장음표시 사용
281쪽
Amara, ad cerevisiam ab acescentia conse vandam, nobis omni aevo fuera necessaria. Humiatis vero fini huic optime inservietis, ante aurea GUSTAVI I. gloriosissimae memoriae tempora, qui hanc plantam in Sueciam inter primos introduci curavit, Suecis vix innotuit. Mγrica Gala vero, nomine Vernaculo Pors, Vulgo utebantur, quam paterna landebant rura, & quae singulari suo odore vim cerevisiae inebriandi mirum quantum acuit.
Εa vero tempestate, qua Myrica usu Valuit, ipsi succedaneum pauperes elegerunt LEDUM, quorum agelli aut insuffcientem, aut nullam, quum neque eorum ferret conditio illam emere, nec loca, quae illam alerent, utpote lege munita ab , ac dere fas esset.. Sed quam ineptum esset, L DUM usui ab illis intento, ex suis incommodis, praesertim horrendo capitis dolore, omnium hilariorum tune temporis comite sat tristi, cito nimis didicerunt. Nam in tantum MFrica superat Ledum, in quantum Himulus hoc, cerevisiae usu, praestat wrica.. Unde Ledum suum sortitum sit nomen, ad liquidum exploratum non contendo. Apud antiquos naturalis historiae scriptores mentionem herbae laetam quidem observo nomine Cistra tedon,
sed a Ledo diversae, quod a Rajo deinde huic plantae impositum ejus successores retinuere, uSque
dum Ruppius h novum ex hac constituit genus, quod primus vocavit LEDUM; & utrum rationem ab CARL IX. Landsug mea Abrahamssons anael rhninga
282쪽
nem denominationis a Iadendo, odore e , an a V teri vocabulo Iedon G, susceperit, nobis omnino perinde esse videtur.
Inter BICORNES Ord. Nat. locum obtinet Ledum, quod sit frutescens, sempervirens, sterili gaudens loco natali, inerme, foliis simplicibus, multisque instructum seminibus; a quibus tamen qualitate sua sapida & odora, quae in reliquis sere est nulla , diseqdit: cui addendum duco, quod fructus ejus non ab apice in quinque valvulaa, sed a basi,
. quibus apud Auctores inseritur D. PRAESES Classi Decandriae MonoDrus L
RAJUS inter plantas Pentapetalas vaseuliferas illud colioeta. U
illi locum vindicavst. l . . t A gr. quae plantam cisti sti ecle denotat, ita appellata quod ejus folia scabra & pannosa sunt. Λl Oe
enim vestis ex panno raro ac detrito est. Quum vero Ledi solia supra sint scabra. subtus quoque pannosa. ideo huic vusadsis non immerito suam Oebsti nometia
283쪽
Characterem Ledi genericum ita adornavit D. PRAESES, in Gen. pl. 6. S46. LEDUM. CAL. Perianthium monophylium , minimum,
quinquedentatum. COR. Petala quinque, OVata, conema, pa
STAM. Filamenta decem, filisormia, patentia, longitudine corollae. Antherae oblongae. PIST. Germen subrotundum. Solus filiso mis, longitudine staminum. Stigma ob
PERIC. Capsula subrotunda, quinquelocularis, quinquefariam basi dehiscens. SEM. numerosa, oblonga, angusta, utrinque acuta, tenuissima.
Uniea Lodi species, quantum adhuc constat, innotuit, quae facie & natura proxime accedit illis Rhododenisi speciebus, quae planam gerunt Coroulam. Varietatem hujus nuper habuimus ex Ameriaca, quae foliis est multo latioribus nostratis; in ceteris vero nihil omnino differt. Pulchritudo, qua, floribus ornata, eonsipi euam se reddit, mirum quantum Oculos movet &delectat; adeo ut, si odore suo, nimis graveolente, olfactum non seriret, in primis sere haberetur deliciis. Niveis enim pulcherrimisque suis corymbis mrm Osa, cum ipsis Spiraeis umbellatis seu corymbosis, de formae principatu contendit. Λdeo-
284쪽
que hortis, si Ledo culturam praebere possent, d cus conciliaret suavissimum. Ledum palusere9 H. I p. 34I. Sp. pl. S6I. H. Dec. 2. 3Sa. . Ledum foliis linearibus subtus hirsutis, sortibus corymbosis. H. Dec. I. n. 34 I. Mat.
Cistus ledon, foliis rosmarini serrugineis. Baub. pin. 467. Ledum silesia eum. O . pann. 69. bis. 83. Ledum rorismarini soliis. Tabern. his. a. p. I 479. Ledum foliis rorismarini alterum. Lohel. D. E.
Rosmarinum sylvestre. Matthiol. in Diosc. a ψαH. Iesi. Dalecbamp. bist. 967. R. mal. Rosmarinus sylvestris. DoL pempl. 273. Pham
CAULES plures, frutescentes, pedales sive hipedales, fusci, compositi, nudi, erectiusculi,s et aphylli.
285쪽
2 4 Ramuli terminales, proliseri ex apice caulis, pubestentes, smplices, teretes, soliosi, . tenaces, saepe tres L quatuor. FOLIA integerrima, alterna, sparsa, brevissi-- me pelictata, linearia, basi cordata, biennia, su-. yra linea longitudinali excavata, subrugosa, jubtus revoluta, costa longitudinali tomentosa, ferruginea. Petioli brevissimi, serrugine tomentosi. GSMMIL terminaIes, solitariae, cory inbifere, maximae; imbricatae squamis ovatis, conbavis, membranaceis, deciduis, ferrugineis. CORYMhI S semiglobosus: Pedaenculis solita-- Ris inter squamas gemmae, flore longioribus, uni-
floris.. CALYX minutissimus, quinquedentatus. COROLLA pentapetata, plana, alba: Setalis oblangis, rotundatis, concavis. STA MINA Flamenta decem, setacea, alba, aequalia, Efecta, corolla paullo longiora. Anthera oblongae, erectae, ferruginet. PISTILLUM Germen superum , globosum. Solus filiso mis, erectus, staminibus paullo brevior, persistens. Stigma capite obtuso.
CΛΡSULA Ovalis, quinquevalvis hasi dehu
Pleraque Sueciae loca sylvatica, quae paludosa& c pilosa sunt, quum glaciem diutius retineant Subterrestrem, Ledum alunt, excepta Scania austra- β. In praeis numquam me eic patentabus. Ut
286쪽
ginosa. umbrosa, nee non cespitqsa ea loca sinti necesse est, in quibus luxuriare Ledo placebit, Unde difficilis ejus cultura in hortis existit, es fere impossibilis, nisi in locis umbrosis, ubi tamen raro fert flores; quos si foste proferret, nec tot forent, quot in solo natali squalido producit. Ad montium & rupium latera passim crescit, ubi aqu1 adest, quae radicem irriget siccitati inimicam, cum
musci & radices minores contortae, radicem Ledi, exigua sparsam terra, tegentes, stoream Con .ficiant densam is quae semper madida & passim sub tus situ maculata, odorem adflat mephiticum cunhen . Nec, cum in locis cespitosis floret, ratdix ejus sola terra tantum operta est: plerumque Sphagno, nec non aliis muscis, & radiculis, tot, circumcingitur. Illorum consortium Ledum non tolerat, neque in uno loco cum illis commoratur, quae illud aut altitudine sequant, aut laetiori crescunt vigore. At Sphagnum Ledo videtur amicissimum, ut sese amplectentia una frui videantur nutrice. Ledo confinia sunt: Empetrum nigrum, Eriophorum, Ambutus Uva ursi, 'rolae &c. Extra fines Suectae sylvaticas haec planta tyregionibus exoticis, inprimis borealibus, paucis oh via est. In Sibiria ubique nascitur, usque ad mischatham e). Multis in Germania regionibus
287쪽
rvulae loea uliginosa ornare quoque non re
Nullas Ledum profert Gemmas, quam' quae ejus Florescentiae sunt dicatae. Rami praecedentis & praesentis anni sunt tomentosi: tomento autem se exuunt, duos vel tres annos nati, & nudi evadunt, tantum paullulum exasperati a cicatricibus casu soliorum impressis. Horestentia suam occupat sedem in ramorum divaricationibus, & valde regularis oritur Coi m-λιs, ut tirones, qui corymbum desiderent regularem, in Ledo votis suis satisfacere possint. Bractea, quae squamae ipsius gemmae, sunt subpedunculis partialibus sitae, sed sub ipsa florescentia decidunt. Instanti vero tempore, quo fructu perficitur, reflecti deorsum incipiunt, unde fructus cernuus evadit. Hinc provida rerum natura ita instituit, ut fructus basi dehiscat, ne prius semina cadant, quam vehementioribus Uentis auctumna. Iibus ita conquatiantur capsulae, ut semina delabi cogantur.
Fine mensis Maii, vel circa initium Iunii, foret, mense Florescentiae ccalendarii Florae , ubi ordinem sere servat inter Trientalem europaeam S Geranium sylvaticum; versus vero finem mensis Augusti semina maturescunt.
Herba tantum cum toto, quod Munt, in ossi- cinis Pharmaceuticis servatur, neque ulla ejus Prae- Iarata ibidem prostant. Ut igitur quid in Ledo aleat, in lucem prodeat, pauca, quae ejus cognitionem
288쪽
tionem pharmaceuticam spectant, experimenta inis1tieui, & quae inde resultarunt, adferre juvabit. νI. Aqua Leri desillata odorem praebet gratum, illo qui herbae tempore vernali inest, longe mitio. rem, neque ab illo, quo persula est Aqua rosarum, multum discedentem; undo & illi, quibus odorem naribus attrahere contigit, illam pro aqua rosarum habent. H. Extractum aquosum saporem producit primum dulcem, mox amarum, denique stypticum. quae omnes diversi saporis species se tam cito exincipiunt, ut vix discerni queant.
III. Essentia Leri sapore praedita est acri. summe amaro, & majori styptico, quam quod Ε
tracto aquoso inhaeret. IV. Extractum resinosum summam sapit amaritiem , valde adstringentem, & cum Extr. Core. peruviani resinoso convenientem. V. Oleum em reumaticum odore est teterrimo, & consistentia, picis instar, crassa. VI. Spiritus per descensim quoad saporem cum Sp. Tartari convenit, odorem Ol. empyr. prae se serens ab acido acutum. Oleum Ledi essentiale, licet ter repetita fuerit Operatio, non adeptus sum. Neque illud, nisi secum, uti illud a Rosis , nacturum quemquam opinor. Pauca haecce praeparata, s faventior ampliora
instituendi occasio mihi adfuisset, majores, quibus Ledum pollet, vires, nullus dubito, in apricum posuisse. Attamen quae insint, ex illis conjicere
haud ineptum duco ; & cui idonea suppeditat eadem S 4 repe
289쪽
repetendi oecasio, non sine optato eventu vires Ledi eruturum, ex illis quae expertus fui, certitamus auguror.
SAPOR amarus, sed, leviori gradu, subadstringens. ODOR graveolens, subaromaticus & proprie nidorpsus, praesertim tempore florescentiae, Myri' eae proXimus. Tempore vernali paullo mitior ejus est odor, aroma quodpiam spirans, quod a suavitate non longe est remotum. Observari quoque meretur, odorem valde esse inhaerentem, quo nulla temporis diuturnitas he tam privare posse videtur. Vidi enim in Biblio. Theca salienti Herbarium Burseri vivum , annordeto collectum, in quo Ledum suum etiamnum eonservavit odorem, sere aeque fortem, Per annos 1 so & quod excurrit.
Esse ees Ledo ineγ vires, nullus in dubium
vocabit, cui semel contigit Odosem, quem spa git, inprimis sponsalia peragens, naribus haurire Brocul enim ah illo remoti, illud in vicinia esia serti divinare possumus. Fortem ver', Ddpri re-jpondentem virtutem, illi a Creatore inditam esse, Mificiat iturum arbitror neminem. Medici igitur. quum haec planta nobis eximia polliceri videare tyr rem*dia, eaperimenta rite instituere, neque silum spe sua concidere 'pinor. Tota
290쪽
Τota haec, planta est graveolens, donoe floreat, & quidem ob odorem, quem dispargit, fortem, cephalalgiam, cuicumque volupe fuerit, floribus onusta, inducere potest. 'uUti pleraeque nidorosae oculis sunt nocuae, nee Ledum hujus culpae immune merito existimatur. Vim inebriandi herbae inesse, si liquidis semen talis immisceatur, diu cognitum fuit, quam inpri mis illi cere visiae coctores, qui scelerato ducuntur quaestu, lucro adponere non negligunt. Qui mos perνersus etiam in Germania, praecipue circa Sehmiedebergam & Wittebergam, ut Ruppius &alii reserunt, receptus est.
Rusticis, quorum convivia, nisi rauco ebrio. rum clamore susurrent, & sessis vacillante pede saltantium personent vocibus, in laude non dum cuntur, haec Ledi vis passim inservire solet.
Infusum vero ejus, majori dosi sumtum, ultra unc. Ι. Vol II. Cephalainam, Deliquium, Vomitum& Sudorem excitare potest, quod observavit D. Assessor oDHELIUS. Secundum sapidam qualitatem Ledum praestans
esse corroborans, neminem arbitror negaturum.
Insectis minimis, quin immo aliis, pro amaritie sua, cum alio principio, quod continet, mixta, letiferum est; & annon anthelminthicum foret per- eximium, experiundum relinquimus. Quid autem in morbis exanthematicis valere videatur, priemissis praemittendis, insta disquirere iuvabit. ' γ