C. Cornelii Taciti Opera: cum indice rerum, ad optimorum liborum fidem ...

281쪽

ate, transvecti sunt. Spectaret populus, hunc de-eore Imperatoris, illam puerili habitu, ac perindE fortunam utriusque praesumeret. Simul, qui Centurionum Tribunorumque sortem Britannie mise--bantur, remoti sietis caussis, et alii per speciem honoria etiam libertorum si quis incorrupta fide, depe1Iitur, tali occasione obvii inter se, oro . tannieum nomine, in Domitium, Milutavere. Quod, ut discordiae initium, Agrippina multo queat almaritum defert: perni quippe adoptionem, quaequa nauerint Patres, tua erit PopuIua, intra Penates abrogari ae nisi prasiecta tam in Madocentitum arceatur, eruptura in publieam premetem. Commotus hisse quasi criminibus, Claudius, optimum quemque educatorem filii exsilio ac morte adlicit, datosque a --πerca custodiae eius inponit. XLII. Nondum tamen summa moliri Agrippina audebat, ni Praetoriarum cohortium cura exsolverentur Lusius Geta, et Rufius Crispinus; quos es-aauiuae memores et liberis eius devinctos credebat. Igitur, distrahi eohortes ambitu duorum, et, si ab uno

regerentur, intentiorem Dre disciplinam, adseverante uxore, transfertur regimen cohortium ad Burrum Afranium, egregiae militaris famae, gnarunt tamen, cuius sponte praeficeretur. Suum quoque fastigium Agrippina extollere altius carpento capito- Iium ingredi, qui mos Sacerdotibus et sacris antiquitus concessus, venerationem augebat feminae; quam Imperatore genitam, sororem eius, qui rerum Potitus ait, Et coniugem et matrem fuisse, unicum ad hunc diem exemplum est. Inter quae praecipuus Propugnator eius, Vitellius, validissima gratia, aetate extrema adeo incertae sunt potentium res inc-eusatione conripitur, oferente Iunio Lupo, Sen tore is erimina maiestatis et cupidinem imperii

obiectabat. Praebuissetque aurea caesar, nisi AgriP-

282쪽

pinae minis magis quam Precibus mutatua esset, ut aecusatori aqua atque igne interdiceret hactenus Viteuiua vinxerat. XI I. vita eo anno prodigia evenere. Insessum diris avibus capitolium crebria terrae motibus promatae domus: in dum Iatiua metuitur, trepid tione vulgi, invalidus quisque obtriti. Frugum quo- quis egestas, et orta ex eo tames, in prodigium accipi atur. Nec occulti tantum questus, sed iura reddentem Claudium circumvasere clamoribus tumhidis, pulsumque in extremam fori partem vi urgebant, donec militum globo infenso Permapit quindecim dierum alimenta urbi non amplius, suPerfuisse conatiuit magnaque Deum benignitate, et modestiae hiemis rebus extremas subventum Athercula olim ex Italia legionibus longinquas in provincias commeatus portabantur; nec nunc infecunditatε laboratur sed Africam potius et Aegyptum exercemus, navibusque et eminua vita Populi Romani permissa est.

XLIV. Eodem anno bellum, inter Armenios Ihemaque exortum, Parthis quoque ac Rhmanis vissimorum inter se motuum caussa iit. Genti Parthor Iogeses imperitabat, materna origino expellice Graeca, concessu fratrum, Regnum adeptus Iberos Ρharasmanes, vetusta possessione Ammenios frater eius ithridates obtinebat opibus nostris. Erat Pharasmani filius, nomine Rhaclamistus, decora pr eritate, vi corporis insignis, et patrias artes edoctus, claraque inter accolas fama. Is mo- Meum ueris Regnum seneeta patris detineri, fer eius erebriusque iactabat, quam ut cupidinem occu1taret. Igitur Pharasmanes iuvenem potentiae Promptae, et studio popuIarium accinctum, Vergentibus iam anni suis metuens, aliam ad spem traherΘ, et

armeniam ostentaro, inuisi mr a datam Mithr

283쪽

dati a semet memorando sed vim disserendam, et potiorem dorum, qui neaulum opprimerent. Ita Rhadamistus, simulata adversus patrem diseordia, tamquam novercae odiis lNar, pergit ad patruum: multaque ab eo comitate, in speciem liberum, cultus, primores Armeniorum ad res novas inlicit, ignaro et ornante insuper ithridate. XLV. ReconciΙiationis specie adsumpta, regre aus ad Patrem, quae fraude eonses potuerant, prompta

nuntiat, cetera armis exsequenda. Interim Pharasmanea beui caussas confingat proelianti sib aduersus Regem Albanorum, et uomanos auxilis Oeanthfratrem adversatum, eamque ἐπἐur m exesias issiuativum iturum. Simul rinagnas obpias filio tradidit. ille inruptione subita territum, exutumque campis Μithridaten compulit in castellam Gorneas, tutum Ioco ac praesidio militum, quis Caelius Ponto Praefectus, Centurio Casperius praeerat. Nihil tam ignarum barbaris, quam machinamenta et astus oppugnationum a nobis ea uara militiae maxime gnara est. Ita Rhadamistus, mustra τε eum damno tentatis munitionibus, obsidium incipit et, cum Vis

negligeretur, tavaritiam Praefenti emercatur, obi alante Casperio, negocius Rex, ne Armenia donum fiopuli Romani, seelare et peeunis verterentur. os

remo, quia multitudinem hostium Pollio, iussat tris Rhadamistus obtendebant, pactus inducia ab cedit, ut, nisi Pharasmanenteli absterruisset, T. Vmmidium quadratum, Praesidem Syriae doceret, quo in statu Armeniae forent. XLVI. Digressu Centurionia, veIut eustode solatus Praefectus, hortarimithridaten ad sanetendum foedus, eoniunetionem fratrum, ac priorem aetate Pharasmanen eleetera necessitudinum nomina

referens, quodssiam eius in matrimonio haberet; quod ipse Rhadamisto foeer eraei. Non abnuere paeem In

284쪽

ros, guamquam in tempore vaIidiores et saria eognitan Armentorum per sidiam ne aliud subsidii, quam

easteunm, commeatu egenum ne dubitaret armis imerreenta conditione malle cunctante ad ea Μithri

date, et suspectis Ρraefecti con siliis, quod pellicem Regiam ponuerat, inque oninem libidinem venalis habebatur Casperius interim ad Pharasmanen pervadit, utque neri obsidio decedant, expostuIat. Ille propalam incerta, et saepius molliora re pondens, secretis nuntiis monet Rhadamistum, oppugnationem quoquo modo celerare Augetur flagitii merces, et Pollio occultamqrruptione inpenit milites, ut pacem flagitarent, aeque praesidis abituros minitarentur. Qua necessitatemithridates diem Iocumque foederi accepit, castinoque egreditur. XLVII. Ac primo Rhadamistus in amplexus elua

effusus, simulare Obsequium, Ocerum ac parentem

adpenare. diicidi iusiurandum, non ferro, non veneno vim adlaturum simul in lucum propinquum

trahit, propisum illi saeriseium imperatum dictitans, utilia testibus pax rmaretur os est Regibus,

quotiens in societatem coeant, inplicare dextras, Pollicesque inter se incire nodoque praestringere: mox, ubi sanguis artus extremos suffuderit, teri ictu cruorem eliciunt atque invicem lambunt id foedus arcanum habetur, quasi mu uo cruore sacratum. Sed tunc, qui ea vincula admovebat, decidisse sim Ians, genua ithridatis invadit, ipsumque proste niν simulque concursu Plurium iniiciunturiat nae, ac compedes quod dedecorum barbaris trahu-batur: moxque Hilgus, duro imperi habitum, Probra ac verbera intentabat. Et erant contra, qui tantam fortunae commutationem miserarentur. S cutaqRe cum Pamis liberis coniunx cuncta lament tione complebat. D nersis et contectis vehiculia duntur, dum Pharasmanis iussa exquirerentur.

285쪽

III cupido Regni fratre et filia potior, animusquo

sceleribus paratus visui tamen consuluit, ne coram

interficerentur. Et Rhadamistus, quasi ἱurisiurandi

memor, uon ferrum, non Venenum in sororem et patruum expromit sed proiectos in humum, et Veste multa gravique opertos necat. Filii quoque ithridatis, qu0 caedibus parentum inlacπmaverant, trucidati sunt. XLVIII. At Quadratus cognoscens proditum Μithridaten, et Regnum ab interfectoribus obtineri,

vocat consilium, docet acta, et, an ulcisceretur, eonsultat. aucis decus publicum curae plures tuta disserunt omne scelus externum eum laetaria Aahendum semina etiam odiorum iacienda, ut saepe Prin-ripe Romani eamdem Armeniam, aperie largitionis, turbandia barbarorum animia praebuerint Potiretur Rhadamistua mala partia, dum invisus, infamis quando id magis ex usu, quam si eum gloria adeptus foret. In hanc sententiam itum. Ne tamen adnuisse mei-nori viderentur, et diversa Caesar praeciperet, misai ad Ρharasmanen nuntii, ut abseedere a bua ammeniis, suumque abstraheret. XLIX. Erat Cappadociae Procurator Iulius Pelignus, ignavi animi, et deridiculo corporis iuxta despiciendus; sed Claudio perquam familiaris, cum

privatus lim conversatione scurrarum iners otium 1ectaret. Is auxi1iis provincialium contractis, tamquam recuperaturus Armeniam, dum socios magis, quam hostes praedatur, abscessu suorum, et in- eursantibus barbaris, praesidii egens, ad Rhadami-atum venit donisque eius evictus, ultro Regium --οigne sumere cohortatur, sumentique adeat auctor et

satelles. Quod ubi turpi fama divulgatum n ceteri quoque ex Peligno coniectarentur, Helvidius Priseus, Legatus, cum legione mittitur, rebus turbidis Pro tempore ut consuleret. Igitur propere montem

286쪽

Taurum transgressus, moderatione Plura, quam i, composuerat cum redire in Syriam iubetur, ne in tium belli adserius Parthos exsisteret. L. Nam Mogeses, casum invadendae Armeniae

obvenisse ratus, quam, di maioribus suis possessam,

externus ex flagitio obtineret, contrahit copias, fratremque Tiridaten deducere in Regnum parat, nequa pars domus sine imperio ageret. Incessu Parthorum, sine acie pulsi Iberi; urbesque Armeniorum, Artaxata et Tigranocerta, iugum accepere. Deinde atrox hiems, seu parum provisi commeatus, et orta ex utroque tabes, pereellunt Vologesen omittere Praesentia. Vacuamque rursus Armeniam Rhadamistus invasit, truculentior quam antea, tamquam adversus defectores, et in tempore rebellaturos. Nque illi, quamvis servitio sueti, patientiam abrum-Punt, armisque Regiam circumveniunt.

LI. Nec aliud Rhadamisto subsidium fuit, quam

Pernicitas equorum, quis seque et coniugem abst Iit. Sed coniunx gravida, primam utcumque fugam, ob metum hostilem et mariti caritatem, toleravit: Post festinatione eontinua, ubi quati uterus et viscera Vibraritur, orare, ut morte honesta contumeliis captivitatis eximeretur. Ille primo amplecti, adΙe- Vare, adhortari, modo virtutem admirati. modo ti- In re aeger, ne quis relicta potiretur. Postremo, violenti amoris, et facinorum non rudis, distringit Rcinacem, vulneratamque ripam ad Araxis trahit, sitimini tradit, ne corpus etiam auferretur. y e Praeceps Iberos ad afrium Regnum pervadit, Interin Zenobiam id inulieri nomen placida inluvie,

spirantem ac vitae manifestum advertere Pastores, et dignitate formae haud degenerem reputantes, obligant minus, agrestia medicamina adhibent; ο-gnitoque nomine et casu, in urbem Artaxata ferunt.

unde publica cura deducta ad Tiridaten comiterque excepta, cultu Regio habita est

287쪽

LII Fausto Sulla, Salvio Othone voss. Furius Scribonianus in exsilium agitur, quasi sinem Prin-eipis per Chaldaeo acrutaretur adnectebatur crumini fuma mater eius, ut easus prioris nam relegata erat inpatiem. Pater Scriboniani, Camillus, arina per Dalmatiam moverat idque ad elementiam trahebat Caesar, quod stirpem hostilem iterum conserivaret. eque tamen exsuli longa posthac vita ait:

morte sortuita, an per Venenum exstinctus esset, ut

quisque credidit, vulgaVere ne mathematista Ita-tia pellendia factum Senatus consultum, atrox et in

ritum. Laudati dehinc oratione Principis, qui ob angustias familiarea Ordine senatorio amnieeederent, motique, qui remanensi inpudentiam paupertati adi

LIII. Inter quae resertur ad Patres de poena feminarum, quae servis eoniungerentur statuitum ,

ut ignaro domino adidprolapsae in aervitute si consensisset, pro libertis haberentur Pallanti, quem repertorem riua relationia ediderat Caesar, Praetoria snsignia et entia quisquamea aestertium censuit Consul designatus, Barea Soranus additum a Scilione Cornelio, grate, publie agendas, quod Remus Areadiae ortua, veterrimam nobilitatem usus publico pos queret, aeque inter mἰnistros Priseipis haberi sineret Adseveravit Claudius, eontentum honore Passantem, intra priorem paupertatem subsistere. Et fixum est aere publico Senatus consultum, quo libertinus, sestertii ter millies Possessor, antiquae parcimoriae laudibus cumulabatur. LIV. At non frater eius, cognomento Felix, pari moderatione agebat, iam paidem Iudaeae inpositus, et cuncta Hefacta ibi inpune ratus, tanta poten- tia subnixo. Sane praebuerant Iudaei speciem motus orta seditione, Postquam C. Caesari haud ob- te eratum esset; ο ita caede eius, sedata in

288쪽

nebat metus, ne quis Principum eadem imperitaret.

Atque interim Felix intempestivis remediis deΙicta accendebat, aemulo ad detrerima Ventidio Cumano, cui pars provincias habebatur: ita divisis, ut huic GHiΙaeorum natio Felici Samaritae parerent, dis-eordes olim et tuin, eontemptu regentium, minus coercitis odiis. Hitur x iptare inter se inmitter Iatronum guibos; componere insidias, et aliquando proeliis eo Fodi, spoliaque et praeda ad Proc Talore, reserre. Hi a primo laetari, inoa gliscente. Pernicie, uinoarina militum interiecissent, caesi insulsa Arsissetque bello provincia, ut quadratus, Syriae motor, submuisset. Ne diu.adversus Iudaeos, via in Mesem.militum pηοm perstnt, dubita eum, viante ito Polem lue t Cumanus et Felix eunctation- , ferebant, quia Claudius, caussis

rebeutonis audiat , ius Hatuendi etiam de Procur toribus dederat. Sed quadratus Felicem inter iudices ossentavit --ptum in tribunal, quo studia

adeunantium deterrerontur: damnatusque sagitiorum, quae duo, ainquemnit, Cumanus et quies Provinciae reddita.

. eoi multo post Agreatium Cilicum nati'Res,

quibus Quarem cognometitum, saepe et alia commotae, tunc Troa ore Duce, montes asperosi atria cepere atque inde decursu in litora aut urbes vim cultoribus et oppidanis, ac pleremque in me catores et navieularios, audebant. Obsessaque civitas Anemuriensis, et missi e Syria tu subsidium equites, cum praefecto Curtio Severo, turbantur: quod duri circum loci, peditibusque ad pugnam idο-nei, equesis proelium haud patiebantur. Dein Rex eius orae Antiochus, blandimentis adversus plebem, fraude in Ducem, cum harbarorum copias dissociasset, Tros ore, paucisque Primoribus sa ter actis, eteros clementia composuit.

289쪽

LVI. Sub idem tempus, inter 1acum Fucilium amnemque Lirin, perrupto monte, quo magnis centia operis a pluribus Viseretur; ac in ips6 navala provilium adornatur; ut quondam Augustus, structo eis Tiberim stagno, aed Ieribus navigiis, et minore copia ediderat. Claudius triremes quadriremesque et undeviginti hominum millia armavit, cincto rati-hus ambitu, ne vaga eslugia forent ac tameis p tium amplexus, ad vim remigii, gubernantium artes, Impetus navium, et proeΙi solita in ratibus Praetoriariim cohortium manipuli turmaeque adstiterant, intepositis Propugnaculis, ex quis catapultae banistaeque tenderentur. Reliqua lacus classiarii tectis navibus obtinebant. Ripas et eoues, ac montium edita, in modum theatri militudo innumera complevit proximis e municipiis, et alii urbe ex ipsa, visendi cupidine aut ossicio in Principem. Ipse insigni paludamento, neque procul Agrippina hiam

deaurata, praesedere. Pugnatum, quamquam inter sontes, fortium virorum animo ac Post muI- tum Vulnem , Occidioni exempti sunt. LVII. Sed perfecto spectaculo, apertum aquarum iter. Incuria operis manifesta fuit, haud satis ompream addam ima vel media Eoque tempore interiecto, altius effossi specus et contrahendae rurisus multitudini gladiatorum spectaculum editur, inditis pontibus pedestrem ad pugnam. Quin et convivium, emuvio 1acus adpositum, magna formidine cunctos adfecit; quia vis aquarum prorumPena proxinia trahebat, commΙsis ulterioribus, aut re

iore et sonitu exterritis. Simul Agrippina, trepiatione Principis usa ministrum operis Rrcissum incusat eupidinis ae praedarum. nec ille reticet, -- poteritiam muliebrem nimiasque apes eius arguens. LVIII. D. Iunio Q. Haterio coss. sedecim annos

natus Nero Octaviam, Caesaris filiam, in matrimo-

290쪽

nium accepit. Utque studiis honestia et eloquentia gloria niteaeeret, eatissa Ilienatum auseepta, Romanum Troia demissum, et Iuliae timis auelorem Aeneam, aliaque haud promI fabuli vetera saeundo exsecutus, perpetrat, ut Ilienaea omni pulties munere solverentur. Eodem orator Bononiensi coloniae, Igni haustae, subventum centies sestertii largitione. Redditur Rhodiis libertas, adempta saepe aut sim in prout bellis exserat me erant, aut domi aeditione deliquerant. Tributumque Apamensibus, temrae motu convulsis, in quinquennium en istum.

LLIX. At Claudius saeviasima quaeque promere adigebatur eiusdem Agrippinae artibus, quae Stati Buri Taurum, opibus inlustrem, hortia eius inhians. Pervertit, accusante Tarquitio Prisco. Legatuaria Tauri Asricam imperio Proconsulari regentia, Postquam revenerant, an strepetundarum crimina, e

tem magisa superaeitione obiectabat. Νεe illo diutius falsum accusatorem indignamque sortem Perpessus, Vim vitae suae adtulit, ante sententiam Senatus Tarquitius tamen curia exactus est quod Patres, odio delatoris, contra ambitum Agrippinae, pervicere. LX. Eodem anno saepius audita vox Principis, parem vim rerum habendam, a Proeuratoribus suis i dieatarum, ea ipse a aluisset ac, ne hirtuito pro- Iapsus videretur, Senatus quoque consulto cautum, Plenius quam antea et uberius. Nam D. Augustus,

apud Equestres, qui empe praesiderent, egeam,

Meretaque eorum perinde Aaberi iusserat, ae M magia stratus Romani eomtituissent mox alius Per pro incias, et in urbe pleraque concessa sunt, quae lima Praetoribus oscebantur. Claudius omne ius tr didit, de quo totiens aeditione aut armis certatum, cum Semproniis rogationibus Equester ordo in o

sessione indiciorem Iocaretur aut rursum Serviliae TACITU I. a