장음표시 사용
291쪽
sgo. LEDUM PALUSTRE. I. XIII. USUS.
omnia animantia bruta, si Capram exeipias, herbam abhorrent Io. Unico autem Insecto, Phalanam Tortricem Lerianam mJ puta, quantum adhuc constat, hospitium praebet. Unde ut insectis & pecoribus inserViret alimento, a natura non videtur destinata. Quid ideo aequius, quid convenientius, quid denique probabilius, quam exinde concludere, illam esse creatam, quae usui inserviret larsan longe potiori Nonnullae jam dudum ejus vir utes a multis fiant laudatae, & majores quin in scenam producet, non est quod dubitemus, cui operam in illis eruendis collocare volupe fuerit. Ledi autem ignorantia sere omnes Medicinae antiquae Scriptores cepit, & quae de illo certi novimus, unice recentiori debemus aetati; & sunt sequentia.
I. Tineas & Blattas pellit, testa Matthiolo; ob quam virtutem ab illis, qui de Ledo quid docuere, in laude habetur multa. Et D. I. G. Gleditsch, celeberr. Pros. Berolin. herbam in quibusdam Germaniae ossicinis, ad tineas abigendas, collocari refert n). II. cimicibus odiosa est herba. Multis in Sueciae provinciis, ubi faetidi cimices cubilia & parie
tes D Vid. Pan. Dec. p. all. Amoen. acad. II. p. 224. m) cis. Syst. nat tom. I. pari. II. p. 879.
292쪽
tes occuparunt ad noxam inhabitantium, quorum interdum nec toga, nec focus es, nec tutus cimice te Blus oJ, herbam ad hos hospites abominandos, quorum Vieinia nihil detestabilius, abigendos, nec sine esse ctu adhibent. Quidam herbam ipsam, dum foret. in lectis inter lintea & culcitras ponunt. Quidam, & quidem meliori successu, infuso utuntutfortiori, quo lectos lavant. Spiritum vero Ledii per descensum hunc praestare posse effectum, nec sine jure, existimo, optimum. Nam experientia hoc
meum augurium comprobante, non possum non
quin hujus virtutis laude Lodum ornem. Quodsi enim gutta tantum hujus spiritus, vel potius phlegmatis, illis stiperfundatur, statim omni velocitate currendi privati, intra minutum horae mortui proincumbunt. Et mirari prosecto convenit, hunc liquorem illis adeo esse letiferum, ut e loco, qu illis injicitur, se movere vix queant, sed, quasi spe vitae destituti, magis huic aquae se involutent, ut mortem. sbi inevitabilem, accelerent. Adeoque si in loca & rimas parietum lectorumque, ubi commorantur & ova deposuerunt, sphone vel adspergilio hoc phlegma inspergeretur, optima fore ratio . hos hospites propulsandi, quinimmo longo tutissima. Neque in hac quoque re nobis restagatur experientia.
III. Pediculis animantium brutorum letiferam esse herbam, diu omnibus sere innotuit. Ideo aut decocto lavantur animalia, aut herbam in porcilia seu haras congerunt recentem, & quidem avibus do
293쪽
IV. Apisust amicam & in deliciis esse, nemianem facile crediturum puto, nisi quem illud edo. it obserUatio. Unde neque immerito Germanimo idiomate Ledum vocant Bienenialia. Sollers ille naturae scrutator aeutissimus, D. Hagstrom M. D. clarisi . loquor, sua in hune finem
observata mecum communicare non dedignatus est. Quotannis alvearia, herba Ledi inuncta, apes avi de intrare observavit. Tempore vero Uernali, eum apes parce fumo Ledi sparsi, quasi denuo reviviscunt & hilares ad eampos Florae visitandos examine evolant. Mirum quoque est, apes dulee suum mel ex hujus flore abunde colligere. A polline vero fio rum globulos deportant albescentes, quos in ceram illos convertere eo facilius est divinatu, quo certiores scimus, Americanos a baccis Myricae ceri strae, Ledo cognationa annexae, ceram decoquere. Quod ideo illorum . quibus apum cultura videtur jucunda, quam non possunt non in lucro ponere,
Notari quoque dignum arbitror, sores in am-hitu ςoombi se prius explicare, quam qui medium eorymbi constituunt. Nonne in apum gratiam En sapientiam divinam, ptiam in minimis admirandam, nostris eloquiis ad suum laudis culmen numquam sat extollendam lV. Mutores septicos, ne pavimenta destruant, impedit. Nam cum herbam sub pavimentis colloeant oeconomi, putredinem illis accelerare nequeunt mucores, quorum incrementum tollit: qui quum aedifiei in locis uliginosis simi structa, pa
rtitibus simul, & pavimentia subtus, adnati, puru
294쪽
redinem contrahunt. Votis igitur illorum, qua hoc incommodum conqueruntur, facturum esse s iis Ledum, experientia, licet unica, quantum con-- stat, sat dilucide commonstravit, tua videlicet, quae felici successu in praedio Ultuna instituta fuit. Quae ideo Ledi virtus probabilitate nos non fallere videtur. VI. ciria Rullaa odore imbuit. Suecis & aliis gentibus, quomodo inprimis Rusti, Coria, Iuchi vulgo appellata, odore illo singulari inficerent, ignotum eo usque fuit, donec illi, quos anceps Rugorum Mars tempore CAROLI XII:mi captivos detinuerat, vinculis soluti, ad patrios redigent lares. Attamen ex asse non respondit ars il- a, quam ibi acquisiverunt, fini intento, usque dum I 739 quidam accederent, quibus perspectum erat, Ledum cortice Betula albae esse miscendum, cujus mixturae oleum eumdem coriis conciliavit odorem, quo gaudent russica.
L Scabiem Araris suam debere originem, adeo dilucide demonstrant Medici, ut qui illud in dubium. Vocet, utroque oculo dormire censeatur. His autem depellendis & enecandis Ledi in fum insem vire potest, ct tantum abest ut solam probabilit tis speciem prae se unice ferat, ut potius a multis si probatum, quinimmo laudatum ; unde etiam balnea, a Ledo confecta, Drimaria esse ad scabiem tollendam, testatur Sim. Paulli. II. Tineae medetur. Puerum gravi Tinea adflictum ope decocti Ledi, quo caput repetitis vici. bus lavabatur, salvum reddidit D. D. Nahlbom. III. Tus ferinae inimica. Ueritati conveniem ter multi quidem Medici contendunc, Gmnes moris
295쪽
bos, qui contagiosi sunt, contagium suum debere
animalculis vivis. Quam hypothesin, quasi ex tripode dictam, alii avide arripuerunt, verum alii, ut inscitiae involucrum, repudiarunt. Saltem in plurimis exanthematicis morbis illam valere, valde videtur probabile, & quidem in Tussi ferina,
quae malum est epide micum, quod pauci evitare possunt, contagium suum, quasi ipsa pestis disipargens, & quem semel occupavit, multis diu crucians modis. Infantibus, & quidem illis qui provectiori sunt aetate, nihil fere hoc morbo intolerabilius. Horrendum est visu, quam misere eorum membra conquatientur screatu, qui etiam inter-yum intercluso spiritu suffocati, sine vitae jactura ioc malo se liberare nequeunt. Multi igitur Medici, cum Emetica, Moschum, immo Mercurialia adhibuere, frustra effectum exspectarunt. OmnΙ-hus autem remediis, quibus huic morbo adferre solent Medici medelam, Ini finii Ledi saturatius, aut ejusdem Decoctum, palmam praeripuisse saepius est observatum . . 0bservavit quoque D n. Praeses in itinere suo W-ghthico, a multis hoc remedium adhiberi ut falli nescium. Quae itaque Tussi ferimae medendi ratio jam per totam fere Sueciam invaluit, & annon Pilui. extr. aqv. Vel res. simul cum infuso, curam peragerent citiorem, experientiae committimus.
i IU. Angina Strangulatoris. Praeteritis annis grassatus fuit morbus epidemicus, qui juniores praesertim aggrediebatur, speciem Angiuae prae se ferens, suo contagio multis inevitabilis. Illorum qui hoc morbo laborabant, glandulae jugulares repente intumuere. Quibus intumefactis accessit se-hris lenta, vix sensibilis, dolore colli intenso, &rauco comitata screatu. Intra spatium 8 vel I dierum morbus plerumque terminabatur, quem ta-
296쪽
men quidam non nisi morte evitare potuerunt Qui vero gargarismata & cataplasmata a Ledi tib fuso adhibuere, ad sanum cito redibant statum. Quam Λnginae medendi methodum observavimus Dn. D Scopoli, Med. Hung. meliori de nota comis mendasse. Et m. Angina inflammatoria infusum Pla tae euporiston esse apud incolas montium Carpathicorum, dudum docuit acutissimus Bolanicus N J. Iacquinus. V. In Cephala ia ejus aqua destillata, exte ne adhibita, a nonnullis laudatur; quod puto non injustum esse, quum id quoque usu proprio compertum habeam. VI. Lepra morbus est duratione taediosissima cum eXanthematibus conjunctus, quo cutis in squamulas, piscium instar, mutatur, ut aeger omnem humanam quasi deposui ' 'r videatur speciem, & qui
illum intueretur, in η mutatas se cernere compora formas lubens stur. Lepram vero ab .animalculis vivis esse deducendam, alienum non
Qui terram horealem incolunt Mediet, ubi
hic morbus frequens est, praesertim locis mariti' mis, & qui quid ultra communia Medicorum dogmata sapiunt, existimant Gordios, quos Vocantsspirales, caussam sistere hujus morbi. Illam igitur sententiam, nuper in aprico positam, ut veram amplectimur, quae vermes statuit, quum haec animalcula adeo tenaci contineantur vitae filo, ut Omnem Medicorum operam in illo destruendo de.
In hoc igitur nodo explieando multi Machaoniae artis Principes operam perdiderunt, & omnes ingenii nervos in excogitando remedio, curam hujus morbi omnibua nurueris. absolutam praestituro,
297쪽
frustra contenderunt. Ubi vero ad harbaras iturgentes , quas casus, necessitas & tempus optima saepe edocent, quibus etiam praestantissima sere medicamina in acceptis ferimus, rem acu tactam fuisse observarunt illi diligentes naturae Scrutatores, qui, iussu Imperatricis RusL CATHARINAE ALEXIEWΝ Ε, iter in remotissimas ejus regiones , usque ad Kamischatham, instituerunt. Ibi enim incolae, densis inscitiae tenebris licet imme s , se tamen felici successu a Lepra, quae tyrannidem in illos exercuerat crudelem, ope infusi a Ledo
Quum igitur eadem si planta, quin eidem inserviat morbo. quid ossicit Cui robur conciliat, quod D. D. CDHELIus, Reg. Coll. Med. Assessor, expertus est, & in Actis. Acad. Scient. Hota. ust. semestr. pro anno 1774 descripsit. Talem enim in hoc mox Grefrenando Mectum praestitit Ledum, qua m mullum ante ab illa: adhibitum medicamen, leprae inimicum. Ut igitur Justa Ledum maneat hujus virtutis laus, ex qua incitentur Medici e Periri ,. quid valeant humeri in detegenda methodo, qua optime in hunc finem adhibeatur, adferre juvat verba, quibus usum Ledi in lepra commemdat D. Asses . OD Lim in actis citatis, quae toti
etiarer D alimant i hela rihet, medan iis rasterna aroheb IIne. Quod hujus herbae eneomium, praesertim quum ab illo si datum, quem summa artis salutaris scientia per totam Sueciam illustrem redis didit, unumquamque adierua usum in lepra exci-
298쪽
tare debet. Methodus herbam praeseribendi inmsuit:, Bec. Ledi unc. IV. Insund. in aqu. calid. lib. II. Dosis quot. a dimid. libr. ad libr. II. Quo iniussi exanthemata quoque suere laUata. sed quum nimis diu hoc morbo conflictata esset semina lepra laborans, & morem quum non gessisset ordinationi praescriptae, morti succubuit, quum spes tamen, illam a lepra immunem reddendi op. huius infusi, summa elset.
Haec omnia, diligentem Medicum, qui ab uno
eorum, quae nexu aliquo inter se continentur, ad
alterum concludere nou susque deque habet, in eam opinionem inducere possunt, anne Ledum in reliquis morbis contagiosis, epidemicis, exanthematicis, ut Morbillis, Variolis, & senteria &c. nullum praestet effectum Τ Ιn senteria enim ep demica Scabiem intestinorum internam esse, dii ctiones cadaver m hoc morbo defunctorum, satis superque commonstrarunt. Scabiem vero istam animalculis deberi vivis, haud insulse multi interpretantur, praesertim quum ista animalcula oculis examinaverint annatis. Quorum existentiam evidenter quoque innuere videntur medieamina illis mortifera; e. g. Rbabarbarum, Nin vomica, Rad. ecacuanha, quam ut specificum ac ferme infallibile remedium commendat D. G. Baglivus M, quihus morbo huic haud raro mederi amant Medici.
Quorum medicaminum loco Ledum substitui posse.
299쪽
a priori videtur probabile, & eatenus ceteris anteferendum, quatenus non solum mitius est ceteris, quae nimis caute semper ordinari vix possunt, verum etiam amaritie sua bilem corrigere acri rem , & succum pancreaticum mitigare videtur acidiorem, quibus caussam morbi, saltem fluxum alvi , Riverius O & alii O adnumerare sunt adgressi.
Plura de Ledi effectu in morbis exanthematicis, ubi animalcula Medici detexerunt Viva, persequi, imperata non patitur brevitas; attamen omni pro- habilitatis specie non destituitur opinio, unde prius eam non rejiciamus oportet, quam falsitatis hypothesin arguerit experientia.
300쪽
Upsa liae I 77S. Novembr. IS. I. 1.Ρerbrevem de OPIO commentationem mediis
tanti mihi, si, quae de nobili hocce argumento inde a Dioscoridis aevo ad nostra usis , que tempora prodiere, singula Doctorum scripta essent pervolvenda, idem eveniret, quod illi, qui vastum maris aequor fragili carina conaretur peris metiri, vix portum & itineris finem inventurus. Etenim haud facile quemquam, alicujus saltem nominis, invenies Medicinae Practicae Auctorem, qui non id sibi datum putaret, ut de isthoc ageret meis dicamine. Igitur, ut tempori parcam, e re nata me lamirum existimaverim, si summa tantum capita attingendo, juvenili juxta Specimini miti - Τ a rem