Marci Velseri Rerum Boicarum libri quinque. Historiam a gentis origine, ad Carolum M. complexi

261쪽

candi ram prope admota, persuasus exhir coniurati ad Cunibertum' in insula latentem properant, ibi

gentibus adtioluti, anteactorum veniam, quae tum fortuna, celeriter impcreant, quis tyrannus in eos sit

animo, quael ipsi aduersus illum consilia agitent

docent Fides data & accepta, manantibus utrimque lachrymis, die dicta Cunibertus Ticinum veniens, regnum haud maiori molimine quam amiserat, incredibili omnis aetatis & ordinis gratulatione recepit. Nuntius ad Alachim cohfestim excurrens, per ludibrium narrat, praestitisse Aldonem & Grauionem quae sporonderint, adesse Cuniberti caput, sed & corpus. Ille animo primo consternatus, ut socollegit, in conuitia & minas effusus, regiam armis repetere constititit. reliquarum undique ciuitatuni

studia, qua vi qua blanditijs colligens. Cunibertus

valido item comparato exercitu, obuiam progreditur: castris utrimque metatis, in campis quibus C ronatae nomen, aduersarium ad singulare certamen

prouocat, bellum alterutrius morte dirimi posse monet, parcerent tor mortalium sanguini, ibi regnum fore ubi victoria fuisset. Aderat Alachi Tuscus, inter amicos habitus, qui ad idem cohortaretur, verum ille tergiversari, hominem esse dicere Cunibertum, ut thgento stupidum, re uni ventri per otium deditum, sicubi res poscat, inter primos au dacem, & incredibili corporis robore, meminisseciun in Ariperti aula adolesceres ambo versarentur, a II l l cum

262쪽

eum praegrandes oves extenta brachio villo apprehensas, terra solitum sustollere, se idem expertum nequiuisse. Tuscus consessionem ignauiae aspernatus, ad Cunibertum tranfit. Iamb aciebus eo promotis,unde pedem sine proelio referre neutra posset, Zeno diaconus basilicae Ioannis Baptistae a Gunde-berga conditae, Regem adit, & pro eximi quo eum prosequebatur affectu, supplex rogat, quara loquimidem in unius capite omnium sidus verteretur, neque dubium quin illo occiso, Alachis in ceteros ex- O tremae crudelitatis exempla editurus effer, pateretur se potius regijs armis ornatum id discriminis subire, utili in utrumque casum consilio, siue caesi, facile fore ia sturam, siue victoris, gloriam in dominum redundaturam. Abnuentem Cunibertum, amic circum flentes, insuetae charitatis ossicio pame inui tum uti coegere. Zeno non suae fortunae cuItu i structus, e regio tabernaculo prodiens, ut statura . corporisq; habitu compar erat, omnibus Regis speciem praebiti t. Commita proelio acerrime pugnarum, Alachis insignibus fallus, in unum latus, longEfide quam ulla militari arte paratiorem obtruncar, caputq; conto suffigi & victoriam laetus accIamaritu Dei. Sed ut Iaxatis cassidis vinculis errorem conspectus aperuit. ira & pudore incensus, se veros o das de omni clericorum ordine poenas aliquando viactorem repetiturum uouet. Cunibertus contra in-berato prodiens, turbatas suorum mentes, imper

263쪽

Y g x t Eo et cratim Miore utpu tabant caesosigam tircum spe si antium,e rexit. Et cum pugnam iterandam appareret, ad Alachim rursus misit, solus tandem eongrederetur, neutri satis decorum, tot popularium millium sibi caedem imputari, quingenti incolumi & florenti im-lperaret, cui Deus victoriam annuisset. Probantibus

consilium familiaribus, Alachis, Qui possum ait,

qui inter inimita tela Archangelum Micnaelem obuersantem conspiciam, in cuius ego templo me Cuni rei sacramento obligaui ' Apparebat conscientiam sceleris iam ferre non posse, itaque confidentior ex amicis unus, tu quidem inquit pavore oculis praestrietis, cernis quod nusquani est, nam haec olim meditata oportuit. Nouum atque atrox proelium exarsit,quale irritatis in diuersum unius gentis stu- dijs, inter fidentes sibi ambos exercitus, Rege hinc vivo, quem mortuum luxerant, inde vi choria iam propemodum parta feroces. Res diu neutro inclinata stetit, donec Alachis pugnans confoditur. Sensit utraque acies, neque Cuniberti deinde vi V sustineri potuit, hostes pastam fusi, magna strages faeta est, multos nandi imperitos, aut festius & armorum pondere grauatos, Abdua propinquum flumen hau sit. Tyranni corpus foede laceratum, capite cruribusq; truncatum, feris de alitibus ludibrium iacuit,iZenonis diaconi, qui vicariam mortem oppetijsset,

Ticini honestisIimo funere, investibulo basilicae cui praefuerat conditum, quo pugnatum to , m

264쪽

anu. Foset nurnentum vi istoriae, monastellum Georgii martyris nominet,excitatum est. Annales annum texcente .u 'simum nonagesimum secundum ascribunt. Rebus pacatis, Curiibertus ingenis humani more,vete raul. c. siris iniuriae memoriam 'prae recenti beneficio retinens, Aldoni&Grausoni insidias comparat. Ferunt merem monstri similem, quam ego ut a Paulo prodita . inuenio referam, magis ne praeterijsse videar, quam quod in eum modum gestam narrantifidem accom- , ,.., modandam existimem. Regem dum familiari u- . ni cogitata Verit, muscam in fenestra forte visam cultro petissse, quae ictu corpore vitato, pede Praeci- , so auolauerit. Aldonem sub idem tempus ad regiam cum fratre tendentem, obuium habuisse hominem i pede altero mutilum, enixe monentem ne pergerent, certae a Cuniberto byci destinati. Tum illos formidine attonitos, sese in proximam Romani martyris aedem coniecisse. Regem re intellecta, fidem accusasse eius cum quo uno consilium contulisset, Regis illum rursus appellasse conscientiam, quod post eum sermonem habitunus vim digressus, neminem profecto mortalium alloquutus fuerit, neque id Rex infitiari poterat, nec omnino quis indicium supplicibus fecisset suspicari, donec spe impunitatis facta, ipsi professi, se ab homine ignota

to, urente genu tenus crure altero ligneo,depraesentis exiiij periculo admonitos, saluti consuluisse, reditum in memoriam muscae, &: intellectum daemo-

. t nicum

265쪽

uicum utrumque spe strum fiuile, statribus ignotum esse.

Dum haec in Italia geruntur, Emmer mi apud Boios fama magis indies magisb clarescente, Theodo Princeps caedis noxiam, cuius poenitentia du- μ'. t.. duri caperetuli aliqua expensurus, Georgij marty- monastems .ris aediculam adiecto monasterio, quo loco lucum olim Deorum religione sacrum fuisse memorannampliat. Petri Apostoli & ipsius Emmerammi nominesndito, primus Apollonius Abbas, anno post aisin eoii Christum natum fracentesimo nonagesimo septim E. i. i. Ex inis horivismo praesectus est. Tum Marinus atque Anianus pietatis etiam professione inclyti, ad radices alpium propter oenum flumen mortem oppetiere. Qui quo tempore Maltinus Pontifex Constantis Imperatoris scelere in Chertaneis occubuit, ecclesiae st tu magnopere perturbato, peregre ad Boios veniem tes, ibi se, discretis uterque sedistis, in solitudinem abdiderant, sic ut neque tame de rebus diuinis quaerentes aditu arcerent, & ultro saepe progressi, religionis caulaad populum multo cum seu u verba ra- 'cerent, Marinus Episcopi, Animus Archidiaconi munere functus. Episcopatus nomen sue interci- idoliis, fieris,dit, siue quod magis opiner, nullum certum fuit,ia i gentibus docendis quorundam olim exemplo g

neratim destinato. Omni virtutum laude eximij,cbbi praesertim potusq; abstinentia, veterem Aegyptiorum patriam morem reuocabam ieiunio bis admodum

266쪽

modum singulis hebdomadis, praeter Dominicam

diem, aquae naustu, & olerum cum pane ac sale csu, soluto, quantum vitae trahendae nimirum sussiceret, solennior aliqua & sanctior lux, pauxillum casei Aclenticulae nonnihil adhciebat. Tenuere institutum ad Leonth imperium, per quadraginta circiter annos, cum barbaros tota prouincia populabundos vagantes, spes praedae ad istas latebras adduxit. Van-Ctantius inam talos fuisse memorant, qui Staui, hoc est Uenedi de

proximo fuerint oportet,nam eosdein Vandalos a pellare, vetus & vulgatus error est. Marinum ad aram sacrificantem, numen semel iterum qi, aperte monuerat, pergeret alacriter, palmam prope esse, qua ipse&Anianus, ut parilem vitam vixerant, e em die munerandi. Latrones ergo cum m exspectatione mortis pronis genubus orantem naehi, ad vultus orisq; grauitatem primo territi, aliquantum restitere, breui reditum ad ingenium, & cum reculae obuiae cupiditati nulla ex parte sufficerent, verisimile autem videretur, hominem senem p rci-puqexistimationis, argentu alicubi occulere, multa minati promere iubent, Marinus, si diuitias inquit quaeritis, aeternum mansuras quaerite. Illi sermonem ad pietatis studium vocantem nihil morati,

instare, Christi nomen eiuraret, & quoniam habit torum lato tota regione fuga facta erat, quae quis quibus locis defodi et indicaret, se ad scrutanda ab- dita pium ducem praeberet, nihil eius viciniae vi-I i rum

267쪽

rum id aetatis latere posse, renuenti mortem per Cxtremos cruciatus paratam sciret. Intentatum periculum, animum diuinitus incensum amplius inflammavit, neque se Christum negare, neque viuum ex ea mouendum sede respondet, quam sibi perpetu-- am legerit. Tum nudatum verberatums & seruilem in morem tortum, igne necant. Auditus inter medios flammarum globos, multa Deum expansis manibus precans, pro his etiam quorum scelere oc- cidebat. Anianus morbo tenebatur ne magistro adsesse posset, de cuius obitu ut cognouit, iam laetus &exultans, eucharistia percepta, ea ipsa luce quae fuit xvii. Κal. Decembr. inter orationes & gratiarum actiones animam, futuri securus, nulla externa vi adhibita exhalavit. Aliquot post annos Pipino & Carolomano rerum potientibus, specie per visum Pri mo presby tero oblata, corporum reliquiae detechar, ae condita ecclesia, curante Tollusio Episcopo, in pagum quem Aurisium appellant, multis miraculis

inlignes translatae sunt. Posterorum pietas monast rium adiunxit, quod a praefluente amne Rota nomen reperit. Nos cum inde historiam testatis litterarum monumentis, quae adhuc extant, eo quo narrauimus modo descriptam, hauriremus,animaduertimus scriptorem, qui Marianum & Anianum ante annos paullo minus ducentos a Boijs caesos prodia supra g, is , dit, quod superiori libro memorauimus, neque revrum, neque temporum rationem quam debebat

268쪽

ANN. Pon

Deci L

OREA.sQUAR Tvs. t Imaxime, ullam habuisse. Anno undeseptingentesimo Citnibemis naturae Paut . e. i .

latisiecit, eo maius sui desiderium Langobardis rem assiribit, Her

linquens, quod L IvTAERTI silis aetatem, ne eario nondum matura, rebus nouandis locum praeberet, verebantur. Pater Ansprandum testamento tutorem dederat, virum genere & virtute praestantem, regno, quantum humanis consilijs prouideri poterat, firmamentum, ceterum euen tu dispari. REGIN-BERTUS enim Taurinorum Dux, quem Gundi berto Rege natum, patre occiso ante annos quadraginta, vitam miseratione infantiae emeruisse supra dictum, Pag. is, occasionem repetendae paternae hereditatis, cui cogitatione semper imminebat, demum obuenisse ratus, regno vi in uaso, octauo mense a Cumberti avi, i

morte, Anlprandum in Nouarienti agro acie con- omuum men-

gressum ludit. Et rebus humanis anno a vietorta adu ineidisse eou&suc vertente ereptus, eius fructum ad AuipnstrvM filium transmisit. Qui superstite Liuiberto,omnia incerta & infida sentiens, bello redintegrato, ii Ansprandum atque auxiliares copias, magna ite-Lb. ad Tol. r rum pugna ad Ticinum superat, Liuibertum, quod inguine saucius vivus in potestatem venisset,cogna- vita s. Bonici

tionem nihil reueritus, balneo inclutum necat. An-njto. i.

sprandus se ex fuga Larij lacus insula tuebatur, ubi obsidionem parari intellexit, inde elapsus per Raeticas alpes in Boicam abhi. Victar hac praeda frustratus, in necessitudines versu Sigibrando filio oculos , Ii a eruit.

269쪽

eruit, Theuderadae uxori & Auronae filiae, nasum auress foedo vulnere praecidit, obiecha matri spes regni,& voces in eam sententiam muliebri leuitate in-lolentius suis, ipsam insulae oppidum, quod receptum hosti praebuisset, solo aequatum. Vni Liuiprado parsum liberorum minimo, permita paterni exiiij errores, ingens ut in aduersis leuamen, comitari. In memoriam credo regrediebatur Aripertus', eoru quae sibi eadem aetate & propemodum caussa, a Gri-moaldo contigerauet: diuino interim haud dubie nutu, regno succestar destinatus, seruatus est. Ex Liuiberti propinquitate PETRus supererat, quem Pax vis priusquam sacris initiaretur, gentile aliud nomen nabuisse, fit verisimile : huic Spoletum relegato, reaedem Sabini martyris religiose frequentanti, rem sponsum aliquando redditum, consideret,suturum ut rediret in patriam, &Ticinensem ecclesiam regeret. Oraculi fidem cum res longo post tempore cta

probasset, Sabino posito templo honorem habuit, &Episcopi munere sanctissime functus est, insigni

animi corporisq; castimonia & integritate, tum nullo non virtutis genere, atque miraculis diuinitus editis inclytus. Nec praetereundum erat hoc Boicae originis coelo receptum sydus, peregre splendens, domi adhuc opinor ignotum. Boijs post Theodonem THEODIBER Tvs praesuir, rnaonisa an frater, quaequor, dam sententia, parum liquet: ' i, Theodonis posteritatem non regnasse, id constat;

270쪽

iege autem ex Agilolfingis suffici necesse erat, qui defunctum proxima consanguinitate conting Ite et

ret, sed fide & prudentia praestantem. TheodibertuS .is er-- νAnserandum humaniter receptum, benigne ali- uo itae tieux. NAr. quamdiu habuit. Decimo demum fugae anno, Ps caii. continentibus supplicis precibus victus, siuenis innocentis sortem ultro miseratus, siue pium ra- net, at pis euintus indignam Liatberti necem armis ulcisci, siue sibi amplum, reges regno per scelus parto deij cere, meliores im ponere, nec prae eo quod ius & fas posceret, Miberio &at

Boicam in Ariperto origine respectas,inrellis copiJs ra L .. c. si. in Italia venit. Langobardocu exercitu obuio, inci-

tatis utrimq; animis, statim acie cdgredi,& rem fortunae semel inclinanda dare placui L. Acriter pugnam . tibus nox superuenit, & apparebat Boios de victoria concedere, nisi Aripertus tigno receptui dato, castra ipse sua pernicioso errore pr(tervectus, Ticinu refugiens, suorum animos fregisset. Mirum quam eo fa-Ao versa derepente in contrarium omnia, Langobardi seducis exemplo pro victis gerere, Boijs audacia crescere. Accessit vecors aliud iuxta ac calamitosum, nec pro pristina Ariperti industriae fama conta alium,quod voluntates popularium turpi fuga offensas, hostes de proximo instare animaduerteret, turbatus praecipiti metu, melioris euentus spem omne praecidit, ses ad Francos prorepturus, auro ex regia gaeta quantum potest onerat, grauem eo,gurges fi minis, quod nando trahciendum erat, haurit. Fra-