C. Cornelii Taciti Opera: cum indice rerum, ad optimorum liborum fidem ...

461쪽

sus uin laceratumque, ante Patrobii tumulum Iibertus is eronis, punitus a Galba fuerat postgra demum die repertum et cremato iam corpori admi tum est. Hunc exitum habuit Ser. Galba, tribu alseptuaginta annis quinque Principes prospera forenna mensus, et alieno Imperi felicior, quam auo. Vetus in milia nobilitas, magnae opes ipsi medium

ingenium, magis extra vitia, quam eum virtutibun. Fama nec incuriosus, nec venditator Pecuni- alienae non adpetens, suae Parcus, Publicae Varus.

Amicorum libertorumque, ubi in bono incidi est, aine εprehensione patiens si mali orent, aque ad eulpam ignarus. Sed aritas natalium et metua temporum obtentui, ut, quod segnitia erat, sapaentia Vocaretur. Dum vigebat acteas, militari laude apud Germanias noruit. Proconsula Africam moderateriam senior, citeriorem Hispaniam pari iustitia continuit maior privato via , dum privatus fua, et omnium consensu capax Imperii, nisi imperasset. L. Trepidam urbem ae aimul atrocitatem -- centia seeIeria, imu veteres Othotiis morea Ventem, novus insuper de item nuntius exterruit, a Benedem Galba suppremus, ut tantum auperioris Germaniae exercitum descinisse, rederetur. Tum duos, omnium mortalium in diema ι ama, ἐ-ria deterrimos, erue adperdendum ImperiumDearuere inestos, non Senatus modo et Eques, quia aliqua para et cura Reipublicae, sed vulgus quoque primmoerere. ec iam recentia saevae pacis exempla, sed repetita bellorum civiIium memoriar aptam e eiens auia exerriribus urbem, mutitatem Basiae, firmptiones provinciarum, Haraasiam, Hispo in P ruriam ae Mutinam, nota publiearum cladium nomi na, loquebantur. Prope everarem Mem, etiam eum de Pr ne paeti interisono certaretur ae manes ac Iussio, mansisse Caesare Augusto Hriore, I

462쪽

rium mansuram Dirae, sub Pompei Brutoque, Rempublieam. Nune pro De ne an pro Visellio, in templa auros Vtrasque inpias preees, utraque detestam vota, inter duos, quorum bello solum id aeires, teriorem fore, qui vicisset. Erant, qui Vespasianum et arma Orientia augurarentur et, ut potior uis que Vespasianus, ita bellam aliud atque alia cladea norrebant. Et ambigua de Vespasiano fama solusque omnium ante se Principum in meIius mutatus eat. LI. Nunc initia caussasque motus Vitelliani o pediam Caeso cum omnibus opiis Iulio Vindice, ferox praeda gloriaque exercitus, ut cui sine laboro ac periculo stitissimi belli victoria evenisset, expedDtionem quam otium, praemia quam stipendia mal bat. Diu infruetuosam et asperam militiam toler verant, ingenio loci caelique et aeveritate disciplinae quam in pace inexorabilem, discordiae civium resolvunt, paratis utrimque conruptoribus et pedisidia inpunita Viri, arma, equi, ad usum et ad de-

eua supererant sed ante bellum centurias tantum suas turmasque noverant exercitus finibus provinciarum discernebantur tum advorsu Vindicem contraetae Ierones, seque et Gallia expertae, qua rem rursus arma, m vasque discordias nee socias, ut OIim, ad hostes, et vieto Vocabant. Nec deerat pars Galliarum, quae Rhenum accolit, easdem pariles secuta, ac tum aeerrima instigatrix adversus Ga

Manoa. hoc enim nomen fastidito Vindiue indiderant. Igitur Sequanis Aeduisque ac deinde, prouΦopulantia civitatibus erat, inrenai, expugnationes urbium, populationes agrorum, raptus penatium hauserunt animo super avaritiam et adrogantiam, praecipua validiorum vitia, eontumacia Gallorum inritati, qui rem amisis a Galba quareamur ut rumpartem eo pullie damnaeos, in ignomisiam exerritus, iactabant. in emit callide vulgatum,

463쪽

mere credituni, Meumari legione et promptissimum quemque Centurionum dimitti undique atroces nuntii, sinistra ex urbe fama infensa Lugdunensis colonia, et pertinaci Pro erono fide, fecunda rumoribus. Sed plurima ad fingendum credendumque materies in ipsis castris, odio, metu, et, ubi Vires

suas respexerunt, securitate.

LII. Sub ipsas superioris anni M. Decembres Aulus Vitellius, inferiorem Germaniam ingressus, hibere legionum cum cura adierat. redditi pleri , que ordines, remissa ignominia, adlevatae notae r plura ambitione, quaedam iudicio in quibus sordem et avaritiam Fonteii Capitonis, adimendis adsignandisve militiae ordinibus, integre mutaverat. eo Consularis Legati mensura, sed in maius omnia Recipiebantur. Et Vitellius apud severos humilis Ideomitatem bonitatemque faventes vocabant, quod sine modo, sine iudici donaret sua largiretur aliena simul aviditate imperandi ipsa vitia pro Virtutibus interpretabantur multi in utroque exercitu sicut modest quietique, ita mali et strenui. Sed profusa cupidine et insigni temeritate Legati legionum, Alienus Caecina et Fabius Valens e quibus Valens, infensus Galbae, tamquam detectam a se Verginii cunctationem, oppressa Capitonis consilia ingrata tulisset, instigare Vitellium, ardorem militum ostentans. Ipsum ealebri ubique fuma nullam in Iacto Hordeoni moram adfore BritanHam: seeutura Gemmanorum auxilia masestas proviricias preearium seni Imperium e brevi tranriturum panderet modomnum et venienti Fortunae Oeeurreret Merito dubiatasae e inium Equestrifamiaia, ignoto patre: tr parem, a reemiaviet Imperium, tutum, si recusassee. Vitellio erea patris Consulatua, Censuram, Onlegium Caesaria, inponere iampridem Imperatoria dignati nem, auferre privata seeuritatem.

464쪽

LIII. Quatiebatur his segne ingenium, ut eo cupisceret magis, quam ut sperare At in superi

re Germania, Caecina, decora iuVenta, corpore ingens, animi inmodicus, scito sermone, reet inee

su Mudia militum inlexerat. Hune iuvenem Galba, quaestorem in Baetica, inpigre in partes suas tran grem in , Iegroni praeposuit mox compertum p blieam pecuniam avertisau, uti peeulatorem flagitari iussit. Caecina aegrotamus, miseero euncta et privata vulnerarus ubIicas vialis operiis statuit. eo deerant in exemitu se na discordiae quod et bella adversus Vindioem universu adfuerat, nec, nisi omciso Nerone, tranatatus in Galbam, atque in eo ipso sacramento vexillis inferioris Germaniae praeventus erat. Et Trevsri ac Lingones, quasque alias eirit te atrocibus edictis aut damno sinium Galba perem ierat, hibernis legionum propius miscentur. Vnd. aeditiosa conloquia, et inter paganos eo-uptior mlles, et in Verginium favor, uicumque alii pros

LIV.miserat civitas Lingonum, vetere instituto,dqna legionibus, dextras, hospitii insigne. legatieiorum, in squalorem maestitiamque compositi, per principia, Per contubernia, modo sim iniurias, m do eluitatum viri rum praemia, . ubi Pronia ab tum auribus accipiebantur, ipsius exereis Ἀσσω ν e contumelia conquerentes, Recendebant animos. Nec proeri seditione aberant, eum Hordeoni is Flamcus abire Legatos , utque occultior digressus esset, noete eastria excedere iubet. Inde atrox rumor, adfirmantibus pIerisque, interfectos, ae nisi i a es.sulerent, fore, ut aeerrimi miEtum e praesentiae-gueati, Per tenebras e inaritiaem ceterorum eri--tur Obstringuntur inter se tacito foedere legiones. Adsciscitur auxiliorum miles prinio Rus eius, tamquam, ireumdatis cohortibus aliaque inpetus in is

465쪽

giones Pararetur, mox eadem acrius volvena facuIiore inter malos consensu ad bellum, quam in Paca ad concordiam. LV. Inferioris tamen Germaniae legiones a lemni alend. Ianuariarum sacramento pro Galba adactae, multa cunctatione et raris primorum ortunum vocibus: eteri allentio Proximi cui que aud erim exapectantes inalta mortalibus natura, Pr

Pere sequi, quae piget inchoare. Sed ipsis legioni-Dua inerat diversitas animorum. Primani quintanuque turbidi adeo ut quidam saxa in Galbae imaginea iseerint quintadecima ac sextadecima legionea, ni- hil ultra fremitum et mina ausae, initium erumPendi circumspectabant. At in superiori, quarta ne duodevicesima legiones, Iladem hibernis tendente Ipso Kalend. Ianuariarum die, dirumpunt imaginea Galbae quarta legio promptius, duodevicesima cunetanter, Io consensu. Ac ne reverentiam Imperii exuere viderentur, Senatus Populique Romani obu- terata iam nomina sacramento advocabant: uno Legatorum Tribunorumve pro Galba nitente, quubusdam, ut in tumultu, notabilius turbantibus. Nontanae quisquam in xodum concionis e sumeatu I cutua. neque enim erat adhuc, ut inputaretur.

LVI. Spectator lagitii Hordeonius Flaema,

nautaris Legatus, aderat, non compescere ruentea, non retinere dubios, non eohortari bono ausuarto amnis, pavidus et foeordia innocens. Quatuor Centurione duodevicesimae legionis,monius Reemptus, Donatius Vale milius areelius, Calpurinius Repentinus, eun protegerent Galbae imagines, inpetu militum abrepti vinetique. Nec cuiquam ultra fides aut memoria prioris sacramenti sed, quod in aeditionibus accidit, unde plures erant, omnea suero. Oete, quae Κω. Ianuarias aecuta est, in e laniam Agrippinensem aquilifer quartae legionis

466쪽

epulanti Vitelli nuntiat, quartam et duodevicesimam Iegiones, proiectis Galbae imaginibus, in Senatus et

Populi Rom. verba iurasse. Id sacranaeuiunt inans visunt. Oecupari nutantem Fortunam et O reri Principem, Placuit missi a Vitelli ad 1egiones Legato

que, qui descivisse a Galba superiorem exercitum, nunciarunt: proinde aut bellandum adversuadeaeiaeeates, aut, si eoneordia et paxplaceat faeienarem -- peratorem et minore diserimine sumi Prineipem, quam quaeri.

LVII. Proxima legioni prima hibere erant, et promptissimus elegatis Fabius Valens. a dia

postero coloniam Agrippinensem cum equitibus legionis auxiliariorumque ingressus, Imperatorem uisllium consalutavit. Secutae ingenti certamine eiusdem provinciae legiones et supQrior Exercitus, syeciosis Senatus Ρopulique Romani nominibus relictin, Ill. monas Ianuaria Vitellio accessit scire tuum priore biduo non penea Rempublicam sulsae Ara rem exercituum Agrippinenses, Treveri, Lingones aequabant, auxilia, equos, arma, pecunias, of rentes, ut quisque corpore, opibus, ingenio validus. Nec principes hodo coloniarum aut castrorum, quubua praesentia ex adfluenti et parta victoria magnaaspes sed manipuli quoque et gregarius miles viatica sua et balvos phalerasque insignia armorum argento decora, Ioc pecuniae tradebant instinctu et inpetu et avaritia.

LViu. Igitur, laudata militum alacritata, V

tellius, ministeria rincipatus, per ubertos agi aD-lita, in Equites Romanos disponit vacationes Centurionibus ex fisco numerat saevitiam militum, Pl rosque ad Poenam exposcentium, saepius adprobat, partim simulatione vinculorum frustratur Pompeius Propinquus Ρrocurator Belgicae statini interfectus. IuIium Burdonem Germanicae I ais Praefeetum,

467쪽

astu subtraxit. Exarserat in eum iracundia exerciatus, tamquam crimen a mox insidias Fonte, Capiatoni struxisset. Grata erat memoria Capitonis est apud saevientes occidere palam, ignoscere non nisi

fallendo, licebat. Ita in sustodia habitus et Post victoriam demum, stratis iam militum odiis, dimissus est. Interim, ut piaculum, obiicitur Centurio Crispinus, qui se sanguine Capitonis cruentaveratreoque et Postulantibus manifestior et punienti vitior sitit. LIX. Iulius deinde Civilis periculo Xomsus,paeaepotens inter Batavos, ne supplici eius ferox gens alienaretur. Et erant in civitate Lingonum octo Batavorum cohortes, quartaedecimae Iegionis auxilia, tum discordia temporum a legione digressae, prout inelinassent, grande momentum sociae aut a versae. Onium, Donatium, Romilium, Calpurinium, centuriones, de quibus supra retulimus, e-- cidi iussit, damnatos fidei crimine, gravissimo inter desciscentes. ccessere partibus Herius Asiaticus, Belgicae provinciae Legatus, quem mox Vitellius m riserum adscivit et Iunius Blaesus, Lugdunensis uallia rector, cum Italica legione et ala Taurina, Lugduni tendentibus. ec in Rhaeticis copiis mora, quo minus statim adiungerentur. in Britannia quidem dubitatum. LX. raeerat Trebelliusmaximus, per Varutiam e sordes contemptus exercitui invisusque A eendebat odium eius Roscius Caelitas, Legatus Vic simae legionis, olim discors, sed occasione civi Inmurmorum atrocius proruperat Trebelliua seditionem et confusum ordinem disriplinae Caelio spoliata et inopes legiones Caelius Trebelli obiectabat cum im erim foedis Legatorum certaniinibus modostia exedicitus conrupta, eoque discordiae ventum, ut auxili rium quoque militum conviciis proturbatus, et ad-

468쪽

greganti is ae uelio cohortibus alisque, desertus Trebellius ad Vitelliunt perfugerit quies provin- viae, quamquam remoto Consu iri, mansit. rexerei Tlegati Iegionum paras iure, Caelius audendo po-

LXI. Adiuncto Britannico exercitu, Ingens viri sus opibusque Vitellius, duos Duces, duo itinera

hin dostinavit. Fabius valens assi ere, vel os ab istierent, vastare Gavias, et mittania AI ova Datiam inrumpere Caecina propiore tranritu, Peninis iugis degredi iussus. Valenti inserioris exhrcitus et i eti, cum aquila quintae legionis et cohortibus alisque, is XL millia armatorum data XXX millia Cam. Cina e suPerior Germania ducebat, quorum robur legio una, prima et vicesima fuit addita utrique Gernianorum auxilia, e quibus vitellius sua quoque copias supplevit, tota mole belli seeuturus. LXII. ira inter exercitum Imperatorem e duversitus. Instar miles, arma poscere, dum Galliae trepident, dum mapaniae cunctentur. NO Obstare hiemem, neque ignavae paeis moras invadendam Italiam, ceu pandam urbem nihil in discordia eisilia festinatione tutius, ubi faeto magis, quam eonsulto opus esset. Torpebat Vitellius, et fortunam Princi-vatus inerti luxu ac prodigis epulis praesumebat, ni di diei temulentus et sagina gravis cum tamen Κdor et vis militum ultro Ducis iunia inplebat, ut si adesset Imperator, et strenuis vel ignavis spem m tumque adderet. Instructi intentique signum profectionis exposcunt. omen Germanis Vitellio statim additum Caesarem se adpellari etiam victor prohi-hult. Laetum augurium Fabio Valenti exercituique, quem in bellum agebat, ipso profectionis die, aquila leni meatu, prout agnien incederet, velut dux 'iae, Praevolavit Iongumque per spatiun is gaudentium militum clamor, ea quies interritae alitia fuit, ut

469쪽

haud dubium magnae et Prosperae rei omen Ceipe

retur.

LXIII. Et reveros quidem, ut socius, Securi adiere Divoduri Mediomatricorum id oppidum est

quamquam omni comitate exceptos subitus pavor exterruit, raptis repente armis ad caedem innoxia civitatis non ob praedam aut spoliandi cupidine, sed surore et rabie et caussis incertis, eoque dissicilioribus remediis donec, precibus Ducis mitigati, ah excidio civitatis temperavere ca8sa tamen ad quatuor milΙia hominum. Isque terror Gallias invasit, ut venienti mox agmini universae civitates cum πι-gistratibus et precibus Occurrerent, stratis Per Vias

pueris feminisque quaeque alia placamenta hostilis irae, non quidem in bello, sed pro pace, tendebantur. LXIV. untiunt de caede Galbae et Imperio Othonis, Fabius Valens in civitate Leucorum accepit. Νec militum animus in gaudium aut formidinem pem motus bellum volvebat Gallis cunctatio exempta, et in Othonem ac Vitellium odium par ex Vitellio et

metus. Proxima Lingonum civitas erat, fida partibus benigne excepti, modestia certavere; sed bre- , vis Iaetitia fuit, cohortium intemperie, quas, MIegione quartadecima, ut supra memoravimus, digres-aas, exercitui suo Fabius Valens adiunxerat. Iurgia primum, mox rixa inter Batavos et legionarios, dumnis aut lilia studia militum adgregantur, prope in proelium exarsere; ni Valens animadversione pauco- mim oblitos iam Batavos imperii admonuisset. Fru-ntra adversus Aeduos quaesita belli caussa iussi pecuniam atque arma deferre gratuitos insuper commeatus praebuere quod Aedui formidine, Lugdunenses gaudio fecere. Sed legio Italica et ala Taurina abductae. Cohortem duodevicesimam Lugduni, solitis sibi hibernis, relinqui placuit. anlius Valens, Legatus Italicae legionis, quamquam bene do

470쪽

partibus meritus, nullo apud Vitestium honore fulti necretis eum criminationibus infamaverat Fabius ignarum et, quo ineautior deciperetur, palam Iaud

tum.

V. Veterem inter Lugdunenses Viennense que discordiam proximum bellum accenderat multae invicem elades, crebrius infestius.Ie, quam ut tam tum propter eronem Galbamque pugnaretur. Et Galba reditus Lugdunensium, occasione irae, in ει- cum Verterat multus contra in Viennenses honor. unde aemulatio et invidia et uno amne discretia comnexum odium. Igitur Lugdunensos exstimulare singulos militum, et in eversionem Viennensium inpellere, obsessam ab usi eolaniam suam, adiutos ἐώ eis conatus, Onseriptas nuper legiones in praesidium Galbae referendo et, ubi ea sa odiorum Praetenderant, magnitudinem praedae ostendebant me iam secreta exhortatio, sed publicae preces Deve ultores, exaeinderene aedem Galliei belli euneta sis externa et hostilia se eoloniam Romanam et partem

exercitus et prosperarum a resarumque rerum-eios.

aifortuna eontra dare Gratia ne relinquerentur. LXVI. His et pluribus in eundem modum, e pulerant, ut ne Legati quidem ac Duces partium restingui posse iracundiam exercitus arbitrarenturicum haud ignari discriminis sui Viennenses, vel menta et innitas praeferentes, ubi agmen incesserat, urina, genua, Vestigia prensando, flexere iistum animos. Addidit Valens trecenos singulis militibus aestertios tum vetustas dignitasque coloniae valuit, et verba Fabii, salutem incolumitatemque Viennensium commendantis, aequis auribus accepta publicstamen armis mulctat rivalis et promiscuis copiis iuvere militem. Sed, constans fuit, ipsum mkntem magna pecunia em ' is diu sordidus, repente dives mutationem male tegebat, a