C. Cornelii Taciti Opera: cum indice rerum, ad optimorum liborum fidem ...

311쪽

rosque gladiatore circumdedit, qui imirum initia modica et quasi Privata sinerent: si a laesas validius ageretur, arma inserrent Ludicram quoque licentiam et fautores histrionum velut in proelia convertit inpunitate et praemiis, atque ipse occuItus et plerumque corani prospectans et donec discordi populo, et gravioris motus terrore, non aliud remedium mpertum est, quam ut histriones Italia pellerentur. milesque theatro rursum adsideret.

XXVI. Per idem tempus actum in Senatu denam

vibus libertorum, magitatumque, ut a mus mala merito revocandae libertatis ius patronis daretur Nec deerant, qui censerent. Sed Consules, relati nem incipere non ausi ignaro Principe, perscripsere tamen consensum Senatus ille auctor eonstitutionis seret, ut inter paucos, ei sententiae adversos quishusdam, coalitam libertate inreverentiam eo prorupisse, frementibus, vine, an aequo eum patronia re agerent, ententiam eorum eonsultarent, ac verberibus manu ultro intenderent inpulere vel poenam suam dissuadentes. Quid enim aliud Mes patrono Oneelsum, quam ut viserimum ultra lapidem in oram Campaniae libertum releget Ceteras actione promiscuas et parea erae. Tribuendum aliquod telum, quod sperni nequeat. Nee grave manumisaia, per idem Obsequium retinendi libertatem, per quod adsecuti sint. At er minum manifesto merito ad servitutem retrahi, ut metu eoereeantur, quos benesta non mutavissent. XXVII. Disserebatur contra Paucorum cu*amisaci exitiosam esse debere nihil universorum iuri d rogandum quippe late fusum id orpus. inepωrumque tribus, deeuriaa, ministeria Magistratibus et Meerdotibus, eohortes etiam in urbe eonscriptas. Et pIurimis Equitum, plerisque Senatoribuo, non aliunde Originem trahi. Si separarentur libertini, mani . Mamsore penuriam ingenuorum. Non flustra main.

312쪽

rea, cum dignitatem ordinaem dividerent, Mereatem tammmuni posuisse. Min e manumittenia duas aperies institutas, ut reliηqueretur poenitentiae aut novo δε- nescio Deus quos vindiet patronus non liae veris, velut sineula eruitutis adtineri. Dispiceret quin merita eardeque eoncederet, quod datum non adimer tur. Hae aententia valuit. Scripsitque Caesar Smnatui, privatim expenderent eau am libertorum qu tiens a patronis arguerentur in commune niailder garent. Nec multo post ereptus amitae libertus P ris, quasi iure eivili non sine infamia Principia, e tua iussu perpetratum in nullatia ludicium erat.

XXVII .manebat nihilominus quaedam imago Reip. am inter Vibullium Praetorem et Plebei rubunum Antistium ortum certamen, quod inmodestoa fautores histrionum, et afraetore in vincula ductos, Tribunus omitti iussisset comprobavere Patres, nincusata Antiatii lirenti. Simul prohibiti Tribuni, sua

Prahetorum et Comulum praeripere, aut vocare ex Italia, eum quibus lege agi posset. Addidit L. Piso, designatus Consul, ne quid intra domum pro potealata anima perterent neve multam ab iis distam quaeat res aerarii in publiea labrias ante quatuor me ea referrent medio temporis eontra disere Eeeret deque eo Conmis statuerent. Cohibita artius et Aedilium Potestas, statutumque, quantum curules, quantum pDbei pignori eaperent, e poenae inrogarent. Eo Helvidius Priseus, Tribumrs plebis adversus Obultronium Sabinum, aerarii quaestorem, contentiones Proprias exercuit, tamquam lus Maeae adseraua in petinesementer augeret. Dein Princeps curam tab Iarum publiearum a quaestoribus ad Praefectos transtulit. XXIX. Varie habita ac saepe inmutata eius res forma nam Augustus permisit Senatui, deligere Praefectoa dein ambitu suongior Im a pecto, sor i

313쪽

te ducebantur ex numero Retorum, qui Praeessent. nequo id diu mansit, quia sors deerrabat ad parum idoneos. Tunc Claudius Quaestores rursunt inposuit, iisquo ne metu offensionum segnius consulΘrent, e tra ordinem honore permisit. Sed deerat robur aeritatis eum primum magistratum capessentibus igitue Nero raetura Perfunctos et experientia probatos

delegit. XXX. Damnatus iisdem Consulibus Vipsanius

Laenas ob Sardiniam provinciam avare habitum. Ab, solueus Cestius Ρroculia repetundarum, cedentibus accusatoribus. Clodius Quirinalis, quod Praefectus remigum, qui Ravennae Merentur, velut in amnationum, Italiam linuria saevitiaque adsietarisael, veneno damnationem antevertit C. Aminius Rebius, ex primoribus peritia legum et pecuniae magnitudine, cinciatus aegrae senectae, misso Per Venas sa

mine, effugit haud creditu sussicera rufi constantiam minonda mortis, ob libinines muliebriter infamis. ΑΦ L. Volusius egregia fama concessit cui rea et nonaginis anni spatium vivendi, Praecipuaeque opes honia artibus, inoffensa tot imperatorum malitia te. XXXI. Nerone secundum, L. Pisone Consulibus, pauca memoria digna evenero nisi cui libeat, Iam dandis fundamentia et trabibus, quis molem amphis theatri apud Campum Martis Caesar exstruxerat, vo- Iumina inplere cum ecdignitate Populi Romani re. pertum sit, res inlusores annalibus, talia diurnis uris his actis mandare. Ceterum coloniae, Capua atquct Nuceria, additis veterinis firmatae sunt plebeiquo eongiarium quadringeni numi viritim dati, et sester. tium quadringenties aerario inlatum est, ad retine dam populi fidem. Vectigal quoque quintae et vie aimpe venalium mancipiorum remissum, speciem gis, quam vi, quia, cum Venditor pendere iuberetur,

in partem pretii emptoribus aecrescebat Edixi.

314쪽

Caesar, ne quia Magistratus aut Proeaerator, qui proinviariam obtineret apertaevium gladiatorvi aut fer om, aut quod aliud rudierum ederet. am ante non minus vii Iargitione, quam otiripiendis muniis,

subiecto adfligebant; uva, quae libidino deliquωxant, ambitu Propugnanti XXXII. Factum et s. c. ultioni iuxta et securitati, e riguis a suis aersia interfectus esset, si quoque, qui e ramento manumissi εαδ eodem tecto mansissent, inter servos supplicia penderent. Redditur ordini L. Varius, Consularis, avaritiae criminibiis olim pediculaus. Et Pomponia Graecina, insignis femina, Plautio, qui ovans se de Britannias retulit, nupta, ausuperstitionis externae rea, mariti iudici permissa. Isque prisco instituto, propinquis coram, de capit saninque coniugis cognovit, et insontem nuntia it. ILonga huic Pomponiae aetas, et continua tristitia luit. am post Iuliam Drusi filiam, dolo essallinae interfectam, per quadraginta annos, non cultu, nisi lugubri, non animo, nisi maesto, egi Idquo

illi imperitante Claudio, impune, mox ad gloriam mertiti XXXIII. Idem annus plures reos habuit quominae celerem, as usante Asia, quia absolvere nequibaa Caesar, traxit, senecta donee mortem obiret. nam Celer, interfecto, ut memoravi, Silan', Proconsul magnitudine celeri cetera flagitia obtegebat Co intianum Capitonem tuo es detulerant maeulosum foedumque, et idem ius audaeis in prostaria ratum, quod in urbe eaereuerat. Sed pervicaci accusation. confiiciatus p tremo defensionem omisit, ac lege repetundarum damnatus est. Pro Eprio Μarcello, quo Lycia res repetebant, eo usque ambitus prR- valuit, ut quidam accusa-rum eius exsilio muli

315쪽

XXXIV. erone tertium Consule, simul iniit

Consulatum Valerius essia1n, cuius promum Dru- torom Corvinum, D. Augusto, abavo Neronis, coni gam in eo agistratu fuisse, pauci iam senum meminerant sed nobili familiae honor auctus est, ob- Iatis in singulos annos quingenis sestertiis, quibus Μessalia paupertatem innoxiam sustentaret. Amreli quoque Cottae et Haterio Antonin annuam P cuniam statuit Ρrinceps, quamvis per luxum avitas

opes dissipassent. Eius anni principio, mollibus adhuc initiis prolatatum interiarthos Romanosque do obtinenda Armenia bellum acriter sumitur quin nec Vologeses sinebat, fratrem Tiridaten dati a se Regni expertem esse, aut alienae id potentiae donum habere et Corbulo dignum magnitudine P puli Romani rebatur, parta olim a Lucullo Ρomp ioque recipere. Ad haec Armenii, ambigua fide, utraque arma invitabant, situ terrarum, similitudine moruni arthis propiores, connubiisque permixti, ac libertate ignota ilΙuc magis ad servitium inclunantes.

XXXV. Sed Corbuloni plus molis adversus ignωViam militum, quam contra perfidiam hostium erat. Quippe Syria transmotae legiones, Pace longa segnes, munia Romanorum aegerrime tolerabant S tis constitit, fuisse in eo exercitu Veteranofi, qui nonatati'nem, non vigilias inissent vallum fossamque, quasi nova et mira, Vis ent sine galeis, sine Ιοricis, nitidi et quaestuosi, militia per oppida expleta. Igitur dimissis, quibus en ta aut valetudo adversa erat, supplementum petivit. Et habiti per Galatiam ac Cappadociam delectus Adiectaque ex Germania legio, cum equitibus Mariis, et peditatu cohortium rTetentusque omnis exercitus sub pellibus, quamvis hieme saeva adeo, ut obducta ψacie, nisi effossa humus, tentoriis lucunt non praeberes Ambusti m

316쪽

torum artus 1 frigoria, et quidam inter excubi exanimati sunt. Annotatuaque miIes, qui Meem timorum gestabat, ita praeriguillae munus, ut oneri adhaerente , truncia brachiis deciderent. pae cultu Ievi capite intecto, in agmine, in Iaboribus, freque adenae: Iaudem strenuia, solatium invalidis, exemplum omnibua ostendere. Dehine, quia duritiam caeli militiaeque muIti abnuebant deserebantque, remedium severitate quaesitum eae. Νε enim, ut in alii exercitibus, primum alterumque delictum venia prosequebatur, sed, qui signa reliquerat, at lim capite poenas luebat. Idque usu salubre, et in aerieordia nielius adparuit quippe pauciorea illa e atra deseruere, quam ea, in quibu ignoscebatur. XXXVI. Interim CorbuIo Iegionibus intra e atra habitis, donec ver adolesceret, diapoaitiaque per idoneos locos cohortibus auxiliarita, ne pugnam Priores adirent, praedicit. Curam praesidiorum Pactio Orphito,Primipili honore perfuncto, mandat. Is quamquam incautos barbaros, et bene gerendae rei casum offerri scripserat, tenere M munimentis, elmaiores copias opperiri iubetur. Sed rupto imperio, Postquam paucae e proximis castellia turmae advenerant, pugnamque imperiti Poscebant, congressuacum hoste funditur. Et damno eius exterriti, qui subsidium ferre debuerant, sua quiaque in castra trepida fuga rediere. Quod graviter Corbulo ace pit inurepitumqueiactium, et Maefecto militeaque tendere Omnes atra vallum iussit inquo ea comtumeΙia detenti, nec, nisi precibus univerat exercistus, exsoΙuti sunt.

XXXVII. t Tiridates, super proprias cliente- Iaa, ope vologesi fratris adiutus, non furtim iam, sed palam bello infensare Armeniam, quosque fidoa nobis rebatur, depopulari, et, si copiae eontra duo Tentur, eludere, huc quoquo et illuc volitans, Plura

317쪽

fama, quam pugila exterrere. Igmtur Corbulo, quae alto diu proelio, ustra habitus, et exemplo hostium circumferre bellum coactus, disparti vires, ut Le. lati Praefectique diversos Ioc. pariter invaderent. imul Regem Antiochum monet, proxim Mihi Prae..fecturas petere. am harasmanes, interfecto filio Rhadamisto, quasi proditore, quo fidem in nos test

retur, vetus adversus Armenios dium promptius exercebat. Tuncque Primum inleeti Insechi, gens ante dias socia Romanis, avia Armeniae incursavit. Ita consilia Tiridat in contrarium vertebaut. ititebatque oratores, qui suo arthorumque nomine expostularetit eur datis nuper Obsidibus, Mintegrataque amieitia, quae novis quoque bene ita loeum aperires, vetere Armeniae poMessione depelleretur , deo nondum ipsum Vologesen ommotum, quia ea sa, qua vi agere mallene. Sin perataretur in bello non defore Arsaridis virtutem fortunamque, saepius iam eisde Romana expertam. Ad ea Corbulo, satis com-Perto , Vologesen defectione Hyrcaniae adtineri,auadet Tiridati, precibus Caesarem adgredi posse illi reguram stabile, et res incruenta eontingere, si omissa spe lariginqua et aera, Praesentem potioremque

. queretur

XXXVIII. Iacitum dehinc, quia, ommeantiaua tameem nuntiis, nihil in summam paeis proseiebatur,e-Dgui ipsorum tempus Deumque dea inarti uiue equitum praesidium, Tiridates, ad reaihi, dieebat; quantum inbuloni eaeiusque generia militum adaiae aret, ο latueτe, dum positis loricia et galeis, in f

ciem paria veniretur. Cuicumque mortalium, nedum veteri et provido Duci, barbarae astutiae Eutuissent. Ide artum inde numerum finiri, et hinc maiorem adferri, ut dolus pararetur. nam Θquiti, sagittarum usu exercito, si detecta corpora obiicerentur, nihil

Profuturam multitudinem. Dissimulato tamen m

318쪽

leIMetu, reetius de his, quae in pubKeum e--lares eum, lotis exercitibus eoram dissertaturos, res dit. Locumque delemi, cuius Pars altera cones erant, Sementer adsurgentes aecipiendia peditum ordinuhun para in planitiem porrigebatur, ad expliean aequitum turmas. Dieque pacto prior Corbulo soci Eohortes et auxilia Regum pro cornibus, medio se, eam Iegionem constituit; cui accita per noctem inlaex eastris, tria millia tertianorum permiseuerat, unu. cum quila, quasi eadem legio speetaretur Tirid tes, vergente iam die, procu adstitit, unde videri magis, quam audiri posset. Ita, sine congressu, Dux Romanus abseedere militem, sua quemque in Eastra, iubet. XXXIX. Rex, sive fraudem suspectans, quia Plu . Tu simul in liuea ibatur, sive, ut commeatu nostros Pontico mari ac TrapeEunte oppido adventantes, interciperet, propere discedit. Sed neque eommeatubus vim facere potuit, quia per montes ducebantur, Praesidiis nostris insessos et Corbulo, ne inritum bellum traberetur, utque Armenios ad sua dedi de a cogeret, exscindere parat eastella. SibiquΘ, euod validissimum in ea Praefectura, cognomento Volandum, sumit minora Corn8lio Flaeco Legato, et Insteio Capitoni astrorum raefecto, mandat. Tum, circumspectis munim Entis, et quae expugnationi idonea, provisis, hortatur milites, ut Matem ovum, neque pari aut praelio pararum, sed per iam et ignaviam fuga eonstentem, exuerent sedibus, vim

riaeque parster et praedae snsπιerent. Tum, quis dripartito exorcitu, hos in testudinem conglobulos, subruendo Vallo inducit, alios scalas moenibus ει movere, multos tormentis faces et hastas incuteo

iubet Libratoribus funditoribusque adtributua laeus, unde eminus glandes torquerent; ne qua para

subsidium Iaborantibus ferret Pari undique motu.

319쪽

Tantus inde ardor certantis exercitus fuit, ut intintertiam diei partem nudati propugnatoribus muri,

obices portarum subversi, capta escensu munimenta, omnesque puberes trucidati sint, nullo misit Rmisso, Paucis admodum vulneratia et imbelle uDgus sub corona venundatum reliqua praeda Vici

ribus Masit Pari fortuna Legatus ac raefectus usi sunt, tribusque una die castellis expugnatis, Cetera t-rore, et alia sponte incolairum in deditionem veniebant, unde orta fiducia caput gentis, Artaxata, adgrediendi. Nec tamen proximo itinere ductae Iegiones, quaΘ, si amnem Araxen, qui moenia aviruit, ponte transgrederentur, sub ictum dabantur: Procul, et latioribus vadis transiere. XL. At Tiridates, pudore et metu, ne, Looncessisset obsidioni, nihil opis in ipso videretur; si Pro- heret inpeditis locis neque et equestres copias imtigaret: statuit postremo, ostendere aciem, et dato die proelium incipere, via simulatione fugae, locum Daudi parare. Igitur repente agmen Romanum tamcumfundit, non ignaro Duo nostro, qui Viae Pariter et pugnae composuerat exercitum. Latere dextro tertia legio, sinistro sexta incedebae, mediis decumanorum deIectis: reeepta inter Tdines inpedimenta, et tergum mille equites tuebantur quibus

iusserat, ut instant in eominus remeerent, refugos non sequerentur. In cornibus pedes, sagittarius, et cetera manus equitum ibat, Produeti e cornuum Bunistro, Per ima conium, ut, si hostis intravisset, honte simul et sinu exciperetur. Adsuuare ex di- erso Tiridates, non usque ad iactum teli, sed tum minitans, tum specie trepidantia, si laxare ordines. diversos consectari posset. Vbi nihil temeritato solutum, nec amplius quam Decurio equitum, audem eius progressus si sagittis confixus, ceteros ad Obsequium exemplo firmaverat, propinquis iam tenebris

abscessit.

320쪽

m. Et Corbulo, mare in loco maintus, ne peditis legioniblis nocte Artaxata pergeret, obaldi que circumdaret, agitarat, eoneemi e Iuue Tiridaten Tatua. Dein, postquam exploretore adeuIere ι--ginquum Rem iter, et, ne si an Anani peterentur,sneretum, lucem PPeritur: Praemimaque levis arm tura, quae muros interim ambiret, oppugnationemque eminua inciperet. Sed oppidani, portis ponto patefactis, se suaque Romanis Permisere quod aes tem ipsis tulit Artaxatis ignia inmissus, delataque et sola adaequata sunt quia nec teneri, sine valido praesidio, ob magnitudinem moenium nee id nobis virium erat, quod firmando praesidio, et e maendo bello divideretur: es, ni integra et incustodita reum querentur, nulla in eo utilitas, aut gloria, quod eapta

ement. Adiicitur miraculum, Velut umine Ohlatum. nam cuncta extra tectis tenus, sole iniustria fuere; quod moenibus cingebatur, ita repente atra nube e opertum, fulguribusque discretuna est, ut, quasi Infensantibus eis, exitio tradi crederetur. Oh haee eonsalutatus Imperator Nero ex Senatuseonsulto avisticatione habitae statuaeque et areus et eonis xvii Consulatus Frine pi utque inter festo refere tur dies, quo patrata vietoria, quo nuntiata, quo reis- tum de ea esset, aliaque, in eandem formam, decemnuntur, adeo modum egressa, ut C. Cassius, de ceteris honoribus adsensus, si proraemgnitate fortunae viis grates agerentur, ne totum quidem annum suppI eationibu a cere, disseruerit eoque oportere disissi ero et negotioso dies, quia Gmna olerent, et Ammana non inpedirent.

XLII. Variis deinde casibus iactatus, et muli rum odia meritus reus, haud tamen sine invidia So-necae, damnatur. Is fuit P. Suilius, imperitanis Gaudio terribilis ac venalis, et mutatione temporum, non, quantum inimici euperent, demissus quique ae