C. Cornelii Taciti Opera: cum indice rerum, ad optimorum liborum fidem ...

491쪽

iv. Titus spectata opulentia donii que Regiam, quaeque alia laetum antiquitatibus Graecorum g onus1neertae vetustati adsingit, de navigatione priri. Uni eonsuluit. Postquam pandi viam et mare prosperrem accepit, de se per ambages isterrogat, Caesis om- pluribus hostiis Sostratus Sacerdotia id nomen erat

ubi laeta et congruentia exta, magnisque ConsuItis annuere Deam, videt, pauca in praesens et solita respondens, petit secreto futura aperit. Titus, ames animo, ad patrem pervectus, suspensis provinci rum et exercituum mentibus, ingens rerum fiducia accessit. Profligaverat bellum Iudaicum Vespasianus oppugnatione Hierosolymorum reliqua, duro magis et arduo opere, ob ingenium montis et pervicaciam superstitionis, quam quo satis virium obse sis ad tolerandas necessitates superesset Tres, ut supra memoravimus, ipsi Vospasiano legiones erant, exercitae hello quatuor Μucianus obtinebat in pa-

sed aemulati et proximi exorcitus gloria repul rat segnitiam quantumque illis roboris discrimina et labor, tantum his vigoris addiderat integra quies et inexpertus belli Iabor auxilia utrique cohbrtium

alarumque, et classes Regesque, ac nomen dispari fama celebre. V. Vespasianus, acer militiae, anteire agmen, Iocum castris capere, noctia diuque consilio, ac si res posceret, manu hostibus obniti cibo fortuito, veste habituque vix a gregari milite discrepans Prorsus, si avaritia abesset, antiquis Ducibus par. ucianum e contrario magnificentia et opes et cuncta privatum modum supergressa extollebant aptior sermoni, dispositu provisuque civilium rerum peritus egregium Principatus temperamentum, si demptis utriusque vitiis, solae Virtutes miscerentur. Ceterum

hic Syriae, ille Iudaeae praepositus, Vicinis Provinciarum administrationibus, invidia discordes, exitu

492쪽

demum Νeronis, positas odiis, in medium consuluere: primum per amicos dein praecipua concordiae sidea Titus, prava certamina ommuni utilitate aboieverat natura atque arte eom 'tina adliciendi etiam Μueiani moribu . Tribuni Canturione que et vulgus anilittam, induatria, licentia, per virtutes, Per Vol Ptates, ut cuique ingenii m adpula Gantur. VI. Antequam Titus adventaret, sacramentum Othonis acceperat uterque exercitus, praecipitibus, ut adsolet, nuntias, et tarsa mole civilis ut, quod longa concordita .gRietusorier tuncymnium par M. Namque olim validissima inter e eivium arma, in Italia Galliave viribus Occidentia eoepta. Et P -- peio, Cassio, Bruto, Antonio, quos omnes trans mare secutum est civile suum , haud prosperi exitus fuerant. Auditique saepius in Syria Iudaeaque Cam

sares, quum inspecti. Nulla seditio 4egionuria tantum adversus Parthos minae, vario eventu. Et Proximo civili uo turbatis aliis iveoncussa ibi pax: doinuides erga Galbania nox, ut, Othonem aes itellium scelestis arum rearasmana raptum ire, vulgatum est, Me penes etηros Imperhi leui a penu ipsi, tantum aervitii necessitas esset, Dem'rs mileae vires areas circumspicere. iaprum legionas statimet eum ringentibus auxiliis Mi ' Iudaeaque inde eontinua Aegyptus duaeque Iegiones hinc Cappadocia Pontu Miue et quiβquid e-0rum Armeniis praetendi ur Asia et ceterae provinciae, nec Virorum in ope et pecuniae opulentae. μφntum insularum in-ri cingitur, ex parando interimaeuo secundum tutumque ipsun mare.

VII. Non sancta moes inpetus militum sed, hellantibus aliis, Hacuit exspectari belli exitum. νε

referre Vitellium an Othonem au ratilem Fortuna faceret Rebus Meundi etiam egregios naee lassi

493쪽

Mere discordiam Aia, ignaviam, Iuxuriam et are-- me etesia alterum bello, alterum istoria persererrant. igitur arma in occasronem distulere, Vespasianun Mucianusque nuper, ceteri olim xxtis ona nisi

optimus quisque more Reipublicae multos duIoedo praedaxum stimulabat alios ambiguae domi res Ita bona malique caussis daverat istudio Pari, o lum

omnes cupiebane.

VIII. Sub idem tempus Achaia atque Asia fritio

exterritae, velut Nero admentaret vario super exitu eius rumore, Eoque pluribus vivere eum fingentibuaeredentibusque Ceterorum ensu eonat . an AEnhextu operis dicemus tune semas, Ponto, nive,

ne aut tradidere Iibertinua ex Italia, citharamel ennistus peritus unde ilΙi, super similitudinem oris, Pr phor ad fialendum fides adiunctis desertoribus, quos

inopia vagos angentibus promissis conruperae, maera ingreditur ac vi tempestatum Cythnum insulam detrusus, et militum quosdam ex Oriente commeantium adae rit, vel abnuentes interfici iussit, eis Italia negotiatoribus, mancipiorum Mentissimum tremque armavit. Centurionemque Sasennam, dextra eo inordiae insignia, Syriaci exercitus nomis ad Praetorianos ferentem, variis artibus admeam est: donec Sisenna, esum reneta insuta, trepidua et vim metuens aufugeret inde late terror, uitia ad cel britatem nominia erectis, Periim novarum cupidinis et odio praesentium.

IX. Gliscentem Indi Ihmam sors diae siti Galatiam a Pamphyliam provincias Calpurnio Asprenati regendas Galba permiserat datae melasse mi-aenensi duneutriremes Mimaequendum, cum quibuncythmim insulam tenuit Noe demere, qui trieramehom nomine aronia a renti is in maestitiam compositus, et Semrsuorum quondam militum invocans,

ut eum Minyris aut Aegypto, Materene, orabat Trim

494쪽

rarchi nutantes, sex dolo, adisquendos αι uralites, est paratis Omnium animis reversuros, firmaverunt. Sed Asprenati cuncta ex fide nuntiata cuius cohortatione expugnata navis, et interfectus quisquis ne erat. Corpus, insigne culis comaque et torvitate vultus, in Asiam atque inde Romam pervectum est. x. In civitate discordi et ob erebras Principum mutationes, inter libertatem ae licentiam incerta, pari vae quoque res magnis motibus agebantur. Vibi Crispus, pecunia, Potentia, laganio inter claro magia, quam inter bonos, Annium Faustum, queatris ordinis, qui temporibus eronis delationes saetitaverat, ad cognitionem Aenatus vocabat. Nam recens, Gauba Principatu, ensuerant Patres, Ne aecusatorum eaussae Oseerentur. Id Senatusconsultum varie i ctatum et, prout potens vel inops reus inciderat, i firmum aut validum retinebatur. Ad hoc terroris et propria vi Crispus incubuerat, delatorem fratris aut pervertere traxeratque magnam Senatus partem,

ut indefenaum et inauditum dedi ad exitium postularent. Contra apud alios nihil aeque re proderat, quam inita potentia adcusatoris dari tempus, edierimina, quamvis invisum ae nocentem, more tamen audiendum, censebant. Et valuere primo, dilataque in paucos dies cognitio mox damnatus est Faustus, nequaquam eo adsensu civitatis, quem pessimis loribus meruerat quippe ipsum Crispum easdem adcusationes cum praenii exercuisse meminerant nee

poena criminis, sed ultor displicebat. XI. Laeta interim Othoni principia belli, motis ad imperium eius e Dalmatia Pannoniaque exercitibus fuere quatuor legiones e quibus bina millia praemissa ipsae modicis intervallis sequebantur: septima a Galba conscripta veteranae undecima ac tertiadecima et praecipua fama quartadecumani r holitone Britanniae compressa. Addiderat gloriam

495쪽

Nero eligendo, ut Potissimos unde long illis erga Neronem fides, et erecta in Othonem studia. Sed,

quo plus virium ac roboris, e fiducia tarditas inerat. agmen legionum alae cohortesque praeveniebant. Et ex ipsa urbe haud spernenda manus, quinque Praetoriae cohortes, et equitum vexilla cum legione prima: ac deforme insuper auxilium, duo millia gladiato- Tum, sed Per civilia arma etiam severis Ducibus usurpatum. His copiis rector additus Annius Gallus, cum Vestricio Spurinna ad occupanda Padi ripas

praemissus quoniam prima consiliorum frusti a ceciderant, transgresso iam Alpes Caecina, quem sisti intra Gallias posse speraverat. Ipsum Othonem comitabantur speculatorum lecta corpora, cum ceteris Praetoriis cohortibus, aterani e Praetorio, classicorum ingens numerus. Nec illi segne aut conruptum

luxu iter sed lyrica ferrea usus est, et ante signa Pedes ter, horridus, incomptus, famaequ dissimilis. XlI. Blandiebatur coeptis Fortunu possesa pern are et naves maiore Italiae parte, penitus usque ad initium maritimarum Alpium quibus ter tandis adgrediendaeque provinciae arbonensi, taediunt Cimmentem, Antonium Novellum, Aemilium acenseui Duces dederat. Sed Pacensis per licentiani militum vinctus Antonio Novello nulla auctoritas Suedius Clemens ambitios imperio regebat, u adversus modestiam disciplinae conruptus, ita proeliorum avidus. Νοn Italia adiri, nec loca sodesque patriae videliantur tamquam externa litora et urbes hostium urere, vastare, raPere eo atrocius, quod nihil usquani provisum adversum metus. Pleni agri, apertae domus, oecursantes domini iuxta coniuges et liberos securutate pacis et belli malo ire in veniebantur. arit, mastum Alpes tenebat rocuratores Iarius lunturus Is concita gente nec deest iuventus arcere Provineiae finibus Othonianos intendita me primo inpetu

496쪽

caesi disiectique montani, ut quibus temere eonlectis, non casuru non Ducem noMitantibus, neque invictoria decus essεt, neque in fuga flagitium. XIII. Inritatus eo proelio Othonis mi1ea vertia iras in municipium Albium Intemelium quippe in acie nihil praedae inopes agrestes et vilia armat nec capi poterant, pernix gynus et gnari locorum. sed calamitatibus insontium expleta avaritia. Auxit invidiam praeclaro exemplo femina Ligus, quae silio abdito, cum simul pecuniam Occultari milites credudissent, eoque per cruciatus interrogarent ubissium occuleret uterum ostendens, latere respondit me ullis deinde terroribus, aut morte, eonatantiam vocis egregiae mutaviti XIV. Inminere provincise Narbonenia is verba Vitellia adaetae, elamem thonia Fabio Valenti trepidi nuntii adtulere. Aderant legati coloniarum, a

xilium orantes. . Duaa-Tungrorum cohortes, quatuor equitum turmas, universam Treverorum alam cum Iulio Classico, raefecto, misit e quibus pars in eo-lonia Foroiuliensi retenta, ne omnibus copiis in terrestre iter Versis vacuo mari classis acceleraret. Dum decim equitum turmae, et lecti e cohortibua adversus hostem iere quibus adiuncta Ligurum cohors, vetus Ioci auxilium, si quingenti Alpini, qui nondum sub signis. ec mora proelio: sed acie ita instructa, ut pars classicorum, mixtis pagania, in oves mari Propinquos exsurgeret, quantum inter cones ac litus aequi loci, Praetorianus miles expleret, in ipso mari ut annexa classis et pugnae parata, conversa et munaci fronte praetenderetur. Vitelliani, quibus.n inor.

peditum vis, in equite robur, Alpinos proximas rugi cohortes densis ordinibus post equitem Iocant. Tre verorum turmae obtulere se hosti incaute, cum exubperet contra Veteranus miles, simul a latere saxi umgeret apta ad iaciendum etiam paganorum manuarTAcITVs II. E

497쪽

qui sparsi inter milites, strenui ignavique, in Victoria idem audebant. Additus perculsis terror, invecta in terga pugnantium lasse. Ita undique clausi deIetaeque omnes copiae forent, ni victorem exercitum adtinuisae obscurum noctis, obtentui fugientibus. XV. Nec Vitelliani, quamquam Victi, quiEVETE. accitis auxiliis, securum hostem ac successu Tarumaocordius agentem invadunt meat vigiles, perrupea eastra, trepidatum apud naves donec cedente Patati Iatim metu, oecupat iuxta colle defensi, mox in Ρε--.atrox ibi caedes, et Tungrarum Ohortium Praenecti, sustentata diu acie, telis obruuntur. e Othoni ni quidem inementa victoria fuit, quorum inprovide aecutos conversi equites circumvenerunt. Ac valui pactis induciis, nomino classis, inde eques, subitam

formidinem inferrent, Vitelliani retro Antipolim, Narbonensis Galliae municipium Othoniani Amin-gaunum interioris Liguriae, revertere. XVI. Corsicam ac Sardiniam, ceterasque proximi maris insulas, fama victricia classis in partibua Othonia tenuit. Sed Corsicam prope adflixit D. P earii Procuratoris temeritas, tanta mole belli, nihil in summam profutura ipsi exitiosa. amque Oth nis odio, iuvare Vitellium Corsorum viribus statuit, inani auxilio, etiam si provenisset. Vocati principi-hus insulae, consilium aperit et contra dicere ausos, claudium Phirricum, Trierarchum Liburniearum ibi navium, Quinctium certum, Equitem Romanum, in-t fici iubet quorum morte exterriti, qui aderant, simul ignara et alieni metus socia inperitorum turba, in verba Vitellii iuravere. Sed, ubi desectum agere Pacarius, et inconditos homines satigare militiae iu-neribus Oecepit, Iahorem insolitum perosi, infirmit

tem suam reputabant insulam esse, quam in Ierent, et longe Germaniam viresque legionum direptos vastatosque elasse, etiam quo eοβοrte alaeque Frοιπε-

498쪽

rent. Laversi repente animi nec tamen perta vi,

aptum tempus insidiis legere digressis, qui acarium frequentabant, nudus e auxilii inops, balineis interficitur,trucidati et comites Capita, ut hostium, ipsi interfectores ad Othonem tulere neque eos aut Otho praemio adfecit, aut punivit Vitellius, in multaeonluvie rerum maioribus stagitiis permixtos. XVII. Aperuerat iam Italiam, bellumque tran; miserat, ut supra memoravimus, ala Syllana, nullo apud quemquam Othonis favore nec quia Vitellium mallent ae longa pax ad omne servitium fregerat, facile occupantibus et me ioribus incuriosos. Flο-rentissimum Italiae latus, quantum inter Padum Αl-Pesque camporum et urbium, armis Vitellii namque

et Praemissae a Caecina eohortes advenerant tene-hatur. Capta Pannoniorum cohors apud Cremonam. Intercepti centum equites ac mane classici interflaeentiam Ticinumque quo sumessu Vitellianus inbus non iam flumine aut ripis arcebatur. Inritabat quin etiam Batavos Transrhenanosque adus ipse: quem repente, contra Placentiam, transgressi raptis quibusdam etyloratoribus, ita ceteros temere, ut, aderae omnem Uaecinae exercitiem, trepidi ac fallia nuntiarent. Certum erat Spurinnae is enim ΡIacentiam obtinebat nec dum venisse Caecinam, et, si propinquaret, coercere intra innimenta militem, nec tris Praetorias cohortes et mille vexillarios, cum paucis equitibus, veterano exercitui obiicere. Sed indomitus miles et belli ignaras, conreptis signis vexillisqm ruere, et retinenti Duci tela intiniare, spretia Centurionibus Tribunisque quin proditionem, et aeritu nCaeetnam, clamitabant. Fit temeritatis alienae comes Spurinna, Primo coactus, mox velle simulans, quo plus auctoritatis inesset consiliis, si aeditio mise-

Meret.

XIX. Postquam in conspectu Padus et nox ad

499쪽

petebat, vallari castra placuit. Is labor, urbano mi liti insolitus, contudit animos. Tum Vetustissimus quisque eastigare eredulitatem suam, anetum ae diaer me ostendere, si eum exercitu Caeetna, patentibus campis, eam paveas cohortes Hreum disset. Iamque totis castris modesti sermones, et inserentibua se Centurionibus Tribunisque, laudari providentia Dueis, quod eolaniam, virium et Opum validam roburae aedem bello Iegisset. Ipse postremo Spurinna non tam culpam exprobraus, quam ratione Ostendens, relictis exploratoribus, eteros Placentiam reduxit, munus turbidos 'et imperia accipientes Solidati muri, propugnacuIa addita, auctae turres, Provisa Parat aue non arma modo, sed obsequium et parendi amor; quod solum illis partibus demit, cum virtutis haud poeniteret. XX. At Caecina, velut relicta post Alpes saevitia ac licentia, modesto agmine per Italiam incessit. Ornatum ipsius municipia et coloniae in superbiam trahebant: quod versi Iore sagulo, braccas, tegmen barbarum, indutus, togatos adloqueretur. Uxorem quoque eius, Saloninam, quamquam in nullius iniuriam insigni equo ostroque veheretur, tamquam laesi gravabantur insita mortalibus natura, recentem aliorum felicitatem aegris oculis introspicere, in dumque fortunae a nulli magis exigere, quam quos in aequo videre. Caecin Fadum tran ressus, tentata Othonianorum fide per conloquium et promissa, sisdem petitus, postquam pax et concordia speciosis et inritis nominibus iactata sunt, consilia curasque in oppugnationem Placentiae magno terrore vertit: gnarus, ut initia belli provenissent, famam in eetem

XXI. Sed primus dies inpetu magis, quam et

rani exercitus artibus, transactus aperti incautiquEmuros a iere, cibo vinoque praegraves. In eo certu-

500쪽

mine pulcherrimum amphitseatri opus, situm extra muros, eonfiagravit sive ab oppugnatoribus incentium, dum faces et glandes ac missilem ignem in obsessos iaculantur; sive ab obsessis, dum retorta inga-,unt. Municipale vulgus, pronum ad suspiciones, fraude inlata ignis alimenta credidit a quibusdam evicinia coloniis, invidia et aemulatione, quod nulla in Italia moles tam capax foret quocunque casu ac die, dum atrociora metuebantur, in Ieri habitum: red. dita securitate, tamquam nihil gravius pati potui

sent moerebant. Ceterum multo suorum cruore pubaus Caecina et nox parandis operibus adsumpta. Vitelliani pluteos eratesque et vineas suffodiendi muris, Protegendisque oppugnatoribus Othoniani sudes et inmensas lapidum ac plumbi aerisque moles, Perifringendis obruendisque hostibus, expediunt. Vtrumque pudor, utrimque gloria, et diversae exhortationes, hinc legionum et Germania exerritus robur, inde urbanae militiae et Praetoriarum cohortium dema αtouentium illi ut segnem ae desidem et eire ae the tria eonruptum militem hi peregrinum et externum Increpabant simul Othonem ac Vitellium, celebram te culpantesve, uberioribus inter se probria quamdam diuus stimulabantur.

XXII. Vixdum orto die, plena propugnatoribus moenia fulgentes armis virisque campi densum I

gionum agmen, sparsa auxiliorum manus, altiora mu- Torum sagittis aut saxis incessΘre: neglecta, aut aevo

nux cominus adgredi ingerunt desuper Othoniani pila, librato magis et certo ictu, adversus temere subeuntes cohortes Germanorum, cantu truci, et more patrio nudis corporibus, super humero scuta quatientium. Legionarius, pluteis et cratibus tectus, surumit muros, nstruit aggerem, molitur portas. Contra Praetoriani dispositos ad id ipsum molares digem vi pondere ac fragore provolaunt pars subeuntii