장음표시 사용
421쪽
s insequereturexeavinione, iudicem expriuataficientia aemissatum condemnareposse. 1 Et longe tutioreis ratio istium tendarum. ιν Staminus eminterpretes hanc entemiam ex citrios. υ ritas e officer .confirmare volunt. a Verus illim extus sissexplicatur. st Reson rura auth.hiare, Ide Itidie. a Non etiam obstare ostenHIur piacuit δ. C. deiussic. an Atines Lun. Qv qtrades aduocat.
a. suasunt iuris index ex suo officiosupplet non quaesu macri. Non ob ivltimo t. irruptione F agundas Ocularis instecti optima es probatio. a 'Ierit tamenjudex itantamco scientiae rationem habere litaudicispersona deposita estispersonam induere. a In hacactione duo inserered ret libello actor, indebitum esses- lutum, sepererrorem esse olutum. a Indebitum essesolutumprobari debet. go Et quidempererrorem solutum esse. Etiam quaad accipientem scienter enim indebitum accipievr furtum commIttit. a Di tinguendum antem hic est, utrum quisse simulet creditorem. Tum enim alterum inducendo, mi indebitumsoluat, furtum committit:an vero nonsimulet, se tum condictione indebiti tm
Error indubio nonpraesumitur.3 Ideos qui eum allegat,probare eum debet. sh Dquia plene,ut non sufficiat iuramentum in defectumprobationis. Nis de damno vitando quis certer,ut in hac condictione: tunce-nimpraesumitur. et Him
422쪽
s mine qui indebitumprobauit, errorem etiamprobasse Hrendis
o mo etiam alia errorprobatur,rem aliters habere robando maxime cum non de lucro captando certatur.3 Hic error quadrifariam in hac actione contingit.. o Primopropierfactumproprium velatienum.. Longinquita temporista n errorem adignorandum indueit. a mori acu alieno dicituriusissimus. I Secundo errorcontingi ropterqualitatem debiti. . Erraretia raesumitur,quando negotium en obscurum. ut multis negotiis implicitu eis,quandos inpropriosecto errare praesumitur. Graio error contingit,quandoplus debitosoluitur. Errore tolerabitis quandoscum eis longinquum. uarto error contingit, quando in caussa debendi erratur. curquando legitimefundamentum actionis nonprobauit a , ramentu Upistorium iudex interdum imponit. so Modo certa quaedam requisii adsint. si micres agatur quod antea dictam, errorem liquido sprobam dum:cui resondetum. sa In omnibusactionibus iuramentum si putorium deferripolin. 13 Erro aciperiuramentumprobatur. s Si vero acurintentione uam nec legitim robauerit, nec ruramentu uppletorium ei deferripossit,reus eis absoluendus.s In dubiis iudex reumpotius ab luere, quam condemnare debet. s Sedin indebitomagis actori,utpote qui de damno vitando certat,
II Siperimperitiam iudexmaleiudicauerit, tennurex quas discis sperdolum se culpam puniturisfalseo. sto caussa ciuili in triplum condemnatur, in criminali consi catione
423쪽
pnpriasubsantiae. st in exsilium mittitur. 1 Aiudexreum adredditionem ecunia condemuat, quaeritur an m ιυι eum etiam condemnarerisiit. aut vertines novosse. 1 Cum obligatio laenon nasiatunnisequatenm res data reperitur. o Liseetiam contemta, iudex in hac condi hone, tanquam' ,
iuris actionesen ea reum condemnare novus.
6 Non debentur surae promissae. 4 Leges quae volunt suras Aiacis Orio deberi de bona ei iussic
o Fayum est,quodquidam volunt in icti iuris actionibus, seristite coviestata deberio Resonisi ira Uites1.Debuno Et di Mucudum internouationem voLMtariamornressariam per hane enim cursu serarum nonsi iun uiobiectionirespondetur. o Litisconisatio omnem bonae Apossessorem in mala fide reorutuit,sideo de omnibus Idibu eum teneri esseti diuersa ea
ratio surarum voteruae exalta causia proueniunt.
7 Vsura vice ructuum obtinent, in bonae tantumsi liudiciis, is quae iis annumeran u gatis o fideicommissi. 7 Obiectio asseretur, quodcum condictiosit ex aequo es bono intriam cri,in eam etiam necesseris suras venire,dici debeat. et ciuiram resondent ionisderi locupletiar factum, qui totum, que accepit,resiluit.
424쪽
ν si ura nudopactopromissae, Ataefuerint, earum repetatio m
uareautem indebita vocentur,explicatur. Pulcra adfertur Umentia, inter naturais e ciuilem obliga
v Notandum autem est, reum in idiantum condemnandum, quar nus locupletio actus eis. D Dummodo bona fide Hudacceperit, nam alias in omnem caussam
t Ratio adducitur, quare an id tantum tematum senψώω--tio ac in s. a Fundamentum huius actionis in aequitari. o Suanis qui locupletior factu dicatur, remissiae inendia
T Erdiiximus Dei beneficio tractationem hanc nostram ad caput ultimum, quod iudicis officio est destinatum,&adhuc ,ut explicetur restat.In omnibus namque actionibus quodnam iudicissit ollicium imprimis considerandum est. Ad iudicis' autem omcium in hac, quacunque actione Il pertinet, ut reusici condemnetur vel absoluatur.Ita enim . est, quod sententia definitiva dicatur, litis inter partes per iudicem definitio,condemnatione, vel ab lutione, . r. ae rei beata Specul in tita desinent. F.s cies. princip. Marant. an titu Desenten.inprincip. Nomenque ' a sentiendo habet,quia iudex,quid de mota lite sentiat, per eam declarat,&controuetitam definit, ac determinat. Condemnat lam tem iudex reum,ut reddat, quod indebito accepit. Hoc si psum n.actor petit, vel petere debet indebiti hac codictione.
425쪽
dandi significatum habeat: tamen per se dandi significa
tionem habet .verbum reddendist .verivreb la Hinc Senecatib.de benefVI. Cum dicimus bemficium illi reddidi,non haedicimin. illud nos,quod acceperamus reddi ste alivdpro illo reddere Est enim rem pro redare. Quidni Z cum omnis solutio non idem reddat; sed tantundem. Nam S pecuniam dicimur reddidicse,quamuis numeraulinus pro argento aureos,quamuis non interuenerint nummi, sed delegatione verbis perfecta so- Iulio sessit lib. .au,reddere eurd, quoddebeas senti dare. Facit etiam ad hoc text.in cum ruus s. De conaecau.dat.ca nonsic. sat' adiudicis partes inter alia hoc etiam pertinet, ut accurate respiciat, consideret partium petita,LAEdi M. I. uem sciendum, De EdeLedi' fart.in cum Papinianus I . C. de ten.se intercom. Ddu Fatuus namque iudex est, qui super non petitis pro nubtiiv sn.C.desideicomm.hben.Socis. U.Incolumem. voL .rGauet.consVaII.nu.o. Vnde vulgatum' illud ortum esta odsententia conformis libello petitioni essedebeat L mundus.
u.com diuid.eicet Heliis . Desmon.Sei', ut reus rem actori restituat,iudex quandoque pronuntiare potest, propterea quod verbum restituere, eiusdem censeatur virtutis effe- ctus,cuius est verbu reddere. Hinc restitutio dicitur repositio in pristinum statum, ut unusquisque ius suum recipiat,
uod simiora . De min. as. ann. l. redhiberear dea dictaict. Et condictio indebiti rescindit solutionem,&reponit omnia in pristi, uin statum Pacius,ini sequisseruum Io Num. I. C.h.t. R . stituit etiam 'mio , non tantum qui solum corpus,sed etiam, qui omnem rem condictionemve reddita caussa piae stat. Et tota restitutio iuris est interpietatio, L. apud Labeonem aάσβ. vlt. De verb. g. Vnde restituere is videtur secundu- Paulum,qui id restituit, quod habiturus esset actor, si contro crsiai
426쪽
nersia ei facta non esset, L restituere. s. dict. tit de verborMPLA. Condemnatur autem reus, ut rem reddat, in eadent bobnitate. quo indebitum, Iin .mma,6.3. fruments.h.t.n. vel eius aestimationem,limnsortem aσ.I. ubertusJeod.Duaraeoaet. Q . Cum accensionibus,hoc est, fructibus, qui ex re indebite data sunt percepti ndebistis vrsseed .videamu/3ρ. g. RDe sum uno demum vero reus in haec condemnandus est, quando actor intentionem suam fleruata tamen distin δ' clione, quae exug.cum deindebito as deprobat, ne capitisprac dentis traditas. sussicienter probauit. Legitime' enim pro Libatione*caussae factam, condemnatio aduersarii subsequitur, a deprobat Actor.as. Ceod. Et exactis, maxillae vero probationibus litigatorum,Iudicem animum informare,&sententiam concipere oportet l. ista μοιH: Dd Cis iudie. c. in praestentia extra de renunt. In ' probationibus enim vis lictoria caussae consistit, Dan. nis. in eap.a. detes. lib.o. Iudicare' autem debet iudex, non secundum propriam conscientiam,&ex arbitrio, sed secudum aetavi probata, ex legum praescripto,ut veriorvi receptio Dd-opinio habet ita notant Canonistae in capsi acerdos: de P. uaeordis Oriba est FH is cap. pastorali g.quia vero. Dest e.d C. Corn.confir/3.voLI. caelZtib. I . .
ν Atque haec sententia non tantum adductis aliisque Dd.a thoritatibus verum etiam textibus,&veris rationibus confirmatur. Primum enim probatur tex.in Cr. Instit.deo DLVbi Impcratori noster Iustinianus tradit, quod iudices se Vcunduin legem,constitutiones&c6suetudines iudicare de-
427쪽
beant. Hinc etiam initio Oisci sui iurant, se secundia diuisi obseruationem iudicare velle, i. Rem nouam ra. d. isturi II Deinde' conscientia est singulorum, knon facitius,lex --r tem uniuersalisvi certa est,re aequabili fronte omnes aspicit, ut post Baldum Canonisti triaunt,indictrapeastoralis. g.quia vero, Deo .delegat. Praeterea' indiacaptasoraia, In iubetur ordinarius exsequi sententiam a delegato pronuntiatam, quamuis ea iniquissima esset, inibique glossa nimiam conscientiarum religionem irridens: Trepidant, in ian quit, timore i non eurimendum,pronuntient libere, o 'nant sonficientiam iasam. Sic iure et irm proditum est, quod nemo simul iudicis testis partibus fungi pollit. Iudex a tem si secundum propriam scientiam iudicare iplsi permisissim foret,&testis&iudicis officio sangcretur,tion ergo ad- mittendum. Sed cisi' probation bus neglectis , iudici se cundum propriam scientiam iudicare, & ab Iuere reum
esset concessum, etiam accusatore non probante, ex priuata cientia accusatum condemnare licitum foret, quod tamen parquam absurdum,& legibus omnino Contrarium. Denique constat, longe tutiorem esse hanc rationem litium liniendarum, quando iudex secundum probationes sententiam dicit, quam si respectu priuatar scientiae quae multis modis falli potest,pronuntiat. Quamuis autem pleri que interpretes hanc sententiam etiam text. inleg. mcisa fg - , minis confirmari exist: ment,ubi Vlpianus inquit, Hent M': ν' errorib-gestarum non mitiatur Et ideo praeses prouinciae id sequatur, quod conuenit ex fide eorum, qua probabuntur tamen ad quaestionem nostram, respon-,Lin illud Vlpiani non pertinere, nec accommodari posse.
428쪽
Quinctus Hacap. N. Hostomannis dict. quoLao contendunt. φVlpianus cnim coloci, non confert lcientiam iudicis eum probationibus prolatis in iudicium, sed vernatem rerum g starum, quae quidem veris & doncis probationibus consi matur,cum erroribus veluti mendis testium vel scriptorum Constri. Hic error veritatem non minuit. I. nec omissa H. viis liberia u.Lumfalse,s Coaedetur. acI. ignor Lassumtio..ad
Non obstat autem ' scientiae huic nostra Authentic 2 ikodie , Coaedeludis ubi dicitur, quod hodie iudices iurant, is facturos, secundum quod eis visum tuerit iustius, me lius. Nam hic ita accipiendum est, ut illud, quodiuitius Ecmelius videtur, secundum leges, probationes examinara& secundum eas controuersii finiri, sententia ferri de
Non refragatur etiam praedictae conclusi ni, pla ,r C aa deludie. Vbi Imperator Constantinus,&Licinius inquiunt: Placuit momuibus rebuspraecipuam hi litiae a uitatuque quam fricti iura rationem Ex arbitrio enim & siccundum aequitatem iudex pronuntiare potest,quando crba Iegis non sunt clara: In dubiis enim ex bonovi aequo faciendaest interpretatio. At cum res manifesta est, ex aequo bono interpret tio non adhibetur, sed lex quantumuis dura seruatur,lerasserit .peis principium. Me a quibus manumissi arenpossuntra De legibus t udreas Fachis. Διropnmo controuersis. capite. tertio.
Eadem ratione, ubi ex actis MDrobationibus de re costat, secundum eas iudex sententiam terre,& non quod extra easarium sibi videtur,pronuntiare tenetur.Non repugnat etia a I
429쪽
I. . Qui qua de aduocat. Vbi Im pp. Dioclet & Maxim reser, bunt,iudicem debere ea, quae a litigantibus omissa sunt, sup-
δε plere Nam ' hoc ipsum procedit in iis, quae sunt iuris,utipitamet Impp.se declarant in his iudex ex ossicio supplet, quae aduocatis desunt, secus est in iis, quae consistunt in facto, ut sunt literaria documenta, & testium depositiones siue probationes, in iis iudex nihil supplet, nec probationes litigan- Ptibus luppeditat. Deniquori non aduersatur, siι'Ution a. .regund. ubi Vlp.ait,n finibu agri dirimodis, ut Dumprobandi modum esse sis iudexioca oculissi subiitiai: Ex quo collegisse se censent,iudicem in iudicando suam conscientiam de animi arbitrium sequi poste. Etiamsi enim in finibus dirimedis iudex coram fines intueri,&secsidum id, quod in re praesenti competit,iudicare debeat tamen no iudicat ibi secum dum ea, quae pericularem inlpcctionem, &euidentem rei
demonstrationem ipsi tanquam iudici sunt probata. Ocul ris ' namq inspectio species probationis est Lmo oculari inspectione nulla est probatio melior, φ
' Id.num.II. consi Iaσ.bH . Cepha consi r a. num3 .er consilio k 77.uu.6.volum.r. Ceterum' si iudex sciat rem aliter se habero quam a litigatoribus probatum est,& religione motus, contra priuatam scientiam iudicare recusat, consilium hoc interprctes tradunt,ut persona iudicis deposita,testis vcla culatoris personam suscipiat. Sic etiam apud Liuium,libr.3. C. Iulius Decemvir, accusator apud populum maluit esse . .
ius rei, cuius iudex legitimus erat. Et hoc consilium appro- bat
430쪽
.Hotioman.aequastast.Brumiar asertione ν.in n. S decem huius nostrae conclusionis limitationes recenset Conrad. Lancell.deste t.inca ciuilib.aetiti t.nII. λυ. Porro aetor,quin condictionem indebit aduersus accipientem in it: tentauit,ad duo potissimum reIpicere S libello inserere te-inetur, nimirum indebitum esse solutum, S per errorem esse solutum Andebitum autem ibi utum erisera 'bata debet. Hoc enim' fundamentum est totius actionis . . Ch.t.π. Et qui as
demi illud factum esse per errorem. Etiamsi enim indebitu osolutum tuerit, sed scienter S non per errorem, indebiti repetitio nulla est.Nam qui scienter indebitum soluit, donare censetur,etsi hac mente dederit, se repetituru, 'ui Uererrain rem .Dere unc WIquusiens so=h.tas Undebitumst C eod. Error autem utriusque partis, tam recipientis, quam sol. 3uentis probandus est. Scienter enim indebitum accipiens. furtum committit, L quoniam II. decondicuun losus creditor, ε . Desuri Distinctio ' autem hic a nostris traditur, quae no 31tanda est. Aut enim falsus creditor simulat se creditorem, ex suo facto, quia instat,urget,&inducitalterum ad soluendum indebitum, hic turtum committit Aut vero non simulat se creditorem, sed qui se debere putat, absque facto S persuasione partis aduersae soluit & hic accipiens non actione furti, sed condictione indebiti tenetur. Hanc distinctionem tradit Bari in L quoniam L Decondict*urr eamque ut aequam, ne uis tam facile actione poenali conueniatur,comendat Angel.Et sequitur Schneid.i- .ista n .in . Inst. ib.modis recontrah obi Siade iis inst plurasub tit .deranἀctfuri. Sed de e rore plura sunt subiicienda, cum ad hunc locum pertineant.
Error' in dubio non praesumitum. Ita scriptum reliquit An ra