam Hii mitius eenauiment mox Scauro, qui filiam ex ea genuerat, datum, ne bona publicarentur. Tum disium aperiti Tiberius: om-

pertum sibi etiam ea P Quirini servia, veneno eum a Lepida petitum. XXIV. Inlustrium domuum adversa etenim haud muItum distanti tempore Ciapurnii Pisonem, Aemilii Lepidam amiserant solatio adfecit D. Silanus, Imnia familia redditus casum eius paucis repetam.

Vt valida D. Augusto in Rempublicam fortuna, ita stomi inprospera fuit, Ob impudicitiam niuae ac neptia,

quas urbe depulit, adulterosque earum morte aut ga punivit nam culpam inter viros ac feminas UI . tam gravi nomine haesarum religionum ae violatae maiestatis adpellando, clementiam maiorum, sua

que ipse leges egrediebatur. Sed aliorum erit ,

129쪽

aimul cetera illius aetatis, memorabo, si effectis In quae tetendi, Pt ires ad curas Vitam Produxero. D. Silanus, in nepti Augusti adulter, quamquam non utiva foret saevitum, quam ut amicitia Caesaris prohι heretur, exsilium sibi demonstrari intellexit nec, nisi Tiberi imperitante, deprecari Senatum aes meipem ausus ost, Μ. Silani fratris potentia, qui per insignem nobilitatem et eloquentiam praecellebat. Sed Tiberius grates agenti Silano, atribus coram, respondit, se quoque laetari, quod frater eius e per grinatione longinqua revertisset idque iure Mitum, quia non Senatusconmus, hon lege pulsus foret a stamen adoersus eum integras parentia auiis ensiones: neque reditu Silani dissoluta, quae Augustus voluisset. Fuit posthac in urbe, neque honores adspius est.

XXV. Relatum deinde de moderandalapia Poppaea, quam senior Augustus, post IuIias rogationes, incitandis caelibum poenis et augendo aerRri sanxerat nec ideo coniugia et educationes liberum lamquentabantur, praevalida orbitate. Ceterum multitudo periclitantium gliscebat, cum omnis domu delatorum interpretationibus subverteretur utque --tehae flagitiis, ita tunc legibus laborabatur. Ea res admonet, ut de principiis iuris, et quibus modis ad hanc multitudinem infinitam ac varietatem Iegum perventum sit, altius disseram. XXVI. Vetustissimi mortalium, nulla adhuc mala

libidine, sine probro scelere, eoque sine Poena aua ercitionibus agebant neque praemiis opus erat, cum honesta suopte ingeni peterentur; et, ubi nihil contra morem cuperent, nihil per metum vetabantur. At postquam exui aequalitas, et pro modestia ac pudore ambitio et vis incedebat provenere dominati nes multosque apud popuI0s aeternum mansere. Quidam statim, aut postquam Regum pertaesum, imges maluerunt. Mae primo, rudibus hominum ani-

130쪽

gnis, implice erant: niaximeque fama celebravit Cretensium, qua quinos Spartanorum, quas Lyeu guo; ac mox Athenio ibus quaealtiorea iam et plurea SoIon peraeripsit. Obis Romulus, ut libitum, impe-xitaverat dein Numa religionibus et divino iurei Ium devanxit repertaque quaedam a Tullo et Aa, Eo ne praecipuua Semrius Tullius anetor legum fuit, quia etiam Reges obtemperarent. AXVII. uls Tarquinio, adversum Patrem I etiones muIta Populus paravit tuendae libertatis, e firmandae coneordias creatique decemviri, et aeratis, qua usquam egregia, composatae duodecim ta-hinae, finia aequi iuria nam aeutae leges, eis aliquando in maleficos ex delicto, saepius tamen i aensione ordiuum et apiscendi inlicitos honores, a peliendi claro viros, aliaque ob prava, per vim latas sunt Hinc Gracchi et Saturnini turbatores plebis; nec minor largitor, nomine Senatus, Drusus eo rupti spe, aut inlusi per intercensionem socii. e ne belΙ quidem Italico, mox civili, omisaum, quin multa et diversa acta rentur donec L. Sulla Dictator, abolitis vel conversis prioribus, cum Plura addidisset, otium ei rei haud in Iongum paravit; statim turbidis Lepavi rogationibua, neque multo post Tribunis reddita Meentia quoquo vellent, populum agitandi. Iamque non modo in commune, sed in singulos hominea latae Magationes et corruptissima Republica plurimae leges. XXVIII. Tum Cn. Pompeius tertium Consul eorrigendis moribus delectus et gravior remediis, quam

delicta erant, suaruntque legum auctor idem ac subversor, quae I mis tuebatur, armis amisit. Exin con-inua per viginti annos discordia non mos, non ius. leterrima quaeque impune, ac multa honesta exitio uere Sext demum Consulatu Caesar Augustus, iotentiae securus, quae Trimviratu iusserat, abste-